| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
४. संवरसुत्तवण्णना
4. Saṃvarasuttavaṇṇanā
१४. चतुत्थे संवरादीनं साधनवसेन पदहति एतेहीति पधानानि। संवरन्तस्स उप्पन्नवीरियन्ति यथा अभिज्झादयो न उप्पज्जन्ति, एवं सतिया उपट्ठाने चक्खादीनं पिदहने अनलसस्स उप्पन्नवीरियं। पजहन्तस्साति विनोदेन्तस्स। उप्पन्नवीरियन्ति तस्सेव पहानस्स साधनवसेन पवत्तवीरियं। भावेन्तस्स उप्पन्नवीरियन्ति एत्थापि एसेव नयो। समाधिनिमित्तन्ति समाधि एव। पुरिमुप्पन्नसमाधि हि परतो उप्पज्जनकसमाधिस्स कारणं होतीति ‘‘समाधिनिमित्त’’न्ति वुत्तं।
14. Catutthe saṃvarādīnaṃ sādhanavasena padahati etehīti padhānāni. Saṃvarantassa uppannavīriyanti yathā abhijjhādayo na uppajjanti, evaṃ satiyā upaṭṭhāne cakkhādīnaṃ pidahane analasassa uppannavīriyaṃ. Pajahantassāti vinodentassa. Uppannavīriyanti tasseva pahānassa sādhanavasena pavattavīriyaṃ. Bhāventassa uppannavīriyanti etthāpi eseva nayo. Samādhinimittanti samādhi eva. Purimuppannasamādhi hi parato uppajjanakasamādhissa kāraṇaṃ hotīti ‘‘samādhinimitta’’nti vuttaṃ.
उपधिविवेकत्ताति खन्धूपधिआदिउपधीहि विवित्तत्ता विनिस्सटत्ता। तं आगम्माति तं निब्बानं मग्गेन अधिगमहेतु। रागादयो विरज्जन्ति एत्थ, एतेनाति विरागो। एवं निरोधोपि दट्ठब्बो। यस्मा इध बोज्झङ्गमिस्सकवसेन इच्छिता, तस्मा ‘‘आरम्मणवसेन वा अधिगन्तब्बवसेन वा’’ति वुत्तं। तत्थ अधिगन्तब्बवसेनाति तन्निन्नतावसेन। वोस्सग्गपरिणामिन्ति वोस्सग्गवसेन परिणामितं परिच्चजनवसेन चेव पक्खन्दनवसेन च परिणामनसीलं। तेनाह ‘‘द्वे वोस्सग्गा’’तिआदि। खन्धानं परिच्चजनं नाम तप्पटिबद्धकिलेसप्पहानवसेनाति येनाकारेन विपस्सना किलेसे पजहति, तेनेवाकारेन तन्निमित्तक्खन्धे च पजहतीति वत्तब्बतं अरहतीति आह ‘‘विपस्सना…पे॰… परिच्चजती’’ति। यस्मा विपस्सना वुट्ठानगामिनिभावं पापुणन्ती निन्नपोणपब्भारभावेन एकंसतो निब्बानं पक्खन्दतीति वत्तब्बतं लभति, मग्गो च समुच्छेदवसेन किलेसे खन्धे च रागं परिच्चजति, तस्मा यथाक्कमं विपस्सनामग्गानं वसेन पक्खन्दनपरिच्चागवोस्सग्गा वेदितब्बा। वोसग्गत्थायाति परिच्चागवोस्सग्गत्थाय चेव पक्खन्दनवोस्सग्गत्थाय च। परिणमतीति परिच्चजति। तं पन परिणामनं वुट्ठानगामिनिभावप्पत्तिया चेव अरियमग्गभावप्पत्तिया च इच्छितन्ति आह ‘‘विपस्सनाभावञ्च मग्गभावञ्च पापुणाती’’ति। सेसपदेसूति ‘‘धम्मविचयसम्बोज्झङ्गं भावेती’’तिआदीसु सेससम्बोज्झङ्गकोट्ठासेसु।
