| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਪੁਰਾਣ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
੫. ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā
ਅਲਂવਚਨੀਯਾਤਿ ਨ વਚਨੀਯਾ, ਨਿવਾਰਣੇ ਅਲਂ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਅਲਂવਚਨੀਯਾ ਨਾਲਂવਚਨੀਯਾ। ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ વੀਮਂਸਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੩੦੫) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨવੀਮਂਸਨਪਯੋਗਾ ਏਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ, ਨ ਯਕ੍ਖੀ ਨ ਪੇਤੀ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ। ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਯਕ੍ਖੋ ਨ ਪੇਤੋ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੮੫) ਇਤ੍ਥਿવવਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਏવਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਮੇਥੁਨਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਇਤ੍ਥਿવવਤ੍ਥਾਨੇਨ ਪੁਰਿਸવવਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਯੇਸੁ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਤਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ)। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ਚ ਪਣ੍ਡਕਯਕ੍ਖਿਪੇਤਿਯੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯવਤ੍ਥੁਕਾવ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ, ਪਣ੍ਡਕਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯવਤ੍ਥੁਕੋવ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਅਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਕਾવ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਦਸ੍ਸਨਸਭਾવਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Alaṃvacanīyāti na vacanīyā, nivāraṇe alaṃ-saddo, na alaṃvacanīyā nālaṃvacanīyā. ‘‘Paṭiggaṇhāti vīmaṃsati paccāharati, āpatti saṅghādisesassā’’ti (pārā. 305) vuttattā yassa ekantena saṅghādiseso hoti, tassa paṭiggaṇhanavīmaṃsanapayogā ete dukkaṭathullaccayā natthīti vadantīti likhitaṃ. Kiñcāpi ettha ‘‘itthī nāma manussitthī, na yakkhī na petī na tiracchānagatā. Puriso nāma manussapuriso, na yakkho na peto na tiracchānagato’’ti pāḷi natthi, tathāpi kāyasaṃsaggādīsu ‘‘mātugāmo nāma manussitthī’’ti (pārā. 285) itthivavatthānassa katattā idhāpi manussitthī evāti paññāyati. Methunapubbabhāgasāmaññato itthivavatthānena purisavavatthānaṃ katameva hoti. Tenevāha ‘‘yesu sañcarittaṃ samāpajjati, tesaṃ manussajātikatā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā). Kāyasaṃsaggādīsu ca paṇḍakayakkhipetiyo thullaccayavatthukāva vuttā, tathā idhāpi, paṇḍakasabhāvattā manussaubhatobyañjanako ca thullaccayavatthukova hoti. Sesā manussapurisaamanussapaṇḍakaubhatobyañjanakatiracchānagatapurisādayo dukkaṭavatthukāva micchācāradassanasabhāvatoti veditabbaṃ.
ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
