| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๗. สํวิธานสิกฺขาปทํ
7. Saṃvidhānasikkhāpadaṃ
๑๘๑. สตฺตเม ‘‘ตาสํ ภิกฺขุนีนํ ปจฺฉา คจฺฉนฺตีน’’นฺติ ปทานิ ‘‘ปตฺตจีวร’’นฺติ ปาฐเสเสน โยเชตพฺพานีติ อาห ‘‘ปจฺฉา คจฺฉนฺตีนํ ปตฺตจีวร’’นฺติฯ ตา ภิกฺขุนิโย ปจฺฉา คจฺฉนฺติโยติ วิภตฺติวิปลฺลาสํ กตฺวา ‘‘ทูเสสุ’’นฺติปเทน โยเชตพฺพานีติ อาห ‘‘ตา ภิกฺขุนิโย โจรา ทูสยิํสู’’ติฯ อถ วา วิภตฺติวิปลฺลาสมกตฺวา ‘‘อจฺฉินฺทิํสู’’ติ ปเท ‘‘ปตฺตจีวร’’นฺติปทํ อชฺฌาหริตฺวา ‘‘ทูเสสุ’’นฺติปเท ‘‘สีล’’นฺติ ปาฐํ อชฺฌาหริตฺวา โยเชตพฺพนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ
181. Sattame ‘‘tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pacchā gacchantīna’’nti padāni ‘‘pattacīvara’’nti pāṭhasesena yojetabbānīti āha ‘‘pacchā gacchantīnaṃ pattacīvara’’nti. Tā bhikkhuniyo pacchā gacchantiyoti vibhattivipallāsaṃ katvā ‘‘dūsesu’’ntipadena yojetabbānīti āha ‘‘tā bhikkhuniyo corā dūsayiṃsū’’ti. Atha vā vibhattivipallāsamakatvā ‘‘acchindiṃsū’’ti pade ‘‘pattacīvara’’ntipadaṃ ajjhāharitvā ‘‘dūsesu’’ntipade ‘‘sīla’’nti pāṭhaṃ ajjhāharitvā yojetabbanti daṭṭhabbaṃ.
๑๘๒-๓. สํปุโพฺพ, วิปุโพฺพ จ ธาธาตุ ตฺวาปจฺจโย โหตีติ อาห ‘‘สํวิทหิตฺวา’’ติฯ กุกฺกุโฎติ ตมฺพจูโฬฯ โส หิ กุกติ อาหารตฺถํ ปาณกาทโย อาททาตีติ กุกฺกุโฎฯ อยนฺติ คาโมฯ อธิกรเณ โณติ อาห ‘‘สมฺปทนฺติ เอตฺถา’’ติฯ เอตฺถาติ จ เอตสฺมิํ คาเมฯ อุตฺตรปทสฺส อธิกรณตฺถตฺตา ปุพฺพปเทน ฉฎฺฐีสมาโสติ อาห ‘‘กุกฺกุฎาน’’นฺติอาทิฯ เอวํ ณสทฺทสฺส อธิกรณตฺถํ, ปุพฺพปเทน ฉฎฺฐีสมาสญฺจ ทเสฺสตฺวา อิทานิ ณสทฺทสฺส ภาวตฺถํ, ปุพฺพปเทน พาหิรตฺถสมาสญฺจ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘อถ วา’’ติฯ ตตฺถาติ ปจฺฉิมปาเฐฯ อุปฺปติตฺวาติ อุฑฺฑิตฺวา อุทฺธํ อากาสํ ลงฺคิตฺวาติ อโตฺถฯ เอตฺถาติ ปจฺฉิมปาเฐฯ ทฺวิธาติ ปทคมนปกฺขคมนวเสน ทฺวิปกาเรนฯ ‘‘อุปจาโร น ลพฺภตี’’ติอิมินา คามนฺตโร น โหติ, เอกคาโมเยว ปน โหติ, ตสฺมา อาปตฺติปิ เอกาเยว โหตีติ ทเสฺสติฯ ปจฺจูเสติ ปภาเตฯ โส หิ ปฎิวิรุทฺธํ ติมิรํ อุเสติ นาเสตีติ ปจฺจูโสติ วุจฺจติฯ วสฺสนฺตสฺสาติ รวนฺตสฺสฯ ‘‘วจนโต’’ติปทํ ‘‘อาปตฺติเยวา’’ติปเท ญาปกเหตุฯ รตนมตฺตนฺตโรติ กุกฺกุปมาเณน พฺยวธาโนฯ
182-3. Saṃpubbo, vipubbo ca dhādhātu tvāpaccayo hotīti āha ‘‘saṃvidahitvā’’ti. Kukkuṭoti tambacūḷo. So hi kukati āhāratthaṃ pāṇakādayo ādadātīti kukkuṭo. Ayanti gāmo. Adhikaraṇe ṇoti āha ‘‘sampadanti etthā’’ti. Etthāti ca etasmiṃ gāme. Uttarapadassa adhikaraṇatthattā pubbapadena chaṭṭhīsamāsoti āha ‘‘kukkuṭāna’’ntiādi. Evaṃ ṇasaddassa adhikaraṇatthaṃ, pubbapadena chaṭṭhīsamāsañca dassetvā idāni ṇasaddassa bhāvatthaṃ, pubbapadena bāhiratthasamāsañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘atha vā’’ti. Tatthāti pacchimapāṭhe. Uppatitvāti uḍḍitvā uddhaṃ ākāsaṃ laṅgitvāti attho. Etthāti pacchimapāṭhe. Dvidhāti padagamanapakkhagamanavasena dvipakārena. ‘‘Upacāro na labbhatī’’tiiminā gāmantaro na hoti, ekagāmoyeva pana hoti, tasmā āpattipi ekāyeva hotīti dasseti. Paccūseti pabhāte. So hi paṭiviruddhaṃ timiraṃ useti nāsetīti paccūsoti vuccati. Vassantassāti ravantassa. ‘‘Vacanato’’tipadaṃ ‘‘āpattiyevā’’tipade ñāpakahetu. Ratanamattantaroti kukkupamāṇena byavadhāno.
