Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    ੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ

    5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā

    ੨੯੬. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾ। ਬ੍ਯਤ੍ਤਾਤਿ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਉਪਾਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਉਪਾਯਞ੍ਞੂ વਿਸਾਰਦਾ। ਮੇਧਾવਿਨੀਤਿ ਮੇਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਤਿ। ਦਕ੍ਖਾਤਿ ਛੇਕਾ। ਅਨਲਸਾਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ।

    296.Tenasamayena buddho bhagavāti sañcarittaṃ. Tattha paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā gatimantā. Byattāti veyyattiyena samannāgatā, upāyena samannāgatā upāyaññū visāradā. Medhāvinīti medhāya samannāgatā, diṭṭhaṃ diṭṭhaṃ karoti. Dakkhāti chekā. Analasāti uṭṭhānavīriyasampannā. Channāti anucchavikā.

    ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਿਯਾਤਿ ਕਿਚ੍ਛਂ વਿਯ ਕਿਲੇਸੋ વਿਯ, ਹਿਰਿ વਿਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ વਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ ਕਾਰਣਾ વਤ੍ਤੁਂ।

    Kismiṃ viyāti kicchaṃ viya kileso viya, hiri viya amhākaṃ hotīti adhippāyo. Kumārikāya vattunti ‘‘imaṃ tumhe gaṇhathā’’ti kumārikāya kāraṇā vattuṃ.

    ਆવਾਹਾਦੀਸੁ ਆવਾਹੋਤਿ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪਰਕੁਲਤੋ ਦਾਰਿਕਾਯ ਆਹਰਣਂ। વਿવਾਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਰਿਕਾਯ ਪਰਕੁਲਪੇਸਨਂ। વਾਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਥ ਨੋ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਦਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਚਨਂ, ਦਿવਸਨਕ੍ਖਤ੍ਤਮੁਹੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਰਣਂ વਾ।

    Āvāhādīsu āvāhoti dārakassa parakulato dārikāya āharaṇaṃ. Vivāhoti attano dārikāya parakulapesanaṃ. Vāreyyanti ‘‘detha no dārakassa dārika’’nti yācanaṃ, divasanakkhattamuhuttaparicchedakaraṇaṃ vā.

    ੨੯੭. ਪੁਰਾਣਗਣਕਿਯਾਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਗਣਕਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ, ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਮਾਨੇ ਗਣਕੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ, ਮਤੇ ਪਨ ਪੁਰਾਣਗਣਕੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ। ਤਿਰੋਗਾਮੋਤਿ ਬਹਿਗਾਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਾਮੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦਾਯਿਸ੍ਸ ਇਮਂ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਜਾਨਨਕਮਨੁਸ੍ਸਾ।

    297.Purāṇagaṇakiyāti ekassa gaṇakassa bhariyāya, sā tasmiṃ jīvamāne gaṇakīti paññāyittha, mate pana purāṇagaṇakīti saṅkhaṃ gatā. Tirogāmoti bahigāmo, añño gāmoti adhippāyo. Manussāti udāyissa imaṃ sañcarittakamme yuttapayuttabhāvaṃ jānanakamanussā.

    ਸੁਣਿਸਭੋਗੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਭੋਗੇਨ ਸੁਣਿਸਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ ਰਨ੍ਧਾਪਨਪਚਾਪਨਪਅવੇਸਨਾਦਿਨਾ, ਤੇਨ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਦਾਸਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਯੇਨ ਭੋਗੇਨ ਦਾਸੀ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ ਖੇਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਚવਰਛਡ੍ਡਨਉਦਕਾਹਰਣਾਦਿਨਾ, ਤੇਨ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਦੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਦਲਿਦ੍ਦਾ, ਯਤ੍ਥ વਾ ਗਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਾ ਹੋਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਕੁਲਂ ਗਤਾ। ਮਾਯ੍ਯੋ ਇਮਂ ਕੁਮਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਮਾ ਅਯ੍ਯੋ ਇਮਂ ਕੁਮਾਰਿਕਂ। ਆਹਾਰੂਪਹਾਰੋਤਿ ਆਹਾਰੋ ਚ ਉਪਹਾਰੋ ਚ ਗਹਣਞ੍ਚ ਦਾਨਞ੍ਚ, ਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਟਂ ਨ ਉਪਾਹਟਂ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੋ વੋਹਾਰੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ। ਸਮਣੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਅਬ੍ਯਾવਟੇਨ, ਸਮਣੋ ਅਸ੍ਸ ਸੁਸਮਣੋਤਿ ਸਮਣੇਨ ਨਾਮ ਈਦਿਸੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਅਬ੍ਯਾવਟੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸਮਣੋ ਸੁਸਮਣੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ, ਏવਂ ਨਂ ਅਪਸਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ ਨ ਮਯਂ ਤਂ ਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ।

    Suṇisabhogenāti yena bhogena suṇisā bhuñjitabbā hoti randhāpanapacāpanapaavesanādinā, tena bhuñjiṃsu. Tato aparena dāsibhogenāti māsātikkame yena bhogena dāsī bhuñjitabbā hoti khettakammakacavarachaḍḍanaudakāharaṇādinā, tena bhuñjiṃsu. Duggatāti daliddā, yattha vā gatā duggatā hoti tādisaṃ kulaṃ gatā. Māyyo imaṃ kumārikanti mā ayyo imaṃ kumārikaṃ. Āhārūpahāroti āhāro ca upahāro ca gahaṇañca dānañca, na amhehi kiñci āhaṭaṃ na upāhaṭaṃ tayā saddhiṃ kayavikkayo vohāro amhākaṃ natthīti dīpenti. Samaṇena bhavitabbaṃ abyāvaṭena, samaṇo assa susamaṇoti samaṇena nāma īdisesu kammesu abyāvaṭena abyāpārena bhavitabbaṃ, evaṃ bhavanto hi samaṇo susamaṇo assāti, evaṃ naṃ apasādetvā ‘‘gaccha tvaṃ na mayaṃ taṃ jānāmā’’ti āhaṃsu.

