| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
២៥៧. បាឡិយំ និព្ពានញ្ចេវ បញ្ញត្តីតិ ឯត្ថ យស្មា សង្ខតធម្មេ ឧបាទាយ បញ្ញត្តា សម្មុតិសច្ចភូតា បុគ្គលាទិបញ្ញត្តិ បរមត្ថតោ អវិជ្ជមានត្តា ឧប្បត្តិវិនាសយុត្តវត្ថុធម្មនិយតេន អនិច្ចទុក្ខលក្ខណទ្វយេន យុត្តាតិ វត្តុំ អយុត្តា, ការកវេទកាទិរូបេន បន បរិកប្បិតេន អត្តសភាវេន វិរហិតត្តា ‘‘អនត្តា’’តិ វត្តុំ យុត្តា។ តស្មា អយំ បញ្ញត្តិបិ អសង្ខតត្តសាមញ្ញតោ វត្ថុភូតេន និព្ពានេន សហ ‘‘អនត្តា ឥតិ និច្ឆយា’’តិ វុត្តា។ អវិជ្ជមានាបិ ហិ សម្មុតិ កេនចិ បច្ចយេន អកតត្តា អសង្ខតា ឯវាតិ។
257. Pāḷiyaṃ nibbānañceva paññattīti ettha yasmā saṅkhatadhamme upādāya paññattā sammutisaccabhūtā puggalādipaññatti paramatthato avijjamānattā uppattivināsayuttavatthudhammaniyatena aniccadukkhalakkhaṇadvayena yuttāti vattuṃ ayuttā, kārakavedakādirūpena pana parikappitena attasabhāvena virahitattā ‘‘anattā’’ti vattuṃ yuttā. Tasmā ayaṃ paññattipi asaṅkhatattasāmaññato vatthubhūtena nibbānena saha ‘‘anattā iti nicchayā’’ti vuttā. Avijjamānāpi hi sammuti kenaci paccayena akatattā asaṅkhatā evāti.
ករុណាសីតលត្តំ, បញ្ញាបភាសិតត្តញ្ច ភគវតោ ទស្សេតុំ ‘‘ពុទ្ធចន្ទេ, ពុទ្ធាទិច្ចេ’’តិ ឯតំ ឧភយំ វុត្តំ។ ហាយតិ ឯតេនាតិ ហានិ, ទុក្ខស្ស ហានិ ទុក្ខហានិ, សព្ពទុក្ខាបនូទនការណន្តិ អត្ថោ។ បិដកេ តីណិ ទេសយីតិ យស្មា អញ្ញេបិ មហាវីរា សម្មាសម្ពុទ្ធា សទ្ធម្មំ ទេសយន្តិ, តស្មា អង្គីរសោ បិដកានិ តីណិ ទេសយីតិ យោជនា។ មហាគុណន្តិ មហានិសំសំ។ ឯវំ នីយតិ សទ្ធម្មោតិ យទិ វិនយបរិយត្តិ អបរិហីនា តិដ្ឋតិ, ឯវំ សតិ បដិបត្តិបដិវេធសទ្ធម្មោបិ នីយតិ បវត្តីយតិ, ន បរិហាយតីតិ អត្ថោ។
Karuṇāsītalattaṃ, paññāpabhāsitattañca bhagavato dassetuṃ ‘‘buddhacande, buddhādicce’’ti etaṃ ubhayaṃ vuttaṃ. Hāyati etenāti hāni, dukkhassa hāni dukkhahāni, sabbadukkhāpanūdanakāraṇanti attho. Piṭake tīṇi desayīti yasmā aññepi mahāvīrā sammāsambuddhā saddhammaṃ desayanti, tasmā aṅgīraso piṭakāni tīṇi desayīti yojanā. Mahāguṇanti mahānisaṃsaṃ. Evaṃ nīyati saddhammoti yadi vinayapariyatti aparihīnā tiṭṭhati, evaṃ sati paṭipattipaṭivedhasaddhammopi nīyati pavattīyati, na parihāyatīti attho.
វិនយបរិយត្តិ បន កថំ តិដ្ឋតីតិ អាហ ‘‘ឧភតោ ចា’’តិអាទិ។ បរិវារេន គន្ថិតា តិដ្ឋតីតិ យោជេតព្ពំ។ តស្សេវ បរិវារស្សាតិ តស្មិំ ឯវ បរិវារេ។ សមុដ្ឋានំ និយតោ កតន្តិ ឯកច្ចំ សមុដ្ឋានេន និយតំ កតំ។ តស្មិំ បរិវារេ កិញ្ចិ សិក្ខាបទំ និយតសមុដ្ឋានំ អញ្ញេហិ អសាធារណំ, តំ បកាសិតន្តិ អត្ថោ។
Vinayapariyatti pana kathaṃ tiṭṭhatīti āha ‘‘ubhato cā’’tiādi. Parivārena ganthitā tiṭṭhatīti yojetabbaṃ. Tasseva parivārassāti tasmiṃ eva parivāre. Samuṭṭhānaṃ niyato katanti ekaccaṃ samuṭṭhānena niyataṃ kataṃ. Tasmiṃ parivāre kiñci sikkhāpadaṃ niyatasamuṭṭhānaṃ aññehi asādhāraṇaṃ, taṃ pakāsitanti attho.
