Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตวณฺณนา
8. Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā
๓๐. มญฺญิตํ นาม ตณฺหามานทิฎฺฐีหิ คเหตพฺพํ มญฺญิตํฯ สพฺพสฺมิํ มญฺญิตนฺติ สพฺพมญฺญิตํ, ตสฺส สมุคฺฆาโต เสตุฆาโต, ตทาวหํ สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปํฯ อฎฺฐกถายํ ปน ‘‘มญฺญิตํ นาม จกฺขาทีสุ เอว อุปฺปชฺชติ, นาญฺญสฺมิ’’นฺติ ทุติยนโย วุโตฺตฯ อนุจฺฉวิกนฺติ อนุรูปํ อวิโลมํฯ อิธาติ อิเธว สาสเน อญฺญตฺถ ตทภาวโตฯ ‘‘ตณฺหา-มานทิฎฺฐิมญฺญิตาน’’นฺติ วุตฺตํ มญฺญิตตฺตยํ สปรสนฺตาเนสุ ปฎิปกฺขวเสน โยเชตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘จกฺขุํ อหนฺติ วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ‘‘จกฺขุํ อห’’นฺติ อิมินา อชฺฌตฺตวิสยํ ทิฎฺฐิมญฺญิตญฺจ ทเสฺสติ อตฺตาภินิเวสาหํการทีปนโตฯ ‘‘มม’’นฺติ อิมินา ตณฺหามญฺญิตํ มานมญฺญิตมฺปิ วา, ปริคฺคหมุเขนปิ เสยฺยาทิโต มานุปฺปชฺชนโตฯ เสสปททฺวเยปิ อิมินา นเยน มญฺญิตวิภาโค เวทิตโพฺพฯ อหนฺติ อตฺตาว, โส จ จกฺขุสฺมิํ ตทธีนวุตฺติตฺตา ‘‘ปโร’’ติ น มญฺญติฯ มม กิญฺจนปลิโพโธ จกฺขุสฺมิํ สติ ลพฺภนโต, อสติ น มญฺญติ ตถามญฺญิตสฺส ปจฺจยฆาตโตฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ
30. Maññitaṃ nāma taṇhāmānadiṭṭhīhi gahetabbaṃ maññitaṃ. Sabbasmiṃ maññitanti sabbamaññitaṃ, tassa samugghāto setughāto, tadāvahaṃ sabbamaññitasamugghātasāruppaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maññitaṃ nāma cakkhādīsu eva uppajjati, nāññasmi’’nti dutiyanayo vutto. Anucchavikanti anurūpaṃ avilomaṃ. Idhāti idheva sāsane aññattha tadabhāvato. ‘‘Taṇhā-mānadiṭṭhimaññitāna’’nti vuttaṃ maññitattayaṃ saparasantānesu paṭipakkhavasena yojetvā dassetuṃ ‘‘cakkhuṃ ahanti vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘cakkhuṃ aha’’nti iminā ajjhattavisayaṃ diṭṭhimaññitañca dasseti attābhinivesāhaṃkāradīpanato. ‘‘Mama’’nti iminā taṇhāmaññitaṃ mānamaññitampi vā, pariggahamukhenapi seyyādito mānuppajjanato. Sesapadadvayepi iminā nayena maññitavibhāgo veditabbo. Ahanti attāva, so ca cakkhusmiṃ tadadhīnavuttittā ‘‘paro’’ti na maññati. Mama kiñcanapalibodho cakkhusmiṃ sati labbhanato, asati na maññati tathāmaññitassa paccayaghātato. Sesapadadvayepi eseva nayo.
อหํ จกฺขุโต นิคฺคโตติ ‘‘อห’’นฺติ วตฺตโพฺพ อยํ สโตฺต จกฺขุโต นิคฺคโต ตตฺถ สุขุมากาเรน อุปลพฺภนโตฯ มม กิญฺจนปลิโพโธ จกฺขุโต นิคฺคโต ตสฺมิํ สติ เอว อุปลพฺภนโต ฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ ปโรติ ปโร สโตฺตฯ มม จกฺขูติ น มญฺญติ ยสฺส ตํ จกฺขุ, ตสฺส ‘‘อห’’นฺติ วตฺตพฺพเสฺสว อภาวโตฯ มมตฺตภูตนฺติ มม การณํฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ เอวเมตสฺมิํ สุเตฺต จกฺขุรูป-จกฺขุวิญฺญาณ-จกฺขุสมฺผสฺส-สุขทุกฺขาทุกฺขมสุขวเสน สตฺต วารา จกฺขุทฺวาเร, ตถา โสตทฺวาราทีสูติ ฉ สตฺตกา เทฺวจตฺตาลีสฯ ปุน สกฺกายวเสน ‘‘สพฺพํ น มญฺญตี’’ติอาทินา วุตฺตํ, เตน เตจตฺตาลีสฯ ปุน เตภูมกวฎฺฎํ ‘‘โลโก’’ติ คเหตฺวา ‘‘น กิญฺจิ โลเก อุปาทิยตี’’ติ วุตฺตํ, เตน จตุจตฺตาลีส โหนฺติฯ เอวํ สพฺพถาปิ จตุจตฺตาลีสาย ฐาเนสุ อรหตฺตํ ปาเปตฺวา วิปสฺสนา กถิตาติ เวทิตพฺพาฯ ‘‘จตุจตฺตาลีสาธิกสเตสู’’ติ เกสุจิ โปตฺถเกสุ ลิขนฺติ, สา จ ปมาทเลขาฯ
Ahaṃ cakkhuto niggatoti ‘‘aha’’nti vattabbo ayaṃ satto cakkhuto niggato tattha sukhumākārena upalabbhanato. Mama kiñcanapalibodho cakkhuto niggato tasmiṃ sati eva upalabbhanato . Sesadvayepi eseva nayo. Tattha paroti paro satto. Mama cakkhūti na maññati yassa taṃ cakkhu, tassa ‘‘aha’’nti vattabbasseva abhāvato. Mamattabhūtanti mama kāraṇaṃ. Sesaṃ uttānameva. Evametasmiṃ sutte cakkhurūpa-cakkhuviññāṇa-cakkhusamphassa-sukhadukkhādukkhamasukhavasena satta vārā cakkhudvāre, tathā sotadvārādīsūti cha sattakā dvecattālīsa. Puna sakkāyavasena ‘‘sabbaṃ na maññatī’’tiādinā vuttaṃ, tena tecattālīsa. Puna tebhūmakavaṭṭaṃ ‘‘loko’’ti gahetvā ‘‘na kiñci loke upādiyatī’’ti vuttaṃ, tena catucattālīsa honti. Evaṃ sabbathāpi catucattālīsāya ṭhānesu arahattaṃ pāpetvā vipassanā kathitāti veditabbā. ‘‘Catucattālīsādhikasatesū’’ti kesuci potthakesu likhanti, sā ca pamādalekhā.
สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตํ • 8. Samugghātasāruppasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตวณฺณนา • 8. Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā