| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๗. สปฺปาณกวโคฺค
7. Sappāṇakavaggo
๑. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา
1. Sañciccapāṇasikkhāpada-atthayojanā
๓๘๒. สปฺปาณกวคฺคสฺส ปฐเม อุสุํ อสติ ขิปติ อเนนาติ อิสฺสาโสติ กเต ธนุเยว มุขฺยโต อิสฺสาโส นาม, ธนุคฺคหา- จริโย ปน อุปจาเรนฯ อุสุํ อสติ ขิปตีติ อิสฺสาโสติ กเต ธนุคฺคหาจริโย อิสฺสาโส นาม, อิธ ปน อุปจารโตฺถ วา กตฺตุโตฺถ วา คเหตโพฺพติ อาห ‘‘ธนุคฺคหาจริโย โหตี’’ติฯ ปพฺพชิตกาเล อิสฺสาสสฺส อยุตฺตตฺตา วุตฺตํ ‘‘คิหิกาเล’’ติฯ โวโรปิตาติ เอตฺถ วิ อว ปุพฺพสฺส รุหธาตุสฺส อธิปฺปายตฺถํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘วิโยชิตา’’ติฯ
382. Sappāṇakavaggassa paṭhame usuṃ asati khipati anenāti issāsoti kate dhanuyeva mukhyato issāso nāma, dhanuggahā- cariyo pana upacārena. Usuṃ asati khipatīti issāsoti kate dhanuggahācariyo issāso nāma, idha pana upacārattho vā kattuttho vā gahetabboti āha ‘‘dhanuggahācariyo hotī’’ti. Pabbajitakāle issāsassa ayuttattā vuttaṃ ‘‘gihikāle’’ti. Voropitāti ettha vi ava pubbassa ruhadhātussa adhippāyatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘viyojitā’’ti.
ยสฺมา คจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ เอตนฺติ ‘‘ชีวิตา โวโรปิตา’’ติวจนํฯ กสฺมา โวหารมตฺตเมว โหติ, นนุ ยโต กุโตจิ ยสฺมิํ กิสฺมิํจิ วิโยชิเต เทฺว วตฺถูนิ วิย วิสุํ ติฎฺฐนฺติ ปาณโต ชีวิเต วิโยชิเต ปาณชีวิตาปีติ อาห ‘‘น เหตฺถา’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํฯ เอตฺถาติ ‘‘ชีวิตา โวโรปิตา’’ติวจเน ทเสฺสตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ กิญฺจิ ชีวิตํ นามาติ โยชนาฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺถสมฺพโนฺธ – สีสาลงฺกาเร สีสโต วิโยชิเต สีสํ อลงฺการโต วิสุํ ติฎฺฐติ ยถา, เอวํ ชีวิเต ปาณโต วิโยชิเต ชีวิตํ ปาณโต วิสุํ น ติฎฺฐติ นามาติฯ อญฺญทตฺถูติ เอกํเสนฯ ‘‘ปาณ’’นฺติ สามญฺญโต วุโตฺตปิ มนุสฺสปาณสฺส ปาราชิกฎฺฐาเน คหิตตฺตา อิธ ปาริเสสญาเยน ติรจฺฉานปาโณว คเหตโพฺพติ อาห ‘‘ติรจฺฉานคโตเยว ปาโณ’’ติฯ ตนฺติ ปาณํฯ มหเนฺต ปน ปาเณติ สมฺพโนฺธฯ
Yasmā gacchatīti sambandho. Etanti ‘‘jīvitā voropitā’’tivacanaṃ. Kasmā vohāramattameva hoti, nanu yato kutoci yasmiṃ kismiṃci viyojite dve vatthūni viya visuṃ tiṭṭhanti pāṇato jīvite viyojite pāṇajīvitāpīti āha ‘‘na hetthā’’tiādi. Hīti saccaṃ. Etthāti ‘‘jīvitā voropitā’’tivacane dassetunti sambandho. Kiñci jīvitaṃ nāmāti yojanā. Ayaṃ panettha atthasambandho – sīsālaṅkāre sīsato viyojite sīsaṃ alaṅkārato visuṃ tiṭṭhati yathā, evaṃ jīvite pāṇato viyojite jīvitaṃ pāṇato visuṃ na tiṭṭhati nāmāti. Aññadatthūti ekaṃsena. ‘‘Pāṇa’’nti sāmaññato vuttopi manussapāṇassa pārājikaṭṭhāne gahitattā idha pārisesañāyena tiracchānapāṇova gahetabboti āha ‘‘tiracchānagatoyeva pāṇo’’ti. Tanti pāṇaṃ. Mahante pana pāṇeti sambandho.
๓๘๕. โสเธโนฺต อปเนตีติ โยชนาฯ มงฺคุโลติ มนุสฺสรตฺตโป เอโก กิมิวิเสโสฯ โส หิ รตฺตปิวนตฺถาย มงฺคติ อิโต จิโต จ อิมํ จิมญฺจ ฐานํ คจฺฉตีติ ‘‘มงฺคุโล’’ติ วุจฺจติฯ ปทกฺขรานญฺหิ อวิปริตตฺถํ, โสตูนญฺจ สชฺฌาโยปเทสลภนตฺถํ กตฺถจิ ฐาเน วจนโตฺถ วุโตฺตติ ทฎฺฐพฺพํฯ ตสฺส พีชเมว ขุทฺทกเฎฺฐน มงฺคุลพีชกํ, ตสฺมิํฯ ตนฺติ มงฺคุลพีชกํฯ ภินฺทโนฺต หุตฺวาติ โยชนาติฯ ปฐมํฯ
385. Sodhento apanetīti yojanā. Maṅguloti manussarattapo eko kimiviseso. So hi rattapivanatthāya maṅgati ito cito ca imaṃ cimañca ṭhānaṃ gacchatīti ‘‘maṅgulo’’ti vuccati. Padakkharānañhi aviparitatthaṃ, sotūnañca sajjhāyopadesalabhanatthaṃ katthaci ṭhāne vacanattho vuttoti daṭṭhabbaṃ. Tassa bījameva khuddakaṭṭhena maṅgulabījakaṃ, tasmiṃ. Tanti maṅgulabījakaṃ. Bhindanto hutvāti yojanāti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๗. สปฺปาณกวโคฺค • 7. Sappāṇakavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Sañciccapāṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑. สญฺจิจฺจสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Sañciccasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Sañciccapāṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Sañciccapāṇasikkhāpadavaṇṇanā
