| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
7. සංවිධානසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
සංවිදහිත්‌වාති ‘‘එහි, අසුකගාමං ගච්‌ඡාමා’’ති වා ‘‘ස්‌වෙ අහං ගච්‌ඡාමි, ත්‌වම්‌පි ආගච්‌ඡෙය්‍යාසී’’ති වා වත්‌වා. තඤ්‌ච ඛො සංවිදහනං අත්‌ථතො සඞ්‌කෙතකම්‌මන්‌ති ආහ ‘‘ගමනකාලෙ සඞ්‌කෙතං කත්‌වාති අත්‌ථො’’ති. අකප්‌පියභූමියං සංවිදහන්‌තස්‌සාති අන්‌තොගාමෙ, භික්‌ඛුනිඋපස්‌සයද්‌වාරෙ, රථිකාය, අඤ්‌ඤෙසු වා චතුක්‌කසිඞ්‌ඝාටකහත්‌ථිසාලාදීසු ඨත්‌වා සංවිදහන්‌තස්‌ස. තෙනාහ ‘‘තත්‌ථ ඨපෙත්‌වා’’තිආදි. ආසන්‌නස්‌සාපීති අච්‌චාසන්‌නස්‌සාපි, රතනමත්‌තන්‌තරස්‌සාපීති අධිප්‌පායො. අඤ්‌ඤස්‌ස ගාමස්‌සාති යතො නික්‌ඛමති, තතො අඤ්‌ඤස්‌ස ගාමස්‌ස. තං ඔක්‌කමන්‌තස්‌සාති තං අන්‌තරගාමස්‌ස උපචාරං ඔක්‌කමන්‌තස්‌ස. සචෙ දූරං ගන්‌තුකාමො හොති, ගාමූපචාරගණනාය ඔක්‌කමන්‌තෙ ඔක්‌කමන්‌තෙ පුරිමනයෙනෙව ආපත්‌ති. තෙනාහ ‘‘ඉති ගාමූපචාරොක්‌කමනගණනාය පාචිත්‌තියානී’’ති. තස්‌ස තස්‌ස පන ගාමස්‌ස අතික්‌කමනෙ අනාපත්‌ති. ගාමෙ අසතීති අද්‌ධයොජනබ්‌භන්‌තරෙ ගාමෙ අසති. තස්‌මිං පන ගාමෙ සති ගාමන්‌තරගණනායෙව පාචිත්‌තියානි. අද්‌ධයොජනගණනාය පාචිත්‌තියන්‌ති අද්‌ධයොජනෙ අද්‌ධයොජනෙ පාචිත්‌තියං, එකමෙකං අද්‌ධයොජනං අතික්‌කමන්‌තස්‌ස ‘‘ඉදානි අතික්‌කමිස්‌සාමී’’ති පඨමපාදෙ දුක්‌කටං, දුතියපාදෙ පාචිත්‌තියන්‌ති අත්‌ථො. ඉමස්‌මිඤ්‌හි නයෙ අතික්‌කමනෙ ආපත්‌ති, ඔක්‌කමනෙ අනාපත්‌ති.
Saṃvidahitvāti ‘‘ehi, asukagāmaṃ gacchāmā’’ti vā ‘‘sve ahaṃ gacchāmi, tvampi āgaccheyyāsī’’ti vā vatvā. Tañca kho saṃvidahanaṃ atthato saṅketakammanti āha ‘‘gamanakāle saṅketaṃ katvāti attho’’ti. Akappiyabhūmiyaṃ saṃvidahantassāti antogāme, bhikkhuniupassayadvāre, rathikāya, aññesu vā catukkasiṅghāṭakahatthisālādīsu ṭhatvā saṃvidahantassa. Tenāha ‘‘tattha ṭhapetvā’’tiādi. Āsannassāpīti accāsannassāpi, ratanamattantarassāpīti adhippāyo. Aññassa gāmassāti yato nikkhamati, tato aññassa gāmassa. Taṃ okkamantassāti taṃ antaragāmassa upacāraṃ okkamantassa. Sace dūraṃ gantukāmo hoti, gāmūpacāragaṇanāya okkamante okkamante purimanayeneva āpatti. Tenāha ‘‘iti gāmūpacārokkamanagaṇanāya pācittiyānī’’ti. Tassa tassa pana gāmassa atikkamane anāpatti. Gāme asatīti addhayojanabbhantare gāme asati. Tasmiṃ pana gāme sati gāmantaragaṇanāyeva pācittiyāni. Addhayojanagaṇanāya pācittiyanti addhayojane addhayojane pācittiyaṃ, ekamekaṃ addhayojanaṃ atikkamantassa ‘‘idāni atikkamissāmī’’ti paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyanti attho. Imasmiñhi naye atikkamane āpatti, okkamane anāpatti.
විසඞ්‌කෙතෙනාති (පාචි. අට්‌ඨ. 185) එත්‌ථ ‘‘පුරෙභත්‌තං ගමිස්‌සාමා’’ති වත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං ගච්‌ඡන්‌ති, ‘‘අජ්‌ජ වා ගමිස්‌සාමා’’ති ස්‌වෙ ගච්‌ඡන්‌ති, එවං කාලවිසඞ්‌කෙතෙයෙව අනාපත්‌ති. ද්‌වාරවිසඞ්‌කෙතෙ, පන මග්‌ගවිසඞ්‌කෙතෙ, වා සතිපි ආපත්‌තියෙව. ආපදාසූති රට්‌ඨභෙදෙ චක්‌කසමාරුළ්‌හා ජානපදා පරියායන්‌ති, එවරූපාසු ආපදාසු අනාපත්‌ති. චක්‌කසමාරුළ්‌හාති ච ඉරියාපථචක්‌කං වා සකටචක්‌කං වා සමාරුළ්‌හාති අත්‌ථො. මාතුගාමසික්‌ඛාපදෙනාති (පාචි. 413 ආදයො) සප්‌පාණකවග්‌ගෙ සත්‌තමසික්‌ඛාපදෙන.
Visaṅketenāti (pāci. aṭṭha. 185) ettha ‘‘purebhattaṃ gamissāmā’’ti vatvā pacchābhattaṃ gacchanti, ‘‘ajja vā gamissāmā’’ti sve gacchanti, evaṃ kālavisaṅketeyeva anāpatti. Dvāravisaṅkete, pana maggavisaṅkete, vā satipi āpattiyeva. Āpadāsūti raṭṭhabhede cakkasamāruḷhā jānapadā pariyāyanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti. Cakkasamāruḷhāti ca iriyāpathacakkaṃ vā sakaṭacakkaṃ vā samāruḷhāti attho. Mātugāmasikkhāpadenāti (pāci. 413 ādayo) sappāṇakavagge sattamasikkhāpadena.
සංවිධානසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
