| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
5. සණමානසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
15. පඤ්‌චමෙ ඨිතෙ මජ්‌ඣන්‌හිකෙති ඨිතමජ්‌ඣන්‌හිකෙ. සන්‌නිසීවෙසූති යථා ඵාසුකට්‌ඨානං උපගන්‌ත්‌වා සන්‌නිසින්‌නෙසු විස්‌සමමානෙසු. ඨිතමජ්‌ඣන්‌හිකකාලො නාමෙස සබ්‌බසත්‌තානං ඉරියාපථදුබ්‌බල්‍යකාලො. ඉධ පන පක්‌ඛීනංයෙව වසෙන දස්‌සිතො. සණතෙවාති සණති විය මහාවිරවං විය මුච්‌චති. සණමානමෙව චෙත්‌ථ ‘‘සණතෙවා’’ති වුත්‌තං. තප්‌පටිභාගං නාමෙතං. නිදාඝසමයස්‌මිඤ්‌හි ඨිතමජ්‌ඣන්‌හිකකාලෙ චතුප්‌පදගණෙසු චෙව පක්‌ඛීගණෙසු ච සන්‌නිසින්‌නෙසු වාතපූරිතානං සුසිරරුක්‌ඛානඤ්‌චෙව ඡිද්‌දවෙණුපබ්‌බානඤ්‌ච ඛන්‌ධෙන ඛන්‌ධං සාඛාය සාඛං සඞ්‌ඝට්‌ටයන්‌තානං පාදපානඤ්‌ච අරඤ්‌ඤමජ්‌ඣෙ මහාසද්‌දො උප්‌පජ්‌ජති . තං සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං. තං භයං පටිභාති මන්‌ති තං එවරූපෙ කාලෙ මහාඅරඤ්‌ඤස්‌ස සණමානං මය්‌හං භයං හුත්‌වා උපට්‌ඨාති. දන්‌ධපඤ්‌ඤා කිරෙසා දෙවතා තස්‌මිං ඛණෙ අත්‌තනො නිසජ්‌ජඵාසුකං කථාඵාසුකං දුතියකං අලභන්‌තී එවමාහ. යස්‌මා පන තාදිසෙ කාලෙ පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තස්‌ස විවිත්‌තෙ අරඤ්‌ඤායතනෙ කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා නිසින්‌නස්‌ස භික්‌ඛුනො අනප්‌පකං සුඛං උප්‌පජ්‌ජති, යං සන්‌ධාය වුත්‌තං –
15. Pañcame ṭhite majjhanhiketi ṭhitamajjhanhike. Sannisīvesūti yathā phāsukaṭṭhānaṃ upagantvā sannisinnesu vissamamānesu. Ṭhitamajjhanhikakālo nāmesa sabbasattānaṃ iriyāpathadubbalyakālo. Idha pana pakkhīnaṃyeva vasena dassito. Saṇatevāti saṇati viya mahāviravaṃ viya muccati. Saṇamānameva cettha ‘‘saṇatevā’’ti vuttaṃ. Tappaṭibhāgaṃ nāmetaṃ. Nidāghasamayasmiñhi ṭhitamajjhanhikakāle catuppadagaṇesu ceva pakkhīgaṇesu ca sannisinnesu vātapūritānaṃ susirarukkhānañceva chiddaveṇupabbānañca khandhena khandhaṃ sākhāya sākhaṃ saṅghaṭṭayantānaṃ pādapānañca araññamajjhe mahāsaddo uppajjati . Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Taṃ bhayaṃ paṭibhāti manti taṃ evarūpe kāle mahāaraññassa saṇamānaṃ mayhaṃ bhayaṃ hutvā upaṭṭhāti. Dandhapaññā kiresā devatā tasmiṃ khaṇe attano nisajjaphāsukaṃ kathāphāsukaṃ dutiyakaṃ alabhantī evamāha. Yasmā pana tādise kāle piṇḍapātapaṭikkantassa vivitte araññāyatane kammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnassa bhikkhuno anappakaṃ sukhaṃ uppajjati, yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘සුඤ්‌ඤාගාරං පවිට්‌ඨස්‌ස, සන්‌තචිත්‌තස්‌ස භික්‌ඛුනො;
‘‘Suññāgāraṃ paviṭṭhassa, santacittassa bhikkhuno;
අමානුසී රතී හොති, සම්‌මා ධම්‌මං විපස්‌සතො’’ති. (ධ. ප. 373) ච,
Amānusī ratī hoti, sammā dhammaṃ vipassato’’ti. (dha. pa. 373) ca,
‘‘පුරතො පච්‌ඡතො වාපි, අපරො චෙ න විජ්‌ජති;
‘‘Purato pacchato vāpi, aparo ce na vijjati;
අතීව ඵාසු භවති, එකස්‌ස වසතො වනෙ’’ති. (ථෙරගා. 537) ච;
Atīva phāsu bhavati, ekassa vasato vane’’ti. (theragā. 537) ca;
තස්‌මා භගවා දුතියං ගාථමාහ. තත්‌ථ සා රති පටිභාති මන්‌ති යා එවරූපෙ කාලෙ එකකස්‌ස නිසජ්‌ජා නාම, සා රති මය්‌හං උපට්‌ඨාතීති අත්‌ථො. සෙසං තාදිසමෙවාති.
Tasmā bhagavā dutiyaṃ gāthamāha. Tattha sā rati paṭibhāti manti yā evarūpe kāle ekakassa nisajjā nāma, sā rati mayhaṃ upaṭṭhātīti attho. Sesaṃ tādisamevāti.
සණමානසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṇamānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 5. සණමානසුත්‌තං • 5. Saṇamānasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. සණමානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