    ੨੯੮. ਸਜ੍ਜਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੂਪਕਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਣ੍ਡਿਤਪਸਾਧਿਤੋ વਾ।

    298.Sajjitoti sabbūpakaraṇasampanno maṇḍitapasādhito vā.

    ੩੦੦. ਧੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਧੁਤ੍ਤਾ। ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਾਤਿ ਮਨਾਪਿਯੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਮਨ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਰੇਨ੍ਤਾ, ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਬ੍ਭੁਤਮਕਂਸੂਤਿ ਯਦਿ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਜਿਤੋ, ਯਦਿ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਪਣਮਕਂਸੁ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਨ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੋ ਕਰੋਤਿ ਪਰਾਜਿਤੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    300.Dhuttāti itthidhuttā. Paricārentāti manāpiyesu rūpādīsu ito cito ca samantā indriyāni cārentā, kīḷantā abhiramantāti vuttaṃ hoti. Abbhutamakaṃsūti yadi karissati tvaṃ ettakaṃ jito, yadi na karissati ahaṃ ettakanti paṇamakaṃsu. Bhikkhūnaṃ pana abbhutaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Yo karoti parājitena dātabbanti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.

    ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਅਯ੍ਯੋ ਉਦਾਯੀ ਤਙ੍ਖਣਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਙ੍ਖਣੋਤਿ ਅਚਿਰਕਾਲੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਙ੍ਖਣਿਕਨ੍ਤਿ ਅਚਿਰਕਾਲਾਧਿਕਾਰਿਕਂ।

    Kathañhi nāma ayyo udāyī taṅkhaṇikanti ettha taṅkhaṇoti acirakālo vuccati. Taṅkhaṇikanti acirakālādhikārikaṃ.

    ੩੦੧. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਞ੍ਚਰਣਭਾવਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪੇਸਿਤੇਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਤੋ ਚ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸਮਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿવਚਨਤੋ ਇਧ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪਹਿਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਪਹਿਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸਮਤਿਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾ ਇਤ੍ਥਿਮਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਤਿਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਮਤਿਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    301.Sañcarittaṃ samāpajjeyyāti sañcaraṇabhāvaṃ samāpajjeyya. Yasmā pana taṃ samāpajjantena kenaci pesitena katthaci gantabbaṃ hoti, parato ca ‘‘itthiyā vā purisamati’’nti ādivacanato idha itthipurisā adhippetā, tasmā tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘itthiyā vā pahito purisassa santike gacchati, purisena vā pahito itthiyā santike gacchatī’’ti evamassa padabhājanaṃ vuttaṃ. Itthiyā vā purisamatiṃ purisassa vā itthimatinti ettha āroceyyāti pāṭhaseso daṭṭhabbo, tenevassa padabhājane ‘‘purisassa matiṃ itthiyā āroceti, itthiyā matiṃ purisassa ārocetī’’ti vuttaṃ.

    ਇਦਾਨਿ ਯਦਤ੍ਥਂ ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਛਨ੍ਦਂ ਰੁਚਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਜਾਯਤ੍ਤਨੇ વਾ ਜਾਰਤ੍ਤਨੇ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਜਾਯਤ੍ਤਨੇਤਿ ਜਾਯਾਭਾવੇ। ਜਾਰਤ੍ਤਨੇਤਿ ਜਾਰਭਾવੇ। ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਮਤਿਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਜਾਯਤ੍ਤਨੇ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਮਤਿਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਜਾਰਤ੍ਤਨੇ ਆਰੋਚੇਤਿ; ਅਪਿਚ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸੇવ ਮਤਿਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਜਾਯਤ੍ਤਨੇ વਾ ਆਰੋਚੇਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਭਰਿਯਾਭਾવੇ, ਜਾਰਤ੍ਤਨੇ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਭਾવੇ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਜਾਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿਆਦਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਜਾਯਤ੍ਤਨੇ વਾਤਿ ਜਾਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਜਾਰਤ੍ਤਨੇ વਾਤਿ ਜਾਰੀ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਅਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਨੇવ ਚ ਉਪਾਯੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਮਤਿਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਆਰੋਚਨੇਪਿ ਪਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਜਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਕਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Idāni yadatthaṃ taṃ tesaṃ matiṃ adhippāyaṃ ajjhāsayaṃ chandaṃ ruciṃ āroceti, taṃ dassento ‘‘jāyattane vā jārattane vā’’tiādimāha. Tattha jāyattaneti jāyābhāve. Jārattaneti jārabhāve. Purisassa hi matiṃ itthiyā ārocento jāyattane āroceti, itthiyā matiṃ purisassa ārocento jārattane āroceti; apica purisasseva matiṃ itthiyā ārocento jāyattane vā āroceti nibaddhabhariyābhāve, jārattane vā micchācārabhāve. Yasmā panetaṃ ārocentena ‘‘tvaṃ kirassa jāyā bhavissasī’’tiādi vattabbaṃ hoti, tasmā taṃ vattabbatākāraṃ dassetuṃ ‘‘jāyattane vāti jāyā bhavissasi, jārattane vāti jārī bhavissasī’’ti assa padabhājanaṃ vuttaṃ. Eteneva ca upāyena itthiyā matiṃ purisassa ārocanepi pati bhavissasi, sāmiko bhavissasi, jāro bhavissasīti vattabbatākāro veditabbo.

    ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਙ੍ਖਣਿਕਾਯਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਯਾ ਅਯਂ ਤਙ੍ਖਣੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਟਿਸਂવਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਤਙ੍ਖਣਿਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪੁਰਿਸਮਤਿਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। ਏਤੇਨੇવੁਪਾਯੇਨ ‘‘ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਮਤਿਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Antamaso taṅkhaṇikāyapīti sabbantimena paricchedena yā ayaṃ taṅkhaṇe muhuttamatte paṭisaṃvasitabbato taṅkhaṇikāti vuccati, muhuttikāti attho. Tassāpi ‘‘muhuttikā bhavissasī’’ti evaṃ purisamatiṃ ārocentassa saṅghādiseso. Etenevupāyena ‘‘muhuttiko bhavissasī’’ti evaṃ purisassa itthimatiṃ ārocentopi saṅghādisesaṃ āpajjatīti veditabbo.

    ੩੦੩. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸਮਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਾਸੁ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਸ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਮਾਤਰਾ ਰਕ੍ਖਿਤਾ। ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਂવਾਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਏવਂ ਮਾਤਰਾ ਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇਪਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਾਤਾ ਰਕ੍ਖਤਿ ਗੋਪੇਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਕਾਰੇਤਿ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ। ਗੋਪੇਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ। ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸੇਰਿવਿਹਾਰਮਸ੍ਸਾ ਨਿਸੇਧੇਨ੍ਤੀ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ। વਸਂ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਰੋਹਿ, ਇਦਂ ਮਾ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਂ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਰਿ વਤ੍ਤੇਤਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦਯੋਪਿ ਞਾਤਬ੍ਬਾ। ਗੋਤ੍ਤਂ વਾ ਧਮ੍ਮੋ વਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਸਗੋਤ੍ਤੇਹਿ ਪਨ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਚ ਏਕਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਏਕਗਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਹਿ ਚ ਰਕ੍ਖਿਤਾ ‘‘ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ‘‘ਸਗੋਤ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    303. Idāni ‘‘itthiyā vā purisamati’’nti ettha adhippetā itthiyo pabhedato dassetvā tāsu sañcarittavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘dasa itthiyo’’tiādimāha. Tattha māturakkhitāti mātarā rakkhitā. Yathā purisena saṃvāsaṃ na kappeti, evaṃ mātarā rakkhitā, tenassa padabhājanepi vuttaṃ – ‘‘mātā rakkhati gopeti issariyaṃ kāreti vasaṃ vattetī’’ti. Tattha rakkhatīti katthaci gantuṃ na deti. Gopetīti yathā aññe na passanti, evaṃ guttaṭṭhāne ṭhapeti. Issariyaṃ kāretīti serivihāramassā nisedhentī abhibhavitvā pavattati. Vasaṃ vattetīti ‘‘idaṃ karohi, idaṃ mā akāsī’’ti evaṃ attano vasaṃ tassā upari vatteti. Etenupāyena piturakkhitādayopi ñātabbā. Gottaṃ vā dhammo vā na rakkhati, sagottehi pana sahadhammikehi ca ekaṃ satthāraṃ uddissa pabbajitehi ekagaṇapariyāpannehi ca rakkhitā ‘‘gottarakkhitā dhammarakkhitā’’ti vuccati, tasmā tesaṃ padānaṃ ‘‘sagottā rakkhantī’’tiādinā nayena padabhājanaṃ vuttaṃ.

    ਸਹ ਆਰਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਸਾਰਕ੍ਖਾ। ਸਹ ਪਰਿਦਣ੍ਡੇਨਾਤਿ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ। ਤਾਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਪਾਕਟਾવ। ਇਮਾਸੁ ਦਸਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮੇવ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰਾਸਂ।

    Saha ārakkhenāti sārakkhā. Saha paridaṇḍenāti saparidaṇḍā. Tāsaṃ niddesā pākaṭāva. Imāsu dasasu pacchimānaṃ dvinnameva purisantaraṃ gacchantīnaṃ micchācāro hoti, na itarāsaṃ.

    ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪੇਨ વਾ ਬਹੁਨਾ વਾ ਧਨੇਨ ਕੀਤਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾ ਨ ਕੀਤਮਤ੍ਤਾ ਏવ ਸਂવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਕੀਤਤ੍ਤਾ ਭਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਧਨੇਨ ਕਿਣਿਤ੍વਾ વਾਸੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Dhanakkītādīsu appena vā bahunā vā dhanena kītā dhanakkītā. Yasmā pana sā na kītamattā eva saṃvāsatthāya pana kītattā bhariyā, tasmāssa niddese dhanena kiṇitvā vāsetīti vuttaṃ.

    ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ વਸਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦવਾਸਿਨੀ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਨ੍ਦਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਭਰਿਯਾ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਪਿਯੋ ਪਿਯਂ વਾਸੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Chandena attano ruciyā vasatīti chandavāsinī. Yasmā pana sā na attano chandamatteneva bhariyā hoti purisena pana sampaṭicchitattā, tasmāssa niddese ‘‘piyo piyaṃ vāsetī’’ti vuttaṃ.

    ਭੋਗੇਨ વਸਤੀਤਿ ਭੋਗવਾਸਿਨੀ। ਉਦੁਕ੍ਖਲਮੁਸਲਾਦਿਘਰੂਪਕਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਰਿਯਾਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਜਨਪਦਿਤ੍ਥਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।

    Bhogena vasatīti bhogavāsinī. Udukkhalamusalādigharūpakaraṇaṃ labhitvā bhariyābhāvaṃ gacchantiyā janapaditthiyā etaṃ adhivacanaṃ.

    ਪਟੇਨ વਸਤੀਤਿ ਪਟવਾਸਿਨੀ। ਨਿવਾਸਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਾવੁਰਣਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਰਿਯਾਭਾવਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਦਲਿਦ੍ਦਿਤ੍ਥਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।

    Paṭena vasatīti paṭavāsinī. Nivāsanamattampi pāvuraṇamattampi labhitvā bhariyābhāvaṃ upagacchantiyā dalidditthiyā etaṃ adhivacanaṃ.

    ਓਦਪਤ੍ਤਕਿਨੀਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਉਦਕਪਾਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥੇ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਉਦਕਂ વਿਯ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਅਭੇਜ੍ਜਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ વੋਹਾਰਨਾਮਮੇਤਂ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਤਾਯ ਸਹ ਉਦਕਪਤ੍ਤਂ ਆਮਸਿਤ੍વਾ ਤਂ વਾਸੇਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Odapattakinīti ubhinnaṃ ekissā udakapātiyā hatthe otāretvā ‘‘idaṃ udakaṃ viya saṃsaṭṭhā abhejjā hothā’’ti vatvā pariggahitāya vohāranāmametaṃ, niddesepissa ‘‘tāya saha udakapattaṃ āmasitvā taṃ vāsetī’’ti evamattho veditabbo.

    ਓਭਟਂ ਓਰੋਪਿਤਂ ਚੁਮ੍ਬਟਮਸ੍ਸਾਤਿ ਓਭਟਚੁਮ੍ਬਟਾ, ਕਟ੍ਠਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੀਸਤੋ ਚੁਮ੍ਬਟਂ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ ਘਰੇ વਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।

    Obhaṭaṃ oropitaṃ cumbaṭamassāti obhaṭacumbaṭā, kaṭṭhahārikādīnaṃ aññatarā, yassā sīsato cumbaṭaṃ oropetvā ghare vāseti, tassā etaṃ adhivacanaṃ.

    ਦਾਸੀ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਦਾਸੀ ਚ ਹੋਤਿ ਭਰਿਯਾ ਚ।

    Dāsī cāti attanoyeva dāsī ca hoti bhariyā ca.

    ਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਨਾਮ ਗੇਹੇ ਭਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੋਚਿ ਘਰਾવਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਾਯ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਭਰਿਯਾ ਚਾ’’ਤਿ।

    Kammakārī nāma gehe bhatiyā kammaṃ karoti, tāya saddhiṃ koci gharāvāsaṃ kappeti attano bhariyāya anatthiko hutvā. Ayaṃ vuccati ‘‘kammakārī ca bhariyā cā’’ti.

    ਧਜੇਨ ਆਹਟਾ ਧਜਾਹਟਾ, ਉਸ੍ਸਿਤਦ੍ਧਜਾਯ ਸੇਨਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰવਿਸਯਂ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਆਨੀਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਕੋਚਿ ਭਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਧਜਾਹਟਾ ਨਾਮ। ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕਾ વੁਤ੍ਤਨਯਾਏવ, ਏਤਾਸਂ ਦਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਗਮਨੇ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਪਨ વੀਸਤਿਯਾਪਿ ਏਤਾਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ।

    Dhajena āhaṭā dhajāhaṭā, ussitaddhajāya senāya gantvā paravisayaṃ vilumpitvā ānītāti vuttaṃ hoti, taṃ koci bhariyaṃ karoti, ayaṃ dhajāhaṭā nāma. Muhuttikā vuttanayāeva, etāsaṃ dasannampi purisantaragamane micchācāro hoti. Purisānaṃ pana vīsatiyāpi etāsu micchācāro hoti, bhikkhuno ca sañcarittaṃ hotīti.

    ੩੦੫. ਇਦਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਹਿਣਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਬ੍ਰੂਹਿ, ਹੋਹਿ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ‘‘ਸਾਧੁ ਉਪਾਸਕਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਸੀਸਕਮ੍ਪਨਾਦੀਹਿ વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ। વੀਮਂਸਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਤੇਨ ਆਰੋਚਿਤੇ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੁ વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੁ વਾ ਲਜ੍ਜਾਯ વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਹੋਤੁ, ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ।

    305. Idāni puriso bhikkhuṃ pahiṇatītiādīsu paṭiggaṇhātīti so bhikkhu tassa purisassa ‘‘gaccha, bhante, itthannāmaṃ māturakkhitaṃ brūhi, hohi kira itthannāmassa bhariyā dhanakkītā’’ti evaṃ vuttavacanaṃ ‘‘sādhu upāsakā’’ti vā ‘‘hotū’’ti vā ‘‘ārocessāmī’’ti vā yena kenaci ākārena vacībhedaṃ katvā vā sīsakampanādīhi vā sampaṭicchati. Vīmaṃsatīti evaṃ paṭiggaṇhitvā tassā itthiyā santikaṃ gantvā taṃ sāsanaṃ āroceti. Paccāharatīti tena ārocite sā itthī ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchatu vā paṭikkhipatu vā lajjāya vā tuṇhī hotu, puna āgantvā tassa purisassa taṃ pavattiṃ āroceti.

    ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਇਮਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਰੋਚਨਪਚ੍ਚਾਹਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ। ਸਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਹੋਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸਿਤੋ ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਤੁਯਾ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਸਙ੍ਕੇਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ। ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਮਾਤਾ વਾ ਹੋਤੁ ਪਿਤਾ વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਗੇਹਦਾਸੀਪਿ ਅਞ੍ਞੋ વਾਪਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤੇਪਿ વਿਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਿવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ।

    Ettāvatā imāya paṭiggahaṇārocanapaccāharaṇasaṅkhātāya tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso hoti. Sā pana tassa bhariyā hotu vā mā vā, akāraṇametaṃ. Sace pana so māturakkhitāya santikaṃ pesito taṃ adisvā tassā mātuyā taṃ sāsanaṃ āroceti, bahiddhā vimaṭṭhaṃ nāma hoti, tasmā visaṅketanti mahāpadumatthero āha. Mahāsumatthero pana mātā vā hotu pitā vā antamaso gehadāsīpi añño vāpi yo koci taṃ kiriyaṃ sampādessati, tassa vuttepi vimaṭṭhaṃ nāma na hoti, tivaṅgasampattikāle āpattiyeva.

    ਨਨੁ ਯਥਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਯਥਾ વਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ ਆਪਨ੍ਨੋવਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વੀਮਂਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ।

    Nanu yathā ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo virajjhitvā ‘‘dhammaṃ paccakkhāmī’’ti vadeyya paccakkhātāvassa sikkhā. Yathā vā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vattukāmo virajjhitvā ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vadeyya āpannovassa pārājikaṃ. Evaṃsampadamidanti āha. Taṃ panetaṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, antevāsiṃ vīmaṃsāpetvā attanā paccāharati, āpatti saṅghādisesassā’’ti iminā sameti, tasmā subhāsitaṃ.

    ਯਥਾ ਚ ‘‘ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਬ੍ਰੂਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਮਾਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ વਦਤੋ વਿਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਮੇવ ‘‘ਹੋਹਿ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਹੋਹਿ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਛਨ੍ਦવਾਸਿਨੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਛਨ੍ਦવਾਸਿਨਿਆਦੀਸੁ વਚਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવਸੇਨ વਾ ਅવੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ‘‘ਹੋਹਿ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਜਾਯਾ ਪਜਾਪਤਿ ਪੁਤ੍ਤਮਾਤਾ ਘਰਣੀ ਘਰਸਾਮਿਨੀ ਭਤ੍ਤਰਨ੍ਧਿਕਾ ਸੁਸ੍ਸੂਸਿਕਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ’’ਤਿਏવਮਾਦੀਸੁ ਸਂવਾਸਪਰਿਦੀਪਕੇਸੁ વਚਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવਸੇਨ વਾ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਿਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਤਿવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ‘‘ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਬ੍ਰੂਹੀ’’ਤਿ ਪੇਸਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਸਙ੍ਕੇਤਂ। ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਂ ਬ੍ਰੂਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ।

    Yathā ca ‘‘māturakkhitaṃ brūhī’’ti vuttassa gantvā tassā ārocetuṃ samatthānaṃ mātādīnampi vadato visaṅketo natthi, evameva ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā dhanakkītā’’ti vattabbe ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā chandavāsinī’’ti evaṃ pāḷiyaṃ vuttesu chandavāsiniādīsu vacanesu aññataravasena vā avuttesupi ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā jāyā pajāpati puttamātā gharaṇī gharasāminī bhattarandhikā sussūsikā paricārikā’’tievamādīsu saṃvāsaparidīpakesu vacanesu aññataravasena vā vadantassāpi visaṅketo natthi tivaṅgasampattiyā āpattiyeva. ‘‘Māturakkhitaṃ brūhī’’ti pesitassa pana gantvā aññāsu piturakkhitādīsu aññataraṃ vadantassa visaṅketaṃ. Esa nayo ‘‘piturakkhitaṃ brūhī’’tiādīsupi.

    ਕੇવਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਏਕਮੂਲਕਦੁਮੂਲਕਾਦਿવਸੇਨ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਹਿਣਤਿ, ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਯ ਮਾਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਹਿਣਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਮੂਲਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਪੇਯ੍ਯਾਲਭੇਦੋਯੇવ વਿਸੇਸੋ । ਸੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸਾਰੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਸ વਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਦਰਂ ਕਰਿਮ੍ਹ।

    Kevalañhettha ekamūlakadumūlakādivasena ‘‘purisassa mātā bhikkhuṃ pahiṇati, māturakkhitāya mātā bhikkhuṃ pahiṇatī’’ti evamādīnaṃ mūlaṭṭhānañca vasena peyyālabhedoyeva viseso . Sopi pubbe vuttanayattā pāḷianusāreneva sakkā jānitunti nāssa vibhāgaṃ dassetuṃ ādaraṃ karimha.

