| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೪೬. ಸಂವರನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
46. Saṃvaraniddesavaṇṇanā
೪೫೩. ಚಕ್ಖುಸೋತಾದಿಭೇದೇಹೀತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೩, ೪೫೪; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೧೧; ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೯೮; ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೫೨-೧೩೫೪; ಮಹಾನಿ॰ ೧೯೬) ಚಕ್ಖುಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಮನಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಛಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೂಪಸದ್ದಾದಿಗೋಚರೇತಿ ರೂಪಸದ್ದಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೇಸು ಛಸು ಗೋಚರೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಪನ ಹತ್ಥಪಾದಹಸಿತಕಥಿತವಿಲೋಕಿತಾದಿಭೇದಂ ಸುಭಾಕಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಅಚರಿ, ಚರತಿ, ಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪರಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೨೯) ನಯೇನ ಪಟಿಘನಿಮಿತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಾದಿಕಂ ಕಿಲೇಸವತ್ಥುಭೂತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತಾದಿನಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಸುಭನಿಮಿತ್ತೇ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಂ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಅಚರಿ, ತಂ ಕುತೇತ್ಥ ಲಬ್ಭಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಾ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾದಿವಸೇನ ವಾ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಪ್ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ। ಏವಮಿದಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ರೂಪಾದೀಸು ಕಿಲೇಸಾನುಬನ್ಧನಿಮಿತ್ತಾದಿಗ್ಗಾಹಪರಿವಜ್ಜನಲಕ್ಖಣಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸೀಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
453.Cakkhusotādibhedehīti (dī. ni. 1.213, 454; ma. ni. 1.411; a. ni. 4.198; dha. sa. 1352-1354; mahāni. 196) cakkhusotaghānajivhākāyamanasaṅkhātehi chahi indriyehīti attho. Rūpasaddādigocareti rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammasaṅkhātesu chasu gocaresūti attho. Ettha pana hatthapādahasitakathitavilokitādibhedaṃ subhākāraṃ gahetvā ayoniso manasi karontassa abhijjhā uppajjati. ‘‘Anatthaṃ me acari, carati, carissatī’’tiādinā (pari. aṭṭha. 329) nayena paṭighanimittaṃ gahetvā ayoniso manasi karontassa byāpādo uppajjati. Ettha pana itthipurisanimittaṃ vā subhanimittādikaṃ kilesavatthubhūtaṃ nimittaṃ aggaṇhitvā diṭṭhe diṭṭhamattādinā paṭipajjitvā asubhanimitte yoniso manasikāraṃ bahulīkarontassa abhijjhāya pahānaṃ hoti. ‘‘Anatthaṃ me acari, taṃ kutettha labbhā’’tiādinā vā mettābhāvanādivasena vā yoniso manasi karontassa byāpādappahānaṃ hoti. Evamidaṃ saṅkhepato rūpādīsu kilesānubandhanimittādiggāhaparivajjanalakkhaṇaṃ indriyasaṃvarasīlanti veditabbaṃ.
೪೫೪.
454.
ನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ನಿವಾರೇಯ್ಯ।
Niggaṇheyyāti nivāreyya;
‘‘ಯಾನಿ ಸೋತಾನಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। (ಅಜಿತಾತಿ ಭಗವಾ,)
‘‘Yāni sotāni lokasmiṃ; (Ajitāti bhagavā,)
ಸತಿ ತೇಸಂ ನಿವಾರಣಂ।
Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;
ಸೋತಾನಂ ಸಂವರಂ ಬ್ರೂಮಿ।
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi;
ಪಞ್ಞಾಯೇತೇ ಪಿಧಿಯ್ಯರೇ’’ತಿ –॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೧೦೪೧)।
Paññāyete pidhiyyare’’ti –. (su. ni. 1041);
ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಸತಿಮಾ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಪನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಸಾತ್ಥಕಸಪ್ಪಾಯಗೋಚರಅಸಮ್ಮೋಹವಸೇನ। ಸಂವರವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Vuttattā ‘‘satimā sampajāno vā’’ti vuttaṃ. Ettha pana catubbidhaṃ sampajaññaṃ sātthakasappāyagocaraasammohavasena. Saṃvaravinicchayo.
ಸಂವರನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saṃvaraniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
