| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
සංවිදාවහාරකථාවණ්‌ණනා
Saṃvidāvahārakathāvaṇṇanā
සංවිදාවහාරකථායං ‘‘සම්‌බහුලා සංවිදහිත්‌වා එකො භණ්‌ඩං අවහරති, ආපත්‌ති සබ්‌බෙසං පාරාජිකස්‌සා’’ති පාළියං අවිසෙසෙන වුත්‌තත්‌තා ආණාපකානං ආණත්‌තික්‌ඛණෙ ආපත්‌ති, අවහාරකස්‌ස උද්‌ධාරෙති යථාසම්‌භවං යොජෙත්‌වා අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො ආණත්‌තිකථායං ‘‘සො තං භණ්‌ඩං අවහරති, ආපත්‌ති සබ්‌බෙසං පාරාජිකස්‌සා’’තිආදීසු විය. එත්‌ථාපි හි ආණාපකස්‌ස ආණත්‌තික්‌ඛණෙයෙව ආපත්‌ති වුත්‌තා. තථා ච වක්‌ඛති ‘‘අථ තං භණ්‌ඩං අවස්‌සං හාරියං හොති, යං පරතො සබ්‌බෙසං ආපත්‌ති පාරාජිකස්‌සාති වුත්‌තං, තතො ඉමස්‌ස තඞ්‌ඛණෙයෙව පාරාජිකං හොතීති අයං යුත්‌ති සබ්‌බත්‌ථ වෙදිතබ්‌බා’’ති (පාරා. අට්‌ඨ. 1.121). සංවිදාවහාරෙ ච ‘‘ආණත්‌ති නත්‌ථී’’ති න වත්‌තබ්‌බා ‘‘අන්‌තෙවාසිකෙසු එකමෙකස්‌ස එකෙකො මාසකො සාහත්‌ථිකො හොති, පඤ්‌ච ආණත්‌තිකා’’ති වචනතො. ආණත්‌තියා ච සති ආණාපකස්‌ස ආණත්‌තික්‌ඛණෙයෙව ආපත්‌ති ඉච්‌ඡිතබ්‌බා, න උද්‌ධාරෙ.
Saṃvidāvahārakathāyaṃ ‘‘sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti pāḷiyaṃ avisesena vuttattā āṇāpakānaṃ āṇattikkhaṇe āpatti, avahārakassa uddhāreti yathāsambhavaṃ yojetvā attho gahetabbo āṇattikathāyaṃ ‘‘so taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’tiādīsu viya. Etthāpi hi āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti vuttā. Tathā ca vakkhati ‘‘atha taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, yaṃ parato sabbesaṃ āpatti pārājikassāti vuttaṃ, tato imassa taṅkhaṇeyeva pārājikaṃ hotīti ayaṃ yutti sabbattha veditabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.121). Saṃvidāvahāre ca ‘‘āṇatti natthī’’ti na vattabbā ‘‘antevāsikesu ekamekassa ekeko māsako sāhatthiko hoti, pañca āṇattikā’’ti vacanato. Āṇattiyā ca sati āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti icchitabbā, na uddhāre.
යදි එවං ‘‘තෙසු එකො භණ්‌ඩං අවහරති, තස්‌සුද්‌ධාරෙ සබ්‌බෙසං පාරාජික’’න්‌ති කස්‌මා වුත්‌තන්‌ති? නායං දොසො. එත්‌ථ හි සබ්‌බෙසංයෙව ආපත්‌තිදස්‌සනත්‌ථං අවහාරකස්‌සපි ආපත්‌තිසම්‌භවට්‌ඨානං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘තස්‌සුද්‌ධාරෙ සබ්‌බෙසං පාරාජික’’න්‌ති ආහ, න පන ආණාපකානම්‌පි උද්‌ධාරෙයෙව ආපත්‌තිදස්‌සනත්‌ථන්‌ති එවමත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. ‘‘සම්‌බහුලා එකං ආණාපෙන්‌ති ‘ගච්‌ඡෙතං ආහරා’ති, තස්‌සුද්‌ධාරෙ සබ්‌බෙසං පාරාජික’’න්‌තිආදීසුපි එවමෙව අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. අථ වා සංවිදාවහාරෙ ආණාපකානම්‌පි උද්‌ධාරෙයෙව ආපත්‌ති, න ආණත්‌තික්‌ඛණෙති ආවෙණිකමිදං ලක්‌ඛණන්‌ති අට්‌ඨකථාචරියප්‌පමාණෙන ගහෙතබ්‌බං, ඉතො වා අඤ්‌ඤෙන පකාරෙන යථා අට්‌ඨකථායං පුබ්‌බෙනාපරං න විරුජ්‌ඣති, තථා වීමංසිත්‌වා ගහෙතබ්‌බං.
Yadi evaṃ ‘‘tesu eko bhaṇḍaṃ avaharati, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti kasmā vuttanti? Nāyaṃ doso. Ettha hi sabbesaṃyeva āpattidassanatthaṃ avahārakassapi āpattisambhavaṭṭhānaṃ dassento ‘‘tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti āha, na pana āṇāpakānampi uddhāreyeva āpattidassanatthanti evamattho gahetabbo. ‘‘Sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘gacchetaṃ āharā’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’ntiādīsupi evameva attho gahetabbo. Atha vā saṃvidāvahāre āṇāpakānampi uddhāreyeva āpatti, na āṇattikkhaṇeti āveṇikamidaṃ lakkhaṇanti aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbaṃ, ito vā aññena pakārena yathā aṭṭhakathāyaṃ pubbenāparaṃ na virujjhati, tathā vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
සංවිධායාති සංවිදහිත්‌වා. තෙන නෙසං දුක්‌කටාපත්‌තියොති ආණත්‌තිවසෙන පාරාජිකාපත්‌තියා අසම්‌භවෙ සති වුත්‌තං. යදි හි තෙ ආණත්‌තා අවස්‌සං තං හරන්‌ති, පාරාජිකාපත්‌තියෙව නෙසං දට්‌ඨබ්‌බා, න දුක්‌කටාපත්‌ති. සාහත්‌ථිකං වා ආණත්‌තිකස්‌ස ආණත්‌තිකං වා සාහත්‌ථිකස්‌ස අඞ්‌ගං න හොතීති භින්‌නකාලවිසයත්‌තා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස අඞ්‌ගං න හොති. තථා හි සහත්‌ථා අවහරන්‌තස්‌ස ඨානාචාවනෙ ආපත්‌ති, ආණත්‌තියා පන ආණත්‌තික්‌ඛණෙයෙවාති භින්‌නකාලවිසයා සාහත්‌ථිකාණත්‌තිකෙහි ආපජ්‌ජිතබ්‌බාපත්‌තියො.
Saṃvidhāyāti saṃvidahitvā. Tena nesaṃ dukkaṭāpattiyoti āṇattivasena pārājikāpattiyā asambhave sati vuttaṃ. Yadi hi te āṇattā avassaṃ taṃ haranti, pārājikāpattiyeva nesaṃ daṭṭhabbā, na dukkaṭāpatti. Sāhatthikaṃ vā āṇattikassa āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hotīti bhinnakālavisayattā aññamaññassa aṅgaṃ na hoti. Tathā hi sahatthā avaharantassa ṭhānācāvane āpatti, āṇattiyā pana āṇattikkhaṇeyevāti bhinnakālavisayā sāhatthikāṇattikehi āpajjitabbāpattiyo.
සංවිදාවහාරකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṃvidāvahārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
