| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-पुराण-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
समुट्ठानविनिच्छयवण्णना
Samuṭṭhānavinicchayavaṇṇanā
समुट्ठानानं विनिच्छये पन गिरग्गसमज्जादीनि ‘‘अचित्तकानि लोकवज्जानी’’ति वुत्तत्ता ‘‘नच्च’’न्ति वा ‘‘गन्ध’’न्ति वा अजानित्वापि दस्सनेन, विलिम्पनेन वा आपज्जनतो वत्थुअजाननचित्तेन अचित्तकानि। ‘‘नच्च’’न्ति वा ‘‘गन्ध’’न्ति वा जानित्वा पस्सन्तिया, विलिम्पन्तिया वा अकुसलत्ता एव लोकवज्जानि। चोरिवुट्ठापनादीनि ‘‘चोरी’’तिआदिना वत्थुं जानित्वा करणेयेव आपज्जनत्ता सचित्तकानि। उपसम्पदादीनं एकन्ताकुसलचित्तेनेव अकत्तब्बत्ता पण्णत्तिवज्जानि। ‘‘इध सचित्तकाचित्तकता पण्णत्तिजाननाजाननताय अग्गहेत्वा वत्थुजाननाजाननताय गहेतब्ब’’न्ति लिखितं। अधिप्पेतत्ता सङ्खेपतो दस्सनाभावा –
Samuṭṭhānānaṃ vinicchaye pana giraggasamajjādīni ‘‘acittakāni lokavajjānī’’ti vuttattā ‘‘nacca’’nti vā ‘‘gandha’’nti vā ajānitvāpi dassanena, vilimpanena vā āpajjanato vatthuajānanacittena acittakāni. ‘‘Nacca’’nti vā ‘‘gandha’’nti vā jānitvā passantiyā, vilimpantiyā vā akusalattā eva lokavajjāni. Corivuṭṭhāpanādīni ‘‘corī’’tiādinā vatthuṃ jānitvā karaṇeyeva āpajjanattā sacittakāni. Upasampadādīnaṃ ekantākusalacitteneva akattabbattā paṇṇattivajjāni. ‘‘Idha sacittakācittakatā paṇṇattijānanājānanatāya aggahetvā vatthujānanājānanatāya gahetabba’’nti likhitaṃ. Adhippetattā saṅkhepato dassanābhāvā –
अचित्तकत्तं द्विधा मतं, वत्थुपण्णत्तिअञ्ञाणा।
Acittakattaṃ dvidhā mataṃ, vatthupaṇṇattiaññāṇā;
वुत्तं ञाणं द्विधा इध, सकनामेन अञ्ञातं॥
Vuttaṃ ñāṇaṃ dvidhā idha, sakanāmena aññātaṃ.
परनामञ्च जाननं, वत्थुस्सेकं बलक्कारे।
Paranāmañca jānanaṃ, vatthussekaṃ balakkāre;
एकधा समचारिके, तस्मिं तप्पटिबन्धोति॥
Ekadhā samacārike, tasmiṃ tappaṭibandhoti.
परनामेन जाननं, द्विधा मुत्तादिके एकं।
Paranāmena jānanaṃ, dvidhā muttādike ekaṃ;
एकं लोमादिके मतन्ति, अयं भेदो वेदितब्बो॥
Ekaṃ lomādike matanti, ayaṃ bhedo veditabbo.
सेसमेत्थ उत्तानं, अनुत्तानत्थे वुत्तविनिच्छयत्ता न उद्धटन्ति।
Sesamettha uttānaṃ, anuttānatthe vuttavinicchayattā na uddhaṭanti;
समुट्ठानविनिच्छयवण्णना निट्ठिता।
Samuṭṭhānavinicchayavaṇṇanā niṭṭhitā.
भिक्खुनीपातिमोक्खवण्णना निट्ठिता।
Bhikkhunīpātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.
कङ्खावितरणीपुराणटीका निट्ठिता।
Kaṅkhāvitaraṇīpurāṇaṭīkā niṭṭhitā.
