| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
සමුට්‌ඨානසීසවණ්‌ණනා
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
257. තදනන්‌තරායාති තෙසං ද්‌වත්‌තිංසවාරානං අනන්‌තරං වුත්‌තාය සමුට්‌ඨානකථාය එවමත්‌ථො වෙදිතබ්‌බොති යොජනා. අනත්‌තා ඉති නිච්‌ඡිතාති අනත්‌තාත්‌වෙව විනිච්‌ඡිතා. ඉමිනා අනත්‌තා ඉති නිච්‌ඡයාති එත්‌ථ චිධාතුයා විනිච්‌ඡයත්‌ථං දස්‌සෙති. ‘‘අනිච්‌චාකාරාදීහී’’ති ඉමිනා සභාගධම්‌මානන්‌ති එත්‌ථ අනිච්‌චාකාරාදීහි සමානො භාගො එතෙසන්‌ති සභාගා, තෙයෙව ධම්‌මා සභාගධම්‌මාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. නාමමත්‌තම්‌පීති අනිච්‌චාදිනාමමත්‌තම්‌පි. පිසද්‌දෙන පගෙව නාමිකො අනිච්‌චාදිසභාවොති දස්‌සෙති. න පඤ්‌ඤායතීති න ඛායති. ඉමිනා න නායතීති එත්‌ථ ඤාධාතුයා ඛායනත්‌ථං දස්‌සෙති. දුක්‌ඛහානින්‌ති එත්‌ථ දුක්‌ඛං ජහාතීති දුක්‌ඛහානීති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘දුක්‌ඛඝාතන’’න්‌ති. දුක්‌ඛං හනතීති දුක්‌ඛඝාතනො, සද්‌ධම්‌මො, තං. ‘‘ඛන්‌ධකා යා ච මාතිකා’’ති වත්‌තබ්‌බෙ සුඛුච්‌චාරණත්‌ථාය රස්‌සවසෙන පාඨො අත්‌ථීති ආහ ‘‘ඛන්‌ධකා ය ච මාතිකා’’ති. සමුට්‌ඨානං නියතොකතන්‌ති (සං. නි. 1.216) එත්‌ථ ‘‘සමුට්‌ඨානං නියතකත’’න්‌ති වත්‌තබ්‌බෙ ‘‘පරොසහස්‌ස’’න්‌තිආදීසු විය ඔකාරාගමවසෙන ‘‘සමුට්‌ඨානනියතොකත’’න්‌ති වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘සමුට්‌ඨානං නියතකත’’න්‌ති. එතෙනාති ‘‘සමුට්‌ඨානං නියතොකත’’න්‌ති පාඨෙන. පච්‌චෙතබ්‌බොති පති එතබ්‌බො, පටිමුඛං ඤාතබ්‌බොති අත්‌ථො. අඤ්‌ඤෙහීති තීහි සික්‌ඛාපදෙහි අඤ්‌ඤෙහි සික්‌ඛාපදෙහි.
257.Tadanantarāyāti tesaṃ dvattiṃsavārānaṃ anantaraṃ vuttāya samuṭṭhānakathāya evamattho veditabboti yojanā. Anattā iti nicchitāti anattātveva vinicchitā. Iminā anattā iti nicchayāti ettha cidhātuyā vinicchayatthaṃ dasseti. ‘‘Aniccākārādīhī’’ti iminā sabhāgadhammānanti ettha aniccākārādīhi samāno bhāgo etesanti sabhāgā, teyeva dhammā sabhāgadhammāti vacanatthaṃ dasseti. Nāmamattampīti aniccādināmamattampi. Pisaddena pageva nāmiko aniccādisabhāvoti dasseti. Na paññāyatīti na khāyati. Iminā na nāyatīti ettha ñādhātuyā khāyanatthaṃ dasseti. Dukkhahāninti ettha dukkhaṃ jahātīti dukkhahānīti dassento āha ‘‘dukkhaghātana’’nti. Dukkhaṃ hanatīti dukkhaghātano, saddhammo, taṃ. ‘‘Khandhakā yā ca mātikā’’ti vattabbe sukhuccāraṇatthāya rassavasena pāṭho atthīti āha ‘‘khandhakā ya ca mātikā’’ti. Samuṭṭhānaṃ niyatokatanti (saṃ. ni. 1.216) ettha ‘‘samuṭṭhānaṃ niyatakata’’nti vattabbe ‘‘parosahassa’’ntiādīsu viya okārāgamavasena ‘‘samuṭṭhānaniyatokata’’nti vuttanti āha ‘‘samuṭṭhānaṃ niyatakata’’nti. Etenāti ‘‘samuṭṭhānaṃ niyatokata’’nti pāṭhena. Paccetabboti pati etabbo, paṭimukhaṃ ñātabboti attho. Aññehīti tīhi sikkhāpadehi aññehi sikkhāpadehi.
