| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
5. සංසට්‌ඨවාරවණ්‌ණනා
5. Saṃsaṭṭhavāravaṇṇanā
338-346. සංසට්‌ඨවාරෙ කුසලං ධම්‌මං සංසට්‌ඨොති කුසලං ධම්‌මං එකුප්‌පාදාදිලක්‌ඛණෙන සම්‌පයොගට්‌ඨෙන පච්‌චයං කත්‌වාති අත්‌ථො. කුසලං එකං ඛන්‌ධං සංසට්‌ඨොති කුසලං එකං ඛන්‌ධං සම්‌පයුත්‌තපච්‌චයං කත්‌වා තයො ඛන්‌ධා උප්‌පජ්‌ජන්‌ති හෙතුපච්‌චයාති වුත්‌තං හොති. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. ඉමස්‌මිං පන හෙතුපච්‌චයෙ අරූපධම්‌මස්‌සෙව සම්‌පයොගට්‌ඨෙන පච්‌චයං කත්‌වා තයො පඤ්‌හා විස්‌සජ්‌ජිතා. යථා ච හෙතුපච්‌චයෙ, තථා ආරම්‌මණපච්‌චයාදීසුපි, කෙවලං විපාකපච්‌චයෙ එකමෙව විස්‌සජ්‌ජනං.
338-346. Saṃsaṭṭhavāre kusalaṃ dhammaṃ saṃsaṭṭhoti kusalaṃ dhammaṃ ekuppādādilakkhaṇena sampayogaṭṭhena paccayaṃ katvāti attho. Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ saṃsaṭṭhoti kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ sampayuttapaccayaṃ katvā tayo khandhā uppajjanti hetupaccayāti vuttaṃ hoti. Iminā upāyena sabbapadesu attho veditabbo. Imasmiṃ pana hetupaccaye arūpadhammasseva sampayogaṭṭhena paccayaṃ katvā tayo pañhā vissajjitā. Yathā ca hetupaccaye, tathā ārammaṇapaccayādīsupi, kevalaṃ vipākapaccaye ekameva vissajjanaṃ.
347-350. ඉදානි යථාලද්‌ධානි විස්‌සජ්‌ජනානි ගණනවසෙන දස්‌සෙතුං හෙතුයා තීණීතිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ සබ්‌බතිකෙසු කුසලෙන කුසලං, අකුසලෙන අකුසලං, අබ්‍යාකතෙන අබ්‍යාකතන්‌ති අයමෙව නියමො. එකකෙ පන අබ්‍යාකතෙන අබ්‍යාකතමෙව ලබ්‌භතීති එවමෙත්‌ථ බාවීසතියා පච්‌චයෙසු තීණි, විපාකෙ එකන්‌ති ද්‌වෙ පරිච්‌ඡෙදා. පච්‌ඡාජාතෙ අනුලොමං නත්‌ථි. තස්‌මා තීණි එකන්‌ති ඉමෙසඤ්‌ඤෙව වසෙන දුකතිකාදීසු පච්‌චයසංසන්‌දනෙ යත්‌ථ විපාකපච්‌චයො පවිසති; තත්‌ථ එකං, සෙසෙසු තීණීති එවං ගණනා වෙදිතබ්‌බා. සෙසමෙත්‌ථ අනුලොමෙ උත්‌තානත්‌ථමෙව.
347-350. Idāni yathāladdhāni vissajjanāni gaṇanavasena dassetuṃ hetuyā tīṇītiādi vuttaṃ. Tattha sabbatikesu kusalena kusalaṃ, akusalena akusalaṃ, abyākatena abyākatanti ayameva niyamo. Ekake pana abyākatena abyākatameva labbhatīti evamettha bāvīsatiyā paccayesu tīṇi, vipāke ekanti dve paricchedā. Pacchājāte anulomaṃ natthi. Tasmā tīṇi ekanti imesaññeva vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane yattha vipākapaccayo pavisati; tattha ekaṃ, sesesu tīṇīti evaṃ gaṇanā veditabbā. Sesamettha anulome uttānatthameva.
351-354. පච්‌චනීයෙ පන කුසලං න ලබ්‌භතීති අකුසලමෙව ආදිං කත්‌වා විස්‌සජ්‌ජනං කතං, තං උත්‌තානත්‌ථමෙව.
351-354. Paccanīye pana kusalaṃ na labbhatīti akusalameva ādiṃ katvā vissajjanaṃ kataṃ, taṃ uttānatthameva.
359. යං පනෙත්‌ථ පච්‌චනීයෙ විස්‌සජ්‌ජනපරිච්‌ඡෙදං ගණනතො දස්‌සෙතුං නහෙතුයා ද්‌වෙතිආදි වුත්‌තං, තත්‌ථ ද්‌වෙ තීණි එකන්‌ති තයො පරිච්‌ඡෙදා. තෙසං වසෙන දුකතිකාදීසු පච්‌චයසංසන්‌දනෙ ගණනා වෙදිතබ්‌බා. ඉධාපි අධිකතරගණනානං ඌනතරගණනෙන සද්‌ධිං සංසන්‌දනෙ ඌනතරගණනමෙව ලබ්‌භති, සමගණනෙන සද්‌ධිං සමගණනං. යස්‌මා චෙත්‌ථ අරූපධම්‌මායෙව පච්‌චයුප්‌පන්‌නා, තස්‌මා නහෙතුනාධිපතිනපුරෙජාතනපච්‌ඡාජාතනාසෙවනනකම්‌මනවිපාකනඣානනමග්‌ගනවිප්‌පයුත්‌තවසෙන දසෙව පච්‌චයා පච්‌චනීකතො දස්‌සිතා, සෙසා චුද්‌දස න ලබ්‌භන්‌ති. යෙපි ලබ්‌භන්‌ති, තෙසුපි විපාකෙ පච්‌චයුප්‌පන්‌නෙ නකම්‌මනවිපාකා න ලබ්‌භන්‌ති.
359. Yaṃ panettha paccanīye vissajjanaparicchedaṃ gaṇanato dassetuṃ nahetuyā dvetiādi vuttaṃ, tattha dve tīṇi ekanti tayo paricchedā. Tesaṃ vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane gaṇanā veditabbā. Idhāpi adhikataragaṇanānaṃ ūnataragaṇanena saddhiṃ saṃsandane ūnataragaṇanameva labbhati, samagaṇanena saddhiṃ samagaṇanaṃ. Yasmā cettha arūpadhammāyeva paccayuppannā, tasmā nahetunādhipatinapurejātanapacchājātanāsevananakammanavipākanajhānanamagganavippayuttavasena daseva paccayā paccanīkato dassitā, sesā cuddasa na labbhanti. Yepi labbhanti, tesupi vipāke paccayuppanne nakammanavipākā na labbhanti.
360-368. නහෙතුපච්‌චයා නාධිපතියා ද්‌වෙති නහෙතුයා ලද්‌ධං ද්‌වයමෙව. සෙසද්‌වයෙසුපි එසෙව නයො. නකම්‌මෙ එකන්‌ති අහෙතුකකිරියචෙතනං පච්‌චයුප්‌පන්‌නං කත්‌වා අබ්‍යාකතෙන අබ්‍යාකතං. නවිපාකෙ ද්‌වෙති අහෙතුකමොහකිරියවසෙන ද්‌වෙ. නඣානෙ එකන්‌ති අහෙතුකපඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණවසෙන අබ්‍යාකතවිස්‌සජ්‌ජනං වෙදිතබ්‌බං. නමග්‌ගෙ එකන්‌ති අහෙතුකවිපාකකිරියවසෙන අබ්‍යාකතවිස්‌සජ්‌ජනං. ඉමිනාවුපායෙන සබ්‌බසංසන්‌දනෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බොති.
360-368. Nahetupaccayā nādhipatiyā dveti nahetuyā laddhaṃ dvayameva. Sesadvayesupi eseva nayo. Nakamme ekanti ahetukakiriyacetanaṃ paccayuppannaṃ katvā abyākatena abyākataṃ. Navipāke dveti ahetukamohakiriyavasena dve. Najhāne ekanti ahetukapañcaviññāṇavasena abyākatavissajjanaṃ veditabbaṃ. Namagge ekanti ahetukavipākakiriyavasena abyākatavissajjanaṃ. Imināvupāyena sabbasaṃsandanesu attho veditabboti.
369-383. අනුලොමපච්‌චනීයෙ හෙට්‌ඨා වුත්‌තා නහෙතුආදයො දසෙව පච්‌චනීයතො ලබ්‌භන්‌ති, න සෙසා. යෙපි ලබ්‌භන්‌ති, තෙසු හෙතුම්‌හි අනුලොමතො ඨිතෙ ඣානමග්‌ගා පච්‌චනීයතො න ලබ්‌භන්‌තීති සබ්‌බං හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
369-383. Anulomapaccanīye heṭṭhā vuttā nahetuādayo daseva paccanīyato labbhanti, na sesā. Yepi labbhanti, tesu hetumhi anulomato ṭhite jhānamaggā paccanīyato na labbhantīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
384-391. පච්‌චනීයානුලොමෙ නහෙතුපච්‌චයුප්‌පන්‌නෙසු අහෙතුකමොහොව ඣානමග්‌ගපච්‌චයං ලභති, සෙසා න ලභන්‌ති. නඣානපච්‌චයෙ අට්‌ඨාහෙතුකචිත්‌තානිපි. නකම්‌මපච්‌චයා නහෙතුපච්‌චයා නාධිපතිපච්‌චයා නපුරෙජාතපච්‌චයා ආරම්‌මණෙ එකන්‌ති ආරුප්‌පෙ අහෙතුකකිරියචෙතනාවසෙන අබ්‍යාකතෙන අබ්‍යාකතං. ඉමිනා උපායෙන යං ලබ්‌භති, යඤ්‌ච න ලබ්‌භති, තස්‌ස වසෙන සබ්‌බත්‌ථ ගණනා වෙදිතබ්‌බාති.
384-391. Paccanīyānulome nahetupaccayuppannesu ahetukamohova jhānamaggapaccayaṃ labhati, sesā na labhanti. Najhānapaccaye aṭṭhāhetukacittānipi. Nakammapaccayā nahetupaccayā nādhipatipaccayā napurejātapaccayā ārammaṇe ekanti āruppe ahetukakiriyacetanāvasena abyākatena abyākataṃ. Iminā upāyena yaṃ labbhati, yañca na labbhati, tassa vasena sabbattha gaṇanā veditabbāti.
සංසට්‌ඨවාරවණ්‌ණනා.
Saṃsaṭṭhavāravaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / 1. කුසලත්‌තිකං • 1. Kusalattikaṃ
