| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
๒๕๗. ปาฬิยํ นิพฺพานเญฺจว ปญฺญตฺตีติ เอตฺถ ยสฺมา สงฺขตธเมฺม อุปาทาย ปญฺญตฺตา สมฺมุติสจฺจภูตา ปุคฺคลาทิปญฺญตฺติ ปรมตฺถโต อวิชฺชมานตฺตา อุปฺปตฺติวินาสยุตฺตวตฺถุธมฺมนิยเตน อนิจฺจทุกฺขลกฺขณทฺวเยน ยุตฺตาติ วตฺตุํ อยุตฺตา, การกเวทกาทิรูเปน ปน ปริกปฺปิเตน อตฺตสภาเวน วิรหิตตฺตา ‘‘อนตฺตา’’ติ วตฺตุํ ยุตฺตาฯ ตสฺมา อยํ ปญฺญตฺติปิ อสงฺขตตฺตสามญฺญโต วตฺถุภูเตน นิพฺพาเนน สห ‘‘อนตฺตา อิติ นิจฺฉยา’’ติ วุตฺตาฯ อวิชฺชมานาปิ หิ สมฺมุติ เกนจิ ปจฺจเยน อกตตฺตา อสงฺขตา เอวาติฯ
257. Pāḷiyaṃ nibbānañceva paññattīti ettha yasmā saṅkhatadhamme upādāya paññattā sammutisaccabhūtā puggalādipaññatti paramatthato avijjamānattā uppattivināsayuttavatthudhammaniyatena aniccadukkhalakkhaṇadvayena yuttāti vattuṃ ayuttā, kārakavedakādirūpena pana parikappitena attasabhāvena virahitattā ‘‘anattā’’ti vattuṃ yuttā. Tasmā ayaṃ paññattipi asaṅkhatattasāmaññato vatthubhūtena nibbānena saha ‘‘anattā iti nicchayā’’ti vuttā. Avijjamānāpi hi sammuti kenaci paccayena akatattā asaṅkhatā evāti.
กรุณาสีตลตฺตํ, ปญฺญาปภาสิตตฺตญฺจ ภควโต ทเสฺสตุํ ‘‘พุทฺธจเนฺท, พุทฺธาทิเจฺจ’’ติ เอตํ อุภยํ วุตฺตํฯ หายติ เอเตนาติ หานิ, ทุกฺขสฺส หานิ ทุกฺขหานิ, สพฺพทุกฺขาปนูทนการณนฺติ อโตฺถฯ ปิฎเก ตีณิ เทสยีติ ยสฺมา อเญฺญปิ มหาวีรา สมฺมาสมฺพุทฺธา สทฺธมฺมํ เทสยนฺติ, ตสฺมา องฺคีรโส ปิฎกานิ ตีณิ เทสยีติ โยชนาฯ มหาคุณนฺติ มหานิสํสํฯ เอวํ นียติ สทฺธโมฺมติ ยทิ วินยปริยตฺติ อปริหีนา ติฎฺฐติ, เอวํ สติ ปฎิปตฺติปฎิเวธสทฺธโมฺมปิ นียติ ปวตฺตียติ, น ปริหายตีติ อโตฺถฯ
Karuṇāsītalattaṃ, paññāpabhāsitattañca bhagavato dassetuṃ ‘‘buddhacande, buddhādicce’’ti etaṃ ubhayaṃ vuttaṃ. Hāyati etenāti hāni, dukkhassa hāni dukkhahāni, sabbadukkhāpanūdanakāraṇanti attho. Piṭake tīṇi desayīti yasmā aññepi mahāvīrā sammāsambuddhā saddhammaṃ desayanti, tasmā aṅgīraso piṭakāni tīṇi desayīti yojanā. Mahāguṇanti mahānisaṃsaṃ. Evaṃ nīyati saddhammoti yadi vinayapariyatti aparihīnā tiṭṭhati, evaṃ sati paṭipattipaṭivedhasaddhammopi nīyati pavattīyati, na parihāyatīti attho.
วินยปริยตฺติ ปน กถํ ติฎฺฐตีติ อาห ‘‘อุภโต จา’’ติอาทิฯ ปริวาเรน คนฺถิตา ติฎฺฐตีติ โยเชตพฺพํฯ ตเสฺสว ปริวารสฺสาติ ตสฺมิํ เอว ปริวาเรฯ สมุฎฺฐานํ นิยโต กตนฺติ เอกจฺจํ สมุฎฺฐาเนน นิยตํ กตํฯ ตสฺมิํ ปริวาเร กิญฺจิ สิกฺขาปทํ นิยตสมุฎฺฐานํ อเญฺญหิ อสาธารณํ, ตํ ปกาสิตนฺติ อโตฺถฯ
Vinayapariyatti pana kathaṃ tiṭṭhatīti āha ‘‘ubhato cā’’tiādi. Parivārena ganthitā tiṭṭhatīti yojetabbaṃ. Tasseva parivārassāti tasmiṃ eva parivāre. Samuṭṭhānaṃ niyato katanti ekaccaṃ samuṭṭhānena niyataṃ kataṃ. Tasmiṃ parivāre kiñci sikkhāpadaṃ niyatasamuṭṭhānaṃ aññehi asādhāraṇaṃ, taṃ pakāsitanti attho.
