| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
६. संयोजनसुत्तवण्णना
6. Saṃyojanasuttavaṇṇanā
६. छट्ठे संयोजनानं हिता पच्चयभावेनाति संयोजनिया, तेभूमका धम्मा। तेनाह ‘‘दसन्नं संयोजनान’’न्तिआदि। संयोजनिये धम्मे अस्सादतो अनुपस्सति सीलेनाति अस्सादानुपस्सी, तस्स भावो अस्सादानुपस्सिता। निब्बिदानुपस्सिताति एत्थापि एसेव नयो। उक्कण्ठनवसेनाति संयोजनियेसु तेभूमकधम्मेसु निब्बिन्दनवसेन। जननं जाति, खन्धानं पातुभावोति आह ‘‘जातियाति खन्धनिब्बत्तितो’’ति, खन्धानं तत्थ तत्थ भवे अपरापरं निब्बत्तितोति अत्थो। खन्धपरिपाको एकभवपरियापन्नानं खन्धानं पुराणभावो। एकभवपरियापन्नजीवितिन्द्रियप्पबन्धविच्छेदवसेन खन्धानं भेदो इध मरणन्ति आह ‘‘मरणेनाति खन्धभेदतो’’ति। अन्तोनिज्झानं चित्तसन्तापो। परिदेवो नाम ञातिब्यसनादीहि फुट्ठस्स वाचाविप्पलापो। सो च सोकसमुट्ठानोति आह ‘‘तन्निस्सितलालप्पितलक्खणेहि परिदेवेही’’ति। लालप्पितं वाचाविप्पलापो, सो च अत्थतो सद्दोयेव।
6. Chaṭṭhe saṃyojanānaṃ hitā paccayabhāvenāti saṃyojaniyā, tebhūmakā dhammā. Tenāha ‘‘dasannaṃ saṃyojanāna’’ntiādi. Saṃyojaniye dhamme assādato anupassati sīlenāti assādānupassī, tassa bhāvo assādānupassitā. Nibbidānupassitāti etthāpi eseva nayo. Ukkaṇṭhanavasenāti saṃyojaniyesu tebhūmakadhammesu nibbindanavasena. Jananaṃ jāti, khandhānaṃ pātubhāvoti āha ‘‘jātiyāti khandhanibbattito’’ti, khandhānaṃ tattha tattha bhave aparāparaṃ nibbattitoti attho. Khandhaparipāko ekabhavapariyāpannānaṃ khandhānaṃ purāṇabhāvo. Ekabhavapariyāpannajīvitindriyappabandhavicchedavasena khandhānaṃ bhedo idha maraṇanti āha ‘‘maraṇenāti khandhabhedato’’ti. Antonijjhānaṃ cittasantāpo. Paridevo nāma ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa vācāvippalāpo. So ca sokasamuṭṭhānoti āha ‘‘tannissitalālappitalakkhaṇehi paridevehī’’ti. Lālappitaṃ vācāvippalāpo, so ca atthato saddoyeva.
दुक्खन्ति इध कायिकं दुक्खं अधिप्पेतन्ति आह ‘‘कायपटिपीळनदुक्खेही’’ति। मनोविघातदोमनस्सेहीति मनसो विघातकरेहि दोमनस्सेहि। ब्यापादसम्पयोगेन मनसो विहननरसञ्हि दोमनस्सं। भुसो आयासो उपायासो यथा ‘‘भुसमादानं उपादान’’न्ति, सो च अत्थतो ञातिब्यसनादीहि फुट्ठस्स अधिमत्तचेतोदुक्खप्पभावितो दोसोयेव। कायचित्तानञ्हि आयासनवसेन दोसस्सेव पवत्तिआकारो उपायासोति वुच्चति सङ्खारक्खन्धपरियापन्नो। तं चुद्दसहि अकुसलचेतसिकेहि अञ्ञो एको चेतसिकधम्मोति एके। यं विसादोति च वदन्ति।
Dukkhanti idha kāyikaṃ dukkhaṃ adhippetanti āha ‘‘kāyapaṭipīḷanadukkhehī’’ti. Manovighātadomanassehīti manaso vighātakarehi domanassehi. Byāpādasampayogena manaso vihananarasañhi domanassaṃ. Bhuso āyāso upāyāso yathā ‘‘bhusamādānaṃ upādāna’’nti, so ca atthato ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa adhimattacetodukkhappabhāvito dosoyeva. Kāyacittānañhi āyāsanavasena dosasseva pavattiākāro upāyāsoti vuccati saṅkhārakkhandhapariyāpanno. Taṃ cuddasahi akusalacetasikehi añño eko cetasikadhammoti eke. Yaṃ visādoti ca vadanti.
संयोजनसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Saṃyojanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ६. संयोजनसुत्तं • 6. Saṃyojanasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ६. संयोजनसुत्तवण्णना • 6. Saṃyojanasuttavaṇṇanā