ตตฺราติ ‘‘คามนฺตเร คามนฺตเร’’ติ วจเนฯ หีติ วิตฺถาโรฯ อุโภปีติ ภิกฺขุภิกฺขุนิโยปิ สํวิทหนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ น วทนฺตีติ อฎฺฐกถาจริยา น กถยนฺติฯ จตุนฺนํ มคฺคานํ สมาคมฎฺฐานํ จตุกฺกํ, ทฺวินฺนํ, ติณฺณํ, จตุกฺกโต อติเรกานํ วา มคฺคานํ สมฺพทฺธฎฺฐานํ สิงฺฆาฎกํฯ ตตฺราปีติ อุปจาโรกฺกมเนปิฯ คามโตติ อตฺตโน คามโตฯ ยาว น โอกฺกมนฺติ, ตาวาติ โยชนาฯ สนฺธายาติ อารพฺภฯ อถาติ ตสฺมิํ นิกฺขมนกาเลฯ เทฺวปีติ ภิกฺขุภิกฺขุนิโยปิ คจฺฉนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ตนฺติ วจนํฯ
Tatrāti ‘‘gāmantare gāmantare’’ti vacane. Hīti vitthāro. Ubhopīti bhikkhubhikkhuniyopi saṃvidahantīti sambandho. Na vadantīti aṭṭhakathācariyā na kathayanti. Catunnaṃ maggānaṃ samāgamaṭṭhānaṃ catukkaṃ, dvinnaṃ, tiṇṇaṃ, catukkato atirekānaṃ vā maggānaṃ sambaddhaṭṭhānaṃ siṅghāṭakaṃ. Tatrāpīti upacārokkamanepi. Gāmatoti attano gāmato. Yāva na okkamanti, tāvāti yojanā. Sandhāyāti ārabbha. Athāti tasmiṃ nikkhamanakāle. Dvepīti bhikkhubhikkhuniyopi gacchantīti sambandho. Tanti vacanaṃ.
หีติ วิเสโสฯ ‘‘คามนฺตเร คามนฺตเร’’ติ ปุริมสฺมิํ นเย อติกฺกเม อนาปตฺติ, โอกฺกมเน อาปตฺตีติ อยํ วิเสโสฯ
Hīti viseso. ‘‘Gāmantare gāmantare’’ti purimasmiṃ naye atikkame anāpatti, okkamane āpattīti ayaṃ viseso.
๑๘๔. คตปุพฺพตฺถาติ คตปุพฺพา อตฺถ ภวถาติ อโตฺถฯ เอหิ คจฺฉามาติ วา อาคเจฺฉยฺยาสีติ วา วทตีติ โยชนาฯ เจติยวนฺทนตฺถนฺติ ถูปสฺส วนฺทิตุํฯ
184.Gatapubbatthāti gatapubbā attha bhavathāti attho. Ehi gacchāmāti vā āgaccheyyāsīti vā vadatīti yojanā. Cetiyavandanatthanti thūpassa vandituṃ.
๑๘๕. วิสเงฺกเตนาติ เอตฺถ กาลวิสเงฺกโต, ทฺวารวิสเงฺกโต, มคฺควิสเงฺกโตติ ติวิโธฯ ตตฺถ กาลวิสเงฺกเตเนว อนาปตฺติํ สนฺธาย ‘‘วิสเงฺกเตน คจฺฉนฺติ, อนาปตฺตี’’ติ อาหฯ ทฺวารวิสเงฺกเตน วา มคฺควิสเงฺกเตน วา อาปตฺติโมโกฺข นตฺถิฯ ตมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปุเรภตฺต’’นฺติอาทิฯ จกฺกสมารุฬฺหาติ อิริยาปถจกฺกํ วา สกฎจกฺกํ วา สมฺมา อารุฬฺหาฯ ชนปทาติ ชนโกฎฺฐาสาฯ ปริยายนฺตีติ ปริ ปุนปฺปุนํ ยนฺติ จ อายนฺติ จาติฯ สตฺตมํฯ
185.Visaṅketenāti ettha kālavisaṅketo, dvāravisaṅketo, maggavisaṅketoti tividho. Tattha kālavisaṅketeneva anāpattiṃ sandhāya ‘‘visaṅketena gacchanti, anāpattī’’ti āha. Dvāravisaṅketena vā maggavisaṅketena vā āpattimokkho natthi. Tamatthaṃ dassento āha ‘‘purebhatta’’ntiādi. Cakkasamāruḷhāti iriyāpathacakkaṃ vā sakaṭacakkaṃ vā sammā āruḷhā. Janapadāti janakoṭṭhāsā. Pariyāyantīti pari punappunaṃ yanti ca āyanti cāti. Sattamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๓. โอวาทวโคฺค • 3. Ovādavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๗. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๗. สํวิทหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Saṃvidahanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๗. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. สํวิธานสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
