Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၁၀. သမုဒ္ဒင္ဂပဉ္ဟော
10. Samuddaṅgapañho
၁၀. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘သမုဒ္ဒသ္သ ပဉ္စ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမာနိ တာနိ ပဉ္စ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒော မတေန ကုဏပေန သဒ္ဓိံ န သံဝသတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ရာဂဒောသမောဟမာနဒိဋ္ဌိမက္ခပဠာသဣသ္သာမစ္ဆရိယမာယာသာဌေယ္ယကုဋိလဝိသမဒုစ္စရိတကိလေသမလေဟိ သဒ္ဓိံ န သံဝသိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, သမုဒ္ဒသ္သ ပဌမံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘samuddassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, mahāsamuddo matena kuṇapena saddhiṃ na saṃvasati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena rāgadosamohamānadiṭṭhimakkhapaḷāsaissāmacchariyamāyāsāṭheyyakuṭilavisamaduccaritakilesamalehi saddhiṃ na saṃvasitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, samuddassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒော မုတ္တာမဏိဝေဠုရိယသင္ခသိလာပဝာဠဖလိကမဏိဝိဝိဓရတနနိစယံ ဓာရေန္တော ပိဒဟတိ, န ဗဟိ ဝိကိရတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန မဂ္ဂဖလဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တိဝိပသ္သနာဘိညာဝိဝိဓဂုဏရတနာနိ အဓိဂန္တ္ဝာ ပိဒဟိတဗ္ဗာနိ, န ဗဟိ နီဟရိတဗ္ဗာနိ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, သမုဒ္ဒသ္သ ဒုတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo muttāmaṇiveḷuriyasaṅkhasilāpavāḷaphalikamaṇivividharatananicayaṃ dhārento pidahati, na bahi vikirati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena maggaphalajhānavimokkhasamādhisamāpattivipassanābhiññāvividhaguṇaratanāni adhigantvā pidahitabbāni, na bahi nīharitabbāni. Idaṃ, mahārāja, samuddassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒော မဟန္တေဟိ မဟာဘူတေဟိ သဒ္ဓိံ သံဝသတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန အပ္ပိစ္ဆံ သန္တုဋ္ဌံ ဓုတဝာဒံ သလ္လေခဝုတ္တိံ အာစာရသမ္ပန္နံ လဇ္ဇိံ ပေသလံ ဂရုံ ဘာဝနီယံ ဝတ္တာရံ ဝစနက္ခမံ စောဒကံ ပာပဂရဟိံ ဩဝာဒကံ အနုသာသကံ ဝိညာပကံ သန္ဒသ္သကံ သမာဒပကံ သမုတ္တေဇကံ သမ္ပဟံသကံ ကလ္ယာဏမိတ္တံ သဗ္ရဟ္မစာရိံ နိသ္သာယ ဝသိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒသ္သ တတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo mahantehi mahābhūtehi saddhiṃ saṃvasati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appicchaṃ santuṭṭhaṃ dhutavādaṃ sallekhavuttiṃ ācārasampannaṃ lajjiṃ pesalaṃ garuṃ bhāvanīyaṃ vattāraṃ vacanakkhamaṃ codakaṃ pāpagarahiṃ ovādakaṃ anusāsakaṃ viññāpakaṃ sandassakaṃ samādapakaṃ samuttejakaṃ sampahaṃsakaṃ kalyāṇamittaṃ sabrahmacāriṃ nissāya vasitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒော နဝသလိလသမ္ပုဏ္ဏာဟိ ဂင္ဂာယမုနာအစိရဝတီသရဘူမဟီအာဒီဟိ နဒီသတသဟသ္သေဟိ အန္တလိက္ခေ သလိလဓာရာဟိ စ ပူရိတောပိ သကံ ဝေလံ နာတိဝတ္တတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန လာဘသက္ကာရသိလောကဝန္ဒနမာနနပူဇနကာရဏာ ဇီဝိတဟေတုပိ သဉ္စိစ္စ သိက္ခာပဒဝီတိက္ကမော န ကရဏီယော။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒသ္သ စတုတ္ထံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝာတိဒေဝေန –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo navasalilasampuṇṇāhi gaṅgāyamunāaciravatīsarabhūmahīādīhi nadīsatasahassehi antalikkhe saliladhārāhi ca pūritopi sakaṃ velaṃ nātivattati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lābhasakkārasilokavandanamānanapūjanakāraṇā jīvitahetupi sañcicca sikkhāpadavītikkamo na karaṇīyo. Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ 1, မဟာသမုဒ္ဒော ဌိတဓမ္မော ဝေလံ နာတိက္ကမတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယံ မဟာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ, တံ မမ သာဝကာ ဇီဝိတဟေတုပိ နာတိက္ကမန္တီ’တိ။
‘Seyyathāpi, mahārāja 2, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātikkamati, evameva kho, mahārāja, yaṃ mahā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’ti.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒော သဗ္ဗသဝန္တီဟိ ဂင္ဂာယမုနာအစိရဝတီသရဘူမဟီဟိ အန္တလိက္ခေ ဥဒကဓာရာဟိပိ န ပရိပူရတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာသဝနဓာရဏဝိနိစ္ဆယအဘိဓမ္မဝိနယဂာဠ္ဟသုတ္တန္တဝိဂ္ဂဟပဒနိက္ခေပပဒသန္ဓိ ပဒဝိဘတ္တိနဝင္ဂဇိနသာသနဝရံ သုဏန္တေနာပိ န တပ္ပိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒသ္သ ပဉ္စမံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝာတိဒေဝေန သုတသောမဇာတကေ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo sabbasavantīhi gaṅgāyamunāaciravatīsarabhūmahīhi antalikkhe udakadhārāhipi na paripūrati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uddesaparipucchāsavanadhāraṇavinicchayaabhidhammavinayagāḷhasuttantaviggahapadanikkhepapadasandhi padavibhattinavaṅgajinasāsanavaraṃ suṇantenāpi na tappitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sutasomajātake –
‘‘‘အဂ္ဂိ ယထာ တိဏကဋ္ဌံ ဒဟန္တော၊ န တပ္ပတိ သာဂရော ဝာ နဒီဟိ။
‘‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappati sāgaro vā nadīhi;
ဧဝမ္ပိ စေ 3 ပဏ္ဍိတာ ရာဇသေဋ္ဌ၊ သုတ္ဝာ န တပ္ပန္တိ သုဘာသိတေနာ’’’တိ။
Evampi ce 4 paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitenā’’’ti.
သမုဒ္ဒင္ဂပဉ္ဟော ဒသမော။သမုဒ္ဒဝဂ္ဂော ဒုတိယော။
Samuddaṅgapañho dasamo.Samuddavaggo dutiyo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
လာဗုလတာ စ ပဒုမံ၊ ဗီဇံ သာလကလ္ယာဏိကာ။
Lābulatā ca padumaṃ, bījaṃ sālakalyāṇikā;
နာဝာ စ နာဝာလဂ္ဂနံ၊ ကူပော နိယာမကော တထာ။
Nāvā ca nāvālagganaṃ, kūpo niyāmako tathā;
ကမ္မကာရော သမုဒ္ဒော စ၊ ဝဂ္ဂော တေန ပဝုစ္စတီတိ။
Kammakāro samuddo ca, vaggo tena pavuccatīti.
Footnotes: