Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൫. സണമാനസുത്തവണ്ണനാ
5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
൧൫. പഞ്ചമേ ഠിതേ മജ്ഝന്ഹികേതി ഠിതമജ്ഝന്ഹികേ. സന്നിസീവേസൂതി യഥാ ഫാസുകട്ഠാനം ഉപഗന്ത്വാ സന്നിസിന്നേസു വിസ്സമമാനേസു. ഠിതമജ്ഝന്ഹികകാലോ നാമേസ സബ്ബസത്താനം ഇരിയാപഥദുബ്ബല്യകാലോ. ഇധ പന പക്ഖീനംയേവ വസേന ദസ്സിതോ. സണതേവാതി സണതി വിയ മഹാവിരവം വിയ മുച്ചതി. സണമാനമേവ ചേത്ഥ ‘‘സണതേവാ’’തി വുത്തം. തപ്പടിഭാഗം നാമേതം. നിദാഘസമയസ്മിഞ്ഹി ഠിതമജ്ഝന്ഹികകാലേ ചതുപ്പദഗണേസു ചേവ പക്ഖീഗണേസു ച സന്നിസിന്നേസു വാതപൂരിതാനം സുസിരരുക്ഖാനഞ്ചേവ ഛിദ്ദവേണുപബ്ബാനഞ്ച ഖന്ധേന ഖന്ധം സാഖായ സാഖം സങ്ഘട്ടയന്താനം പാദപാനഞ്ച അരഞ്ഞമജ്ഝേ മഹാസദ്ദോ ഉപ്പജ്ജതി . തം സന്ധായേതം വുത്തം. തം ഭയം പടിഭാതി മന്തി തം ഏവരൂപേ കാലേ മഹാഅരഞ്ഞസ്സ സണമാനം മയ്ഹം ഭയം ഹുത്വാ ഉപട്ഠാതി. ദന്ധപഞ്ഞാ കിരേസാ ദേവതാ തസ്മിം ഖണേ അത്തനോ നിസജ്ജഫാസുകം കഥാഫാസുകം ദുതിയകം അലഭന്തീ ഏവമാഹ. യസ്മാ പന താദിസേ കാലേ പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തസ്സ വിവിത്തേ അരഞ്ഞായതനേ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ നിസിന്നസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനപ്പകം സുഖം ഉപ്പജ്ജതി, യം സന്ധായ വുത്തം –
15. Pañcame ṭhite majjhanhiketi ṭhitamajjhanhike. Sannisīvesūti yathā phāsukaṭṭhānaṃ upagantvā sannisinnesu vissamamānesu. Ṭhitamajjhanhikakālo nāmesa sabbasattānaṃ iriyāpathadubbalyakālo. Idha pana pakkhīnaṃyeva vasena dassito. Saṇatevāti saṇati viya mahāviravaṃ viya muccati. Saṇamānameva cettha ‘‘saṇatevā’’ti vuttaṃ. Tappaṭibhāgaṃ nāmetaṃ. Nidāghasamayasmiñhi ṭhitamajjhanhikakāle catuppadagaṇesu ceva pakkhīgaṇesu ca sannisinnesu vātapūritānaṃ susirarukkhānañceva chiddaveṇupabbānañca khandhena khandhaṃ sākhāya sākhaṃ saṅghaṭṭayantānaṃ pādapānañca araññamajjhe mahāsaddo uppajjati . Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Taṃ bhayaṃ paṭibhāti manti taṃ evarūpe kāle mahāaraññassa saṇamānaṃ mayhaṃ bhayaṃ hutvā upaṭṭhāti. Dandhapaññā kiresā devatā tasmiṃ khaṇe attano nisajjaphāsukaṃ kathāphāsukaṃ dutiyakaṃ alabhantī evamāha. Yasmā pana tādise kāle piṇḍapātapaṭikkantassa vivitte araññāyatane kammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnassa bhikkhuno anappakaṃ sukhaṃ uppajjati, yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘സുഞ്ഞാഗാരം പവിട്ഠസ്സ, സന്തചിത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ;
‘‘Suññāgāraṃ paviṭṭhassa, santacittassa bhikkhuno;
അമാനുസീ രതീ ഹോതി, സമ്മാ ധമ്മം വിപസ്സതോ’’തി. (ധ॰ പ॰ ൩൭൩) ച,
Amānusī ratī hoti, sammā dhammaṃ vipassato’’ti. (dha. pa. 373) ca,
‘‘പുരതോ പച്ഛതോ വാപി, അപരോ ചേ ന വിജ്ജതി;
‘‘Purato pacchato vāpi, aparo ce na vijjati;
അതീവ ഫാസു ഭവതി, ഏകസ്സ വസതോ വനേ’’തി. (ഥേരഗാ॰ ൫൩൭) ച;
Atīva phāsu bhavati, ekassa vasato vane’’ti. (theragā. 537) ca;
തസ്മാ ഭഗവാ ദുതിയം ഗാഥമാഹ. തത്ഥ സാ രതി പടിഭാതി മന്തി യാ ഏവരൂപേ കാലേ ഏകകസ്സ നിസജ്ജാ നാമ, സാ രതി മയ്ഹം ഉപട്ഠാതീതി അത്ഥോ. സേസം താദിസമേവാതി.
Tasmā bhagavā dutiyaṃ gāthamāha. Tattha sā rati paṭibhāti manti yā evarūpe kāle ekakassa nisajjā nāma, sā rati mayhaṃ upaṭṭhātīti attho. Sesaṃ tādisamevāti.
സണമാനസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Saṇamānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൫. സണമാനസുത്തം • 5. Saṇamānasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൫. സണമാനസുത്തവണ്ണനാ • 5. Saṇamānasuttavaṇṇanā