| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-ปุราณ-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
สมุฎฺฐานวินิจฺฉยวณฺณนา
Samuṭṭhānavinicchayavaṇṇanā
สมุฎฺฐานานํ วินิจฺฉเย ปน คิรคฺคสมชฺชาทีนิ ‘‘อจิตฺตกานิ โลกวชฺชานี’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘นจฺจ’’นฺติ วา ‘‘คนฺธ’’นฺติ วา อชานิตฺวาปิ ทสฺสเนน, วิลิมฺปเนน วา อาปชฺชนโต วตฺถุอชานนจิเตฺตน อจิตฺตกานิฯ ‘‘นจฺจ’’นฺติ วา ‘‘คนฺธ’’นฺติ วา ชานิตฺวา ปสฺสนฺติยา, วิลิมฺปนฺติยา วา อกุสลตฺตา เอว โลกวชฺชานิฯ โจริวุฎฺฐาปนาทีนิ ‘‘โจรี’’ติอาทินา วตฺถุํ ชานิตฺวา กรเณเยว อาปชฺชนตฺตา สจิตฺตกานิฯ อุปสมฺปทาทีนํ เอกนฺตากุสลจิเตฺตเนว อกตฺตพฺพตฺตา ปณฺณตฺติวชฺชานิฯ ‘‘อิธ สจิตฺตกาจิตฺตกตา ปณฺณตฺติชานนาชานนตาย อคฺคเหตฺวา วตฺถุชานนาชานนตาย คเหตพฺพ’’นฺติ ลิขิตํฯ อธิเปฺปตตฺตา สเงฺขปโต ทสฺสนาภาวา –
Samuṭṭhānānaṃ vinicchaye pana giraggasamajjādīni ‘‘acittakāni lokavajjānī’’ti vuttattā ‘‘nacca’’nti vā ‘‘gandha’’nti vā ajānitvāpi dassanena, vilimpanena vā āpajjanato vatthuajānanacittena acittakāni. ‘‘Nacca’’nti vā ‘‘gandha’’nti vā jānitvā passantiyā, vilimpantiyā vā akusalattā eva lokavajjāni. Corivuṭṭhāpanādīni ‘‘corī’’tiādinā vatthuṃ jānitvā karaṇeyeva āpajjanattā sacittakāni. Upasampadādīnaṃ ekantākusalacitteneva akattabbattā paṇṇattivajjāni. ‘‘Idha sacittakācittakatā paṇṇattijānanājānanatāya aggahetvā vatthujānanājānanatāya gahetabba’’nti likhitaṃ. Adhippetattā saṅkhepato dassanābhāvā –
อจิตฺตกตฺตํ ทฺวิธา มตํ, วตฺถุปณฺณตฺติอญฺญาณา;
Acittakattaṃ dvidhā mataṃ, vatthupaṇṇattiaññāṇā;
วุตฺตํ ญาณํ ทฺวิธา อิธ, สกนาเมน อญฺญาตํฯ
Vuttaṃ ñāṇaṃ dvidhā idha, sakanāmena aññātaṃ.
ปรนามญฺจ ชานนํ, วตฺถุเสฺสกํ พลกฺกาเร;
Paranāmañca jānanaṃ, vatthussekaṃ balakkāre;
เอกธา สมจาริเก, ตสฺมิํ ตปฺปฎิพโนฺธติฯ
Ekadhā samacārike, tasmiṃ tappaṭibandhoti.
ปรนาเมน ชานนํ, ทฺวิธา มุตฺตาทิเก เอกํ;
Paranāmena jānanaṃ, dvidhā muttādike ekaṃ;
เอกํ โลมาทิเก มตนฺติ, อยํ เภโท เวทิตโพฺพฯ
Ekaṃ lomādike matanti, ayaṃ bhedo veditabbo.
เสสเมตฺถ อุตฺตานํ, อนุตฺตานเตฺถ วุตฺตวินิจฺฉยตฺตา น อุทฺธฎนฺติ;
Sesamettha uttānaṃ, anuttānatthe vuttavinicchayattā na uddhaṭanti;
สมุฎฺฐานวินิจฺฉยวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samuṭṭhānavinicchayavaṇṇanā niṭṭhitā.
ภิกฺขุนีปาติโมกฺขวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bhikkhunīpātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.
กงฺขาวิตรณีปุราณฎีกา นิฎฺฐิตาฯ
Kaṅkhāvitaraṇīpurāṇaṭīkā niṭṭhitā.
