Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၆. သန္ဒကသုတ္တံ
6. Sandakasuttaṃ
၂၂၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော ပိလက္ခဂုဟာယံ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ ပရိဗ္ဗာဇကပရိသာယ သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကသတေဟိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာဝုသော, ယေန ဒေဝကတသောဗ္ဘော တေနုပသင္ကမိသ္သာမ ဂုဟာဒသ္သနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဒေဝကတသောဗ္ဘော တေနုပသင္ကမိ။ တေန ခော ပန သမယေန သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော မဟတိယာ ပရိဗ္ဗာဇကပရိသာယ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ဟောတိ ဥန္နာဒိနိယာ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒာယ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တိယာ, သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပာနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂာမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ သူရကထံ ဝိသိခာကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝာဘဝကထံ ဣတိ ဝာ။ အဒ္ဒသာ ခော သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန သကံ ပရိသံ သဏ္ဌာပေသိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ ဘောန္တော ဟောန္တု, မာ ဘောန္တော သဒ္ဒမကတ္ထ; အယံ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကော အာဂစ္ဆတိ သမဏော အာနန္ဒော။ ယာဝတာ ခော ပန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကာ ကောသမ္ဗိယံ ပဋိဝသန္တိ, အယံ တေသံ အညတရော သမဏော အာနန္ဒော။ အပ္ပသဒ္ဒကာမာ ခော ပန တေ အာယသ္မန္တော အပ္ပသဒ္ဒဝိနီတာ အပ္ပသဒ္ဒသ္သ ဝဏ္ဏဝာဒိနော; အပ္ပေဝ နာမ အပ္ပသဒ္ဒံ ပရိသံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။
223. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena sandako paribbājako pilakkhaguhāyaṃ paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ pañcamattehi paribbājakasatehi. Atha kho āyasmā ānando sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘‘āyāmāvuso, yena devakatasobbho tenupasaṅkamissāma guhādassanāyā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Atha kho āyasmā ānando sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ yena devakatasobbho tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sandako paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā. Addasā kho sandako paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha; ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati samaṇo ānando. Yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā kosambiyaṃ paṭivasanti, ayaṃ tesaṃ aññataro samaṇo ānando. Appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino; appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
၂၂၄. အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော တေနုပသင္ကမိ။ အထ ခော သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတု ခော ဘဝံ အာနန္ဒော, သ္ဝာဂတံ ဘောတော အာနန္ဒသ္သ။ စိရသ္သံ ခော ဘဝံ အာနန္ဒော ဣမံ ပရိယာယမကာသိ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယ။ နိသီဒတု ဘဝံ အာနန္ဒော, ဣဒမာသနံ ပညတ္တ’’န္တိ။ နိသီဒိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပညတ္တေ အာသနေ။ သန္ဒကောပိ ခော ပရိဗ္ဗာဇကော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော သန္ဒကံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတဒဝောစ – ‘‘ကာယနုတ္ထ, သန္ဒက, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝော အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘တိဋ္ဌတေသာ, ဘော အာနန္ဒ, ကထာ ယာယ မယံ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ။ နေသာ ဘောတော အာနန္ဒသ္သ ကထာ ဒုလ္လဘာ ဘဝိသ္သတိ ပစ္ဆာပိ သဝနာယ။ သာဓု ဝတ ဘဝန္တံယေဝ အာနန္ဒံ ပဋိဘာတု သကေ အာစရိယကေ ဓမ္မီကထာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သန္ဒက, သုဏာဟိ , သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘော’’တိ ခော သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတဒဝောစ – ‘‘စတ္တာရောမေ , သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာ အက္ခာတာ စတ္တာရိ စ အနသ္သာသိကာနိ ဗ္ရဟ္မစရိယာနိ အက္ခာတာနိ, ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ 1 နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။ ‘‘ကတမေ ပန တေ, ဘော အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာ အက္ခာတာ, ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ?
