| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
១០. សំវរកថាវណ្ណនា
10. Saṃvarakathāvaṇṇanā
៣៧៩. អាដានាដិយសុត្តេ ‘‘សន្តិ, ភិក្ខវេ, យក្ខា យេភុយ្យេន បាណាតិបាតា អប្បដិវិរតា’’តិ (ទី. និ. ៣.២៧៦, ២៨៦) អាគតត្តា ចាតុមហារាជិកានំ សំវរាសំវរសព្ភាវោ អវិវាទសិទ្ធោ។ យត្ថ បន វិវាទោ, តមេវ ទស្សេន្តេន តាវតិំសាទយោ គហិតាតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេតុំ ‘‘ចាតុមហារាជិកាន’’ន្តិ វុត្តំ។ ឯវំ សតីតិ យទិ តាវតិំសេសុ សំវរាសំវរោ នត្ថិ, ឯវំ សន្តេ។ សុរាបានន្តិ ឯត្ថាបិ ‘‘សុយ្យតី’’តិ បទំ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពំ។ កថំ សុយ្យតីតិ? វុត្តញ្ហេតំ កុម្ភជាតកេ –
379. Āṭānāṭiyasutte ‘‘santi, bhikkhave, yakkhā yebhuyyena pāṇātipātā appaṭiviratā’’ti (dī. ni. 3.276, 286) āgatattā cātumahārājikānaṃ saṃvarāsaṃvarasabbhāvo avivādasiddho. Yattha pana vivādo, tameva dassentena tāvatiṃsādayo gahitāti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘cātumahārājikāna’’nti vuttaṃ. Evaṃ satīti yadi tāvatiṃsesu saṃvarāsaṃvaro natthi, evaṃ sante. Surāpānanti etthāpi ‘‘suyyatī’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Kathaṃ suyyatīti? Vuttañhetaṃ kumbhajātake –
‘‘យំ វេ បិវិត្វា បុព្ពទេវា បមត្តា,
‘‘Yaṃ ve pivitvā pubbadevā pamattā,
តិទិវា ចុតា សស្សតិយា សមាយា;
Tidivā cutā sassatiyā samāyā;
តំ តាទិសំ មជ្ជមិមំ និរត្ថំ,
Taṃ tādisaṃ majjamimaṃ niratthaṃ,
ជានំ មហារាជ កថំ បិវេយ្យា’’តិ។ (ជា. ១.១៦.៥៨);
Jānaṃ mahārāja kathaṃ piveyyā’’ti. (jā. 1.16.58);
តត្ថ បុព្ពទេវា នាម អសុរា។ តេ ហិ តាវតិំសានំ ឧប្បត្តិតោ បុព្ពទេវាតិ បញ្ញាយិំសុ។ បមត្តាតិ សុរាបានេន បមាទំ អាបន្នា។ តិទិវាតិ មនុស្សចាតុមហារាជិកលោកេ ឧបាទាយ តតិយលោកភូតា ទេវដ្ឋានា, នាមមេវ វា ឯតំ តស្ស ទេវដ្ឋានស្ស។ សស្សតិយាតិ កេវលំ ទីឃាយុកតំ សន្ធាយ វទតិ។ សមាយា សហ អត្តនោ អសុរមាយាយ, អសុរមន្តេហិ សទ្ធិំ ចុតាតិ អត្ថោ។ អដ្ឋកថាយញ្ច វុត្តំ ‘‘អាគន្តុកទេវបុត្តា អាគតាតិ នេវាសិកា គន្ធបានំ សជ្ជយិំសុ។ សក្កោ សកបរិសាយ សញ្ញមទាសី’’តិ។ តេនាហ ‘‘តេសំ សុរាបានំ អសំវរោ ន ហោតីតិ វត្តព្ពំ ហោតី’’តិ។ ឯត្ថ ច តាវតិំសានំ បាតុភាវតោ បដ្ឋាយ សុរាបានម្បិ តត្ថ នាហោសិ, បគេវ បាណាតិបាតាទយោតិ វិរមិតព្ពាភាវតោ ឯវ តាវតិំសតោ បដ្ឋាយ ឧបរិ ទេវលោកេសុ សមាទានសម្បត្តវិរតិវសេន បុរេតព្ពា សំវរា ន សន្តិ, លោកុត្តរា បន សន្តិយេវ។ តថា តេហិ បហាតព្ពា អសំវរា។ ន ហិ អប្បហីនានុសយានំ មគ្គវជ្ឈា កិលេសា ន សន្តីតិ។
Tattha pubbadevā nāma asurā. Te hi tāvatiṃsānaṃ uppattito pubbadevāti paññāyiṃsu. Pamattāti surāpānena pamādaṃ āpannā. Tidivāti manussacātumahārājikaloke upādāya tatiyalokabhūtā devaṭṭhānā, nāmameva vā etaṃ tassa devaṭṭhānassa. Sassatiyāti kevalaṃ dīghāyukataṃ sandhāya vadati. Samāyā saha attano asuramāyāya, asuramantehi saddhiṃ cutāti attho. Aṭṭhakathāyañca vuttaṃ ‘‘āgantukadevaputtā āgatāti nevāsikā gandhapānaṃ sajjayiṃsu. Sakko sakaparisāya saññamadāsī’’ti. Tenāha ‘‘tesaṃ surāpānaṃ asaṃvaro na hotīti vattabbaṃ hotī’’ti. Ettha ca tāvatiṃsānaṃ pātubhāvato paṭṭhāya surāpānampi tattha nāhosi, pageva pāṇātipātādayoti viramitabbābhāvato eva tāvatiṃsato paṭṭhāya upari devalokesu samādānasampattavirativasena puretabbā saṃvarā na santi, lokuttarā pana santiyeva. Tathā tehi pahātabbā asaṃvarā. Na hi appahīnānusayānaṃ maggavajjhā kilesā na santīti.
សំវរកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saṃvarakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
តតិយវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (៣០) ១០. សំវរកថា • (30) 10. Saṃvarakathā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ១០. សំវរកថាវណ្ណនា • 10. Saṃvarakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ១០. សំវរកថាវណ្ណនា • 10. Saṃvarakathāvaṇṇanā