សម្ភេទំ និទានញ្ចញ្ញន្តិ សម្ភេទោ សិក្ខាបទានំ អញ្ញមញ្ញសមុដ្ឋានេន សំកិណ្ណតា, និទានញ្ច បញ្ញត្តិដ្ឋានំ, អញ្ញំ បុគ្គលាទិវត្ថាទិ ច។ សុត្តេ ទិស្សន្តិ ឧបរីតិ ហេដ្ឋា វុត្តេ, ឧបរិ វក្ខមានេ ច បរិវារសុត្តេ ឯវ ទិស្សន្តិ។ យស្មា ច ឯវំ, តស្មា សកលសាសនាធារស្ស វិនយស្ស ឋិតិហេតុភូតំ បរិវារំ សិក្ខេតិ, ឯវមេត្ថ យោជនា ទដ្ឋព្ពា។
Sambhedaṃ nidānañcaññanti sambhedo sikkhāpadānaṃ aññamaññasamuṭṭhānena saṃkiṇṇatā, nidānañca paññattiṭṭhānaṃ, aññaṃ puggalādivatthādi ca. Sutte dissanti uparīti heṭṭhā vutte, upari vakkhamāne ca parivārasutte eva dissanti. Yasmā ca evaṃ, tasmā sakalasāsanādhārassa vinayassa ṭhitihetubhūtaṃ parivāraṃ sikkheti, evamettha yojanā daṭṭhabbā.
សម្ភិន្នសមុដ្ឋានានីតិ អញ្ញេហិ សាធារណសមុដ្ឋានានិ។ អាទិម្ហិ តាវ បុរិមនយេតិ សព្ពបឋមេ បញ្ញត្តិវារេ អាគតនយំ សន្ធាយ វទតិ, តត្ថ បន បញ្ញត្តិវារេ ‘‘បឋមំ បារាជិកំ កត្ថ បញ្ញត្តន្តិ, វេសាលិយំ បញ្ញត្ត’’ន្តិអាទិនា (បរិ. ១) និទានម្បិ ទិស្សតិ ឯវ។ បរតោតិ អាគតភាវំ បន សន្ធាយ បរតោ អាគតេ សុត្តេ ទិស្សតីតិ វេទិតព្ពន្តិ វុត្តំ។ តស្សាតិ ឧភតោវិភង្គបរិយាបន្នស្ស សិក្ខាបទស្ស។
Sambhinnasamuṭṭhānānīti aññehi sādhāraṇasamuṭṭhānāni. Ādimhi tāva purimanayeti sabbapaṭhame paññattivāre āgatanayaṃ sandhāya vadati, tattha pana paññattivāre ‘‘paṭhamaṃ pārājikaṃ kattha paññattanti, vesāliyaṃ paññatta’’ntiādinā (pari. 1) nidānampi dissati eva. Paratoti āgatabhāvaṃ pana sandhāya parato āgate sutte dissatīti veditabbanti vuttaṃ. Tassāti ubhatovibhaṅgapariyāpannassa sikkhāpadassa.
២៥៨. អនិយតា បឋមិកាតិ អាបត្តិំ អបេក្ខិត្វាវ ឥត្ថិលិង្គំ កតំ, បឋមានិយតំ សិក្ខាបទន្តិ អត្ថោ។ បាឡិយំ នានុពន្ធេ បវត្តិនិន្តិ វុដ្ឋាបិតំ បវត្តិនិំ អននុពន្ធនសិក្ខាបទំ។
258.Aniyatā paṭhamikāti āpattiṃ apekkhitvāva itthiliṅgaṃ kataṃ, paṭhamāniyataṃ sikkhāpadanti attho. Pāḷiyaṃ nānubandhe pavattininti vuṭṭhāpitaṃ pavattiniṃ ananubandhanasikkhāpadaṃ.
២៦០. ឯឡកលោមសិក្ខាបទវត្ថុស្មិំ ‘‘ភិក្ខុនិយោ ឯឡកលោមានិ ធោវន្តិយោ រជន្តិយោ វិជដេន្តិយោ រិញ្ចន្តិ ឧទ្ទេសំ បរិបុច្ឆ’’ន្តិ (បារា. ៥៧៦) អាគតត្តា ឥមំ រិញ្ចន្តិ-បទំ គហេត្វា សិក្ខាបទំ ឧបលក្ខិតន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘វិភង្គេ ‘រិញ្ចន្តិ ឧទ្ទេស’ន្តិ អាគតំ ឯឡកលោមធោវាបនសិក្ខាបទ’’ន្តិ អាហ។
260.Eḷakalomasikkhāpadavatthusmiṃ ‘‘bhikkhuniyo eḷakalomāni dhovantiyo rajantiyo vijaṭentiyo riñcanti uddesaṃ paripuccha’’nti (pārā. 576) āgatattā imaṃ riñcanti-padaṃ gahetvā sikkhāpadaṃ upalakkhitanti dassento ‘‘vibhaṅge ‘riñcanti uddesa’nti āgataṃ eḷakalomadhovāpanasikkhāpada’’nti āha.
