| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိနယဝိနိစ္ဆယ-ဋီကာ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
သမုဋ္ဌာနသီသကထာဝဏ္ဏနာ
Samuṭṭhānasīsakathāvaṇṇanā
၃၂၅-၆. မဟေသိနာ ဒ္ဝီသု ဝိဘင္ဂေသု ပညတ္တာနိ ယာနိ ပာရာဇိကာဒီနိ သိက္ခာပဒာနိ ဥပောသထေ ဥဒ္ဒိသန္တိ, တေသံ သိက္ခာပဒာနံ သမုဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ ပာဋဝတ္ထာယ ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ, တံ သမာဟိတာ သုဏာထာတိ ယောဇနာ။
325-6. Mahesinā dvīsu vibhaṅgesu paññattāni yāni pārājikādīni sikkhāpadāni uposathe uddisanti, tesaṃ sikkhāpadānaṃ samuṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ pāṭavatthāya ito paraṃ pavakkhāmi, taṃ samāhitā suṇāthāti yojanā.
၃၂၇. ကာယော စ ဝာစာ စ ကာယဝာစာ စာတိ အစိတ္တကာနိ ယာနိ တီဏိ သမုဋ္ဌာနာနိ, တာနေဝ စိတ္တေန ပစ္စေကံ ယောဇိတာနိ သစိတ္တကာနိ တီဏိ သမုဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တီတိ ဧဝမေဝ သမုဋ္ဌာနံ ပုရိမာနံ ဒ္ဝိန္နံ ဝသေန ဧကင္ဂိကံ, တတိယစတုတ္ထပဉ္စမာနံ ဝသေန ဒ္ဝင္ဂိကံ, ဆဋ္ဌသ္သ ဝသေန တိဝင္ဂိကဉ္စာတိ ဧဝံ ဆဓာ သမုဋ္ဌာနဝိဓိံ ဝဒန္တီတိ ယောဇနာ။ ကာယော, ဝာစာတိ ဧကင္ဂိကံ ဒ္ဝယံ, ကာယဝာစာ , ကာယစိတ္တံ, ဝာစာစိတ္တန္တိ ဒုဝင္ဂိကတ္တယံ, ကာယဝာစာစိတ္တန္တိ အင္ဂဘေဒေန တိဝိဓမ္ပိ အဝယဝဘေဒေန သမုဋ္ဌာနဘေဒဝိဓိံ ဆပ္ပကာရံ ဝဒန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။
327. Kāyo ca vācā ca kāyavācā cāti acittakāni yāni tīṇi samuṭṭhānāni, tāneva cittena paccekaṃ yojitāni sacittakāni tīṇi samuṭṭhānāni hontīti evameva samuṭṭhānaṃ purimānaṃ dvinnaṃ vasena ekaṅgikaṃ, tatiyacatutthapañcamānaṃ vasena dvaṅgikaṃ, chaṭṭhassa vasena tivaṅgikañcāti evaṃ chadhā samuṭṭhānavidhiṃ vadantīti yojanā. Kāyo, vācāti ekaṅgikaṃ dvayaṃ, kāyavācā , kāyacittaṃ, vācācittanti duvaṅgikattayaṃ, kāyavācācittanti aṅgabhedena tividhampi avayavabhedena samuṭṭhānabhedavidhiṃ chappakāraṃ vadantīti adhippāyo.
၃၂၈. တေသု ဆသု သမုဋ္ဌာနေသု ဧကေန ဝာ သမုဋ္ဌာနေန ဒ္ဝီဟိ ဝာ တီဟိ ဝာ စတူဟိ ဝာ ဆဟိ ဝာ သမုဋ္ဌာနေဟိ နာနာ အာပတ္တိယော ဇာယရေတိ သမ္ဗန္ဓော။
328.Tesu chasu samuṭṭhānesu ekena vā samuṭṭhānena dvīhi vā tīhi vā catūhi vā chahi vā samuṭṭhānehi nānā āpattiyo jāyareti sambandho.
၃၂၉. တတ္ထ တာသု နာနာပတ္တီသု။ ပဉ္စ သမုဋ္ဌာနာနိ ဧတိသ္သာတိ ပဉ္စသမုဋ္ဌာနာ, ဧဝရူပာ ကာစိ အာပတ္တိ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဧကမေကံ သမုဋ္ဌာနံ ယာသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ပစ္ဆိမေဟေဝ တီဟိပီတိ သစိတ္တကေဟေဝ တီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ, ယာ အာပတ္တိ ဧကသမုဋ္ဌာနာ ဟောတိ, သာ သစိတ္တကာနံ တိဏ္ဏမညတရေန ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။
329.Tattha tāsu nānāpattīsu. Pañca samuṭṭhānāni etissāti pañcasamuṭṭhānā, evarūpā kāci āpatti na vijjati. Ekamekaṃ samuṭṭhānaṃ yāsanti viggaho. Pacchimeheva tīhipīti sacittakeheva tīhi samuṭṭhānehi, yā āpatti ekasamuṭṭhānā hoti, sā sacittakānaṃ tiṇṇamaññatarena hotīti adhippāyo.
၃၃၀-၁. တတိယစ္ဆဋ္ဌတောပိ စာတိ ကာယဝာစတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော စ။ စတုတ္ထစ္ဆဋ္ဌတော စေဝာတိ ကာယစိတ္တတော ကာယဝာစာစိတ္တတော စ။ ပဉ္စမစ္ဆဋ္ဌတောပိ စာတိ ဝာစာစိတ္တတော ကာယဝာစာစိတ္တတော စ။ ‘‘ကာယတော ကာယစိတ္တတော’’တိ ပဌမံ ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနံ, ‘‘ဝာစတော ဝာစာစိတ္တတော’’တိ ဒုတိယံ, ‘‘ကာယဝာစတော ကာယဝာစာစိတ္တတော’’တိ တတိယံ, ‘‘ကာယစိတ္တတော ကာယဝာစာစိတ္တတော’’တိ စတုတ္ထံ, ‘‘ဝာစာစိတ္တတော ကာယဝာစာစိတ္တတော’’တိ ပဉ္စမံ ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနန္တိ ဧဝံ ပဉ္စဓာ ဧဝ ဌိတေဟိ ဒ္ဝီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ ဧသာ ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနာပတ္တိ ဇာယတေ သမုဋ္ဌာတိ။ န အညတောတိ ကာယတော ဝာစတောတိ ဧကံ, ဝာစတော ကာယဝာစတောတိ ဧကန္တိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တက္ကမဝိပရိယာယေန ယောဇိတေဟိ အညေဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ န သမုဋ္ဌာတိ။
330-1.Tatiyacchaṭṭhatopi cāti kāyavācato, kāyavācācittato ca. Catutthacchaṭṭhato cevāti kāyacittato kāyavācācittato ca. Pañcamacchaṭṭhatopi cāti vācācittato kāyavācācittato ca. ‘‘Kāyato kāyacittato’’ti paṭhamaṃ dvisamuṭṭhānaṃ, ‘‘vācato vācācittato’’ti dutiyaṃ, ‘‘kāyavācato kāyavācācittato’’ti tatiyaṃ, ‘‘kāyacittato kāyavācācittato’’ti catutthaṃ, ‘‘vācācittato kāyavācācittato’’ti pañcamaṃ dvisamuṭṭhānanti evaṃ pañcadhā eva ṭhitehi dvīhi samuṭṭhānehi esā dvisamuṭṭhānāpatti jāyate samuṭṭhāti. Na aññatoti kāyato vācatoti ekaṃ, vācato kāyavācatoti ekanti evaṃ yathāvuttakkamavipariyāyena yojitehi aññehi samuṭṭhānehi na samuṭṭhāti.
၃၃၂. ပဌမေဟိ စ တီဟီတိ ‘‘ကာယတော, ဝာစတော, ကာယဝာစတော’’တိ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ တီဟိ အစိတ္တကသမုဋ္ဌာနေဟိ။ ပစ္ဆိမေဟိ စာတိ ‘‘ကာယစိတ္တတော, ဝာစာစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော’’တိ ဧဝံ ပစ္ဆာ ဝုတ္တေဟိ သစိတ္တကေဟိ တီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ။ န အညတောတိ ‘‘ကာယတော, ဝာစတော, ကာယစိတ္တတော, ဝာစတော, ကာယဝာစတော, ကာယစိတ္တတော’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တဝိပလ္လာသတော အညေဟိ တီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ န သမုဋ္ဌာတိ။
332.Paṭhamehi ca tīhīti ‘‘kāyato, vācato, kāyavācato’’ti paṭhamaṃ niddiṭṭhehi tīhi acittakasamuṭṭhānehi. Pacchimehi cāti ‘‘kāyacittato, vācācittato, kāyavācācittato’’ti evaṃ pacchā vuttehi sacittakehi tīhi samuṭṭhānehi. Na aññatoti ‘‘kāyato, vācato, kāyacittato, vācato, kāyavācato, kāyacittato’’ti evaṃ vuttavipallāsato aññehi tīhi samuṭṭhānehi na samuṭṭhāti.
၃၃၃-၄. ပဌမာ တတိယာ စေဝ, စတုတ္ထစ္ဆဋ္ဌတောပိ စာတိ ကာယတော, ကာယဝာစတော, ကာယစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတောတိ ဧတေဟိ စတူဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ စေဝ။ ဒုတိယာ။ပေ.။ စ္ဆဋ္ဌတောပိ စာတိ ဝာစတော, ကာယဝာစတော, ဝာစာစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတောတိ ဣမေဟိ စတူဟိ စာတိ စတုသမုဋ္ဌာနေနာပတ္တိ။
333-4.Paṭhamā tatiyā ceva, catutthacchaṭṭhatopi cāti kāyato, kāyavācato, kāyacittato, kāyavācācittatoti etehi catūhi samuṭṭhānehi ceva. Dutiyā…pe… cchaṭṭhatopi cāti vācato, kāyavācato, vācācittato, kāyavācācittatoti imehi catūhi cāti catusamuṭṭhānenāpatti.
သာ ဧဝံ ဒ္ဝိဓာ ဌိတေဟိ စတူဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ ဇာယတေ။ န ပနညတောတိ ‘‘ကာယတော, ဝာစတော, ကာယဝာစတော, ကာယစိတ္တတော’’တိ ဧဝမာဒိနာ ဝိပလ္လာသနယေန ယောဇိတေဟိ စတူဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ န သမုဋ္ဌာတိ။ ဆ သမုဋ္ဌာနာနိ ယသ္သာ သာ ဆသမုဋ္ဌာနာ။ သစိတ္တကေဟိ တီဟိ, အစိတ္တကေဟိ တီဟီတိ ဆဟိ ဧဝ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌာတီတိ။ ပကာရန္တရာဘာဝာ ဣဓ ‘‘န အညတော’’တိ န ဝုတ္တံ။
Sā evaṃ dvidhā ṭhitehi catūhi samuṭṭhānehi jāyate. Na panaññatoti ‘‘kāyato, vācato, kāyavācato, kāyacittato’’ti evamādinā vipallāsanayena yojitehi catūhi samuṭṭhānehi na samuṭṭhāti. Cha samuṭṭhānāni yassā sā chasamuṭṭhānā. Sacittakehi tīhi, acittakehi tīhīti chahi eva samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti. Pakārantarābhāvā idha ‘‘na aññato’’ti na vuttaṃ.
အာဟ စ အဋ္ဌကထာစရိယော မာတိကဋ္ဌကထာယံ။
Āha ca aṭṭhakathācariyo mātikaṭṭhakathāyaṃ.
၃၃၅. သမုဋ္ဌာတိ ဧတသ္မာတိ သမုဋ္ဌာနံ, ကာယာဒိ ဆဗ္ဗိဓံ, ဧကံ သမုဋ္ဌာနံ ကာရဏံ ယသ္သာ သာ ဧကသမုဋ္ဌာနာ။ ပကာရန္တရာဘာဝာ တိဓာ။ ကထံ? သစိတ္တကာနံ တိဏ္ဏံ သမုဋ္ဌာနာနံ ဝသေန တိဝိဓာ။ ဒ္ဝီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌိတာ ဒ္ဝိသမုဋ္ဌိတာ, ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ ပဉ္စဓာတိ ဝုတ္တနယေန ပဉ္စပ္ပကာရာ။ တီဏိ သမုဋ္ဌာနာနိ ယသ္သာ သာ တိသမုဋ္ဌာနာ, စတ္တာရိ သမုဋ္ဌာနာနိ ယသ္သာ သာ စတုရုဋ္ဌာနာ, တိသမုဋ္ဌာနာ စ စတုရုဋ္ဌာနာ စ တိစတုရုဋ္ဌာနာတိ ဧကဒေသသရူပေကသေသော, တိသမုဋ္ဌာနာ ဒ္ဝိဓာ ဝိဘတ္တာ, စတုသမုဋ္ဌာနာ စ ဒ္ဝိဓာ ဧဝ ဝိဘတ္တာတိ အတ္ထော။ ဆဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌိတာ ဆသမုဋ္ဌိတာ, ဆသမုဋ္ဌာနာတိ အတ္ထော။ ဧကဓာတိ ပကာရန္တရာဘာဝာ ဧကဓာဝ ဌိတာတိ အဓိပ္ပာယော။
335. Samuṭṭhāti etasmāti samuṭṭhānaṃ, kāyādi chabbidhaṃ, ekaṃ samuṭṭhānaṃ kāraṇaṃ yassā sā ekasamuṭṭhānā. Pakārantarābhāvā tidhā. Kathaṃ? Sacittakānaṃ tiṇṇaṃ samuṭṭhānānaṃ vasena tividhā. Dvīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhitā dvisamuṭṭhitā, dvisamuṭṭhānāpattīti attho. Pañcadhāti vuttanayena pañcappakārā. Tīṇi samuṭṭhānāni yassā sā tisamuṭṭhānā, cattāri samuṭṭhānāni yassā sā caturuṭṭhānā, tisamuṭṭhānā ca caturuṭṭhānā ca ticaturuṭṭhānāti ekadesasarūpekaseso, tisamuṭṭhānā dvidhā vibhattā, catusamuṭṭhānā ca dvidhā eva vibhattāti attho. Chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhitā chasamuṭṭhitā, chasamuṭṭhānāti attho. Ekadhāti pakārantarābhāvā ekadhāva ṭhitāti adhippāyo.
၃၃၆. သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော သမုဋ္ဌာနဝိသေသတော ဧဝံ တေရသဓာ ဌိတာနံ သမုဋ္ဌာနဘေဒာနံ နာနတ္တတော တေဟိ သမုဋ္ဌိတာနံ ပဌမံ ပညတ္တတ္တာ သီသဘူတာနံ သိက္ခာပဒာနံ ဝသေန တေရသေဝ နာမာနိ လဘန္တိ, တာနိ ဣတော ပရံ ဝက္ခာမီတိ ယောဇနာ။
336.Sabbā āpattiyo samuṭṭhānavisesato evaṃ terasadhā ṭhitānaṃ samuṭṭhānabhedānaṃ nānattato tehi samuṭṭhitānaṃ paṭhamaṃ paññattattā sīsabhūtānaṃ sikkhāpadānaṃ vasena teraseva nāmāni labhanti, tāni ito paraṃ vakkhāmīti yojanā.
၃၃၇. ပဌမန္တိမဝတ္ထုဉ္စာတိ ပဌမပာရာဇိကသမုဋ္ဌာနံ။ ဒုတိယန္တိ အဒိန္နာဒာနသမုဋ္ဌာနံ။ သဉ္စရိတ္တကန္တိ သဉ္စရိတ္တသမုဋ္ဌာနံ။ သမနုဘာသနန္တိ သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနံ။ ‘‘ကထိနံ ဧဠကလောမက’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော, ကထိနသမုဋ္ဌာနံ ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနဉ္စ။
337.Paṭhamantimavatthuñcāti paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ. Dutiyanti adinnādānasamuṭṭhānaṃ. Sañcarittakanti sañcarittasamuṭṭhānaṃ. Samanubhāsananti samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ. ‘‘Kathinaṃ eḷakalomaka’’nti padacchedo, kathinasamuṭṭhānaṃ eḷakalomasamuṭṭhānañca.
၃၃၈. ပဒသောဓမ္မန္တိ ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနံ။ အဒ္ဓာနံ ထေယ္ယသတ္ထန္တိ အဒ္ဓာနသမုဋ္ဌာနံ ထေယ္ယသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ။ ဒေသနာတိ ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနံ။ ဘူတာရောစနကန္တိ ဘူတာရောစနသမုဋ္ဌာနံ။ စောရိဝုဋ္ဌာပနန္တိ စောရိဝုဋ္ဌာပနသမုဋ္ဌာနံ။
338.Padasodhammanti padasodhammasamuṭṭhānaṃ. Addhānaṃ theyyasatthanti addhānasamuṭṭhānaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ. Desanāti dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ. Bhūtārocanakanti bhūtārocanasamuṭṭhānaṃ. Corivuṭṭhāpananti corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ.
၃၃၉. အနနုညာတကဉ္စာတိ အနနုညာတကသမုဋ္ဌာနဉ္စာတိ ဧတာနိ တေရသ တေဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌိတာနံ တေသံ သိက္ခာပဒာနံ ပဌမံ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ပဌမပာရာဇိကာဒိသိက္ခာပဒသမုဋ္ဌာနာနံ ဣတရေသံ ပုဗ္ဗင္ဂမဘာဝတော ‘‘သီသာနီ’’တိ ဝုတ္တာနိ။ ယထာဟ ပရိဝာရဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပဌမပာရာဇိကံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ, သေသာနိ တေန သဒိသာနီ’’တိအာဒိ (ပရိ. အဋ္ဌ. ၂၅၈)။ တေရသေတေ သမုဋ္ဌာနနယာတိ ဧတေ သီသဝသေန ဒသ္သိတာ တေရသ သမုဋ္ဌာနနယာ။ ဝိညူဟိ ဥပာလိတ္ထေရာဒီဟိ။
339.Ananuññātakañcāti ananuññātakasamuṭṭhānañcāti etāni terasa tehi samuṭṭhānehi samuṭṭhitānaṃ tesaṃ sikkhāpadānaṃ paṭhamaṃ paṭhamaṃ niddiṭṭhānaṃ paṭhamapārājikādisikkhāpadasamuṭṭhānānaṃ itaresaṃ pubbaṅgamabhāvato ‘‘sīsānī’’ti vuttāni. Yathāha parivāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘paṭhamapārājikaṃ nāma ekaṃ samuṭṭhānasīsaṃ, sesāni tena sadisānī’’tiādi (pari. aṭṭha. 258). Terasete samuṭṭhānanayāti ete sīsavasena dassitā terasa samuṭṭhānanayā. Viññūhi upālittherādīhi.
၃၄၀. တတ္ထ တေရသသု သမုဋ္ဌာနသီသေသု။ ယာတိ ယာ ပန အာပတ္တိ။ အာဒိပာရာဇိကုဋ္ဌာနာတိ ပဌမပာရာဇိကသမုဋ္ဌာနာ။
340.Tattha terasasu samuṭṭhānasīsesu. Yāti yā pana āpatti. Ādipārājikuṭṭhānāti paṭhamapārājikasamuṭṭhānā.
၃၄၁. အဒိန္နာဒာန-သဒ္ဒော ပုဗ္ဗကော ပဌမော ဧတိသ္သာ တံသမုဋ္ဌာနာပတ္တိယာတိ အဒိန္နာဒာနပုဗ္ဗကာ, အဒိန္နာဒာနသမုဋ္ဌာနာတိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ယောဇနာ။
341. Adinnādāna-saddo pubbako paṭhamo etissā taṃsamuṭṭhānāpattiyāti adinnādānapubbakā, adinnādānasamuṭṭhānāti uddiṭṭhāti yojanā.
၃၄၂. ဇာတူတိ ဧကံသေန။
342.Jātūti ekaṃsena.
၃၄၃. အယံ သမုဋ္ဌာနဝသေန ‘‘သမနုဘာသနာသမုဋ္ဌာနာ’’တိ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။
343. Ayaṃ samuṭṭhānavasena ‘‘samanubhāsanāsamuṭṭhānā’’ti vuttāti yojanā.
၃၄၄. ကထိန-သဒ္ဒော ဥပပဒော ယသ္သာ တံသမုဋ္ဌာနာယ အာပတ္တိယာ သာ ကထိနုပပဒာ, ကထိနသမုဋ္ဌာနာတိ မတာ ဉာတာ, အယံ သမုဋ္ဌာနဝသေန ‘‘ကထိနသမုဋ္ဌာနာ’’တိ ဉာတာတိ အတ္ထော။
344. Kathina-saddo upapado yassā taṃsamuṭṭhānāya āpattiyā sā kathinupapadā, kathinasamuṭṭhānāti matā ñātā, ayaṃ samuṭṭhānavasena ‘‘kathinasamuṭṭhānā’’ti ñātāti attho.
၃၄၅. ဧဠကလောမ-သဒ္ဒော အာဒိ ယသ္သာ တံသမုဋ္ဌာနာပတ္တိယာ သာ ဧဠကလောမာဒိသမုဋ္ဌာနာတိ အတ္ထော။
345. Eḷakaloma-saddo ādi yassā taṃsamuṭṭhānāpattiyā sā eḷakalomādisamuṭṭhānāti attho.
၃၄၉. ဧတ္ထ သမုဋ္ဌာနေသု။
349.Ettha samuṭṭhānesu.
၃၅၀. ဘူတာရောစန-သဒ္ဒော ပုဗ္ဗဘာဂော ဧတိသ္သာ တံသမုဋ္ဌာနာယ အာပတ္တိယာတိ ဘူတာရောစနပုဗ္ဗကာ, ဘူတာရောစနသမုဋ္ဌာနာတိ အတ္ထော။
350. Bhūtārocana-saddo pubbabhāgo etissā taṃsamuṭṭhānāya āpattiyāti bhūtārocanapubbakā, bhūtārocanasamuṭṭhānāti attho.
၃၅၁. သမုဋ္ဌာနံ သမုဋ္ဌိတံ, စောရိဝုဋ္ဌာပနံ သမုဋ္ဌိတံ ယသ္သာ သာ စောရိဝုဋ္ဌာပနသမုဋ္ဌိတာ, စောရိဝုဋ္ဌာပနသမုဋ္ဌာနာတိ အတ္ထော။
351. Samuṭṭhānaṃ samuṭṭhitaṃ, corivuṭṭhāpanaṃ samuṭṭhitaṃ yassā sā corivuṭṭhāpanasamuṭṭhitā, corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānāti attho.
၃၅၃. တတ္ထာတိ တေရသသမုဋ္ဌာနသီသေသု, ‘‘သမုဋ္ဌာနံ သစိတ္တက’’န္တိ ဣဒံ ‘‘ပဌမ’’န္တိအာဒီဟိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပဌမံ သမုဋ္ဌာနန္တိ ပဌမပာရာဇိကသမုဋ္ဌာနံ။ ဒုတိယံ သမုဋ္ဌာနန္တိ အဒိန္နာဒာနသမုဋ္ဌာနံ။ စတုတ္ထံ သမုဋ္ဌာနန္တိ သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနံ။ နဝမံ သမုဋ္ဌာနန္တိ ထေယ္ယသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ။ ဒသမံ သမုဋ္ဌာနန္တိ ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနံ။ ဒ္ဝာဒသမံ သမုဋ္ဌာနန္တိ စောရိဝုဋ္ဌာပနသမုဋ္ဌာနံ။
353.Tatthāti terasasamuṭṭhānasīsesu, ‘‘samuṭṭhānaṃ sacittaka’’nti idaṃ ‘‘paṭhama’’ntiādīhi paccekaṃ yojetabbaṃ. Paṭhamaṃ samuṭṭhānanti paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ. Dutiyaṃ samuṭṭhānanti adinnādānasamuṭṭhānaṃ. Catutthaṃ samuṭṭhānanti samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ. Navamaṃ samuṭṭhānanti theyyasatthasamuṭṭhānaṃ. Dasamaṃ samuṭṭhānanti dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ. Dvādasamaṃ samuṭṭhānanti corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ.
၃၅၄. သမုဋ္ဌာနေတိ သမုဋ္ဌာနသီသေ။ သဒိသာတိ တေန တေန သမုဋ္ဌာနသီသေန သမုဋ္ဌာနာ အာပတ္တိယော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သမုဋ္ဌာနဝိနိစ္ဆယေ။ ဒိသ္သရေတိ ဒိသ္သန္တေ, ဒိသ္သန္တီတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ ဣဓ ဒိသ္သရေတိ ဣဓ ဥဘတောဝိဘင္ဂေ ဧတေသု တေရသသမုဋ္ဌာနေသု ဧကေကသ္မိံ အညာနိပိ သဒိသာနိ သမုဋ္ဌာနာနိ ဒိသ္သန္တီတိ အတ္ထော။ ဣဒာနိ တာနိ သရူပတော နိဒသ္သေတုမာဟ ‘‘သုက္ကဉ္စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သုက္ကန္တိ သုက္ကဝိသ္သဋ္ဌိသိက္ခာပဒံ။ ဧသ နယော ‘‘ကာယသံသဂ္ဂော’’တိအာဒီသုပိ။ ယဒေတ္ထ ဒုဝိညေယ္ယံ, တံ ဝက္ခာမ။
354.Samuṭṭhāneti samuṭṭhānasīse. Sadisāti tena tena samuṭṭhānasīsena samuṭṭhānā āpattiyo. Idhāti imasmiṃ samuṭṭhānavinicchaye. Dissareti dissante, dissantīti attho. Atha vā idha dissareti idha ubhatovibhaṅge etesu terasasamuṭṭhānesu ekekasmiṃ aññānipi sadisāni samuṭṭhānāni dissantīti attho. Idāni tāni sarūpato nidassetumāha ‘‘sukkañcā’’tiādi. Tattha sukkanti sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ. Esa nayo ‘‘kāyasaṃsaggo’’tiādīsupi. Yadettha duviññeyyaṃ, taṃ vakkhāma.
၃၅၅. ပုဗ္ဗုပပရိပာကော စာတိ ‘‘ဇာနံ ပုဗ္ဗုပဂတံ ဘိက္ခု’’န္တိ (ပာစိ. ၁၂၀) သိက္ခာပဒဉ္စ ‘‘ဘိက္ခုနိပရိပာစိတ’’န္တိ (ပာစိ. ၁၉၂, ၁၉၄) ပိဏ္ဍပာတသိက္ခာပဒဉ္စ။ ရဟော ဘိက္ခုနိယာသဟာတိ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ရဟော နိသဇ္ဇသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဘောဇနေ, ရဟော ဒ္ဝေ စာတိ သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒဉ္စ ဒ္ဝေ ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒာနိ စ။ အင္ဂုလီ ဥဒကေ ဟသန္တိ အင္ဂုလိပတောဒဉ္စ ဥဒကဟသဓမ္မသိက္ခာပဒဉ္စ။
355.Pubbupaparipāko cāti ‘‘jānaṃ pubbupagataṃ bhikkhu’’nti (pāci. 120) sikkhāpadañca ‘‘bhikkhuniparipācita’’nti (pāci. 192, 194) piṇḍapātasikkhāpadañca. Raho bhikkhuniyāsahāti bhikkhuniyā saddhiṃ raho nisajjasikkhāpadañca. Sabhojane, raho dve cāti sabhojane kule anupakhajjasikkhāpadañca dve rahonisajjasikkhāpadāni ca. Aṅgulī udake hasanti aṅgulipatodañca udakahasadhammasikkhāpadañca.
၃၅၆. ပဟာရေ ဥဂ္ဂိရေ စေဝာတိ ပဟာရဒာနသိက္ခာပဒဉ္စ တလသတ္တိဥဂ္ဂိရဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ တေပညာသာ စ သေခိယာတိ ပဉ္စသတ္တတိသေခိယာသု ဝက္ခမာနာနိ ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာဒီနိ သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနာနိ ဒသ, ဆတ္တပာဏိအာဒီနိ ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနာနိ ဧကာဒသ, ထေယ္ယသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ , သူပောဒနဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဗာဝီသတိ သိက္ခာပဒာနိ ဌပေတ္ဝာ ပရိမဏ္ဍလနိဝာသနာဒီနိ ဣတရာနိ တေပညာသ သေခိယသိက္ခာပဒာနိ စ။ အဓက္ခကုဗ္ဘဇာဏုဉ္စာတိ ဘိက္ခုနီနံ အဓက္ခကဥဗ္ဘဇာဏုသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂာမန္တရမဝသ္သုတာတိ ဂာမန္တရဂမနံ, အဝသ္သုတသ္သ ဟတ္ထတော ခာဒနီယဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဉ္စ။
356.Pahāre uggire cevāti pahāradānasikkhāpadañca talasattiuggiraṇasikkhāpadañca. Tepaññāsā ca sekhiyāti pañcasattatisekhiyāsu vakkhamānāni ujjagghikādīni samanubhāsanasamuṭṭhānāni dasa, chattapāṇiādīni dhammadesanāsamuṭṭhānāni ekādasa, theyyasatthasamuṭṭhānaṃ , sūpodanaviññattisikkhāpadañcāti bāvīsati sikkhāpadāni ṭhapetvā parimaṇḍalanivāsanādīni itarāni tepaññāsa sekhiyasikkhāpadāni ca. Adhakkhakubbhajāṇuñcāti bhikkhunīnaṃ adhakkhakaubbhajāṇusikkhāpadañca. Gāmantaramavassutāti gāmantaragamanaṃ, avassutassa hatthato khādanīyaggahaṇasikkhāpadañca.
၃၅၇-၈. တလမဋ္ဌုဒသုဒ္ဓိ စာတိ တလဃာတံ, ဇတုမဋ္ဌံ, ဥဒကသုဒ္ဓိကာဒိယနဉ္စ။ ဝသ္သံဝုတ္ထာတိ ‘‘ဝသ္သံဝုတ္ထာ။ပေ.။ ဆပ္ပဉ္စယောဇနာနီ’’တိ (ပာစိ. ၉၇၄) သိက္ခာပဒဉ္စ။ ဩဝာဒာယ န ဂစ္ဆန္တီတိ ဩဝာဒာယ အဂမနသိက္ခာပဒဉ္စ။ နာနုဗန္ဓေ ပဝတ္တိနိန္တိ ‘‘ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ နာနုဗန္ဓေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၁၂) သိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဥဘတောဝိဘင္ဂေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဣမေ ပဉ္စသတ္တတိ ဓမ္မာ ကာယစိတ္တသမုဋ္ဌိတာ မေထုနေန သမာ ဧကသမုဋ္ဌာနာ မတာတိ ယောဇနာ။
357-8.Talamaṭṭhudasuddhi cāti talaghātaṃ, jatumaṭṭhaṃ, udakasuddhikādiyanañca. Vassaṃvutthāti ‘‘vassaṃvutthā…pe… chappañcayojanānī’’ti (pāci. 974) sikkhāpadañca. Ovādāya na gacchantīti ovādāya agamanasikkhāpadañca. Nānubandhe pavattininti ‘‘vuṭṭhāpitaṃ pavattiniṃ dve vassāni nānubandheyyā’’ti (pāci. 1112) sikkhāpadañcāti ubhatovibhaṅge niddiṭṭhā ime pañcasattati dhammā kāyacittasamuṭṭhitā methunena samā ekasamuṭṭhānā matāti yojanā.
ဧတ္ထ စ ပာဠိယံ ‘‘ဆသတ္တတီ’’တိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒော သမုဋ္ဌာနသိက္ခာပဒေန သဟ ဒသ္သိတော။ ဣဓ ပန တံ ဝိနာ တံသဒိသာနမေဝ ဂဏနာ ဒသ္သိတာ။ တေနေဝ ပဌမံ သမုဋ္ဌာနသီသံ ပာဠိယံ ဂဏနာယပိ ဒသ္သိတံ, ဣဓေဝ န ဒသ္သိတံ။ ဥပရိ ကတ္ထစိ သမုဋ္ဌာနသီသသ္သ ဒသ္သနံ ပနေတ္ထ ဝက္ခမာနာနံ တံသဒိသဘာဝဒသ္သနတ္ထံ, ဂဏနာယ ဝက္ခမာနာယ အန္တောဂဓဘာဝဒသ္သနတ္ထံ။ တေနေဝ တတ္ထပိ တံ ဝိနာ ဂဏနံ ဝက္ခတိ။
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘chasattatī’’ti gaṇanaparicchedo samuṭṭhānasikkhāpadena saha dassito. Idha pana taṃ vinā taṃsadisānameva gaṇanā dassitā. Teneva paṭhamaṃ samuṭṭhānasīsaṃ pāḷiyaṃ gaṇanāyapi dassitaṃ, idheva na dassitaṃ. Upari katthaci samuṭṭhānasīsassa dassanaṃ panettha vakkhamānānaṃ taṃsadisabhāvadassanatthaṃ, gaṇanāya vakkhamānāya antogadhabhāvadassanatthaṃ. Teneva tatthapi taṃ vinā gaṇanaṃ vakkhati.
ပဌမပာရာဇိကသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၅၉. ဝိဂ္ဂဟန္တိ မနုသ္သဝိဂ္ဂဟသိက္ခာပဒံ။ ဥတ္တရိ စေဝာတိ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသိက္ခာပဒံ။ အတ္တကာမတာတိ အတ္တကာမပာရိစရိယသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုဋ္ဌဒောသာ ဒုဝေ စေဝာတိ ဒ္ဝေ ဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒာနိ စ။ ဒုတိယာနိယတောပိ စာတိ ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဉ္စ။
359.Viggahanti manussaviggahasikkhāpadaṃ. Uttari cevāti uttarimanussadhammasikkhāpadañca. Duṭṭhullanti duṭṭhullavācāsikkhāpadaṃ. Attakāmatāti attakāmapāricariyasikkhāpadañca. Duṭṭhadosā duve cevāti dve duṭṭhadosasikkhāpadāni ca. Dutiyāniyatopi cāti dutiyaaniyatasikkhāpadañca.
၃၆၀. အစ္ဆိန္ဒနဉ္စာတိ သာမံ စီဝရံ ဒတ္ဝာ အစ္ဆိန္ဒနဉ္စ။ ပရိဏာမောတိ သင္ဃိကလာဘသ္သ အတ္တနော ပရိဏာမနဉ္စ။ မုသာဩမသပေသုဏာတိ မုသာဝာဒော စ ဩမသဝာဒော စ ဘိက္ခုပေသုညဉ္စ။ ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနဉ္စေဝာတိ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိအာရောစနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပထဝီခဏနမ္ပိ စာတိ ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒဉ္စ။
360.Acchindanañcāti sāmaṃ cīvaraṃ datvā acchindanañca. Pariṇāmoti saṅghikalābhassa attano pariṇāmanañca. Musāomasapesuṇāti musāvādo ca omasavādo ca bhikkhupesuññañca. Duṭṭhullārocanañcevāti duṭṭhullāpattiārocanasikkhāpadañca. Pathavīkhaṇanampi cāti pathavīkhaṇanasikkhāpadañca.
၃၆၁. ဘူတဂာမဉ္စ ဝာဒော စာတိ ဘူတဂာမသိက္ခာပဒံ, အညဝာဒကသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဥဇ္ဈာပနကမေဝ စာတိ ဥဇ္ဈာပနကသိက္ခာပဒဉ္စ။ နိက္ကဍ္ဎော သိဉ္စနဉ္စေဝာတိ ဝိဟာရတော နိက္ကဍ္ဎနဉ္စ ဥဒကေ တိဏာဒိသိဉ္စနဉ္စ။ အာမိသဟေတု စာတိ အာမိသဟေတု ဘိက္ခုနိယော ဩဝာဒသိက္ခာပဒဉ္စ။
361.Bhūtagāmañcavādo cāti bhūtagāmasikkhāpadaṃ, aññavādakasikkhāpadañca. Ujjhāpanakameva cāti ujjhāpanakasikkhāpadañca. Nikkaḍḍho siñcanañcevāti vihārato nikkaḍḍhanañca udake tiṇādisiñcanañca. Āmisahetu cāti āmisahetu bhikkhuniyo ovādasikkhāpadañca.
၃၆၂. ဘုတ္တာဝိန္တိ ဘုတ္တာဝိံ အနတိရိတ္တေန ခာဒနီယာဒိနာ ပဝာရဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဧဟနာဒရိန္တိ ‘‘ဧဟာဝုသော, ဂာမံ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၂၇၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ အနာဒရိယသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဘိံသာပနမေဝ စာတိ ဘိက္ခုဘိံသနကဉ္စ။ အပနိဓေယ္ယာတိ ပတ္တာဒိအပနိဓာနသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဉ္စိစ္စ ပာဏန္တိ သဉ္စိစ္စ ပာဏံ ဇီဝိတာဝောရောပနဉ္စ။ သပ္ပာဏကမ္ပိ စာတိ ဇာနံ သပ္ပာဏကဥဒကသိက္ခာပဒဉ္စ။
362.Bhuttāvinti bhuttāviṃ anatirittena khādanīyādinā pavāraṇasikkhāpadañca. Ehanādarinti ‘‘ehāvuso, gāmaṃ vā’’ti (pāci. 275) vuttasikkhāpadañca anādariyasikkhāpadañca. Bhiṃsāpanameva cāti bhikkhubhiṃsanakañca. Apanidheyyāti pattādiapanidhānasikkhāpadañca. Sañcicca pāṇanti sañcicca pāṇaṃ jīvitāvoropanañca. Sappāṇakampi cāti jānaṃ sappāṇakaudakasikkhāpadañca.
၃၆၃. ဥက္ကောဋနဉ္စာတိ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋနဉ္စ။ ဦနောတိ ဦနဝီသတိဝသ္သသိက္ခာပဒဉ္စ။ သံဝာသောတိ ဥက္ခိတ္တကေန သဒ္ဓိံ သံဝာသသိက္ခာပဒဉ္စ။ နာသနေ စာတိ နာသိတကသာမဏေရသမ္ဘောဂသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဟဓမ္မိကန္တိ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိလေခာ စာတိ ‘‘ဝိလေခာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ (ပာစိ. ၄၃၉) အာဂတသိက္ခာပဒဉ္စ။ မောဟနာတိ မောဟနသိက္ခာပဒဉ္စ။ အမူလကေန စာတိ အမူလကေန သင္ဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသနသိက္ခာပဒဉ္စ။
363.Ukkoṭanañcāti punakammāya ukkoṭanañca. Ūnoti ūnavīsativassasikkhāpadañca. Saṃvāsoti ukkhittakena saddhiṃ saṃvāsasikkhāpadañca. Nāsane cāti nāsitakasāmaṇerasambhogasikkhāpadañca. Sahadhammikanti sahadhammikaṃ vuccamānasikkhāpadañca. Vilekhā cāti ‘‘vilekhāya saṃvattantī’’ti (pāci. 439) āgatasikkhāpadañca. Mohanāti mohanasikkhāpadañca. Amūlakena cāti amūlakena saṅghādisesena anuddhaṃsanasikkhāpadañca.
၃၆၄. ကုက္ကုစ္စံ ခီယနံ ဒတ္ဝာတိ ကုက္ကုစ္စဥပ္ပာဒနဉ္စ ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတ္ဝာ ခီယနဉ္စ စီဝရံ ဒတ္ဝာ ခီယနဉ္စ။ ပရိဏာမေယ္ယ ပုဂ္ဂလေတိ သင္ဃိကံ လာဘံ ပုဂ္ဂလသ္သ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ကိံ တေ, အကာလံ, အစ္ဆိန္ဒေတိ ‘‘ကိံ တေ, အယ္ယေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိသ္သတီ’’တိ (ပာစိ. ၇၀၅) အာဂတသိက္ခာပဒဉ္စ အကာလစီဝရံ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဘာဇနသိက္ခာပဒဉ္စ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ အစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုဂ္ဂဟနိရယေန စာတိ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒုပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပနသိက္ခာပဒဉ္စ နိရယေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ အဘိသပနသိက္ခာပဒဉ္စ။
364.Kukkuccaṃ khīyanaṃ datvāti kukkuccauppādanañca dhammikānaṃ kammānaṃ chandaṃ datvā khīyanañca cīvaraṃ datvā khīyanañca. Pariṇāmeyya puggaleti saṅghikaṃ lābhaṃ puggalassa pariṇāmanasikkhāpadañca. Kiṃ te, akālaṃ, acchindeti ‘‘kiṃ te, ayye, eso purisapuggalo karissatī’’ti (pāci. 705) āgatasikkhāpadañca akālacīvaraṃ ‘‘kālacīvara’’nti adhiṭṭhahitvā bhājanasikkhāpadañca bhikkhuniyā saddhiṃ cīvaraṃ parivattetvā acchindanasikkhāpadañca. Duggahanirayena cāti duggahitena dupadhāritena paraṃ ujjhāpanasikkhāpadañca nirayena vā brahmacariyena vā abhisapanasikkhāpadañca.
၃၆၅. ဂဏသ္သ စာတိ ‘‘ဂဏသ္သ စီဝရလာဘံ အန္တရာယံ ကရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၀၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိဘင္ဂဉ္စာတိ ‘‘ဓမ္မိကံ စီဝရဝိဘင္ဂံ ပဋိဗာဟေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၁၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုဗ္ဗလာသာ တထေဝ စာတိ ‘‘ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာယ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၂၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓာရန္တိ ‘‘ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓာရံ ပဋိဗာဟေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၂၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဉ္စိစ္စာဖာသုမေဝ စာတိ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၄၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
365.Gaṇassa cāti ‘‘gaṇassa cīvaralābhaṃ antarāyaṃ kareyyā’’ti (pāci. 908) vuttasikkhāpadañca. Vibhaṅgañcāti ‘‘dhammikaṃ cīvaravibhaṅgaṃ paṭibāheyyā’’ti (pāci. 912) vuttasikkhāpadañca. Dubbalāsā tatheva cāti ‘‘dubbalacīvarapaccāsāya cīvarakālasamayaṃ atikkāmeyyā’’ti (pāci. 921) vuttasikkhāpadañca. Dhammikaṃ kathinuddhāranti ‘‘dhammikaṃ kathinuddhāraṃ paṭibāheyyā’’ti (pāci. 928) vuttasikkhāpadañca. Sañciccāphāsumeva cāti ‘‘bhikkhuniyā sañcicca aphāsuṃ kareyyā’’ti (pāci. 942) vuttasikkhāpadañca.
၃၆၆. သယံ ဥပသ္သယံ ဒတ္ဝာတိ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ ဥပသ္သယံ ဒတ္ဝာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၅၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အက္ကောသေယ္ယ စာတိ ‘‘ဘိက္ခုံ အက္ကောသေယ္ယ ဝာ ပရိဘာသေယ္ယ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၂၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ စဏ္ဍိကာတိ ‘‘စဏ္ဍီကတာ ဂဏံ ပရိဘာသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၃၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ကုလမစ္ဆရိနီ အသ္သာတိ ‘‘ကုလမစ္ဆရိနီ အသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၄၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယ စာတိ ‘‘ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၆၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
366.Sayaṃ upassayaṃ datvāti ‘‘bhikkhuniyā upassayaṃ datvā kupitā anattamanā nikkaḍḍheyyā’’ti (pāci. 951) vuttasikkhāpadañca. Akkoseyya cāti ‘‘bhikkhuṃ akkoseyya vā paribhāseyya vā’’ti (pāci. 1029) vuttasikkhāpadañca. Caṇḍikāti ‘‘caṇḍīkatā gaṇaṃ paribhāseyyā’’ti (pāci. 1034) vuttasikkhāpadañca. Kulamaccharinī assāti ‘‘kulamaccharinī assā’’ti (pāci. 1043) vuttasikkhāpadañca. Gabbhiniṃ vuṭṭhāpeyya cāti ‘‘gabbhiniṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1068) vuttasikkhāpadañca.
၃၆၇. ပာယန္တိန္တိ ‘‘ပာယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၇၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒ္ဝေ စ ဝသ္သာနီတိ ‘‘ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၈၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သင္ဃေနာသမ္မတန္တိ ‘‘သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သင္ဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၈၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တိသ္သော ဂိဟိဂတာ ဝုတ္တာတိ ‘‘ဦနဒ္ဝာဒသဝသ္သံ ဂိဟိဂတံ (ပာစိ. ၁၀၉၁), ပရိပုဏ္ဏဒ္ဝာဒသဝသ္သံ ဂိဟိဂတံ ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ (ပာစိ. ၁၀၉၇), ဒ္ဝေဝသ္သာနိ သိက္ခိတသိက္ခံ သင္ဃေန အသမ္မတ’’န္တိ (ပာစိ. ၁၁၀၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒာနိ စ။ တိသ္သောယေဝ ကုမာရိကာတိ ‘‘ဦနဝီသတိဝသ္သံ ကုမာရိဘူတ’’န္တိအာဒိနာ (ပာစိ. ၁၁၂၀) နယေန ဝုတ္တာ တိသ္သော စ။
367.Pāyantinti ‘‘pāyantiṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1073) vuttasikkhāpadañca. Dve ca vassānīti ‘‘dve vassāni chasu dhammesu asikkhitasikkhaṃ sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1080) vuttasikkhāpadañca. Saṅghenāsammatanti ‘‘sikkhitasikkhaṃ sikkhamānaṃ saṅghena asammataṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1086) vuttasikkhāpadañca. Tisso gihigatā vuttāti ‘‘ūnadvādasavassaṃ gihigataṃ (pāci. 1091), paripuṇṇadvādasavassaṃ gihigataṃ dve vassāni chasu dhammesu asikkhitasikkhaṃ (pāci. 1097), dvevassāni sikkhitasikkhaṃ saṅghena asammata’’nti (pāci. 1103) vuttasikkhāpadāni ca. Tissoyeva kumārikāti ‘‘ūnavīsativassaṃ kumāribhūta’’ntiādinā (pāci. 1120) nayena vuttā tisso ca.
၃၆၈. ဦနဒ္ဝာဒသဝသ္သာ ဒ္ဝေတိ ‘‘ဦနဒ္ဝာဒသဝသ္သာ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယ (ပာစိ. ၁၁၃၇), ပရိပုဏ္ဏဒ္ဝာဒသဝသ္သာ သင္ဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၄၂) ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ သိက္ခာပဒာနိ စ။ အလံ တာဝ တေတိ ‘‘အလံ တာဝ တေ, အယ္ယေ, ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၄၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သောကာဝသ္သာတိ ‘‘စဏ္ဍိံ သောကာဝာသံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၅၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပာရိဝာသိကစ္ဆန္ဒဒာနတောတိ ‘‘ပာရိဝာသိကဆန္ဒဒာနေန သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၆၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
368.Ūnadvādasavassā dveti ‘‘ūnadvādasavassā vuṭṭhāpeyya (pāci. 1137), paripuṇṇadvādasavassā saṅghena asammatā vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1142) vuttāni dve sikkhāpadāni ca. Alaṃ tāva teti ‘‘alaṃ tāva te, ayye, vuṭṭhāpitenā’’ti (pāci. 1147) vuttasikkhāpadañca. Sokāvassāti ‘‘caṇḍiṃ sokāvāsaṃ sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1159) vuttasikkhāpadañca. Pārivāsikacchandadānatoti ‘‘pārivāsikachandadānena sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1167) vuttasikkhāpadañca.
၃၆၉. အနုဝသ္သံ ဒုဝေ စာတိ ‘‘အနုဝသ္သံ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယ (ပာစိ. ၁၁၇၁), ဧကံ ဝသ္သံ ဒ္ဝေ ဝုဋ္ဌာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၇၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒာနိ စာတိ ဧကူနသတ္တတိ သိက္ခာပဒာနိ။ အဒိန္နာဒာနတုလ္ယတ္တာတိ အဒိန္နာဒာနေန သမာနသမုဋ္ဌာနတ္တာ။ တိသမုဋ္ဌာနိကာ ကတာတိ သစိတ္တကေဟိ တီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌဟန္တီတိ ဝုတ္တာ။
369.Anuvassaṃ duve cāti ‘‘anuvassaṃ vuṭṭhāpeyya (pāci. 1171), ekaṃ vassaṃ dve vuṭṭhāpeyyā’’ti (pāci. 1175) vuttasikkhāpadāni cāti ekūnasattati sikkhāpadāni. Adinnādānatulyattāti adinnādānena samānasamuṭṭhānattā. Tisamuṭṭhānikā katāti sacittakehi tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhahantīti vuttā.
ဒုတိယပာရာဇိကသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၇၀. သဉ္စရိကုဋိမဟလ္လကန္တိ သဉ္စရိတ္တံ, သညာစိကာယ ကုဋိကရဏံ, မဟလ္လကဝိဟာရကရဏဉ္စ။ ဓောဝာပနဉ္စ ပဋိဂ္ဂဟောတိ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ပုရာဏစီဝရဓောဝာပနဉ္စ စီဝရပဋိဂ္ဂဟဏဉ္စ။ စီဝရသ္သ စ ဝိညတ္တိန္တိ အညာတကံ ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတာနိံ ဝာ စီဝရဝိညာပနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂဟဏဉ္စ တဒုတ္တရိန္တိ တဒုတ္တရိသာဒိယနသိက္ခာပဒဉ္စ။
370.Sañcarikuṭimahallakanti sañcarittaṃ, saññācikāya kuṭikaraṇaṃ, mahallakavihārakaraṇañca. Dhovāpanañca paṭiggahoti aññātikāya bhikkhuniyā purāṇacīvaradhovāpanañca cīvarapaṭiggahaṇañca. Cīvarassa ca viññattinti aññātakaṃ gahapatiṃ vā gahapatāniṃ vā cīvaraviññāpanasikkhāpadañca. Gahaṇañca taduttarinti taduttarisādiyanasikkhāpadañca.
၃၇၁. ဥပက္ခဋဒ္ဝယဉ္စေဝာတိ ‘‘စီဝရစေတာပန္နံ ဥပက္ခဋံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၈) အာဂတသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ တထာ ဒူတေန စီဝရန္တိ ဒူတေနစီဝရစေတာပန္နပဟိတသိက္ခာပဒဉ္စ။ ကောသိယန္တိ ကောသိယမိသ္သကသိက္ခာပဒဉ္စ။ သုဒ္ဓကာဠာနန္တိ ‘‘သုဒ္ဓကာဠကာန’’န္တိအာဒိသိက္ခာပဒဉ္စ (ပာရာ. ၅၄၈)။ ဒ္ဝေ ဘာဂာဒာနမေဝ စာတိ ‘‘ဒ္ဝေ ဘာဂာ အာဒာတဗ္ဗာ’’တိ (ပာရာ. ၅၅၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
371.Upakkhaṭadvayañcevāti ‘‘cīvaracetāpannaṃ upakkhaṭaṃ hotī’’ti (pārā. 528) āgatasikkhāpadadvayañca. Tathā dūtena cīvaranti dūtenacīvaracetāpannapahitasikkhāpadañca. Kosiyanti kosiyamissakasikkhāpadañca. Suddhakāḷānanti ‘‘suddhakāḷakāna’’ntiādisikkhāpadañca (pārā. 548). Dve bhāgādānameva cāti ‘‘dve bhāgā ādātabbā’’ti (pārā. 553) vuttasikkhāpadañca.
၃၇၂. ဆဗ္ဗသ္သာနီတိ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ဓာရဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပုရာဏသ္သာတိ ‘‘ပုရာဏသန္ထတသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၅၆၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ လောမဓောဝာပနမ္ပိ စာတိ ဧဠကလောမဓောဝာပနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ရူပိယသ္သ ပဋိဂ္ဂာဟောတိ ရူပိယပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဥဘော နာနပ္ပကာရကာတိ ရူပိယသံဝောဟာရကယဝိက္ကယသိက္ခာပဒာနိ စ။
372.Chabbassānīti chabbassāni dhāraṇasikkhāpadañca. Purāṇassāti ‘‘purāṇasanthatassā’’ti (pārā. 567) vuttasikkhāpadañca. Lomadhovāpanampi cāti eḷakalomadhovāpanasikkhāpadañca. Rūpiyassa paṭiggāhoti rūpiyapaṭiggahaṇasikkhāpadañca. Ubho nānappakārakāti rūpiyasaṃvohārakayavikkayasikkhāpadāni ca.
၃၇၃. ဦနဗန္ဓနပတ္တော စာတိ ဦနပဉ္စဗန္ဓနပတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝသ္သသာဋိကသုတ္တကန္တိ ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဉ္စ သုတ္တံ ဝိညာပေတ္ဝာ စီဝရကာရာပနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိကပ္ပာပဇ္ဇနန္တိ တန္တဝာယေ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ စီဝရေ ဝိကပ္ပာပဇ္ဇနဉ္စ။ ယာဝ ဒ္ဝာရဒာနဉ္စ သိဗ္ဗနန္တိ ‘‘ယာဝ ဒ္ဝာရကောသာ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၃၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ ‘‘အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဒေယ္ယ (ပာစိ. ၁၇၁), စီဝရံ သိဗ္ဗေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၇၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
373.Ūnabandhanapatto cāti ūnapañcabandhanapattasikkhāpadañca. Vassasāṭikasuttakanti vassikasāṭikasikkhāpadañca suttaṃ viññāpetvā cīvarakārāpanasikkhāpadañca. Vikappāpajjananti tantavāye upasaṅkamitvā cīvare vikappāpajjanañca. Yāva dvāradānañca sibbananti ‘‘yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāyā’’ti (pāci. 135) vuttasikkhāpadañca ‘‘aññātikāya bhikkhuniyā cīvaraṃ dadeyya (pāci. 171), cīvaraṃ sibbeyyā’’ti (pāci. 176) vuttasikkhāpadadvayañca.
၃၇၄. ပူဝေဟီတိ ပူဝေဟိ ဝာ မန္ထေဟိ ဝာ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝာရဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပစ္စယောတိ စတုမာသပစ္စယပဝာရဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဇောတီတိ ဇောတိယာ သမာဒဟနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ရတနန္တိ ရတနသိက္ခာပဒဉ္စ။ သူစိ။ပေ.။ သုဂတသ္သ စာတိ သူစိဃရသိက္ခာပဒာဒီနိ သတ္တ သိက္ခာပဒာနိ စ။
374.Pūvehīti pūvehi vā manthehi vā abhihaṭṭhuṃ pavāraṇasikkhāpadañca. Paccayoti catumāsapaccayapavāraṇasikkhāpadañca. Jotīti jotiyā samādahanasikkhāpadañca. Ratananti ratanasikkhāpadañca. Sūci…pe… sugatassa cāti sūcigharasikkhāpadādīni satta sikkhāpadāni ca.
၃၇၅. အညဝိညတ္တိသိက္ခာ စာတိ ‘‘အညံ ဝိညာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၄၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အညံ စေတာပနမ္ပိ စာတိ ‘‘အညံ စေတာပေတ္ဝာ အညံ စေတာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၄၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သင္ဃိကေန ဒုဝေ ဝုတ္တာတိ ‘‘သင္ဃိကေန အညံ စေတာပေယ္ယ (ပာစိ. ၇၅၉), သင္ဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၆၄) ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ သိက္ခာပဒာနိ စ။ ဒ္ဝေ မဟာဇနိကေနာတိ ‘‘မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပေယ္ယ (ပာစိ. ၇၆၉), မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၇၄) ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ သိက္ခာပဒာနိ စ။
375.Aññaviññattisikkhā cāti ‘‘aññaṃ viññāpeyyā’’ti (pāci. 749) vuttasikkhāpadañca. Aññaṃ cetāpanampi cāti ‘‘aññaṃ cetāpetvā aññaṃ cetāpeyyā’’ti (pāci. 749) vuttasikkhāpadañca. Saṅghikena duve vuttāti ‘‘saṅghikena aññaṃ cetāpeyya (pāci. 759), saṅghikena saññācikena aññaṃ cetāpeyyā’’ti (pāci. 764) vuttāni dve sikkhāpadāni ca. Dve mahājanikenāti ‘‘mahājanikena aññaṃ cetāpeyya (pāci. 769), mahājanikena saññācikena aññaṃ cetāpeyyā’’ti (pāci. 774) vuttāni dve sikkhāpadāni ca.
၃၇၆. တထာ ပုဂ္ဂလိကေနေကန္တိ ‘‘ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၇၉) ဝုတ္တမေကသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂရုပာဝုရဏန္တိ ဂရုပာဝုရဏစေတာပနသိက္ခာပဒဉ္စ။ လဟုန္တိ လဟုပာဝုရဏစေတာပနသိက္ခာပဒံ။ ‘‘ဝိဃာသာ ဥဒသာဋိ စာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ဒ္ဝေ ဝိဃာသာတိ ‘‘ဥစ္စာရံ ဝာ ပသ္သာဝံ ဝာ သင္ကာရံ ဝာ ဝိဃာသံ ဝာ တိရောကုဋ္ဋေ ဝာ တိရောပာကာရေ ဝာ ဆဍ္ဍေယ္ယ ဝာ ဆဍ္ဍာပေယ္ယ ဝာ (ပာစိ. ၈၂၅), ဟရိတေ ဆဍ္ဍေယ္ယ ဝာ ဆဍ္ဍာပေယ္ယ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၂၉) ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ ဝိဃာသသိက္ခာပဒာနိ စ။ ဥဒသာဋိ စာတိ ဥဒကသာဋိကသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ သမဏစီဝရန္တိ တထာ ‘‘သမဏစီဝရံ ဒဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၁၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စာတိ။
376.Tathāpuggalikenekanti ‘‘puggalikena saññācikena aññaṃ cetāpeyyā’’ti (pāci. 779) vuttamekasikkhāpadañca. Garupāvuraṇanti garupāvuraṇacetāpanasikkhāpadañca. Lahunti lahupāvuraṇacetāpanasikkhāpadaṃ. ‘‘Vighāsā udasāṭi cā’’ti padacchedo. Dve vighāsāti ‘‘uccāraṃ vā passāvaṃ vā saṅkāraṃ vā vighāsaṃ vā tirokuṭṭe vā tiropākāre vā chaḍḍeyya vā chaḍḍāpeyya vā (pāci. 825), harite chaḍḍeyya vā chaḍḍāpeyya vā’’ti (pāci. 829) evaṃ vuttāni dve vighāsasikkhāpadāni ca. Udasāṭi cāti udakasāṭikasikkhāpadañca. Tathā samaṇacīvaranti tathā ‘‘samaṇacīvaraṃ dadeyyā’’ti (pāci. 917) vuttasikkhāpadañcāti.
၃၇၇. ဣတိ ဧတေ ဧကူနပဏ္ဏာသ ဓမ္မာ ဒုက္ခန္တဒသ္သိနာ ဘဂဝတာ ဆသမုဋ္ဌာနိကာ တေယေဝ သဉ္စရိတ္တသမာ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒေန သမာ ကတာ အနုမတာ ပညတ္တာတိ ယောဇနာ။
377. Iti ete ekūnapaṇṇāsa dhammā dukkhantadassinā bhagavatā chasamuṭṭhānikā teyeva sañcarittasamā sañcarittasikkhāpadena samā katā anumatā paññattāti yojanā.
သဉ္စရိတ္တသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Sañcarittasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၇၈. သင္ဃဘေဒောတိ သင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဘေဒာနုဝတ္တဒုဗ္ဗစဒူသကာတိ ဘေဒာနုဝတ္တကဒုဗ္ဗစကုလဒူသကသိက္ခာပဒာနိ စ။ ဒုဋ္ဌုလ္လစ္ဆာဒနန္တိ ဒုဋ္ဌုလ္လပဋိစ္ဆာဒနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒိဋ္ဌီတိ ဒိဋ္ဌိအပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇနသိက္ခာပဒဉ္စ ။ ဆန္ဒဥဇ္ဇဂ္ဃိကာ ဒုဝေတိ ဆန္ဒံအဒတ္ဝာဂမနသိက္ခာပဒဉ္စ ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာယ အန္တရဃရေ ဂမနနိသီဒနသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
378.Saṅghabhedoti saṅghabhedasikkhāpadañca. Bhedānuvattadubbacadūsakāti bhedānuvattakadubbacakuladūsakasikkhāpadāni ca. Duṭṭhullacchādananti duṭṭhullapaṭicchādanasikkhāpadañca. Diṭṭhīti diṭṭhiappaṭinissajjanasikkhāpadañca . Chandaujjagghikā duveti chandaṃadatvāgamanasikkhāpadañca ujjagghikāya antaraghare gamananisīdanasikkhāpadadvayañca.
၃၇၉. အပ္ပသဒ္ဒာ ဒုဝေ ဝုတ္တာတိ ‘‘အပ္ပသဒ္ဒော အန္တရဃရေ ဂမိသ္သာမိ, နိသီဒိသ္သာမီ’’တိ (ပာစိ. ၅၈၈, ၅၈၉) ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ သိက္ခာပဒာနိ စ။ န ဗ္ယာဟရေတိ ‘‘န သကဗဠေန မုခေန ဗ္ယာဟရိသ္သာမီ’’တိ (ပာစိ. ၆၁၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဆမာ, နီစာသနေ, ဌာနန္တိ ‘‘ဆမာယံ နိသီဒိတ္ဝာ (ပာစိ. ၆၄၅), နီစေ အာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ (ပာစိ. ၆၄၇), ဌိတော နိသိန္နသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၄၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပစ္ဆတော ဥပ္ပထေန စာတိ ‘‘ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော ပုရတော ဂစ္ဆန္တသ္သ (ပာစိ. ၆၄၉), ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တော ပထေန ဂစ္ဆန္တသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၅၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
379.Appasaddā duve vuttāti ‘‘appasaddo antaraghare gamissāmi, nisīdissāmī’’ti (pāci. 588, 589) vuttāni dve sikkhāpadāni ca. Na byāhareti ‘‘na sakabaḷena mukhena byāharissāmī’’ti (pāci. 619) vuttasikkhāpadañca. Chamā, nīcāsane, ṭhānanti ‘‘chamāyaṃ nisīditvā (pāci. 645), nīce āsane nisīditvā (pāci. 647), ṭhito nisinnassā’’ti (pāci. 648) vuttasikkhāpadañca. Pacchato uppathena cāti ‘‘pacchato gacchanto purato gacchantassa (pāci. 649), uppathena gacchanto pathena gacchantassā’’ti (pāci. 650) vuttasikkhāpadadvayañca.
၃၈၀. ဝဇ္ဇစ္ဆာဒာတိ ဝဇ္ဇတော ပဋိစ္ဆာဒနသိက္ခာပဒဉ္စ။ အနုဝတ္တာ စာတိ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂဟဏန္တိ ‘‘ဟတ္ထဂ္ဂဟဏံ ဝာ သာဒိယေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၆၇၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဩသာရေယ္ယ စာတိ ‘‘အနပလောကေတ္ဝာ ကာရကသင္ဃံ အနညာယ ဂဏသ္သ ဆန္ဒံ ဩသာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၆၉၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပစ္စက္ခာမီတိ သိက္ခာ စာတိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမီ’’တိ (ပာစိ. ၇၁၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ စာတိ ‘‘ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ’’တိ (ပာစိ. ၇၁၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
380.Vajjacchādāti vajjato paṭicchādanasikkhāpadañca. Anuvattā cāti ukkhittānuvattanasikkhāpadañca. Gahaṇanti ‘‘hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyyā’’ti (pāci. 675) vuttasikkhāpadañca. Osāreyya cāti ‘‘anapaloketvā kārakasaṅghaṃ anaññāya gaṇassa chandaṃ osāreyyā’’ti (pāci. 695) vuttasikkhāpadañca. Paccakkhāmīti sikkhā cāti ‘‘buddhaṃ paccācikkhāmī’’ti (pāci. 710) vuttasikkhāpadañca. Tathā kismiñcideva cāti ‘‘kismiñcideva adhikaraṇe paccākatā’’ti (pāci. 716) vuttasikkhāpadañca.
၃၈၁. သံသဋ္ဌာ ဒ္ဝေ စာတိ ‘‘ဘိက္ခုနိယော ပနေဝ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တီ’’တိ (ပာစိ. ၇၂၂) စ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ သံသဋ္ဌာဝ, အယ္ယေ, တုမ္ဟေ ဝိဟရထာ’’တိအာဒိဝစနံ (ပာစိ. ၇၂၈) ပဋိစ္စ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ ဝဓိတ္ဝာ စာတိ ‘‘အတ္တာနံ ဝဓိတ္ဝာ ဝဓိတ္ဝာ ရောဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၈၈၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိသိဗ္ဗေတ္ဝာ စာတိ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတ္ဝာ ဝာ ဝိသိဗ္ဗာပေတ္ဝာ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၉၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုက္ခိတန္တိ ‘‘ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိ’’န္တိ (ပာစိ. ၉၄၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပုနဒေဝ စ သံသဋ္ဌာတိ ‘‘သံသဋ္ဌာ ဝိဟရေယ္ယ ဂဟပတိနာ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တေန ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၉၅၆) ဧဝံ ပုန ဝုတ္တသံသဋ္ဌသိက္ခာပဒဉ္စ။ နေဝ ဝူပသမေယ္ယ စာတိ ‘‘‘ဧဟာယ္ယေ, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’တိ (ပာစိ. ၉၉၅) ဝုစ္စမာနာ ‘သာဓူ’တိ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ ဝူပသမေယ္ယာ’’တိ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
381.Saṃsaṭṭhā dve cāti ‘‘bhikkhuniyo paneva saṃsaṭṭhā viharantī’’ti (pāci. 722) ca ‘‘yā pana bhikkhunī evaṃ vadeyya saṃsaṭṭhāva, ayye, tumhe viharathā’’tiādivacanaṃ (pāci. 728) paṭicca vuttasikkhāpadadvayañca. Vadhitvā cāti ‘‘attānaṃ vadhitvā vadhitvā rodeyyā’’ti (pāci. 880) vuttasikkhāpadañca. Visibbetvā cāti ‘‘bhikkhuniyā cīvaraṃ visibbetvā vā visibbāpetvā vā’’ti (pāci. 893) vuttasikkhāpadañca. Dukkhitanti ‘‘dukkhitaṃ sahajīvini’’nti (pāci. 947) vuttasikkhāpadañca. Punadeva ca saṃsaṭṭhāti ‘‘saṃsaṭṭhā vihareyya gahapatinā vā gahapatiputtena vā’’ti (pāci. 956) evaṃ puna vuttasaṃsaṭṭhasikkhāpadañca. Neva vūpasameyya cāti ‘‘‘ehāyye, imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasamehī’ti (pāci. 995) vuccamānā ‘sādhū’ti paṭissuṇitvā sā pacchā anantarāyikinī neva vūpasameyyā’’ti vuttasikkhāpadañca.
၃၈၂. ဇာနံ သဘိက္ခုကာရာမန္တိ ‘‘ဇာနံ သဘိက္ခုကံ အာရာမံ အနာပုစ္ဆာ ပဝိသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၂၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထေဝ န ပဝာရယေတိ ‘‘ဥဘတောသင္ဃေ တီဟိ ဌာနေဟိ န ပဝာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၅၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ အန္ဝဒ္ဓမာသဉ္စာတိ ‘‘အန္ဝဒ္ဓမာသံ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုသင္ဃတော ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ပစ္စာသီသိတဗ္ဗာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၅၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဟဇီဝိနိယော ဒုဝေတိ ‘‘သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ (ပာစိ. ၁၁၀၈), သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတ္ဝာ နေဝ ဝူပကာသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၁၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
382.Jānaṃsabhikkhukārāmanti ‘‘jānaṃ sabhikkhukaṃ ārāmaṃ anāpucchā paviseyyā’’ti (pāci. 1024) vuttasikkhāpadañca. Tatheva na pavārayeti ‘‘ubhatosaṅghe tīhi ṭhānehi na pavāreyyā’’ti (pāci. 1051) vuttasikkhāpadañca. Tathā anvaddhamāsañcāti ‘‘anvaddhamāsaṃ bhikkhuniyā bhikkhusaṅghato dve dhammā paccāsīsitabbā’’ti (pāci. 1059) vuttasikkhāpadañca. Sahajīviniyo duveti ‘‘sahajīviniṃ vuṭṭhāpetvā dve vassāni neva anuggaṇheyya (pāci. 1108), sahajīviniṃ vuṭṭhāpetvā neva vūpakāseyyā’’ti (pāci. 1116) vuttasikkhāpadadvayañca.
၃၈၃-၄. သစေ မေ စီဝရံ အယ္ယေတိ ‘‘သစေ မေ တ္ဝံ, အယ္ယေ, စီဝရံ ဒသ္သသိ, ဧဝာဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေသ္သာမီ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၅၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အနုဗန္ဓိသ္သသီတိ ‘‘သစေ မံ တ္ဝံ, အယ္ယေ, ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ အနုဗန္ဓိသ္သသိ, ဧဝာဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေသ္သာမီ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၅၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အသမေန သမ္ဗုဒ္ဓေန ပကာသိတာ ဣမေ သတ္တတိံသ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ ကာယဝာစာဒိတော ကာယဝာစာစိတ္တတော ဧကသမုဋ္ဌာနာ ကတာ သမနုဘာသနာ သိယုံ သမုဋ္ဌာနတော သမနုဘာသနသိက္ခာပဒေန သဒိသာ သိယုန္တိ ယောဇနာ။
383-4.Sace me cīvaraṃ ayyeti ‘‘sace me tvaṃ, ayye, cīvaraṃ dassasi, evāhaṃ taṃ vuṭṭhāpessāmī’’ti (pāci. 1151) vuttasikkhāpadañca. Anubandhissasīti ‘‘sace maṃ tvaṃ, ayye, dve vassāni anubandhissasi, evāhaṃ taṃ vuṭṭhāpessāmī’’ti (pāci. 1155) vuttasikkhāpadañca. Asamena sambuddhena pakāsitā ime sattatiṃsa dhammā sabbe kāyavācādito kāyavācācittato ekasamuṭṭhānā katā samanubhāsanā siyuṃ samuṭṭhānato samanubhāsanasikkhāpadena sadisā siyunti yojanā.
သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Samanubhāsanasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၈၅. ကထိနာနိ စ တီဏီတိ ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိံ ဘိက္ခုနာ ဥဗ္ဘတသ္မိံ ကထိနေ’’တိ (ပာရာ. ၄၆၂) ဝုတ္တာနိ အာဒိတော တီဏိ သိက္ခာပဒာနိ။ ပတ္တောတိ ‘‘ဒသာဟပရမံ အတိရေကပတ္တော’’တိ (ပာရာ. ၆၀၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဘေသဇ္ဇမေဝ စာတိ ‘‘ပဋိသာယနီယာနိ ဘေသဇ္ဇာနီ’’တိ (ပာရာ. ၆၂၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အစ္စေကမ္ပိ စာတိ အစ္စေကသိက္ခာပဒဉ္စ။ သာသင္ကန္တိ တဒနန္တရမေဝ သာသင္ကသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပက္ကမန္တဒ္ဝယမ္ပိ စာတိ ‘‘တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၉, ၁၁၅) ဘူတဂာမဝဂ္ဂေ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
385.Kathināni ca tīṇīti ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti (pārā. 462) vuttāni ādito tīṇi sikkhāpadāni. Pattoti ‘‘dasāhaparamaṃ atirekapatto’’ti (pārā. 601) vuttasikkhāpadañca. Bhesajjameva cāti ‘‘paṭisāyanīyāni bhesajjānī’’ti (pārā. 622) vuttasikkhāpadañca. Accekampi cāti accekasikkhāpadañca. Sāsaṅkanti tadanantarameva sāsaṅkasikkhāpadañca. Pakkamantadvayampi cāti ‘‘taṃ pakkamanto neva uddhareyyā’’ti (pāci. 109, 115) bhūtagāmavagge vuttasikkhāpadadvayañca.
၃၈၆. တထာ ဥပသ္သယံ ဂန္တ္ဝာတိ ‘‘ဘိက္ခုနုပသ္သယံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၅၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပရမ္ပရံ ဘောဇနန္တိ ‘‘ပရမ္ပရဘောဇနေ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာစိ. ၂၂၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အနတိရိတ္တန္တိ ‘‘အနတိရိတ္တံ ခာဒနီယံ ဝာ ဘောဇနီယံ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၂၃၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဘတ္တောတိ ‘‘နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော’’တိ (ပာစိ. ၂၉၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိကပ္ပေတ္ဝာ တထေဝ စာတိ ‘‘စီဝရံ ဝိကပ္ပေတ္ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၃၇၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
386.Tathā upassayaṃ gantvāti ‘‘bhikkhunupassayaṃ upasaṅkamitvā bhikkhuniyo ovadeyyā’’ti (pāci. 158) vuttasikkhāpadañca. Paramparaṃ bhojananti ‘‘paramparabhojane pācittiya’’nti (pāci. 221) vuttasikkhāpadañca. Anatirittanti ‘‘anatirittaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā’’ti (pāci. 238) vuttasikkhāpadañca. Sabhattoti ‘‘nimantito sabhatto samāno’’ti (pāci. 299) vuttasikkhāpadañca. Vikappetvā tatheva cāti ‘‘cīvaraṃ vikappetvā’’ti (pāci. 373) vuttasikkhāpadañca.
၃၈၇. ရညောတိ ‘‘ရညော ခတ္တိယသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၄၉၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝိကာလေတိ ‘‘ဝိကာလေ ဂာမံ ပဝိသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၅၀၉-၅၁၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝောသာသာတိ ‘‘ဝောသာသမာနရူပာ ဌိတာ’’တိ (ပာစိ. ၅၅၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ‘‘အာရညကေ ဥသ္သယဝာဒိကာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ အာရညကေတိ ‘‘တထာရူပေသု အာရညကေသု သေနာသနေသု ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတ’’န္တိ (ပာစိ. ၅၇၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဥသ္သယဝာဒိကာတိ ‘‘ဥသ္သယဝာဒိကာ ဝိဟရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၆၇၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပတ္တသန္နိစယဉ္စေဝာတိ ‘‘ပတ္တသန္နိစယံ ကရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၃၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပုရေ, ပစ္ဆာ, ဝိကာလကေတိ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၅၅) စ ‘‘ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၆၀) စ ‘‘ဝိကာလေ ကုလာနိ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၆၅) စ ဝုတ္တသိက္ခာပဒတ္တယဉ္စ။
387.Raññoti ‘‘rañño khattiyassā’’ti (pāci. 498) vuttasikkhāpadañca. Vikāleti ‘‘vikāle gāmaṃ paviseyyā’’ti (pāci. 509-512) vuttasikkhāpadañca. Vosāsāti ‘‘vosāsamānarūpā ṭhitā’’ti (pāci. 558) vuttasikkhāpadañca. ‘‘Āraññake ussayavādikā’’ti padacchedo. Āraññaketi ‘‘tathārūpesu āraññakesu senāsanesu pubbe appaṭisaṃvidita’’nti (pāci. 570) vuttasikkhāpadañca. Ussayavādikāti ‘‘ussayavādikā vihareyyā’’ti (pāci. 679) vuttasikkhāpadañca. Pattasannicayañcevāti ‘‘pattasannicayaṃ kareyyā’’ti (pāci. 734) vuttasikkhāpadañca. Pure, pacchā, vikālaketi ‘‘yā pana bhikkhunī purebhattaṃ kulāni upasaṅkamitvā’’ti (pāci. 855) ca ‘‘pacchābhattaṃ kulāni upasaṅkamitvā’’ti (pāci. 860) ca ‘‘vikāle kulāni upasaṅkamitvā’’ti (pāci. 865) ca vuttasikkhāpadattayañca.