224. Atha kho āyasmā ānando yena sandako paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho sandako paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘etu kho bhavaṃ ānando, svāgataṃ bhoto ānandassa. Cirassaṃ kho bhavaṃ ānando imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu bhavaṃ ānando, idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi kho āyasmā ānando paññatte āsane. Sandakopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sandakaṃ paribbājakaṃ āyasmā ānando etadavoca – ‘‘kāyanuttha, sandaka, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Tiṭṭhatesā, bho ānanda, kathā yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā bhoto ānandassa kathā dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Sādhu vata bhavantaṃyeva ānandaṃ paṭibhātu sake ācariyake dhammīkathā’’ti. ‘‘Tena hi, sandaka, suṇāhi , sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho sandako paribbājako āyasmato ānandassa paccassosi. Āyasmā ānando etadavoca – ‘‘cattārome , sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena abrahmacariyavāsā akkhātā cattāri ca anassāsikāni brahmacariyāni akkhātāni, yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca 2 nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti. ‘‘Katame pana te, bho ānanda, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro abrahmacariyavāsā akkhātā, yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti?
၂၂၅. ‘‘ဣဓ, သန္ဒက, ဧကစ္စော သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရောလောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တိ။ စာတုမဟာဘူတိကော အယံ ပုရိသော ယဒာ ကာလင္ကရောတိ, ပထဝီ ပထဝီကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, အာပော အာပောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, တေဇော တေဇောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, ဝာယော ဝာယောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ , အာကာသံ ဣန္ဒ္ရိယာနိ သင္ကမန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာ ပုရိသာ မတံ အာဒာယ ဂစ္ဆန္တိ, ယာဝာဠာဟနာ ပဒာနိ ပညာယန္တိ။ ကာပောတကာနိ အဋ္ဌီနိ ဘဝန္တိ။ ဘသ္သန္တာ အာဟုတိယော; ဒတ္တုပညတ္တံ ယဒိဒံ ဒာနံ။ တေသံ တုစ္ဆာ မုသာ ဝိလာပော ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝာဒံ ဝဒန္တိ။ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနသ္သန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’တိ။
225. ‘‘Idha, sandaka, ekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paroloko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti. Cātumahābhūtiko ayaṃ puriso yadā kālaṅkaroti, pathavī pathavīkāyaṃ anupeti anupagacchati, āpo āpokāyaṃ anupeti anupagacchati, tejo tejokāyaṃ anupeti anupagacchati, vāyo vāyokāyaṃ anupeti anupagacchati , ākāsaṃ indriyāni saṅkamanti. Āsandipañcamā purisā mataṃ ādāya gacchanti, yāvāḷāhanā padāni paññāyanti. Kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti. Bhassantā āhutiyo; dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ. Tesaṃ tucchā musā vilāpo ye keci atthikavādaṃ vadanti. Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti paraṃ maraṇā’ti.
‘‘တတ္ရ , သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရောလောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တိ။ စာတုမဟာဘူတိကော အယံ ပုရိသော ယဒာ ကာလင္ကရောတိ, ပထဝီ ပထဝီကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, အာပော အာပောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, တေဇော တေဇောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, ဝာယော ဝာယောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, အာကာသံ ဣန္ဒ္ရိယာနိ သင္ကမန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာ ပုရိသာ မတံ အာဒာယ ဂစ္ဆန္တိ, ယာဝာဠာဟနာ ပဒာနိ ပညာယန္တိ။ ကာပောတကာနိ အဋ္ဌီနိ ဘဝန္တိ။ ဘသ္သန္တာ အာဟုတိယော; ဒတ္တုပညတ္တံ ယဒိဒံ ဒာနံ။ တေသံ တုစ္ဆာ မုသာ ဝိလာပော ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝာဒံ ဝဒန္တိ။ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနသ္သန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’တိ။ သစေ ဣမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော သစ္စံ ဝစနံ, အကတေန မေ ဧတ္ထ ကတံ, အဝုသိတေန မေ ဧတ္ထ ဝုသိတံ။ ဥဘောပိ မယံ ဧတ္ထ သမသမာ သာမညံ ပတ္တာ, ယော စာဟံ န ဝဒာမိ ‘ဥဘော ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇိသ္သာမ, ဝိနသ္သိသ္သာမ, န ဘဝိသ္သာမ ပရံ မရဏာ’တိ။ အတိရေကံ ခော ပနိမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော နဂ္ဂိယံ မုဏ္ဍိယံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ ကေသမသ္သုလောစနံ ယောဟံ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ 3 အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရေန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော ဣမိနာ ဘောတာ သတ္ထာရာ သမသမဂတိကော ဘဝိသ္သာမိ။ အဘိသမ္ပရာယံ သောဟံ ကိံ ဇာနန္တော ကိံ ပသ္သန္တော ဣမသ္မိံ သတ္ထရိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမိ? ‘သော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ 4။ အယံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပဌမော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အက္ခာတော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Tatra , sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paroloko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti. Cātumahābhūtiko ayaṃ puriso yadā kālaṅkaroti, pathavī pathavīkāyaṃ anupeti anupagacchati, āpo āpokāyaṃ anupeti anupagacchati, tejo tejokāyaṃ anupeti anupagacchati, vāyo vāyokāyaṃ anupeti anupagacchati, ākāsaṃ indriyāni saṅkamanti. Āsandipañcamā purisā mataṃ ādāya gacchanti, yāvāḷāhanā padāni paññāyanti. Kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti. Bhassantā āhutiyo; dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ. Tesaṃ tucchā musā vilāpo ye keci atthikavādaṃ vadanti. Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti paraṃ maraṇā’ti. Sace imassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, akatena me ettha kataṃ, avusitena me ettha vusitaṃ. Ubhopi mayaṃ ettha samasamā sāmaññaṃ pattā, yo cāhaṃ na vadāmi ‘ubho kāyassa bhedā ucchijjissāma, vinassissāma, na bhavissāma paraṃ maraṇā’ti. Atirekaṃ kho panimassa bhoto satthuno naggiyaṃ muṇḍiyaṃ ukkuṭikappadhānaṃ kesamassulocanaṃ yohaṃ puttasambādhasayanaṃ 5 ajjhāvasanto kāsikacandanaṃ paccanubhonto mālāgandhavilepanaṃ dhārento jātarūparajataṃ sādiyanto iminā bhotā satthārā samasamagatiko bhavissāmi. Abhisamparāyaṃ sohaṃ kiṃ jānanto kiṃ passanto imasmiṃ satthari brahmacariyaṃ carissāmi? ‘So abrahmacariyavāso aya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati 6. Ayaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo abrahmacariyavāso akkhāto yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၂၆. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘ကရောတော ကာရယတော ဆိန္ဒတော ဆေဒာပယတော ပစတော ပာစာပယတော သောစယတော သောစာပယတော ကိလမတော ကိလမာပယတော ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော ပာဏမတိပာတယတော အဒိန္နံ အာဒိယတော သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော နိလ္လောပံ ဟရတော ဧကာဂာရိကံ ကရောတော ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော ပရဒာရံ ဂစ္ဆတော မုသာ ဘဏတော ကရောတော န ကရီယတိ ပာပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိသ္သာ ပထဝိယာ ပာဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယ္ယ, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဟနန္တော ဃာတေန္တော ဆိန္ဒန္တော ဆေဒာပေန္တော ပစန္တော ပစာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဒဒန္တော ဒာပေန္တော ယဇန္တော ယဇာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော။ ဒာနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန နတ္ထိ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော’တိ။
226. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘karoto kārayato chindato chedāpayato pacato pācāpayato socayato socāpayato kilamato kilamāpayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pacāpento, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento, natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti.
‘‘တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ကရောတော ကာရယတော ဆိန္ဒတော ဆေဒာပယတော ပစတော ပာစာပယတော သောစတော သောစာပယတော ကိလမတော ကိလမာပယတော ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော ပာဏမတိပာတယတော အဒိန္နံ အာဒိယတော သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော နိလ္လောပံ ဟရတော ဧကာဂာရိကံ ကရောတော ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော ပရဒာရံ ဂစ္ဆတော မုသာ ဘဏတော ကရောတော န ကရီယတိ ပာပံ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိသ္သာ ပထဝိယာ ပာဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယ္ယ, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဟနန္တော ဃာတေန္တော ဆိန္ဒန္တော ဆေဒာပေန္တော ပစန္တော ပစာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဒဒန္တော ဒာပေန္တော ယဇန္တော ယဇာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော။ ဒာနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန နတ္ထိ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော’တိ။ သစေ ဣမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော သစ္စံ ဝစနံ, အကတေန မေ ဧတ္ထ ကတံ, အဝုသိတေန မေ ဧတ္ထ ဝုသိတံ။ ဥဘောပိ မယံ ဧတ္ထ သမသမာ သာမညံ ပတ္တာ, ယော စာဟံ န ဝဒာမိ ‘ဥဘိန္နံ ကုရုတံ န ကရီယတိ ပာပ’န္တိ။ အတိရေကံ ခော ပနိမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော နဂ္ဂိယံ မုဏ္ဍိယံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ ကေသမသ္သုလောစနံ ယောဟံ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရေန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော ဣမိနာ ဘောတာ သတ္ထာရာ သမသမဂတိကော ဘဝိသ္သာမိ။ အဘိသမ္ပရာယံ သောဟံ ကိံ ဇာနန္တော ကိံ ပသ္သန္တော ဣမသ္မိံ သတ္ထရိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမိ? ‘သော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အယ’န္တိ ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ အယံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒုတိယော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အက္ခာတော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – karoto kārayato chindato chedāpayato pacato pācāpayato socato socāpayato kilamato kilamāpayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karoto na karīyati pāpaṃ khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pacāpento, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento, natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti. Sace imassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, akatena me ettha kataṃ, avusitena me ettha vusitaṃ. Ubhopi mayaṃ ettha samasamā sāmaññaṃ pattā, yo cāhaṃ na vadāmi ‘ubhinnaṃ kurutaṃ na karīyati pāpa’nti. Atirekaṃ kho panimassa bhoto satthuno naggiyaṃ muṇḍiyaṃ ukkuṭikappadhānaṃ kesamassulocanaṃ yohaṃ puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasanto kāsikacandanaṃ paccanubhonto mālāgandhavilepanaṃ dhārento jātarūparajataṃ sādiyanto iminā bhotā satthārā samasamagatiko bhavissāmi. Abhisamparāyaṃ sohaṃ kiṃ jānanto kiṃ passanto imasmiṃ satthari brahmacariyaṃ carissāmi? ‘So abrahmacariyavāso aya’nti iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Ayaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo abrahmacariyavāso akkhāto yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၂၇. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိသ္သန္တိ; နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ; နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ, နတ္ထိ ပုရိသထာမော , နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော; သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပာဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝာ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသင္ဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသ္ဝေဝာဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ။
227. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti; natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhanti; natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo , natthi purisaparakkamo; sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti.
‘‘တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ, အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိသ္သန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ, အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ, နတ္ထိ ပုရိသထာမော, နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော, သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပာဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝာ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသင္ဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသ္ဝေဝာဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ။ သစေ ဣမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော သစ္စံ ဝစနံ, အကတေန မေ ဧတ္ထ ကတံ, အဝုသိတေန မေ ဧတ္ထ ဝုသိတံ။ ဥဘောပိ မယံ ဧတ္ထ သမသမာ သာမညံ ပတ္တာ, ယော စာဟံ န ဝဒာမိ ‘ဥဘော အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ ဝိသုဇ္ဈိသ္သာမာ’တိ။ အတိရေကံ ခော ပနိမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော နဂ္ဂိယံ မုဏ္ဍိယံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ ကေသမသ္သုလောစနံ ယောဟံ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရေန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော ဣမိနာ ဘောတာ သတ္ထာရာ သမသမဂတိကော ဘဝိသ္သာမိ။ အဘိသမ္ပရာယံ သောဟံ ကိံ ဇာနန္တော ကိံ ပသ္သန္တော ဣမသ္မိံ သတ္ထရိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမိ? ‘သော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ အယံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန တတိယော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အက္ခာတော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya, ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā, ahetū appaccayā sattā visujjhanti. Natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo, sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti. Sace imassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, akatena me ettha kataṃ, avusitena me ettha