| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಪುರಾಣ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
೫. ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಲಂವಚನೀಯಾತಿ ನ ವಚನೀಯಾ, ನಿವಾರಣೇ ಅಲಂ-ಸದ್ದೋ, ನ ಅಲಂವಚನೀಯಾ ನಾಲಂವಚನೀಯಾ। ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ವೀಮಂಸತಿ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೦೫) ವುತ್ತತ್ತಾ ಯಸ್ಸ ಏಕನ್ತೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನವೀಮಂಸನಪಯೋಗಾ ಏತೇ ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾ ನತ್ಥೀತಿ ವದನ್ತೀತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಇತ್ಥೀ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ, ನ ಯಕ್ಖೀ ನ ಪೇತೀ ನ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾ। ಪುರಿಸೋ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸೋ, ನ ಯಕ್ಖೋ ನ ಪೇತೋ ನ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋ’’ತಿ ಪಾಳಿ ನತ್ಥಿ, ತಥಾಪಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದೀಸು ‘‘ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೨೮೫) ಇತ್ಥಿವವತ್ಥಾನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಇಧಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ ಏವಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಮೇಥುನಪುಬ್ಬಭಾಗಸಾಮಞ್ಞತೋ ಇತ್ಥಿವವತ್ಥಾನೇನ ಪುರಿಸವವತ್ಥಾನಂ ಕತಮೇವ ಹೋತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಯೇಸು ಸಞ್ಚರಿತ್ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕತಾ’’ತಿ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ)। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದೀಸು ಚ ಪಣ್ಡಕಯಕ್ಖಿಪೇತಿಯೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯವತ್ಥುಕಾವ ವುತ್ತಾ, ತಥಾ ಇಧಾಪಿ, ಪಣ್ಡಕಸಭಾವತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕೋ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯವತ್ಥುಕೋವ ಹೋತಿ। ಸೇಸಾ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸಅಮನುಸ್ಸಪಣ್ಡಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕತಿರಚ್ಛಾನಗತಪುರಿಸಾದಯೋ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಕಾವ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರದಸ್ಸನಸಭಾವತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Alaṃvacanīyāti na vacanīyā, nivāraṇe alaṃ-saddo, na alaṃvacanīyā nālaṃvacanīyā. ‘‘Paṭiggaṇhāti vīmaṃsati paccāharati, āpatti saṅghādisesassā’’ti (pārā. 305) vuttattā yassa ekantena saṅghādiseso hoti, tassa paṭiggaṇhanavīmaṃsanapayogā ete dukkaṭathullaccayā natthīti vadantīti likhitaṃ. Kiñcāpi ettha ‘‘itthī nāma manussitthī, na yakkhī na petī na tiracchānagatā. Puriso nāma manussapuriso, na yakkho na peto na tiracchānagato’’ti pāḷi natthi, tathāpi kāyasaṃsaggādīsu ‘‘mātugāmo nāma manussitthī’’ti (pārā. 285) itthivavatthānassa katattā idhāpi manussitthī evāti paññāyati. Methunapubbabhāgasāmaññato itthivavatthānena purisavavatthānaṃ katameva hoti. Tenevāha ‘‘yesu sañcarittaṃ samāpajjati, tesaṃ manussajātikatā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā). Kāyasaṃsaggādīsu ca paṇḍakayakkhipetiyo thullaccayavatthukāva vuttā, tathā idhāpi, paṇḍakasabhāvattā manussaubhatobyañjanako ca thullaccayavatthukova hoti. Sesā manussapurisaamanussapaṇḍakaubhatobyañjanakatiracchānagatapurisādayo dukkaṭavatthukāva micchācāradassanasabhāvatoti veditabbaṃ.
ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
