| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
४. संवरसुत्तवण्णना
4. Saṃvarasuttavaṇṇanā
१४. चतुत्थे पधानानीति वीरियानि। संवरप्पधानन्ति चक्खादीनि संवरन्तस्स उप्पन्नवीरियं । पहानप्पधानन्ति कामवितक्कादयो पजहन्तस्स उप्पन्नवीरियं। भावनाप्पधानन्ति सम्बोज्झङ्गे भावेन्तस्स उप्पन्नवीरियं। अनुरक्खणाप्पधानन्ति समाधिनिमित्तं अनुरक्खन्तस्स उप्पन्नवीरियं।
14. Catutthe padhānānīti vīriyāni. Saṃvarappadhānanti cakkhādīni saṃvarantassa uppannavīriyaṃ . Pahānappadhānanti kāmavitakkādayo pajahantassa uppannavīriyaṃ. Bhāvanāppadhānanti sambojjhaṅge bhāventassa uppannavīriyaṃ. Anurakkhaṇāppadhānanti samādhinimittaṃ anurakkhantassa uppannavīriyaṃ.
विवेकनिस्सितन्तिआदीसु विवेको, विरागो, निरोधोति तीणिपि निब्बानस्स नामानि। निब्बानं हि उपधिविवेकत्ता विवेको, तं आगम्म रागादयो विरज्जन्तीति विरागो, निरुज्झन्तीति निरोधो। तस्मा विवेकनिस्सितन्तिआदीसु आरम्मणवसेन वा अधिगन्तब्बवसेन वा निब्बाननिस्सितन्ति अत्थो।
Vivekanissitantiādīsu viveko, virāgo, nirodhoti tīṇipi nibbānassa nāmāni. Nibbānaṃ hi upadhivivekattā viveko, taṃ āgamma rāgādayo virajjantīti virāgo, nirujjhantīti nirodho. Tasmā vivekanissitantiādīsu ārammaṇavasena vā adhigantabbavasena vā nibbānanissitanti attho.
वोस्सग्गपरिणामिन्ति एत्थ द्वे वोस्सग्गा – परिच्चागवोस्सग्गो च पक्खन्दनवोस्सग्गो च। तत्थ विपस्सना तदङ्गवसेन किलेसे च खन्धे च रागं परिच्चजतीति परिच्चागवोस्सग्गो। मग्गो आरम्मणवसेन निब्बानं पक्खन्दतीति पक्खन्दनवोस्सग्गो। तस्मा वोस्सग्गपरिणामिन्ति यथा भावियमानो सतिसम्बोज्झङ्गो वोस्सग्गत्थाय परिणमति, विपस्सनाभावञ्च मग्गभावञ्च पापुणाति, एवं तं भावेतीति अयमेत्थ अत्थो। सेसपदेसुपि एसेव नयो। भद्दकन्ति लद्धकं। समाधिनिमित्तं वुच्चति अट्ठिकसञ्ञादिवसेन अधिगतो समाधियेव। अनुरक्खतीति समाधिपारिपन्थिकधम्मे रागदोसमोहे सोधेन्तो रक्खति। एत्थ च अट्ठिकसञ्ञादिका पञ्चेव सञ्ञा वुत्ता, इमस्मिं पन ठाने दसपि असुभानि वित्थारेत्वा कथेतब्बानि। तेसं वित्थारो विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि॰ १.१०२ आदयो) वुत्तोयेव। गाथाय संवरादिनिप्फादकं वीरियमेव वुत्तं। खयं दुक्खस्स पापुणेति दुक्खक्खयसङ्खातं अरहत्तं पापुणेय्याति।
Vossaggapariṇāminti ettha dve vossaggā – pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca. Tattha vipassanā tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca rāgaṃ pariccajatīti pariccāgavossaggo. Maggo ārammaṇavasena nibbānaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo. Tasmā vossaggapariṇāminti yathā bhāviyamāno satisambojjhaṅgo vossaggatthāya pariṇamati, vipassanābhāvañca maggabhāvañca pāpuṇāti, evaṃ taṃ bhāvetīti ayamettha attho. Sesapadesupi eseva nayo. Bhaddakanti laddhakaṃ. Samādhinimittaṃ vuccati aṭṭhikasaññādivasena adhigato samādhiyeva. Anurakkhatīti samādhipāripanthikadhamme rāgadosamohe sodhento rakkhati. Ettha ca aṭṭhikasaññādikā pañceva saññā vuttā, imasmiṃ pana ṭhāne dasapi asubhāni vitthāretvā kathetabbāni. Tesaṃ vitthāro visuddhimagge (visuddhi. 1.102 ādayo) vuttoyeva. Gāthāya saṃvarādinipphādakaṃ vīriyameva vuttaṃ. Khayaṃ dukkhassa pāpuṇeti dukkhakkhayasaṅkhātaṃ arahattaṃ pāpuṇeyyāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ४. संवरसुत्तं • 4. Saṃvarasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ४. संवरसुत्तवण्णना • 4. Saṃvarasuttavaṇṇanā