vusitaṃ. Ubhopi mayaṃ ettha samasamā sāmaññaṃ pattā, yo cāhaṃ na vadāmi ‘ubho ahetū appaccayā visujjhissāmā’ti. Atirekaṃ kho panimassa bhoto satthuno naggiyaṃ muṇḍiyaṃ ukkuṭikappadhānaṃ kesamassulocanaṃ yohaṃ puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasanto kāsikacandanaṃ paccanubhonto mālāgandhavilepanaṃ dhārento jātarūparajataṃ sādiyanto iminā bhotā satthārā samasamagatiko bhavissāmi. Abhisamparāyaṃ sohaṃ kiṃ jānanto kiṃ passanto imasmiṃ satthari brahmacariyaṃ carissāmi? ‘So abrahmacariyavāso aya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Ayaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo abrahmacariyavāso akkhāto yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၂၈. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ, တေ န ဣဉ္ဇန္တိ န ဝိပရိဏမန္တိ န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ ကတမေ သတ္တ? ပထဝီကာယော အာပောကာယော တေဇောကာယော ဝာယောကာယော သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ သတ္တမေ – ဣမေ သတ္တကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ။ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ န ဝိပရိဏမန္တိ န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ။ နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဟန္တာ ဝာ ဃာတေတာ ဝာ သောတာ ဝာ သာဝေတာ ဝာ ဝိညာတာ ဝာ ဝိညာပေတာ ဝာ။ ယောပိ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန သီသံ ဆိန္ဒတိ, န ကောစိ ကဉ္စိ 7 ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ။ သတ္တန္နံတ္ဝေဝ ကာယာနမန္တရေန သတ္ထံ ဝိဝရမနုပတတိ။ စုဒ္ဒသ ခော ပနိမာနိ ယောနိပမုခသတသဟသ္သာနိ သဋ္ဌိ စ သတာနိ ဆ စ သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ တီဏိ စ ကမ္မာနိ, ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စ, ဒ္ဝဋ္ဌိပဋိပဒာ, ဒ္ဝဋ္ဌန္တရကပ္ပာ, ဆဠာဘိဇာတိယော, အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယော, ဧကူနပညာသ အာဇီဝကသတေ, ဧကူနပညာသ ပရိဗ္ဗာဇကသတေ, ဧကူနပညာသ နာဂာဝာသသတေ, ဝီသေ ဣန္ဒ္ရိယသတေ, တိံသေ နိရယသတေ, ဆတ္တိံသ ရဇောဓာတုယော, သတ္တ သညီဂဗ္ဘာ, သတ္တ အသညီဂဗ္ဘာ, သတ္တ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာ, သတ္တ ဒေဝာ, သတ္တ မာနုသာ, သတ္တ ပေသာစာ, သတ္တ သရာ, သတ္တ ပဝုဋာ, သတ္တ ပပာတာ, သတ္တ ပပာတသတာနိ, သတ္တ သုပိနာ, သတ္တ သုပိနသတာနိ, စုလ္လာသီတိ 8 မဟာကပ္ပိနော 9 သတသဟသ္သာနိ, ယာနိ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ အပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ပရိပာစေသ္သာမိ, ပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ဖုသ္သ ဖုသ္သ ဗ္ယန္တိံ ကရိသ္သာမီတိ။ ဟေဝံ နတ္ထိ ဒောဏမိတေ သုခဒုက္ခေ ပရိယန္တကတေ သံသာရေ, နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေ, နတ္ထိ ဥက္ကံသာဝကံသေ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုတ္တဂုဠေ ခိတ္တေ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတိ, ဧဝမေဝ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တီ’တိ။
228. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘sattime kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā, te na iñjanti na vipariṇamanti na aññamaññaṃ byābādhenti nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Katame satta? Pathavīkāyo āpokāyo tejokāyo vāyokāyo sukhe dukkhe jīve sattame – ime sattakāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti na vipariṇamanti na aññamaññaṃ byābādhenti. Nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Tattha natthi hantā vā ghātetā vā sotā vā sāvetā vā viññātā vā viññāpetā vā. Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati, na koci kañci 10 jīvitā voropeti. Sattannaṃtveva kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupatati. Cuddasa kho panimāni yonipamukhasatasahassāni saṭṭhi ca satāni cha ca satāni pañca ca kammuno satāni pañca ca kammāni tīṇi ca kammāni, kamme ca aḍḍhakamme ca, dvaṭṭhipaṭipadā, dvaṭṭhantarakappā, chaḷābhijātiyo, aṭṭha purisabhūmiyo, ekūnapaññāsa ājīvakasate, ekūnapaññāsa paribbājakasate, ekūnapaññāsa nāgāvāsasate, vīse indriyasate, tiṃse nirayasate, chattiṃsa rajodhātuyo, satta saññīgabbhā, satta asaññīgabbhā, satta nigaṇṭhigabbhā, satta devā, satta mānusā, satta pesācā, satta sarā, satta pavuṭā, satta papātā, satta papātasatāni, satta supinā, satta supinasatāni, cullāsīti 11 mahākappino 12 satasahassāni, yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti. Tattha natthi imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi, paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantiṃ karissāmīti. Hevaṃ natthi doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre, natthi hāyanavaḍḍhane, natthi ukkaṃsāvakaṃse. Seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti, evameva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissantī’ti.