វស្សិកសាដិកសិក្ខាបទន្តិ អសមយេ វស្សិកសាដិកបរិយេសនសិក្ខាបទំ (បារា. ៦២៦ អាទយោ)។ រតនសិក្ខាបទន្តិ រតនំ វា រតនសម្មតំ វា បដិសាមនសិក្ខាបទំ (បាចិ. ៥០២ អាទយោ)។
Vassikasāṭikasikkhāpadanti asamaye vassikasāṭikapariyesanasikkhāpadaṃ (pārā. 626 ādayo). Ratanasikkhāpadanti ratanaṃ vā ratanasammataṃ vā paṭisāmanasikkhāpadaṃ (pāci. 502 ādayo).
២៦៥. បាឡិយំ ពុទ្ធញាណេនាតិ បដិវិទ្ធសព្ពញ្ញុតញ្ញាណេន។
265. Pāḷiyaṃ buddhañāṇenāti paṭividdhasabbaññutaññāṇena.
២៦៧. ‘‘ន ទេសេន្តិ តថាគតា’’តិ ឯតេន ឆត្តបាណិស្ស ធម្មទេសនាបដិក្ខេបំ ទស្សេតិ។
267.‘‘Na desenti tathāgatā’’ti etena chattapāṇissa dhammadesanāpaṭikkhepaṃ dasseti.
២៦៩. អកតន្តិ អញ្ញេហិ អមិស្សីកតំ, និយតសមុដ្ឋានន្តិ អត្ថោ។ អកតន្តិ វា បុព្ពេ អនាគតំ, អភិនវន្តិ អត្ថោ។
269.Akatanti aññehi amissīkataṃ, niyatasamuṭṭhānanti attho. Akatanti vā pubbe anāgataṃ, abhinavanti attho.
២៧០. សមុដ្ឋានញ្ហិ សង្ខេបន្តិ ឯត្ថ សង្ខិបន្តិ សង្គយ្ហន្តិ សទិសសមុដ្ឋានានិ ឯត្ថាតិ សង្ខេបោ, សមុដ្ឋានសីសំ។ នេតិ វិនេតិ កាយវចីទុច្ចរិតន្តិ នេត្តិ, វិនយបាឡិ, សា ឯវ ធម្មោតិ នេត្តិធម្មោតិ អាហ ‘‘វិនយបាឡិធម្មស្សា’’តិ។
270.Samuṭṭhānañhi saṅkhepanti ettha saṅkhipanti saṅgayhanti sadisasamuṭṭhānāni etthāti saṅkhepo, samuṭṭhānasīsaṃ. Neti vineti kāyavacīduccaritanti netti, vinayapāḷi, sā eva dhammoti nettidhammoti āha ‘‘vinayapāḷidhammassā’’ti.
សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi
សមុដ្ឋានស្សុទ្ទានំ • Samuṭṭhānassuddānaṃ
១. បឋមបារាជិកសមុដ្ឋានំ • 1. Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ
៣. សញ្ចរិត្តសមុដ្ឋានំ • 3. Sañcarittasamuṭṭhānaṃ
៨. អទ្ធានសមុដ្ឋានំ • 8. Addhānasamuṭṭhānaṃ
១០. ធម្មទេសនាសមុដ្ឋានំ • 10. Dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ
១២. ចោរិវុដ្ឋាបនសមុដ្ឋានំ • 12. Corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ
១៣. អននុញ្ញាតសមុដ្ឋានំ • 13. Ananuññātasamuṭṭhānaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā
សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
បឋមបារាជិកសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
សញ្ចរិត្តសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Sañcarittasamuṭṭhānavaṇṇanā
អទ្ធានសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Addhānasamuṭṭhānavaṇṇanā
ធម្មទេសនាសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Dhammadesanāsamuṭṭhānavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā
សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
បឋមបារាជិកសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
ទុតិយបារាជិកសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi
សមុដ្ឋានសីសវណ្ណនា • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
បឋមបារាជិកសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Paṭhamapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
សញ្ចរិត្តសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Sañcarittasamuṭṭhānavaṇṇanā
អទ្ធានសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Addhānasamuṭṭhānavaṇṇanā
ធម្មទេសនាសមុដ្ឋានវណ្ណនា • Dhammadesanāsamuṭṭhānavaṇṇanā
