| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
५. सणमानसुत्तवण्णना
5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
१५. ठिते मज्झन्हिकेति पुब्बद्धं निक्खमित्वा अपरद्धं अप्पत्वा ठितमज्झन्हे। सन्निसीवेसूति परिस्समविनोदनत्थं सब्बसो सन्निसीदन्तेसु। द-कारस्स हि व-कारं कत्वा निद्देसो। तेनाह ‘‘सन्निसिन्नेसु विस्सममानेसू’’ति। सब्बसत्तानन्ति सब्बेसञ्च आहारूपजीवितसत्तानं घम्मतापने सन्तत्तकायानं इरियापथदुब्बल्यकालोति ठानादिइरियापथस्स असमत्थकालो। सणति वियाति सद्दं करोति विय, यथा तं अञ्ञम्पि महावनं वक्खमाननयेन। तेनाह ‘‘तप्पटिभागं नामेत’’न्ति छिद्दवेणुपब्बानन्ति रन्धजातकीचकमहावेळुपब्बानं। दुतियकं सहायं अलभन्ती अनभिरतिपरितस्सनाय एवमाह। अनप्पकं सुखन्ति विपुलं उळारं विवेकसुखं।
15.Ṭhite majjhanhiketi pubbaddhaṃ nikkhamitvā aparaddhaṃ appatvā ṭhitamajjhanhe. Sannisīvesūti parissamavinodanatthaṃ sabbaso sannisīdantesu. Da-kārassa hi va-kāraṃ katvā niddeso. Tenāha ‘‘sannisinnesu vissamamānesū’’ti. Sabbasattānanti sabbesañca āhārūpajīvitasattānaṃ ghammatāpane santattakāyānaṃ iriyāpathadubbalyakāloti ṭhānādiiriyāpathassa asamatthakālo. Saṇati viyāti saddaṃ karoti viya, yathā taṃ aññampi mahāvanaṃ vakkhamānanayena. Tenāha ‘‘tappaṭibhāgaṃ nāmeta’’nti chiddaveṇupabbānanti randhajātakīcakamahāveḷupabbānaṃ. Dutiyakaṃ sahāyaṃ alabhantī anabhiratiparitassanāya evamāha. Anappakaṃ sukhanti vipulaṃ uḷāraṃ vivekasukhaṃ.
एकविहारताय सुञ्ञागारं पविट्ठस्स। तेन कायविवेकं दस्सेति। अनिच्चानुपस्सनादीहि निच्चसञ्ञादिप्पहानेन सन्तचित्तस्स। तेन चित्तविवेकं दस्सेति। संसारे भयं इक्खनतो भिक्खुनो उभयविवेकसम्पन्नस्स, ततो एव उत्तरिं मनुस्सधम्मतो रतिं लाभिनो। अमानुसी रतीति भावनारति। पुरतोति पुरिमभागे। पच्छतोति पच्छिमभागे। अपरोति अञ्ञो। पुरतोति वा अनागते, अनागतं आरब्भाति अत्थो। पच्छतोति अतीते अतीतं आरब्भ पटिपत्तिया विबाधनतो। परोति कोधो चित्तपटिदुस्सनताय। न परोति अपरो, लोभो, सो चे न विज्जति। एतेन अनागतप्पजप्पनाय अतीतानुसोचनाय च अभावं दस्सेति। अतीव फासु भवतीति नीवरणजेट्ठकस्स कामच्छन्दस्स विगमेन विक्खम्भितनीवरणस्स झानस्स वसेन अतिविय फासुविहारो होति। एकस्स वसतो वनेति तण्हादुतियिकाभावेन एकस्स अरञ्ञे विवेकवासं वसतो। सेसं तादिसमेवाति सेसमेत्थ यं वत्तब्बं, तं पठमगाथायं वुत्तसदिसमेव।
Ekavihāratāya suññāgāraṃ paviṭṭhassa. Tena kāyavivekaṃ dasseti. Aniccānupassanādīhi niccasaññādippahānena santacittassa. Tena cittavivekaṃ dasseti. Saṃsāre bhayaṃ ikkhanato bhikkhuno ubhayavivekasampannassa, tato eva uttariṃ manussadhammato ratiṃ lābhino. Amānusī ratīti bhāvanārati. Puratoti purimabhāge. Pacchatoti pacchimabhāge. Aparoti añño. Puratoti vā anāgate, anāgataṃ ārabbhāti attho. Pacchatoti atīte atītaṃ ārabbha paṭipattiyā vibādhanato. Paroti kodho cittapaṭidussanatāya. Na paroti aparo, lobho, so ce na vijjati. Etena anāgatappajappanāya atītānusocanāya ca abhāvaṃ dasseti. Atīva phāsu bhavatīti nīvaraṇajeṭṭhakassa kāmacchandassa vigamena vikkhambhitanīvaraṇassa jhānassa vasena ativiya phāsuvihāro hoti. Ekassa vasato vaneti taṇhādutiyikābhāvena ekassa araññe vivekavāsaṃ vasato. Sesaṃ tādisamevāti sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paṭhamagāthāyaṃ vuttasadisameva.
सणमानसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Saṇamānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. सणमानसुत्तं • 5. Saṇamānasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. सणमानसुत्तवण्णना • 5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