‘‘တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ ဧဝံဝာဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ။ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ န ဝိပရိဏမန္တိ န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ။ နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ ကတမေ သတ္တ ? ပထဝီကာယော အာပောကာယော တေဇောကာယော ဝာယောကာယော သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ သတ္တမေ – ဣမေ သတ္တ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ။ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ န ဝိပရိဏမန္တိ န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ။ နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဟန္တာ ဝာ ဃာတေတာ ဝာ သောတာ ဝာ သာဝေတာ ဝာ ဝိညာတာ ဝာ ဝိညာပေတာ ဝာ။ ယောပိ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန သီသံ ဆိန္ဒတိ, န ကောစိ ကဉ္စိ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ ။ သတ္တန္နံတ္ဝေဝ ကာယာနမန္တရေန သတ္ထံ ဝိဝရမနုပတတိ။ စုဒ္ဒသ ခော ပနိမာနိ ယောနိပမုခသတသဟသ္သာနိ သဋ္ဌိ စ သတာနိ ဆ စ သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ တီဏိ စ ကမ္မာနိ, ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စ, ဒ္ဝဋ္ဌိပဋိပဒာ, ဒ္ဝဋ္ဌန္တရကပ္ပာ, ဆဠာဘိဇာတိယော, အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယော, ဧကူနပညာသ အာဇီဝကသတေ, ဧကူနပညာသ ပရိဗ္ဗာဇကသတေ, ဧကူနပညာသ နာဂာဝာသသတေ, ဝီသေ ဣန္ဒ္ရိယသတေ, တိံသေ နိရယသတေ, ဆတ္တိံသ ရဇောဓာတုယော, သတ္တ သညီဂဗ္ဘာ, သတ္တ အသညီဂဗ္ဘာ, သတ္တ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာ, သတ္တ ဒေဝာ, သတ္တ မာနုသာ, သတ္တ ပေသာစာ, သတ္တ သရာ, သတ္တ ပဝုဋာ, သတ္တ ပပာတာ, သတ္တ ပပာတသတာနိ, သတ္တ သုပိနာ, သတ္တ သုပိနသတာနိ, စုလ္လာသီတိ မဟာကပ္ပိနော သတသဟသ္သာနိ, ယာနိ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ အပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ပရိပာစေသ္သာမိ, ပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ဖုသ္သ ဖုသ္သ ဗ္ယန္တိံ ကရိသ္သာမီတိ, ဟေဝံ နတ္ထိ ဒောဏမိတေ သုခဒုက္ခေ ပရိယန္တကတေ သံသာရေ, နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေ, နတ္ထိ ဥက္ကံသာဝကံသေ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုတ္တဂုဠေ ခိတ္တေ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတိ, ဧဝမေဝ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တီ’တိ။ သစေ ပန ဣမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော သစ္စံ ဝစနံ, အကတေန မေ ဧတ္ထ ကတံ, အဝုသိတေန မေ ဧတ္ထ ဝုသိတံ။ ဥဘောပိ မယံ ဧတ္ထ သမသမာ သာမညံ ပတ္တာ, ယော စာဟံ န ဝဒာမိ။ ‘ဥဘော သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သာမာ’တိ။ အတိရေကံ ခော ပနိမသ္သ ဘောတော သတ္ထုနော နဂ္ဂိယံ မုဏ္ဍိယံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ ကေသမသ္သုလောစနံ ယောဟံ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရေန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော ဣမိနာ ဘောတာ သတ္ထာရာ သမသမဂတိကော ဘဝိသ္သာမိ။ အဘိသမ္ပရာယံ သောဟံ ကိံ ဇာနန္တော ကိံ ပသ္သန္တော ဣမသ္မိံ သတ္ထရိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမိ? ‘သော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ အယံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတုတ္ထော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော အက္ခာတော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sattime kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti na vipariṇamanti na aññamaññaṃ byābādhenti. Nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Katame satta ? Pathavīkāyo āpokāyo tejokāyo vāyokāyo sukhe dukkhe jīve sattame – ime satta kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti na vipariṇamanti na aññamaññaṃ byābādhenti. Nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Tattha natthi hantā vā ghātetā vā sotā vā sāvetā vā viññātā vā viññāpetā vā. Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati, na koci kañci jīvitā voropeti . Sattannaṃtveva kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupatati. Cuddasa kho panimāni yonipamukhasatasahassāni saṭṭhi ca satāni cha ca satāni pañca ca kammuno satāni pañca ca kammāni tīṇi ca kammāni, kamme ca aḍḍhakamme ca, dvaṭṭhipaṭipadā, dvaṭṭhantarakappā, chaḷābhijātiyo, aṭṭha purisabhūmiyo, ekūnapaññāsa ājīvakasate, ekūnapaññāsa paribbājakasate, ekūnapaññāsa nāgāvāsasate, vīse indriyasate, tiṃse nirayasate, chattiṃsa rajodhātuyo, satta saññīgabbhā, satta asaññīgabbhā, satta nigaṇṭhigabbhā, satta devā, satta mānusā, satta pesācā, satta sarā, satta pavuṭā, satta papātā, satta papātasatāni, satta supinā, satta supinasatāni, cullāsīti mahākappino satasahassāni, yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti. Tattha natthi imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi, paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantiṃ karissāmīti, hevaṃ natthi doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre, natthi hāyanavaḍḍhane, natthi ukkaṃsāvakaṃse. Seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti, evameva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissantī’ti. Sace pana imassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, akatena me ettha kataṃ, avusitena me ettha vusitaṃ. Ubhopi mayaṃ ettha samasamā sāmaññaṃ pattā, yo cāhaṃ na vadāmi. ‘Ubho sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissāmā’ti. Atirekaṃ kho panimassa bhoto satthuno naggiyaṃ muṇḍiyaṃ ukkuṭikappadhānaṃ kesamassulocanaṃ yohaṃ puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasanto kāsikacandanaṃ paccanubhonto mālāgandhavilepanaṃ dhārento jātarūparajataṃ sādiyanto iminā bhotā satthārā samasamagatiko bhavissāmi. Abhisamparāyaṃ sohaṃ kiṃ jānanto kiṃ passanto imasmiṃ satthari brahmacariyaṃ carissāmi? ‘So abrahmacariyavāso aya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Ayaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catuttho abrahmacariyavāso akkhāto yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘ဣမေ ခော တေ, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာ အက္ခာတာ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။
‘‘Ime kho te, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro abrahmacariyavāsā akkhātā yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.
‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! ယာဝဉ္စိဒံ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာဝ သမာနာ ‘အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာ’တိ အက္ခာတာ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလန္တိ။ ကတမာနိ ပန တာနိ, ဘော အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရိ အနသ္သာသိကာနိ ဗ္ရဟ္မစရိယာနိ အက္ခာတာနိ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ?
‘‘Acchariyaṃ , bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! Yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro abrahmacariyavāsāva samānā ‘abrahmacariyavāsā’ti akkhātā yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalanti. Katamāni pana tāni, bho ānanda, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāri anassāsikāni brahmacariyāni akkhātāni yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti?
၂၂၉. ‘‘ဣဓ, သန္ဒက, ဧကစ္စော သတ္ထာ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒသ္သာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒသ္သနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘စရတော စ မေ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒသ္သနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတ’န္တိ။ သော သုညမ္ပိ အဂာရံ ပဝိသတိ, ပိဏ္ဍမ္ပိ န လဘတိ, ကုက္ကုရောပိ ဍံသတိ, စဏ္ဍေနပိ ဟတ္ထိနာ သမာဂစ္ဆတိ, စဏ္ဍေနပိ အသ္သေန သမာဂစ္ဆတိ, စဏ္ဍေနပိ ဂောဏေန သမာဂစ္ဆတိ, ဣတ္ထိယာပိ ပုရိသသ္သပိ နာမမ္ပိ ဂောတ္တမ္ပိ ပုစ္ဆတိ, ဂာမသ္သပိ နိဂမသ္သပိ နာမမ္ပိ မဂ္ဂမ္ပိ ပုစ္ဆတိ။ သော ‘ကိမိဒ’န္တိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘သုညံ မေ အဂာရံ ပဝိသိတဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန ပာဝိသိံ; ‘ပိဏ္ဍမ္ပိ အလဒ္ဓဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန နာလတ္ထံ ; ‘ကုက္ကုရေန ဍံသိတဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေနမ္ဟိ 13 ဒဋ္ဌော; ‘စဏ္ဍေန ဟတ္ထိနာ သမာဂန္တဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန သမာဂမိံ; ‘စဏ္ဍေန အသ္သေန သမာဂန္တဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန သမာဂမိံ; ‘စဏ္ဍေန ဂောဏေန သမာဂန္တဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန သမာဂမိံ; ‘ဣတ္ထိယာပိ ပုရိသသ္သပိ နာမမ္ပိ ဂောတ္တမ္ပိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန ပုစ္ဆိံ; ‘ဂာမသ္သပိ နိဂမသ္သပိ နာမမ္ပိ မဂ္ဂမ္ပိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ အဟောသိ’, တေန ပုစ္ဆိန္တိ။ တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒသ္သာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒသ္သနံ ပဋိဇာနာတိ။ပေ.