Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
8. සමුග්ඝාතසාරුප්පසුත්තවණ්ණනා
8. Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā
30. මඤ්ඤිතං නාම තණ්හාමානදිට්ඨීහි ගහෙතබ්බං මඤ්ඤිතං. සබ්බස්මිං මඤ්ඤිතන්ති සබ්බමඤ්ඤිතං, තස්ස සමුග්ඝාතො සෙතුඝාතො, තදාවහං සබ්බමඤ්ඤිතසමුග්ඝාතසාරුප්පං. අට්ඨකථායං පන ‘‘මඤ්ඤිතං නාම චක්ඛාදීසු එව උප්පජ්ජති, නාඤ්ඤස්මි’’න්ති දුතියනයො වුත්තො. අනුච්ඡවිකන්ති අනුරූපං අවිලොමං. ඉධාති ඉධෙව සාසනෙ අඤ්ඤත්ථ තදභාවතො. ‘‘තණ්හා-මානදිට්ඨිමඤ්ඤිතාන’’න්ති වුත්තං මඤ්ඤිතත්තයං සපරසන්තානෙසු පටිපක්ඛවසෙන යොජෙත්වා දස්සෙතුං ‘‘චක්ඛුං අහන්ති වා’’තිආදි වුත්තං. තත්ථ ‘‘චක්ඛුං අහ’’න්ති ඉමිනා අජ්ඣත්තවිසයං දිට්ඨිමඤ්ඤිතඤ්ච දස්සෙති අත්තාභිනිවෙසාහංකාරදීපනතො. ‘‘මම’’න්ති ඉමිනා තණ්හාමඤ්ඤිතං මානමඤ්ඤිතම්පි වා, පරිග්ගහමුඛෙනපි සෙය්යාදිතො මානුප්පජ්ජනතො. සෙසපදද්වයෙපි ඉමිනා නයෙන මඤ්ඤිතවිභාගො වෙදිතබ්බො. අහන්ති අත්තාව, සො ච චක්ඛුස්මිං තදධීනවුත්තිත්තා ‘‘පරො’’ති න මඤ්ඤති. මම කිඤ්චනපලිබොධො චක්ඛුස්මිං සති ලබ්භනතො, අසති න මඤ්ඤති තථාමඤ්ඤිතස්ස පච්චයඝාතතො. සෙසපදද්වයෙපි එසෙව නයො.
30. Maññitaṃ nāma taṇhāmānadiṭṭhīhi gahetabbaṃ maññitaṃ. Sabbasmiṃ maññitanti sabbamaññitaṃ, tassa samugghāto setughāto, tadāvahaṃ sabbamaññitasamugghātasāruppaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maññitaṃ nāma cakkhādīsu eva uppajjati, nāññasmi’’nti dutiyanayo vutto. Anucchavikanti anurūpaṃ avilomaṃ. Idhāti idheva sāsane aññattha tadabhāvato. ‘‘Taṇhā-mānadiṭṭhimaññitāna’’nti vuttaṃ maññitattayaṃ saparasantānesu paṭipakkhavasena yojetvā dassetuṃ ‘‘cakkhuṃ ahanti vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘cakkhuṃ aha’’nti iminā ajjhattavisayaṃ diṭṭhimaññitañca dasseti attābhinivesāhaṃkāradīpanato. ‘‘Mama’’nti iminā taṇhāmaññitaṃ mānamaññitampi vā, pariggahamukhenapi seyyādito mānuppajjanato. Sesapadadvayepi iminā nayena maññitavibhāgo veditabbo. Ahanti attāva, so ca cakkhusmiṃ tadadhīnavuttittā ‘‘paro’’ti na maññati. Mama kiñcanapalibodho cakkhusmiṃ sati labbhanato, asati na maññati tathāmaññitassa paccayaghātato. Sesapadadvayepi eseva nayo.
අහං චක්ඛුතො නිග්ගතොති ‘‘අහ’’න්ති වත්තබ්බො අයං සත්තො චක්ඛුතො නිග්ගතො තත්ථ සුඛුමාකාරෙන උපලබ්භනතො. මම කිඤ්චනපලිබොධො චක්ඛුතො නිග්ගතො තස්මිං සති එව උපලබ්භනතො . සෙසද්වයෙපි එසෙව නයො. තත්ථ පරොති පරො සත්තො. මම චක්ඛූති න මඤ්ඤති යස්ස තං චක්ඛු, තස්ස ‘‘අහ’’න්ති වත්තබ්බස්සෙව අභාවතො. මමත්තභූතන්ති මම කාරණං. සෙසං උත්තානමෙව. එවමෙතස්මිං සුත්තෙ චක්ඛුරූප-චක්ඛුවිඤ්ඤාණ-චක්ඛුසම්ඵස්ස-සුඛදුක්ඛාදුක්ඛමසුඛවසෙන සත්ත වාරා චක්ඛුද්වාරෙ, තථා සොතද්වාරාදීසූති ඡ සත්තකා ද්වෙචත්තාලීස. පුන සක්කායවසෙන ‘‘සබ්බං න මඤ්ඤතී’’තිආදිනා වුත්තං, තෙන තෙචත්තාලීස. පුන තෙභූමකවට්ටං ‘‘ලොකො’’ති ගහෙත්වා ‘‘න කිඤ්චි ලොකෙ උපාදියතී’’ති වුත්තං, තෙන චතුචත්තාලීස හොන්ති. එවං සබ්බථාපි චතුචත්තාලීසාය ඨානෙසු අරහත්තං පාපෙත්වා විපස්සනා කථිතාති වෙදිතබ්බා. ‘‘චතුචත්තාලීසාධිකසතෙසූ’’ති කෙසුචි පොත්ථකෙසු ලිඛන්ති, සා ච පමාදලෙඛා.
Ahaṃ cakkhuto niggatoti ‘‘aha’’nti vattabbo ayaṃ satto cakkhuto niggato tattha sukhumākārena upalabbhanato. Mama kiñcanapalibodho cakkhuto niggato tasmiṃ sati eva upalabbhanato . Sesadvayepi eseva nayo. Tattha paroti paro satto. Mama cakkhūti na maññati yassa taṃ cakkhu, tassa ‘‘aha’’nti vattabbasseva abhāvato. Mamattabhūtanti mama kāraṇaṃ. Sesaṃ uttānameva. Evametasmiṃ sutte cakkhurūpa-cakkhuviññāṇa-cakkhusamphassa-sukhadukkhādukkhamasukhavasena satta vārā cakkhudvāre, tathā sotadvārādīsūti cha sattakā dvecattālīsa. Puna sakkāyavasena ‘‘sabbaṃ na maññatī’’tiādinā vuttaṃ, tena tecattālīsa. Puna tebhūmakavaṭṭaṃ ‘‘loko’’ti gahetvā ‘‘na kiñci loke upādiyatī’’ti vuttaṃ, tena catucattālīsa honti. Evaṃ sabbathāpi catucattālīsāya ṭhānesu arahattaṃ pāpetvā vipassanā kathitāti veditabbā. ‘‘Catucattālīsādhikasatesū’’ti kesuci potthakesu likhanti, sā ca pamādalekhā.
සමුග්ඝාතසාරුප්පසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 8. සමුග්ඝාතසාරුප්පසුත්තං • 8. Samugghātasāruppasuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. සමුග්ඝාතසාරුප්පසුත්තවණ්ණනා • 8. Samugghātasāruppasuttavaṇṇanā