    ੩੩੮. ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁ ਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੇ ਆਦਿਪਦੇਨ ਤਿવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਮਜ੍ਝੇ ਦ੍વੀਹਿ ਦੁવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਅਨ੍ਤੇ ਏਕੇਨ ਏਕਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇ ਆਦਿਪਦੇਨ ਦੁવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਮਜ੍ਝੇ ਦ੍વੀਹਿ ਏਕਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਨ੍ਤੇ ਏਕੇਨ ਅਙ੍ਗਾਭਾવਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વੀਮਂਸਤੀਤਿ ਪਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ।

    338. Paṭiggaṇhātītiādīsu pana dvīsu catukkesu paṭhamacatukke ādipadena tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso, majjhe dvīhi duvaṅgasampattiyā thullaccayaṃ, ante ekena ekaṅgasampattiyā dukkaṭaṃ. Dutiyacatukke ādipadena duvaṅgasampattiyā thullaccayaṃ, majjhe dvīhi ekaṅgasampattiyā dukkaṭaṃ, ante ekena aṅgābhāvato anāpatti. Tattha paṭiggaṇhātīti āṇāpakassa sāsanaṃ paṭiggaṇhāti. Vīmaṃsatīti pahitaṭṭhānaṃ gantvā taṃ āroceti. Paccāharatīti puna āgantvā mūlaṭṭhassa āroceti.

    ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤੋવ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ વੀਮਂਸਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰੂਹੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਮੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ વਾ ਅਪ੍ਪਮੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਰਣੀਯੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ વੀਮਂਸਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਸਯਮੇવ વਦਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਰ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਮਂ ਗੇਹੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਚ ‘‘ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਨ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ વਦਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਨ વੀਮਂਸਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨ વੀਮਂਸਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਕੇવਲਂ ਸਾਸਨਾਰੋਚਨਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿਯੇવ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਦ੍વਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ।

    Na paccāharatīti ārocetvā ettova pakkamati. Paṭiggaṇhāti na vīmaṃsatīti purisena ‘‘itthannāmaṃ gantvā brūhī’’ti vuccamāno ‘‘sādhū’’ti tassa sāsanaṃ paṭiggaṇhitvā taṃ pamussitvā vā appamussitvā vā aññena karaṇīyena tassā santikaṃ gantvā kiñcideva kathaṃ kathento nisīdati, ettāvatā ‘‘paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati nāmā’’ti vuccati. Atha naṃ sā itthī sayameva vadati ‘‘tumhākaṃ kira upaṭṭhāko maṃ gehe kātukāmo’’ti evaṃ vatvā ca ‘‘ahaṃ tassa bhariyā bhavissāmī’’ti vā ‘‘na bhavissāmī’’ti vā vadati. So tassā vacanaṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā tuṇhībhūtova uṭṭhāyāsanā tassa purisassa santikaṃ āgantvā taṃ pavattiṃ āroceti, ettāvatā ‘‘na vīmaṃsati paccāharati nāmā’’ti vuccati. Na vīmaṃsati na paccāharatīti kevalaṃ sāsanārocanakāle paṭiggaṇhātiyeva, itaraṃ pana dvayaṃ na karoti.

    ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ વੀਮਂਸਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਤਥਾਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਹਿਤੋਪਿ ਪਹਿਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਹਿ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰੁਚਿਂ વਾ ਅਰੁਚਿਂ વਾ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਅਪਚ੍ਚਾਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ વੀਮਂਸਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਗਤੋ ਅવੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਤਤਿਯਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ વੀਮਂਸਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਪਦਂ ਪਾਕਟਮੇવ।

    Na paṭiggaṇhāti vīmaṃsati paccāharatīti koci puriso bhikkhussa ṭhitaṭṭhāne vā nisinnaṭṭhāne vā tathārūpiṃ kathaṃ katheti, bhikkhu tena appahitopi pahito viya hutvā itthiyā santikaṃ gantvā ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā’’tiādinā nayena vīmaṃsitvā tassā ruciṃ vā aruciṃ vā puna āgantvā imassa āroceti. Teneva nayena vīmaṃsitvā apaccāharanto ‘‘na paṭiggaṇhāti vīmaṃsati na paccāharatī’’ti vuccati. Teneva nayena gato avīmaṃsitvā tāya samuṭṭhāpitaṃ kathaṃ sutvā paṭhamacatukkassa tatiyapade vuttanayena āgantvā imassa ārocento ‘‘na paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati paccāharatī’’ti vuccati. Catutthapadaṃ pākaṭameva.

    ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਣਾਪੇਤੀਤਿਆਦਿਨਯਾ ਪਾਕਟਾਯੇવ। ਯਥਾ ਪਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਪਿ ਏਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਸਮ੍ਬਹੁਲવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਥਂ? ਪੁਰਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਣਾਪੇਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਪਾਸਾਦੇ ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾ વਾ ਸਤ੍ਤਤਿਮਤ੍ਤਾ વਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਠਿਤਾ ਤਾ વਦੇਹਿ, ਹੋਥ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ। ਯਤ੍ਤਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਤਤ੍ਤਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਪਿ

    Sambahule bhikkhū āṇāpetītiādinayā pākaṭāyeva. Yathā pana sambahulāpi ekavatthumhi āpajjanti, evaṃ ekassapi sambahulavatthūsu sambahulā āpattiyo veditabbā. Kathaṃ? Puriso bhikkhuṃ āṇāpeti ‘‘gaccha, bhante, asukasmiṃ nāma pāsāde saṭṭhimattā vā sattatimattā vā itthiyo ṭhitā tā vadehi, hotha kira itthannāmassa bhariyāyo’’ti. So sampaṭicchitvā tattha gantvā ārocetvā puna taṃ sāsanaṃ paccāharati. Yattakā itthiyo tattakā āpattiyo āpajjati. Vuttañhetaṃ parivārepi

    ‘‘ਪਦવੀਤਿਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨ, વਾਚਾਯ ਭਣਿਤੇਨ ਚ।

    ‘‘Padavītihāramattena, vācāya bhaṇitena ca;

    ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਗਰੁਕਾਨਿ ਸਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ।

    Sabbāni garukāni sappaṭikammāni;

    ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏਕਤੋ।

    Catusaṭṭhi āpattiyo āpajjeyya ekato;

    ਪਞ੍ਹਾਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੪੮੦)।

    Pañhāmesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 480);

    ਇਮਂ ਕਿਰ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ વੁਤ੍ਤੋ। વਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਨ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਏਕੇਨ ਪੇਸਿਤਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਸੁ ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਏવਂ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। ਏਕੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ। ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਪੁਰਿਸਾ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਰਿਸਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ। ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤਿ, વਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ। ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤਿ, વਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ। ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਪੁਰਿਸਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤਿ, વਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ। ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਏਕਾ ਇਤ੍ਥੀ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਭਾਗવਿਭਾਗਤਾ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਮਾਤਾਪਿਤੁਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ।

    Imaṃ kira atthavasaṃ paṭicca ayaṃ pañho vutto. Vacanasiliṭṭhatāya cettha ‘‘catusaṭṭhi āpattiyo’’ti vuttaṃ. Evaṃ karonto pana satampi sahassampi āpajjatīti. Yathā ca ekena pesitassa ekassa sambahulāsu itthīsu sambahulā āpattiyo, evaṃ eko puriso sambahule bhikkhū ekissā santikaṃ peseti, sabbesaṃ saṅghādiseso. Eko sambahule bhikkhū sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ peseti, itthigaṇanāya saṅghādisesā. Sambahulā purisā ekaṃ bhikkhuṃ ekissā santikaṃ pesenti, purisagaṇanāya saṅghādisesā. Sambahulā ekaṃ sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā. Sambahulā sambahule ekissā santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā. Sambahulā purisā sambahule bhikkhū sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā. Esa nayo ‘‘ekā itthī ekaṃ bhikkhu’’ntiādīsupi. Ettha ca sabhāgavibhāgatā nāma appamāṇaṃ, mātāpitunampi pañcasahadhammikānampi sañcarittakammaṃ karontassa āpattiyeva.

    ਪੁਰਿਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਣਾਪੇਤਿ ਗਚ੍ਛ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਙ੍ਗવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਪਦੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸੀ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ વੀਮਂਸਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ વੀਮਂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਚ੍ਚਾਹਟਤ੍ਤਾ ਚ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।

    Purisobhikkhuṃ āṇāpeti gaccha bhanteti catukkaṃ aṅgavasena āpattibheda dassanatthaṃ vuttaṃ. Tassa pacchimapade antevāsī vīmaṃsitvā bahiddhā paccāharatīti āgantvā ācariyassa anārocetvā ettova gantvā tassa purisassa āroceti. Āpatti ubhinnaṃ thullaccayassāti ācariyassa paṭiggahitattā ca vīmaṃsāpitattā ca dvīhaṅgehi thullaccayaṃ, antevāsikassa vīmaṃsitattā ca paccāhaṭattā ca dvīhaṅgehi thullaccayaṃ. Sesaṃ pākaṭameva.

    ੩੩੯. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਚੇવ વੀਮਂਸਤਿ ਚ। ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਸਂવਾਦੇਤੀਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਸਂવਾਦੇਤੀਤਿ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ વੀਮਂਸਤਿ ਚੇવ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਚ। ਏવਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਤਤਿਯਪਦੇ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।

    339.Gacchanto sampādetīti paṭiggaṇhāti ceva vīmaṃsati ca. Āgacchanto visaṃvādetīti na paccāharati. Gacchanto visaṃvādetīti na paṭiggaṇhāti. Āgacchanto sampādetīti vīmaṃsati ceva paccāharati ca. Evaṃ ubhayattha dvīhaṅgehi thullaccayaṃ. Tatiyapade āpatti, catutthe anāpatti.

    ੩੪੦. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ વਾ ਕਰਣੀਯੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ વਾ વਿਪ੍ਪਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਰੁਕਾਨਂ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਤ੍ਥਾਯ ਉਪਾਸਕੋ વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯ, ਉਂਪਾਸਿਕਾ વਾ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ, ਏવਰੂਪੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਚੇਤਿਯਕਮ੍ਮੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯਪਿ ਉਪਾਸਕੇਨ વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਾਸਿਕਾਯ વਾ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਤਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ વੁਤ੍ਤਨਯਾ ਏવ।

    340.Anāpatti saṅghassa vā cetiyassa vā gilānassa vā karaṇīyena gacchati ummattakassa ādikammikassāti ettha bhikkhusaṅghassa uposathāgāraṃ vā kiñci vā vippakataṃ hoti. Tattha kārukānaṃ bhattavetanatthāya upāsako vā upāsikāya santikaṃ bhikkhuṃ pahiṇeyya, uṃpāsikā vā upāsakassa, evarūpena saṅghassa karaṇīyena gacchantassa anāpatti. Cetiyakamme kayiramānepi eseva nayo. Gilānassa bhesajjatthāyapi upāsakena vā upāsikāya santikaṃ upāsikāya vā upāsakassa santikaṃ pahitassa gacchato anāpatti. Ummattakaādikammikā vuttanayā eva.