สเมฺภทํ นิทานญฺจญฺญนฺติ สเมฺภโท สิกฺขาปทานํ อญฺญมญฺญสมุฎฺฐาเนน สํกิณฺณตา, นิทานญฺจ ปญฺญตฺติฎฺฐานํ, อญฺญํ ปุคฺคลาทิวตฺถาทิ จฯ สุเตฺต ทิสฺสนฺติ อุปรีติ เหฎฺฐา วุเตฺต, อุปริ วกฺขมาเน จ ปริวารสุเตฺต เอว ทิสฺสนฺติฯ ยสฺมา จ เอวํ, ตสฺมา สกลสาสนาธารสฺส วินยสฺส ฐิติเหตุภูตํ ปริวารํ สิเกฺขติ, เอวเมตฺถ โยชนา ทฎฺฐพฺพาฯ
Sambhedaṃ nidānañcaññanti sambhedo sikkhāpadānaṃ aññamaññasamuṭṭhānena saṃkiṇṇatā, nidānañca paññattiṭṭhānaṃ, aññaṃ puggalādivatthādi ca. Sutte dissanti uparīti heṭṭhā vutte, upari vakkhamāne ca parivārasutte eva dissanti. Yasmā ca evaṃ, tasmā sakalasāsanādhārassa vinayassa ṭhitihetubhūtaṃ parivāraṃ sikkheti, evamettha yojanā daṭṭhabbā.
สมฺภินฺนสมุฎฺฐานานีติ อเญฺญหิ สาธารณสมุฎฺฐานานิฯ อาทิมฺหิ ตาว ปุริมนเยติ สพฺพปฐเม ปญฺญตฺติวาเร อาคตนยํ สนฺธาย วทติ, ตตฺถ ปน ปญฺญตฺติวาเร ‘‘ปฐมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ, เวสาลิยํ ปญฺญตฺต’’นฺติอาทินา (ปริ. ๑) นิทานมฺปิ ทิสฺสติ เอวฯ ปรโตติ อาคตภาวํ ปน สนฺธาย ปรโต อาคเต สุเตฺต ทิสฺสตีติ เวทิตพฺพนฺติ วุตฺตํฯ ตสฺสาติ อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนสฺส สิกฺขาปทสฺสฯ
Sambhinnasamuṭṭhānānīti aññehi sādhāraṇasamuṭṭhānāni. Ādimhi tāva purimanayeti sabbapaṭhame paññattivāre āgatanayaṃ sandhāya vadati, tattha pana paññattivāre ‘‘paṭhamaṃ pārājikaṃ kattha paññattanti, vesāliyaṃ paññatta’’ntiādinā (pari. 1) nidānampi dissati eva. Paratoti āgatabhāvaṃ pana sandhāya parato āgate sutte dissatīti veditabbanti vuttaṃ. Tassāti ubhatovibhaṅgapariyāpannassa sikkhāpadassa.
๒๕๘. อนิยตา ปฐมิกาติ อาปตฺติํ อเปกฺขิตฺวาว อิตฺถิลิงฺคํ กตํ, ปฐมานิยตํ สิกฺขาปทนฺติ อโตฺถฯ ปาฬิยํ นานุพเนฺธ ปวตฺตินินฺติ วุฎฺฐาปิตํ ปวตฺตินิํ อนนุพนฺธนสิกฺขาปทํฯ
258.Aniyatā paṭhamikāti āpattiṃ apekkhitvāva itthiliṅgaṃ kataṃ, paṭhamāniyataṃ sikkhāpadanti attho. Pāḷiyaṃ nānubandhe pavattininti vuṭṭhāpitaṃ pavattiniṃ ananubandhanasikkhāpadaṃ.
๒๖๐. เอฬกโลมสิกฺขาปทวตฺถุสฺมิํ ‘‘ภิกฺขุนิโย เอฬกโลมานิ โธวนฺติโย รชนฺติโย วิชเฎนฺติโย ริญฺจนฺติ อุเทฺทสํ ปริปุจฺฉ’’นฺติ (ปารา. ๕๗๖) อาคตตฺตา อิมํ ริญฺจนฺติ-ปทํ คเหตฺวา สิกฺขาปทํ อุปลกฺขิตนฺติ ทเสฺสโนฺต ‘‘วิภเงฺค ‘ริญฺจนฺติ อุเทฺทส’นฺติ อาคตํ เอฬกโลมโธวาปนสิกฺขาปท’’นฺติ อาหฯ
260.Eḷakalomasikkhāpadavatthusmiṃ ‘‘bhikkhuniyo eḷakalomāni dhovantiyo rajantiyo vijaṭentiyo riñcanti uddesaṃ paripuccha’’nti (pārā. 576) āgatattā imaṃ riñcanti-padaṃ gahetvā sikkhāpadaṃ upalakkhitanti dassento ‘‘vibhaṅge ‘riñcanti uddesa’nti āgataṃ eḷakalomadhovāpanasikkhāpada’’nti āha.