Upadhivivekattāti khandhūpadhiādiupadhīhi vivittattā vinissaṭattā. Taṃ āgammāti taṃ nibbānaṃ maggena adhigamahetu. Rāgādayo virajjanti ettha, etenāti virāgo. Evaṃ nirodhopi daṭṭhabbo. Yasmā idha bojjhaṅgamissakavasena icchitā, tasmā ‘‘ārammaṇavasena vā adhigantabbavasena vā’’ti vuttaṃ. Tattha adhigantabbavasenāti tanninnatāvasena. Vossaggapariṇāminti vossaggavasena pariṇāmitaṃ pariccajanavasena ceva pakkhandanavasena ca pariṇāmanasīlaṃ. Tenāha ‘‘dve vossaggā’’tiādi. Khandhānaṃ pariccajanaṃ nāma tappaṭibaddhakilesappahānavasenāti yenākārena vipassanā kilese pajahati, tenevākārena tannimittakkhandhe ca pajahatīti vattabbataṃ arahatīti āha ‘‘vipassanā…pe… pariccajatī’’ti. Yasmā vipassanā vuṭṭhānagāminibhāvaṃ pāpuṇantī ninnapoṇapabbhārabhāvena ekaṃsato nibbānaṃ pakkhandatīti vattabbataṃ labhati, maggo ca samucchedavasena kilese khandhe ca rāgaṃ pariccajati, tasmā yathākkamaṃ vipassanāmaggānaṃ vasena pakkhandanapariccāgavossaggā veditabbā. Vosaggatthāyāti pariccāgavossaggatthāya ceva pakkhandanavossaggatthāya ca. Pariṇamatīti pariccajati. Taṃ pana pariṇāmanaṃ vuṭṭhānagāminibhāvappattiyā ceva ariyamaggabhāvappattiyā ca icchitanti āha ‘‘vipassanābhāvañca maggabhāvañca pāpuṇātī’’ti. Sesapadesūti ‘‘dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādīsu sesasambojjhaṅgakoṭṭhāsesu.
भद्दकन्ति अभद्दकानं नीवरणादिपापधम्मानं विक्खम्भनेन रागविगमनेन एकन्तहितत्ता दुल्लभत्ता च भद्दकं सुन्दरं। न हि अञ्ञं समाधिनिमित्तं एवं दुल्लभं रागस्स उजुविपच्चनीकभूतं अत्थि। अनुरक्खतीति एत्थ अनुरक्खना नाम अधिगतसमाधितो यथा परिहानि न होति, एवं पटिपत्तिसासन-तप्पटिपक्खविगमनेनाति आह ‘‘समाधी’’तिआदि। अट्ठिकसञ्ञादिकाति अट्ठिकज्झानादिका। सञ्ञासीसेन हि झानं वदति। सेसमेत्थ उत्तानमेव।
Bhaddakanti abhaddakānaṃ nīvaraṇādipāpadhammānaṃ vikkhambhanena rāgavigamanena ekantahitattā dullabhattā ca bhaddakaṃ sundaraṃ. Na hi aññaṃ samādhinimittaṃ evaṃ dullabhaṃ rāgassa ujuvipaccanīkabhūtaṃ atthi. Anurakkhatīti ettha anurakkhanā nāma adhigatasamādhito yathā parihāni na hoti, evaṃ paṭipattisāsana-tappaṭipakkhavigamanenāti āha ‘‘samādhī’’tiādi. Aṭṭhikasaññādikāti aṭṭhikajjhānādikā. Saññāsīsena hi jhānaṃ vadati. Sesamettha uttānameva.
संवरसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Saṃvarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ४. संवरसुत्तं • 4. Saṃvarasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ४. संवरसुत्तवण्णना • 4. Saṃvarasuttavaṇṇanā