    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੀਸੁਕ੍ਖਿਪਨਾਦਿਨਾ ਕਾਯવਿਕਾਰੇਨ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਏવ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਕੇਨਚਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਆਗਤਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਗਤਾਯ ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰਿਸੇ ਆਗਤੇ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾਚਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। વਾਚਾਯ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਰਣੀਯੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਚੀਭੇਦੇਨੇવ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਤਤੋ ਅਪਕ੍ਕਮ੍ਮ ਕਦਾਚਿਦੇવ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਾਚਤੋવ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਯવਾਚਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਥਂ? ਸਚੇ ਹਿਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਲਂવਚਨੀਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਘਰਂ ਉਪਗਤਂ ਥੇਰਪਿਤਾ વਦਤਿ ‘‘ਮਾਤਾ ਤੇ ਤਾਤ ਮਂ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਞਾਤਿਕੁਲਂ ਗਤਾ, ਗਚ੍ਛ ਤਂ ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਚੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਿਤੁਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਮਨਂ વਾ ਅਨਾਗਮਨਂ વਾ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ।

    Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ chasamuṭṭhānaṃ, sīsukkhipanādinā kāyavikārena sāsanaṃ gahetvā gantvā hatthamuddāya vīmaṃsitvā puna āgantvā hatthamuddāya eva ārocentassa kāyato samuṭṭhāti. Āsanasālāya nisinnassa ‘‘itthannāmā āgamissati, tassā cittaṃ jāneyyāthā’’ti kenaci vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā taṃ āgataṃ vatvā tassā gatāya puna tasmiṃ purise āgate ārocentassa vācato samuṭṭhāti. Vācāya ‘‘sādhū’’ti sāsanaṃ gahetvā aññena karaṇīyena tassā gharaṃ gantvā aññattha vā gamanakāle taṃ disvā vacībhedeneva vīmaṃsitvā puna aññeneva karaṇīyena tato apakkamma kadācideva taṃ purisaṃ disvā ārocentassāpi vācatova samuṭṭhāti. Paṇṇattiṃ ajānantassa pana khīṇāsavassāpi kāyavācato samuṭṭhāti. Kathaṃ? Sace hissa mātāpitaro kujjhitvā alaṃvacanīyā honti, tañca bhikkhuṃ gharaṃ upagataṃ therapitā vadati ‘‘mātā te tāta maṃ mahallakaṃ chaḍḍetvā ñātikulaṃ gatā, gaccha taṃ maṃ upaṭṭhātuṃ pesehī’’ti. So ce gantvā taṃ vatvā puna pituno tassā āgamanaṃ vā anāgamanaṃ vā āroceti, saṅghādiseso. Imāni tīṇi acittakasamuṭṭhānāni.

    ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਏਤੇਹੇવ ਤੀਹਿ ਨਯੇਹਿ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਕੁਸਲਾਦਿવਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੁਖਾਦਿવਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾਤਿ।

    Paṇṇattiṃ pana jānitvā eteheva tīhi nayehi sañcarittaṃ samāpajjato kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti. Imāni tīṇi paṇṇattijānanacittena sacittakasamuṭṭhānāni. Kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalādivasena cettha tīṇi cittāni, sukhādivasena tisso vedanāti.

    ੩੪੧. વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ ਆਦਿਤੋ વਤ੍ਥੁਪਞ੍ਚਕੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    341. Vinītavatthūsu ādito vatthupañcake paṭiggahitamattattā dukkaṭaṃ.

    ਕਲਹવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਗੇਹਗਮਨੀਯਂ

    Kalahavatthusmiṃ sammodanīyaṃ akāsīti taṃ saññāpetvā puna gehagamanīyaṃ

    ਅਕਾਸਿ। ਨਾਲਂવਚਨੀਯਾਤਿ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾ ਹਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਯੇਸੁ ਯੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾવ ਹੋਤਿ, ਭਰਿਯਾਭਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਯਂ ‘‘ਅਲਂવਚਨੀਯਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਸਾ ਪਨ ਨ ਅਲਂવਚਨੀਯਾ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤਾ, ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ ਯਕ੍ਖਿਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੀਸੁਪਿ ਯਕ੍ਖਿਪੇਤਿਯੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯવਤ੍ਥੁਮੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨੇਤਂ ਨ વਿਚਾਰਿਤਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

    Akāsi. Nālaṃvacanīyāti na pariccattāti attho. Yā hi yathā yathā yesu yesu janapadesu pariccattā pariccattāva hoti, bhariyābhāvaṃ atikkamati, ayaṃ ‘‘alaṃvacanīyā’’ti vuccati. Esā pana na alaṃvacanīyā kenacideva kāraṇena kalahaṃ katvā gatā, tenevettha bhagavā ‘‘anāpattī’’ti āha. Yasmā pana kāyasaṃsagge yakkhiyā thullaccayaṃ vuttaṃ, tasmā duṭṭhullādīsupi yakkhipetiyo thullaccayavatthumevāti veditabbā. Aṭṭhakathāsu panetaṃ na vicāritaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

    ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 5. Sañcarittasikkhāpadaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact