| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
සමුදයසච්‌චනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
Samudayasaccaniddesavaṇṇanā
34. සමුදයසච්‌චනිද්‌දෙසෙ යායං තණ්‌හාති යා අයං තණ්‌හා. පොනොභවිකාති පුනබ්‌භවකරණං පුනොභවො, පුනොභවො සීලමස්‌සාති පොනොභවිකා. අපිච පුනබ්‌භවං දෙති, පුනබ්‌භවාය සංවත්‌තති, පුනප්‌පුනං භවෙ නිබ්‌බත්‌තෙතීති පොනොභවිකා. සා පනෙසා පුනබ්‌භවස්‌ස දායිකාපි අත්‌ථි අදායිකාපි, පුනබ්‌භවාය සංවත්‌තනිකාපි අත්‌ථි අසංවත්‌තනිකාපි, දින්‌නාය පටිසන්‌ධියා උපධිවෙපක්‌කමත්‌තාපි. සා තිප්‌පකාරාපි පොනොභවිකාති නාමං ලභති. පොනබ්‌භවිකාතිපි පාඨො, සොයෙවත්‌ථො. අභිනන්‌දනසඞ්‌ඛාතෙන නන්‌දිරාගෙන සහ ගතාති නන්‌දිරාගසහගතා. නන්‌දිරාගෙන සද්‌ධිං අත්‌ථතො එකත්‌තමෙව ගතාති වුත්‌තං හොති. තත්‍ර තත්‍රාභිනන්‌දිනීති යත්‍ර යත්‍ර අත්‌තභාවො නිබ්‌බත්‌තති, තත්‍ර තත්‍ර අභිනන්‌දිනී. රූපාදීසු වා ආරම්‌මණෙසු තත්‍ර තත්‍රාභිනන්‌දිනී, රූපාභිනන්‌දිනී සද්‌දගන්‌ධරසඵොට්‌ඨබ්‌බධම්‌මාභිනන්‌දිනීති අත්‌ථො. තත්‍ර තත්‍රාභිනන්‌දීතිපි පාඨො, තත්‍ර තත්‍ර අභිනන්‌දයතීති අත්‌ථො. සෙය්‍යථිදන්‌ති නිපාතො, තස්‌ස සා කතමා ඉති චෙති අත්‌ථො. කාමතණ්‌හාති කාමෙ තණ්‌හා, පඤ්‌චකාමගුණිකරාගස්‌සෙතං අධිවචනං. භවතණ්‌හාති භවෙ තණ්‌හා. භවපත්‌ථනාවසෙන උප්‌පන්‌නස්‌ස සස්‌සතදිට්‌ඨිසහගතස්‌ස රාගස්‌ස රූපාරූපභවරාගස්‌ස ච ඣානනිකන්‌තියා ච එතං අධිවචනං. විභවතණ්‌හාති විභවෙ තණ්‌හා. උච්‌ඡෙදදිට්‌ඨිසහගතරාගස්‌සෙතං අධිවචනං.
34. Samudayasaccaniddese yāyaṃ taṇhāti yā ayaṃ taṇhā. Ponobhavikāti punabbhavakaraṇaṃ punobhavo, punobhavo sīlamassāti ponobhavikā. Apica punabbhavaṃ deti, punabbhavāya saṃvattati, punappunaṃ bhave nibbattetīti ponobhavikā. Sā panesā punabbhavassa dāyikāpi atthi adāyikāpi, punabbhavāya saṃvattanikāpi atthi asaṃvattanikāpi, dinnāya paṭisandhiyā upadhivepakkamattāpi. Sā tippakārāpi ponobhavikāti nāmaṃ labhati. Ponabbhavikātipi pāṭho, soyevattho. Abhinandanasaṅkhātena nandirāgena saha gatāti nandirāgasahagatā. Nandirāgena saddhiṃ atthato ekattameva gatāti vuttaṃ hoti. Tatra tatrābhinandinīti yatra yatra attabhāvo nibbattati, tatra tatra abhinandinī. Rūpādīsu vā ārammaṇesu tatra tatrābhinandinī, rūpābhinandinī saddagandharasaphoṭṭhabbadhammābhinandinīti attho. Tatra tatrābhinandītipi pāṭho, tatra tatra abhinandayatīti attho. Seyyathidanti nipāto, tassa sā katamā iti ceti attho. Kāmataṇhāti kāme taṇhā, pañcakāmaguṇikarāgassetaṃ adhivacanaṃ. Bhavataṇhāti bhave taṇhā. Bhavapatthanāvasena uppannassa sassatadiṭṭhisahagatassa rāgassa rūpārūpabhavarāgassa ca jhānanikantiyā ca etaṃ adhivacanaṃ. Vibhavataṇhāti vibhave taṇhā. Ucchedadiṭṭhisahagatarāgassetaṃ adhivacanaṃ.