තත්‌ථාති සම්‌භෙදනිදානවචනෙසු. සම්‌භෙදවචනෙන පච්‌චෙතබ්‌බන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. හීති සච්‌චං. තානි තීණි සික්‌ඛාපදානි ඨපෙත්‌වාති සම්‌බන්‌ධො. පඤ්‌ඤත්‌තිදෙසසඞ්‌ඛාතන්‌ති පඤ්‌ඤත්‌තිට්‌ඨානභූතදෙසසඞ්‌ඛාතං. ‘‘ඉමානි තීණී’’ති ඉමිනා ‘‘දිස්‌සන්‌තී’’ති කිරියාය කත්‌තාරං දස්‌සෙති. ‘‘පඤ්‌ඤායන්‌තී’’ති ඉමිනා දිසධාතුයා ඛායනත්‌ථං දස්‌සෙති. තත්‌ථාති සමුට්‌ඨානනියමසම්‌භෙදනිදානසඞ්‌ඛාතෙසු තීසු, නිද්‌ධාරණෙ භුම්‌මං. ඉතරං පනාති සමුට්‌ඨානනියමසම්‌භෙදෙහි අඤ්‌ඤං පන.
Tatthāti sambhedanidānavacanesu. Sambhedavacanena paccetabbanti sambandho. Hīti saccaṃ. Tāni tīṇi sikkhāpadāni ṭhapetvāti sambandho. Paññattidesasaṅkhātanti paññattiṭṭhānabhūtadesasaṅkhātaṃ. ‘‘Imāni tīṇī’’ti iminā ‘‘dissantī’’ti kiriyāya kattāraṃ dasseti. ‘‘Paññāyantī’’ti iminā disadhātuyā khāyanatthaṃ dasseti. Tatthāti samuṭṭhānaniyamasambhedanidānasaṅkhātesu tīsu, niddhāraṇe bhummaṃ. Itaraṃ panāti samuṭṭhānaniyamasambhedehi aññaṃ pana.
ආළවීති ආළවියං. සක්‌කෙසු භග්‌ගෙසු චාති එත්‌ථ ජනපදනාමත්‌තා බහුවචනවසෙන වුත්‌තං.
Āḷavīti āḷaviyaṃ. Sakkesu bhaggesu cāti ettha janapadanāmattā bahuvacanavasena vuttaṃ.
ද්‌වීසු විභඞ්‌ගෙසු පඤ්‌ඤත්‌තං යං සික්‌ඛාපදං උද්‌දිසන්‌තීති යොජනා. ‘‘විභඞ්‌ගෙසූ’’ති ඉමිනා විභඞ්‌ගෙති එත්‌ථ සුකාරලොපොති දස්‌සෙති. තස්‌සාති සික්‌ඛාපදස්‌ස. යථාඤායන්‌ති යුත්‌තියා අනුරූපං. තන්‌ති සමුට්‌ඨානං. මෙ සුණාථාති මම සන්‌තිකා සුණාථ. ඉතීති අයමත්‌ථො.
Dvīsu vibhaṅgesu paññattaṃ yaṃ sikkhāpadaṃ uddisantīti yojanā. ‘‘Vibhaṅgesū’’ti iminā vibhaṅgeti ettha sukāralopoti dasseti. Tassāti sikkhāpadassa. Yathāñāyanti yuttiyā anurūpaṃ. Tanti samuṭṭhānaṃ. Me suṇāthāti mama santikā suṇātha. Itīti ayamattho.
කථිනන්‌ති පඨමකථිනසමුට්‌ඨානං. අනනුඤ්‌ඤාතාය සද්‌ධින්‌ති අනනුඤ්‌ඤාතසමුට්‌ඨානෙන සද්‌ධිං. සදිසා ඉධ දිස්‌සරෙති එත්‌ථ ඉධසද්‌දො අත්‌ථපකරණවසෙන උභතොවිභඞ්‌ගවිසයොති ආහ ‘‘ඉධ උභතොවිභඞ්‌ගෙ’’ති. ‘‘සදිසානී’’ති ඉමිනා සදිසාති එත්‌ථ නිකාරස්‌සාකාරාදෙසො දස්‌සිතො. ‘‘දිස්‌සන්‌තී’’ති ඉමිනා දිස්‌සරෙති එත්‌ථ අන්‌තිසද්‌දස්‌ස රෙකාරො (නිරුත්‌තිදීපනියං 570 සුතෙ) දස්‌සිතො.
Kathinanti paṭhamakathinasamuṭṭhānaṃ. Ananuññātāya saddhinti ananuññātasamuṭṭhānena saddhiṃ. Sadisā idha dissareti ettha idhasaddo atthapakaraṇavasena ubhatovibhaṅgavisayoti āha ‘‘idha ubhatovibhaṅge’’ti. ‘‘Sadisānī’’ti iminā sadisāti ettha nikārassākārādeso dassito. ‘‘Dissantī’’ti iminā dissareti ettha antisaddassa rekāro (niruttidīpaniyaṃ 570 sute) dassito.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi / සමුට්‌ඨානස්‌සුද්‌දානං • Samuṭṭhānassuddānaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / පරිවාර-අට්‌ඨකථා • Parivāra-aṭṭhakathā / සමුට්‌ඨානසීසවණ්‌ණනා • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සමුට්‌ඨානසීසවණ්‌ණනා • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සමුට්‌ඨානසීසවණ්‌ණනා • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / සමුට්‌ඨානසීසවණ්‌ණනා • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
