| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
७. संविधानसिक्खापदवण्णना
7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
संविदहित्वाति ‘‘एहि, असुकगामं गच्छामा’’ति वा ‘‘स्वे अहं गच्छामि, त्वम्पि आगच्छेय्यासी’’ति वा वत्वा। तञ्च खो संविदहनं अत्थतो सङ्केतकम्मन्ति आह ‘‘गमनकाले सङ्केतं कत्वाति अत्थो’’ति। अकप्पियभूमियं संविदहन्तस्साति अन्तोगामे, भिक्खुनिउपस्सयद्वारे, रथिकाय, अञ्ञेसु वा चतुक्कसिङ्घाटकहत्थिसालादीसु ठत्वा संविदहन्तस्स। तेनाह ‘‘तत्थ ठपेत्वा’’तिआदि। आसन्नस्सापीति अच्चासन्नस्सापि, रतनमत्तन्तरस्सापीति अधिप्पायो। अञ्ञस्स गामस्साति यतो निक्खमति, ततो अञ्ञस्स गामस्स। तं ओक्कमन्तस्साति तं अन्तरगामस्स उपचारं ओक्कमन्तस्स। सचे दूरं गन्तुकामो होति, गामूपचारगणनाय ओक्कमन्ते ओक्कमन्ते पुरिमनयेनेव आपत्ति। तेनाह ‘‘इति गामूपचारोक्कमनगणनाय पाचित्तियानी’’ति। तस्स तस्स पन गामस्स अतिक्कमने अनापत्ति। गामे असतीति अद्धयोजनब्भन्तरे गामे असति। तस्मिं पन गामे सति गामन्तरगणनायेव पाचित्तियानि। अद्धयोजनगणनाय पाचित्तियन्ति अद्धयोजने अद्धयोजने पाचित्तियं, एकमेकं अद्धयोजनं अतिक्कमन्तस्स ‘‘इदानि अतिक्कमिस्सामी’’ति पठमपादे दुक्कटं, दुतियपादे पाचित्तियन्ति अत्थो। इमस्मिञ्हि नये अतिक्कमने आपत्ति, ओक्कमने अनापत्ति।
Saṃvidahitvāti ‘‘ehi, asukagāmaṃ gacchāmā’’ti vā ‘‘sve ahaṃ gacchāmi, tvampi āgaccheyyāsī’’ti vā vatvā. Tañca kho saṃvidahanaṃ atthato saṅketakammanti āha ‘‘gamanakāle saṅketaṃ katvāti attho’’ti. Akappiyabhūmiyaṃ saṃvidahantassāti antogāme, bhikkhuniupassayadvāre, rathikāya, aññesu vā catukkasiṅghāṭakahatthisālādīsu ṭhatvā saṃvidahantassa. Tenāha ‘‘tattha ṭhapetvā’’tiādi. Āsannassāpīti accāsannassāpi, ratanamattantarassāpīti adhippāyo. Aññassa gāmassāti yato nikkhamati, tato aññassa gāmassa. Taṃ okkamantassāti taṃ antaragāmassa upacāraṃ okkamantassa. Sace dūraṃ gantukāmo hoti, gāmūpacāragaṇanāya okkamante okkamante purimanayeneva āpatti. Tenāha ‘‘iti gāmūpacārokkamanagaṇanāya pācittiyānī’’ti. Tassa tassa pana gāmassa atikkamane anāpatti. Gāme asatīti addhayojanabbhantare gāme asati. Tasmiṃ pana gāme sati gāmantaragaṇanāyeva pācittiyāni. Addhayojanagaṇanāya pācittiyanti addhayojane addhayojane pācittiyaṃ, ekamekaṃ addhayojanaṃ atikkamantassa ‘‘idāni atikkamissāmī’’ti paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyanti attho. Imasmiñhi naye atikkamane āpatti, okkamane anāpatti.
विसङ्केतेनाति (पाचि॰ अट्ठ॰ १८५) एत्थ ‘‘पुरेभत्तं गमिस्सामा’’ति वत्वा पच्छाभत्तं गच्छन्ति, ‘‘अज्ज वा गमिस्सामा’’ति स्वे गच्छन्ति, एवं कालविसङ्केतेयेव अनापत्ति। द्वारविसङ्केते, पन मग्गविसङ्केते, वा सतिपि आपत्तियेव। आपदासूति रट्ठभेदे चक्कसमारुळ्हा जानपदा परियायन्ति, एवरूपासु आपदासु अनापत्ति। चक्कसमारुळ्हाति च इरियापथचक्कं वा सकटचक्कं वा समारुळ्हाति अत्थो। मातुगामसिक्खापदेनाति (पाचि॰ ४१३ आदयो) सप्पाणकवग्गे सत्तमसिक्खापदेन।
Visaṅketenāti (pāci. aṭṭha. 185) ettha ‘‘purebhattaṃ gamissāmā’’ti vatvā pacchābhattaṃ gacchanti, ‘‘ajja vā gamissāmā’’ti sve gacchanti, evaṃ kālavisaṅketeyeva anāpatti. Dvāravisaṅkete, pana maggavisaṅkete, vā satipi āpattiyeva. Āpadāsūti raṭṭhabhede cakkasamāruḷhā jānapadā pariyāyanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti. Cakkasamāruḷhāti ca iriyāpathacakkaṃ vā sakaṭacakkaṃ vā samāruḷhāti attho. Mātugāmasikkhāpadenāti (pāci. 413 ādayo) sappāṇakavagge sattamasikkhāpadena.
संविधानसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