วสฺสิกสาฎิกสิกฺขาปทนฺติ อสมเย วสฺสิกสาฎิกปริเยสนสิกฺขาปทํ (ปารา. ๖๒๖ อาทโย)ฯ รตนสิกฺขาปทนฺติ รตนํ วา รตนสมฺมตํ วา ปฎิสามนสิกฺขาปทํ (ปาจิ. ๕๐๒ อาทโย)ฯ
Vassikasāṭikasikkhāpadanti asamaye vassikasāṭikapariyesanasikkhāpadaṃ (pārā. 626 ādayo). Ratanasikkhāpadanti ratanaṃ vā ratanasammataṃ vā paṭisāmanasikkhāpadaṃ (pāci. 502 ādayo).
๒๖๕. ปาฬิยํ พุทฺธญาเณนาติ ปฎิวิทฺธสพฺพญฺญุตญฺญาเณนฯ
265. Pāḷiyaṃ buddhañāṇenāti paṭividdhasabbaññutaññāṇena.
๒๖๗. ‘‘น เทเสนฺติ ตถาคตา’’ติ เอเตน ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมเทสนาปฎิเกฺขปํ ทเสฺสติฯ
267.‘‘Na desenti tathāgatā’’ti etena chattapāṇissa dhammadesanāpaṭikkhepaṃ dasseti.
๒๖๙. อกตนฺติ อเญฺญหิ อมิสฺสีกตํ, นิยตสมุฎฺฐานนฺติ อโตฺถฯ อกตนฺติ วา ปุเพฺพ อนาคตํ, อภินวนฺติ อโตฺถฯ
269.Akatanti aññehi amissīkataṃ, niyatasamuṭṭhānanti attho. Akatanti vā pubbe anāgataṃ, abhinavanti attho.
๒๗๐. สมุฎฺฐานญฺหิ สเงฺขปนฺติ เอตฺถ สงฺขิปนฺติ สงฺคยฺหนฺติ สทิสสมุฎฺฐานานิ เอตฺถาติ สเงฺขโป, สมุฎฺฐานสีสํฯ เนติ วิเนติ กายวจีทุจฺจริตนฺติ เนตฺติ, วินยปาฬิ, สา เอว ธโมฺมติ เนตฺติธโมฺมติ อาห ‘‘วินยปาฬิธมฺมสฺสา’’ติฯ
270.Samuṭṭhānañhi saṅkhepanti ettha saṅkhipanti saṅgayhanti sadisasamuṭṭhānāni etthāti saṅkhepo, samuṭṭhānasīsaṃ. Neti vineti kāyavacīduccaritanti netti, vinayapāḷi, sā eva dhammoti nettidhammoti āha ‘‘vinayapāḷidhammassā’’ti.
สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi
สมุฎฺฐานสฺสุทฺทานํ • Samuṭṭhānassuddānaṃ
๑. ปฐมปาราชิกสมุฎฺฐานํ • 1. Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ
๓. สญฺจริตฺตสมุฎฺฐานํ • 3. Sañcarittasamuṭṭhānaṃ
๘. อทฺธานสมุฎฺฐานํ • 8. Addhānasamuṭṭhānaṃ
๑๐. ธมฺมเทสนาสมุฎฺฐานํ • 10. Dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ
๑๒. โจริวุฎฺฐาปนสมุฎฺฐานํ • 12. Corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ
๑๓. อนนุญฺญาตสมุฎฺฐานํ • 13. Ananuññātasamuṭṭhānaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā
สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ปฐมปาราชิกสมุฎฺฐานวณฺณนา • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
สญฺจริตฺตสมุฎฺฐานวณฺณนา • Sañcarittasamuṭṭhānavaṇṇanā
อทฺธานสมุฎฺฐานวณฺณนา • Addhānasamuṭṭhānavaṇṇanā
ธมฺมเทสนาสมุฎฺฐานวณฺณนา • Dhammadesanāsamuṭṭhānavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā
สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ปฐมปาราชิกสมุฎฺฐานวณฺณนา • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
ทุติยปาราชิกสมุฎฺฐานวณฺณนา • Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi
สมุฎฺฐานสีสวณฺณนา • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ปฐมปาราชิกสมุฎฺฐานวณฺณนา • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
สญฺจริตฺตสมุฎฺฐานวณฺณนา • Sañcarittasamuṭṭhānavaṇṇanā
อทฺธานสมุฎฺฐานวณฺณนา • Addhānasamuṭṭhānavaṇṇanā
ธมฺมเทสนาสมุฎฺฐานวณฺณนา • Dhammadesanāsamuṭṭhānavaṇṇanā