၃၈၈-၉. ပဉ္စာဟိကန္တိ ‘‘ပဉ္စာဟိကံ သင္ဃာဋိစာရံ အတိက္ကမေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၈၉၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သင္ကမနိန္တိ ‘‘စီဝရသင္ကမနီယံ ဓာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၀၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ အာဝသထဒ္ဝယန္တိ ‘‘အာဝသထစီဝရံ အနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ (ပာစိ. ၁၀၀၄), အာဝသထံ အနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ စာရိကံ ပက္ကမေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၀၉) ဧဝံ အာဝသထေန သဒ္ဓိံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ ပသာခေတိ ‘‘ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၆၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အာသနေ စာတိ ‘‘ဘိက္ခုသ္သ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၂၁၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဣမေ ပန ဧကူနတိံသ ဓမ္မာ ကာယဝာစတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာနတော သဗ္ဗေ ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနိကာ, တတောယေဝ ကထိနသမ္ဘဝာ ကထိနသမုဋ္ဌာနာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။
388-9.Pañcāhikanti ‘‘pañcāhikaṃ saṅghāṭicāraṃ atikkameyyā’’ti (pāci. 898) vuttasikkhāpadañca. Saṅkamaninti ‘‘cīvarasaṅkamanīyaṃ dhāreyyā’’ti (pāci. 903) vuttasikkhāpadañca. Tathā āvasathadvayanti ‘‘āvasathacīvaraṃ anissajjitvā paribhuñjeyya (pāci. 1004), āvasathaṃ anissajjitvā cārikaṃ pakkameyyā’’ti (pāci. 1009) evaṃ āvasathena saddhiṃ vuttasikkhāpadadvayañca. Pasākheti ‘‘pasākhe jātaṃ gaṇḍaṃ vā’’ti (pāci. 1063) vuttasikkhāpadañca. Āsane cāti ‘‘bhikkhussa purato anāpucchā āsane nisīdeyyā’’ti (pāci. 1215) vuttasikkhāpadañcāti ime pana ekūnatiṃsa dhammā kāyavācato, kāyavācācittato ca samuṭṭhānato sabbe dvisamuṭṭhānikā, tatoyeva kathinasambhavā kathinasamuṭṭhānā hontīti yojanā.
ကထိနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Kathinasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၉၀. ဒ္ဝေ သေယ္ယာတိ ဒ္ဝေ သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒာနိ စ။ အာဟစ္စပာဒော စာတိ အာဟစ္စပာဒကသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပိဏ္ဍဉ္စာတိ အာဝသထပိဏ္ဍဘောဇနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂဏဘောဇနန္တိ ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒဉ္စ ။ ဝိကာလေတိ ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပဒဉ္စ။ သန္နိဓိဉ္စေဝာတိ သန္နိဓိကာရကသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒန္တပောနန္တိ ဒန္တပောနသိက္ခာပဒဉ္စ။ အစေလကန္တိ အစေလကသိက္ခာပဒဉ္စ။
390.Dve seyyāti dve sahaseyyasikkhāpadāni ca. Āhaccapādo cāti āhaccapādakasikkhāpadañca. Piṇḍañcāti āvasathapiṇḍabhojanasikkhāpadañca. Gaṇabhojananti gaṇabhojanasikkhāpadañca . Vikāleti vikālabhojanasikkhāpadañca. Sannidhiñcevāti sannidhikārakasikkhāpadañca. Dantaponanti dantaponasikkhāpadañca. Acelakanti acelakasikkhāpadañca.
၃၉၁. ဥယ္ယုတ္တဉ္စာတိ ‘‘ဥယ္ယုတ္တံ သေနံ ဒသ္သနာယ ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၃၁၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ‘‘ဝသေ ဥယ္ယောဓိ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ဝသေတိ ‘‘သေနာယ ဝသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၃၁၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဥယ္ယောဓိန္တိ ‘‘ဥယ္ယောဓိကံ ဝာ။ပေ.။ အနီကဒသ္သနံ ဝာ ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၃၂၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ ။ သုရာတိ သုရာပာနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဩရေန န္ဟာယနန္တိ ဩရေနဒ္ဓမာသနဟာယနသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏဉ္စေဝာတိ ‘‘တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာန’’န္တိ (ပာစိ. ၃၆၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပာဋိဒေသနီယဒ္ဝယန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ ပာဋိဒေသနီယဒ္ဝယဉ္စ။
391.Uyyuttañcāti ‘‘uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gaccheyyā’’ti (pāci. 311) vuttasikkhāpadañca. ‘‘Vase uyyodhi’’nti padacchedo. Vaseti ‘‘senāya vaseyyā’’ti (pāci. 318) vuttasikkhāpadañca. Uyyodhinti ‘‘uyyodhikaṃ vā…pe… anīkadassanaṃ vā gaccheyyā’’ti (pāci. 323) vuttasikkhāpadañca . Surāti surāpānasikkhāpadañca. Orena nhāyananti orenaddhamāsanahāyanasikkhāpadañca. Dubbaṇṇakaraṇañcevāti ‘‘tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇāna’’nti (pāci. 368) vuttasikkhāpadañca. Pāṭidesanīyadvayanti vuttāvasesaṃ pāṭidesanīyadvayañca.
၃၉၂. လသုဏန္တိ လသုဏသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဥပတိဋ္ဌေယ္ယာတိ ‘‘ဘိက္ခုသ္သ ဘုဉ္ဇန္တသ္သ ပာနီယေန ဝာ ဝိဓူပနေန ဝာ ဥပတိဋ္ဌေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၈၁၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ နစ္စဒသ္သနမေဝ စာတိ ‘‘နစ္စံ ဝာ ဂီတံ ဝာ ဝာဒိတံ ဝာ ဒသ္သနာယ ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၈၃၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ နဂ္ဂန္တိ ‘‘နဂ္ဂာ နဟာယေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၈၈၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အတ္ထရဏန္တိ ‘‘ဧကတ္ထရဏပာဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေယ္ယု’’န္တိ (ပာစိ. ၉၃၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ မဉ္စေတိ ‘‘ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေယ္ယု’’န္တိ (ပာစိ. ၉၃၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အန္တောရဋ္ဌေတိ ‘‘အန္တောရဋ္ဌေ သာသင္ကသမ္မတေ’’တိ (ပာစိ. ၉၆၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ ဗဟီတိ ‘‘တိရောရဋ္ဌေ သာသင္ကသမ္မတေ’’တိ (ပာစိ. ၉၆၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
392.Lasuṇanti lasuṇasikkhāpadañca. Upatiṭṭheyyāti ‘‘bhikkhussa bhuñjantassa pānīyena vā vidhūpanena vā upatiṭṭheyyā’’ti (pāci. 816) vuttasikkhāpadañca. Naccadassanameva cāti ‘‘naccaṃ vā gītaṃ vā vāditaṃ vā dassanāya gaccheyyā’’ti (pāci. 834) vuttasikkhāpadañca. Nagganti ‘‘naggā nahāyeyyā’’ti (pāci. 884) vuttasikkhāpadañca. Attharaṇanti ‘‘ekattharaṇapāvuraṇā tuvaṭṭeyyu’’nti (pāci. 937) vuttasikkhāpadañca. Mañceti ‘‘ekamañce tuvaṭṭeyyu’’nti (pāci. 933) vuttasikkhāpadañca. Antoraṭṭheti ‘‘antoraṭṭhe sāsaṅkasammate’’ti (pāci. 962) vuttasikkhāpadañca. Tathā bahīti ‘‘tiroraṭṭhe sāsaṅkasammate’’ti (pāci. 966) vuttasikkhāpadañca.
၃၉၃. အန္တောဝသ္သန္တိ ‘‘အန္တောဝသ္သံ စာရိကံ စရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၇၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အဂာရဉ္စာတိ ‘‘ရာဇာဂာရံ ဝာ စိတ္တာဂာရံ ဝာ။ပေ.။ ပောက္ခရဏိံ ဝာ ဒသ္သနာယ ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၇၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အာသန္ဒိန္တိ ‘‘အာသန္ဒိံ ဝာ ပလ္လင္ကံ ဝာ ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၈၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သုတ္တကန္တနန္တိ ‘‘သုတ္တံ ကန္တေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၈၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဝေယ္ယာဝစ္စန္တိ ‘‘ဂိဟိဝေယ္ယာဝစ္စံ ကရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၉၉၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သဟတ္ထာ စာတိ ‘‘အဂာရိကသ္သ ဝာ ပရိဗ္ဗာဇကသ္သ ဝာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဝာ သဟတ္ထာ ခာဒနီယံ ဝာ ဘောဇနီယံ ဝာ ဒဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၀၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ ။ အာဝာသေ စ အဘိက္ခုကေတိ ‘‘အဘိက္ခုကေ အာဝာသေ ဝသ္သံ ဝသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၄၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။
393.Antovassanti ‘‘antovassaṃ cārikaṃ careyyā’’ti (pāci. 970) vuttasikkhāpadañca. Agārañcāti ‘‘rājāgāraṃ vā cittāgāraṃ vā…pe… pokkharaṇiṃ vā dassanāya gaccheyyā’’ti (pāci. 978) vuttasikkhāpadañca. Āsandinti ‘‘āsandiṃ vā pallaṅkaṃ vā paribhuñjeyyā’’ti (pāci. 983) vuttasikkhāpadañca. Suttakantananti ‘‘suttaṃ kanteyyā’’ti (pāci. 987) vuttasikkhāpadañca. Veyyāvaccanti ‘‘gihiveyyāvaccaṃ kareyyā’’ti (pāci. 991) vuttasikkhāpadañca. Sahatthā cāti ‘‘agārikassa vā paribbājakassa vā paribbājikāya vā sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā dadeyyā’’ti (pāci. 1000) vuttasikkhāpadañca . Āvāse ca abhikkhuketi ‘‘abhikkhuke āvāse vassaṃ vaseyyā’’ti (pāci. 1047) vuttasikkhāpadañca.
၃၉၄. ဆတ္တန္တိ ‘‘ဆတ္တုပာဟနံ ဓာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၇၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ယာနဉ္စာတိ ‘‘ယာနေန ယာယေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၈၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သင္ဃာဏိန္တိ ‘‘သင္ဃာဏိံ ဓာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၉၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အလင္ကာရန္တိ ‘‘ဣတ္ထာလင္ကာရံ ဓာရေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၁၉၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဂန္ဓဝာသိတန္တိ ‘‘ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယေယ္ယ (ပာစိ. ၁၁၉၉), ဝာသိတကေန ပိညာကေန နဟာယေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၂၀၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ ‘‘ဘိက္ခုနီ။ပေ.။ ဂိဟိနိယာ’’တိ ဧတေန ‘‘ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒာပေယ္ယာ’’တိအာဒီနိ (ပာစိ. ၁၂၀၇) စတ္တာရိ သိက္ခာပဒာနိ ဝုတ္တာနိ။
394.Chattanti ‘‘chattupāhanaṃ dhāreyyā’’ti (pāci. 1178) vuttasikkhāpadañca. Yānañcāti ‘‘yānena yāyeyyā’’ti (pāci. 1186) vuttasikkhāpadañca. Saṅghāṇinti ‘‘saṅghāṇiṃ dhāreyyā’’ti (pāci. 1191) vuttasikkhāpadañca. Alaṅkāranti ‘‘itthālaṅkāraṃ dhāreyyā’’ti (pāci. 1195) vuttasikkhāpadañca. Gandhavāsitanti ‘‘gandhavaṇṇakena nahāyeyya (pāci. 1199), vāsitakena piññākena nahāyeyyā’’ti (pāci. 1203) vuttasikkhāpadadvayañca. ‘‘Bhikkhunī…pe… gihiniyā’’ti etena ‘‘bhikkhuniyā ummaddāpeyyā’’tiādīni (pāci. 1207) cattāri sikkhāpadāni vuttāni.
၃၉၅. တထာသံကစ္စိကာတိ ‘‘အသံကစ္စိကာ ဂာမံ ပဝိသေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၂၂၅) ဧဝံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဣမေ ပန တေစတ္တာလီသ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ ကာယစိတ္တဝသေန ဒ္ဝိသမုဋ္ဌာနိကာ။ ဧဠကလောမေန သမုဋ္ဌာနတော သမာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။
395.Tathāsaṃkaccikāti ‘‘asaṃkaccikā gāmaṃ paviseyyā’’ti (pāci. 1225) evaṃ vuttasikkhāpadañca. Ime pana tecattālīsa dhammā sabbe kāyacittavasena dvisamuṭṭhānikā. Eḷakalomena samuṭṭhānato samā hontīti yojanā.
ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Eḷakalomasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၉၆-၇. အညတ္ရာတိ ‘‘မာတုဂာမသ္သ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝာစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယ အညတ္ရ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေနာ’’တိ (ပာစိ. ၆၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ အသမ္မတော စေဝာတိ ‘‘အသမ္မတော ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၄၆) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထာ အတ္ထင္ဂတေန စာတိ ‘‘အတ္ထင္ဂတေ သူရိယေ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၅၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ ဒ္ဝေ ဝုတ္တာတိ ‘‘တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏေယ္ယ, ဝာစေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၁၄, ၁၀၁၈) ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဒ္ဝေ သိက္ခာပဒာနိ စ။ အနောကာသကတမ္ပိ စာတိ ‘‘အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၂၂၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဣမေ ပန သဗ္ဗေ ဆ ဓမ္မာ ဝာစတော, ဝာစာစိတ္တတော စာတိ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌာနိကာ ဟောန္တိ။ ပဒသောဓမ္မတုလ္ယတာ အယမေတေသံ ပဒသောဓမ္မေန သဒိသဘာဝောတိ ယောဇနာ။
396-7.Aññatrāti ‘‘mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseyya aññatra viññunā purisaviggahenā’’ti (pāci. 63) vuttasikkhāpadañca. Asammato cevāti ‘‘asammato bhikkhuniyo ovadeyyā’’ti (pāci. 146) vuttasikkhāpadañca. Tathā atthaṅgatena cāti ‘‘atthaṅgate sūriye bhikkhuniyo ovadeyyā’’ti (pāci. 154) vuttasikkhāpadañca. Tiracchānavijjā dve vuttāti ‘‘tiracchānavijjaṃ pariyāpuṇeyya, vāceyyā’’ti (pāci. 1014, 1018) evaṃ vuttāni dve sikkhāpadāni ca. Anokāsakatampi cāti ‘‘anokāsakataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ puccheyyā’’ti (pāci. 1220) vuttasikkhāpadañcāti ime pana sabbe cha dhammā vācato, vācācittato cāti imehi dvīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhānikā honti. Padasodhammatulyatā ayametesaṃ padasodhammena sadisabhāvoti yojanā.
ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Padasodhammasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၃၉၈-၉. ဧကန္တိ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၈၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ နာဝန္တိ ‘‘ဧကနာဝံ အဘိရုဟေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၁၈၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပဏီတဉ္စာတိ ‘‘ပဏီတဘောဇနာနိ အဂိလာနော အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတ္ဝာဘုဉ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၂၅၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ သံဝိဓာနဉ္စာတိ မာတုဂာမေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဂမနသိက္ခာပဒဉ္စ။ သံဟရေတိ ‘‘သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေယ္ယာ’’တိ (ပာစိ. ၇၉၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဓညန္တိ ‘‘အာမကဓညံ ဝိညတ္ဝာ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၂၁) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ နိမန္တိတာ စေဝာတိ ‘‘နိမန္တိတာ ဝာ ပဝာရိတာ ဝာ ခာဒနီယံ ဝာ ဘောဇနီယံ ဝာ ခာဒေယ္ယ ဝာ ဘုဉ္ဇေယ္ယ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၁၀၃၈) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ပာဋိဒေသနိယဋ္ဌကန္တိ ဘိက္ခုနီနံ ဝုတ္တာ အဋ္ဌ ပာဋိဒေသနီယာ စေတိ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေန ပညတ္တာ ဧတာ စုဒ္ဒသ သိက္ခာ စတုသမုဋ္ဌာနာ ကာယတော, ကာယဝာစတော, ကာယစိတ္တတော, ဝာစာစိတ္တတော စာတိ စတူဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌဟန္တိ။ သမုဋ္ဌာနတော အဒ္ဓာနေန အဒ္ဓာနသိက္ခာပဒေန သမာ ဟောန္တီတိ မတာတိ ယောဇနာ။
398-9.Ekanti ‘‘bhikkhuniyā saddhiṃ saṃvidhāya ekaddhānamaggaṃ paṭipajjeyyā’’ti (pāci. 180) vuttasikkhāpadañca. Nāvanti ‘‘ekanāvaṃ abhiruheyyā’’ti (pāci. 188) vuttasikkhāpadañca. Paṇītañcāti ‘‘paṇītabhojanāni agilāno attano atthāya viññāpetvābhuñjeyyā’’ti (pāci. 259) vuttasikkhāpadañca. Saṃvidhānañcāti mātugāmena saddhiṃ saṃvidhāya gamanasikkhāpadañca. Saṃhareti ‘‘sambādhe lomaṃ saṃharāpeyyā’’ti (pāci. 799) vuttasikkhāpadañca. Dhaññanti ‘‘āmakadhaññaṃ viññatvā vā’’ti (pāci. 821) vuttasikkhāpadañca. Nimantitā cevāti ‘‘nimantitā vā pavāritā vā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā khādeyya vā bhuñjeyya vā’’ti (pāci. 1038) vuttasikkhāpadañca. Pāṭidesaniyaṭṭhakanti bhikkhunīnaṃ vuttā aṭṭha pāṭidesanīyā ceti buddhaseṭṭhena paññattā etā cuddasa sikkhā catusamuṭṭhānā kāyato, kāyavācato, kāyacittato, vācācittato cāti catūhi samuṭṭhānehi samuṭṭhahanti. Samuṭṭhānato addhānena addhānasikkhāpadena samā hontīti matāti yojanā.
အဒ္ဓာနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Addhānasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၄၀၀-၁. သုတိန္တိ ဥပသ္သုတိတိဋ္ဌနသိက္ခာပဒဉ္စ။ သူပာဒိဝိညတ္တိန္တိ သူပောဒနဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဉ္စ။ အန္ဓကာရေတိ ‘‘ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ’’တိ (ပာစိ. ၈၃၉) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ တထေဝ စ ပဋိစ္ဆန္နေတိ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ’’တိ (ပာစိ. ၈၄၃) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဩကာသေတိ ‘‘အဇ္ဈောကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိ’’န္တိ (ပာစိ. ၈၄၇) ဧဝံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဉ္စ။ ဗ္ယူဟေ စာတိ တဒနန္တရမေဝ ‘‘ရထိကာယ ဝာ ဗ္ယူဟေ ဝာ သိင္ဃာဋကေ ဝာ ပုရိသေန သဒ္ဓိ’’န္တိ (ပာစိ. ၈၅၁) အာဂတသိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဣမေ သဗ္ဗေပိ အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ ဒေသိတာ ဆ ဓမ္မာ စတုတ္ထစ္ဆဋ္ဌတော ကာယစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌဟန္တာ ထေယ္ယသတ္ထသမုဋ္ဌာနာ ထေယ္ယသတ္ထသိက္ခာပဒေန သမာနသမုဋ္ဌာနာ သိယုန္တိ ယောဇနာ။
400-1.Sutinti upassutitiṭṭhanasikkhāpadañca. Sūpādiviññattinti sūpodanaviññattisikkhāpadañca. Andhakāreti ‘‘rattandhakāre appadīpe’’ti (pāci. 839) vuttasikkhāpadañca. Tatheva ca paṭicchanneti ‘‘paṭicchanne okāse’’ti (pāci. 843) vuttasikkhāpadañca. Okāseti ‘‘ajjhokāse purisena saddhi’’nti (pāci. 847) evaṃ vuttasikkhāpadañca. Byūhe cāti tadanantarameva ‘‘rathikāya vā byūhe vā siṅghāṭake vā purisena saddhi’’nti (pāci. 851) āgatasikkhāpadañcāti ime sabbepi ādiccabandhunā desitā cha dhammā catutthacchaṭṭhato kāyacittato, kāyavācācittato ca samuṭṭhahantā theyyasatthasamuṭṭhānā theyyasatthasikkhāpadena samānasamuṭṭhānā siyunti yojanā.
ထေယ္ယသတ္ထသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Theyyasatthasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၄၀၂. ဆတ္တ, ဒဏ္ဍကရသ္သာပီတိ ‘‘န ဆတ္တပာဏိသ္သ ဒဏ္ဍပာဏိသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၃၅) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ သတ္ထာဝုဓကရသ္သာပီတိ ‘‘န သတ္ထပာဏိသ္သ (ပာစိ. ၆၃၆), န အာဝုဓပာဏိသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၃၇) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။ ပာဒုကူပာဟနာ, ယာနန္တိ ‘‘န ပာဒုကာရုဠ္ဟသ္သ (ပာစိ. ၆၃၈), န ဥပာဟနာရုဠ္ဟသ္သ (ပာစိ. ၆၃၉), န ယာနဂတသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၄၀) ဝုတ္တသိက္ခာပဒတ္တယဉ္စ။ သေယ္ယာ, ပလ္လတ္ထိကာယ စာတိ ‘‘န သယနဂတသ္သ (ပာစိ. ၆၄၁), န ပလ္လတ္ထိကာယ နိသိန္နသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၄၂) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ။
402.Chatta, daṇḍakarassāpīti ‘‘na chattapāṇissa daṇḍapāṇissā’’ti (pāci. 635) vuttasikkhāpadadvayañca. Satthāvudhakarassāpīti ‘‘na satthapāṇissa (pāci. 636), na āvudhapāṇissā’’ti (pāci. 637) vuttasikkhāpadadvayañca. Pādukūpāhanā, yānanti ‘‘na pādukāruḷhassa (pāci. 638), na upāhanāruḷhassa (pāci. 639), na yānagatassā’’ti (pāci. 640) vuttasikkhāpadattayañca. Seyyā, pallatthikāya cāti ‘‘na sayanagatassa (pāci. 641), na pallatthikāya nisinnassā’’ti (pāci. 642) vuttasikkhāpadadvayañca.
၄၀၃. ဝေဌိတောဂုဏ္ဌိတော စာတိ ‘‘န ဝေဌိတသီသသ္သ (ပာစိ. ၆၄၃), န ဩဂုဏ္ဌိတသီသသ္သာ’’တိ (ပာစိ. ၆၄၄) ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စာတိ နိဒသ္သိတာ သဗ္ဗေ ဧကာဒသ ဓမ္မာ ဝာစာစိတ္တသင္ခာတေန ဧကေန သမုဋ္ဌာနေန သမုဋ္ဌိတာ ဓမ္မဒေသနသမုဋ္ဌာနာတိ သညိတာ သလ္လက္ခိတာတိ ယောဇနာ။
403.Veṭhitoguṇṭhito cāti ‘‘na veṭhitasīsassa (pāci. 643), na oguṇṭhitasīsassā’’ti (pāci. 644) vuttasikkhāpadadvayañcāti nidassitā sabbe ekādasa dhammā vācācittasaṅkhātena ekena samuṭṭhānena samuṭṭhitā dhammadesanasamuṭṭhānāti saññitā sallakkhitāti yojanā.
ဓမ္မဒေသနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ။
Dhammadesanasamuṭṭhānavaṇṇanā.
၄၀၄. ဧဝံ တာဝ သမ္ဘိန္နသမုဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, နိယတသမုဋ္ဌာနံ တိဝိဓံ, တံ ဧကသ္သေဝ သိက္ခာပဒသ္သ ဟောတီတိ ဝိသုံယေဝ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဘူတာရောစနကဉ္စေဝာ’’တိအာဒိ။ ဘူတာရောစနကဉ္စေဝာတိ တီဟိ အစိတ္တကသမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌိတံ ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒဉ္စ။ စောရိဝုဋ္ဌာပနမ္ပိ စာတိ ဝာစာစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော စာတိ ဒ္ဝီဟိ သမုဋ္ဌိတံ စောရိဝုဋ္ဌာပနသိက္ခာပဒဉ္စ။ အနနုညာတမေဝ အနနုညာတမတ္တံ။ အနနုညာတမတ္တန္တိ ဝာစတော, ကာယဝာစတော, ဝာစာစိတ္တတော, ကာယဝာစာစိတ္တတော စာတိ စတူဟိ သမုဋ္ဌိတံ အနနုညာတသိက္ခာပဒဉ္စာတိ။ ဣဒံ တယန္တိ ဣဒံ သိက္ခာပဒတ္တယံ။ အသမ္ဘိန္နန္တိ ကေနစိ အညေန သိက္ခာပဒေန အသမ္မိသ္သသမုဋ္ဌာနံ။
404. Evaṃ tāva sambhinnasamuṭṭhānaṃ veditabbaṃ, niyatasamuṭṭhānaṃ tividhaṃ, taṃ ekasseva sikkhāpadassa hotīti visuṃyeva dassetumāha ‘‘bhūtārocanakañcevā’’tiādi. Bhūtārocanakañcevāti tīhi acittakasamuṭṭhānehi samuṭṭhitaṃ bhūtārocanasikkhāpadañca. Corivuṭṭhāpanampi cāti vācācittato, kāyavācācittato cāti dvīhi samuṭṭhitaṃ corivuṭṭhāpanasikkhāpadañca. Ananuññātameva ananuññātamattaṃ. Ananuññātamattanti vācato, kāyavācato, vācācittato, kāyavācācittato cāti catūhi samuṭṭhitaṃ ananuññātasikkhāpadañcāti. Idaṃ tayanti idaṃ sikkhāpadattayaṃ. Asambhinnanti kenaci aññena sikkhāpadena asammissasamuṭṭhānaṃ.
ဣတိ ဥတ္တရေ လီနတ္ထပကာသနိယာ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
သမုဋ္ဌာနသီသကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Samuṭṭhānasīsakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