ඉදානි තස්‌සා තණ්‌හාය වත්‌ථුං විත්‌ථාරතො දස්‌සෙතුං සා ඛො පනෙසාතිආදිමාහ. තත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජතීති ජායති. නිවිසතීති පුනප්‌පුනං පවත්‌තිවසෙන පතිට්‌ඨාති. උප්‌පජ්‌ජමානා කත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජති, නිවිසමානා කත්‌ථ නිවිසතීති සම්‌බන්‌ධො. යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපන්‌ති යං ලොකස්‌මිං පියසභාවඤ්‌චෙව මධුරසභාවඤ්‌ච. චක්‌ඛු ලොකෙතිආදීසු ලොකස්‌මිඤ්‌හි චක්‌ඛුආදීසු මමත්‌තෙන අභිනිවිට්‌ඨා සත්‌තා සම්‌පත්‌තියං පතිට්‌ඨිතා අත්‌තනො චක්‌ඛුං ආදාසාදීසු නිමිත්‌තග්‌ගහණානුසාරෙන විප්‌පසන්‌නං පඤ්‌චපසාදං සුවණ්‌ණවිමානෙ උග්‌ඝාටිතමණිසීහපඤ්‌ජරං විය මඤ්‌ඤන්‌ති, සොතං රජතපනාළිකං විය පාමඞ්‌ගසුත්‌තකං විය ච මඤ්‌ඤන්‌ති, තුඞ්‌ගනාසාති ලද්‌ධවොහාරං ඝානං වට්‌ටෙත්‌වා ඨපිතහරිතාලවට්‌ටිං විය මඤ්‌ඤන්‌ති, ජිව්‌හං රත්‌තකම්‌බලපටලං විය මුදුසිනිද්‌ධමධුරරසදං මඤ්‌ඤන්‌ති, කායං සාලලට්‌ඨිං විය සුවණ්‌ණතොරණං විය ච මඤ්‌ඤන්‌ති, මනං අඤ්‌ඤෙසං මනෙන අසදිසං උළාරං මඤ්‌ඤන්‌ති, රූපං සුවණ්‌ණකණිකාරපුප්‌ඵාදිවණ්‌ණං විය, සද්‌දං මත්‌තකරවීකකොකිලමන්‌දධමිතමණිවංසනිග්‌ඝොසං විය, අත්‌තනා පටිලද්‌ධානි චතුසමුට්‌ඨානිකගන්‌ධාරම්‌මණාදීනි ‘‘කස්‌සඤ්‌ඤස්‌ස එවරූපානි අත්‌ථී’’ති මඤ්‌ඤන්‌ති, තෙසං එවං මඤ්‌ඤමානානං තානි චක්‌ඛාදීනි පියරූපානි චෙව සාතරූපානි ච හොන්‌ති. අථ නෙසං තත්‌ථ අනුප්‌පන්‌නා චෙව තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජති , උප්‌පන්‌නා ච පුනප්‌පුනං පවත්‌තිවසෙන නිවිසති. තස්‌මා ථෙරො ‘‘චක්‌ඛු ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං, එත්‌ථෙසා තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජමානා උප්‌පජ්‌ජතී’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජමානාති යදා උප්‌පජ්‌ජති, තදා එත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජතීති අත්‌ථො.
Idāni tassā taṇhāya vatthuṃ vitthārato dassetuṃ sā kho panesātiādimāha. Tattha uppajjatīti jāyati. Nivisatīti punappunaṃ pavattivasena patiṭṭhāti. Uppajjamānā kattha uppajjati, nivisamānā kattha nivisatīti sambandho. Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpanti yaṃ lokasmiṃ piyasabhāvañceva madhurasabhāvañca. Cakkhu loketiādīsu lokasmiñhi cakkhuādīsu mamattena abhiniviṭṭhā sattā sampattiyaṃ patiṭṭhitā attano cakkhuṃ ādāsādīsu nimittaggahaṇānusārena vippasannaṃ pañcapasādaṃ suvaṇṇavimāne ugghāṭitamaṇisīhapañjaraṃ viya maññanti, sotaṃ rajatapanāḷikaṃ viya pāmaṅgasuttakaṃ viya ca maññanti, tuṅganāsāti laddhavohāraṃ ghānaṃ vaṭṭetvā ṭhapitaharitālavaṭṭiṃ viya maññanti, jivhaṃ rattakambalapaṭalaṃ viya mudusiniddhamadhurarasadaṃ maññanti, kāyaṃ sālalaṭṭhiṃ viya suvaṇṇatoraṇaṃ viya ca maññanti, manaṃ aññesaṃ manena asadisaṃ uḷāraṃ maññanti, rūpaṃ suvaṇṇakaṇikārapupphādivaṇṇaṃ viya, saddaṃ mattakaravīkakokilamandadhamitamaṇivaṃsanigghosaṃ viya, attanā paṭiladdhāni catusamuṭṭhānikagandhārammaṇādīni ‘‘kassaññassa evarūpāni atthī’’ti maññanti, tesaṃ evaṃ maññamānānaṃ tāni cakkhādīni piyarūpāni ceva sātarūpāni ca honti. Atha nesaṃ tattha anuppannā ceva taṇhā uppajjati , uppannā ca punappunaṃ pavattivasena nivisati. Tasmā thero ‘‘cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjatī’’tiādimāha. Tattha uppajjamānāti yadā uppajjati, tadā ettha uppajjatīti attho.
සමුදයසච්‌චනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Samudayasaccaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 1. සුතමයඤාණනිද්‌දෙසො • 1. Sutamayañāṇaniddeso