။ ‘ဂာမသ္သပိ နိဂမသ္သပိ နာမမ္ပိ မဂ္ဂမ္ပိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ အဟောသိ, တေန ပုစ္ဆိ’န္တိ ။ သော ‘အနသ္သာသိကံ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ ဣဒံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပဌမံ အနသ္သာသိကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အက္ခာတံ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
229. ‘‘Idha, sandaka, ekacco satthā sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti – ‘carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti. So suññampi agāraṃ pavisati, piṇḍampi na labhati, kukkuropi ḍaṃsati, caṇḍenapi hatthinā samāgacchati, caṇḍenapi assena samāgacchati, caṇḍenapi goṇena samāgacchati, itthiyāpi purisassapi nāmampi gottampi pucchati, gāmassapi nigamassapi nāmampi maggampi pucchati. So ‘kimida’nti puṭṭho samāno ‘suññaṃ me agāraṃ pavisitabbaṃ ahosi’, tena pāvisiṃ; ‘piṇḍampi aladdhabbaṃ ahosi’, tena nālatthaṃ ; ‘kukkurena ḍaṃsitabbaṃ ahosi’, tenamhi 14 daṭṭho; ‘caṇḍena hatthinā samāgantabbaṃ ahosi’, tena samāgamiṃ; ‘caṇḍena assena samāgantabbaṃ ahosi’, tena samāgamiṃ; ‘caṇḍena goṇena samāgantabbaṃ ahosi’, tena samāgamiṃ; ‘itthiyāpi purisassapi nāmampi gottampi pucchitabbaṃ ahosi’, tena pucchiṃ; ‘gāmassapi nigamassapi nāmampi maggampi pucchitabbaṃ ahosi’, tena pucchinti. Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti…pe… ‘gāmassapi nigamassapi nāmampi maggampi pucchitabbaṃ ahosi, tena pucchi’nti . So ‘anassāsikaṃ idaṃ brahmacariya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Idaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamaṃ anassāsikaṃ brahmacariyaṃ akkhātaṃ yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၃၀. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အနုသ္သဝိကော ဟောတိ အနုသ္သဝသစ္စော။ သော အနုသ္သဝေန ဣတိဟိတိဟပရမ္ပရာယ ပိဋကသမ္ပဒာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အနုသ္သဝိကသ္သ ခော ပန, သန္ဒက , သတ္ထုနော အနုသ္သဝသစ္စသ္သ သုသ္သုတမ္ပိ ဟောတိ ဒုသ္သုတမ္ပိ ဟောတိ တထာပိ ဟောတိ အညထာပိ ဟောတိ။ တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ အနုသ္သဝိကော အနုသ္သဝသစ္စော သော အနုသ္သဝေန ဣတိဟိတိဟပရမ္ပရာယ ပိဋကသမ္ပဒာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အနုသ္သဝိကသ္သ ခော ပန သတ္ထုနော အနုသ္သဝသစ္စသ္သ သုသ္သုတမ္ပိ ဟောတိ ဒုသ္သုတမ္ပိ ဟောတိ တထာပိ ဟောတိ အညထာပိ ဟောတိ’။ သော ‘အနသ္သာသိကံ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ ဣဒံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒုတိယံ အနသ္သာသိကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အက္ခာတံ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
230. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā anussaviko hoti anussavasacco. So anussavena itihitihaparamparāya piṭakasampadāya dhammaṃ deseti. Anussavikassa kho pana, sandaka , satthuno anussavasaccassa sussutampi hoti dussutampi hoti tathāpi hoti aññathāpi hoti. Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā anussaviko anussavasacco so anussavena itihitihaparamparāya piṭakasampadāya dhammaṃ deseti. Anussavikassa kho pana satthuno anussavasaccassa sussutampi hoti dussutampi hoti tathāpi hoti aññathāpi hoti’. So ‘anassāsikaṃ idaṃ brahmacariya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Idaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyaṃ anassāsikaṃ brahmacariyaṃ akkhātaṃ yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၃၁. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ တက္ကီ ဟောတိ ဝီမံသီ။ သော တက္ကပရိယာဟတံ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တက္ကိသ္သ ခော ပန, သန္ဒက, သတ္ထုနော ဝီမံသိသ္သ သုတက္ကိတမ္ပိ ဟောတိ ဒုတ္တက္ကိတမ္ပိ ဟောတိ တထာပိ ဟောတိ အညထာပိ ဟောတိ။ တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ တက္ကီ ဝီမံသီ။ သော တက္ကပရိယာဟတံ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တက္ကိသ္သ ခော ပန သတ္ထုနော ဝီမံသိသ္သ သုတက္ကိတမ္ပိ ဟောတိ ဒုတ္တက္ကိတမ္ပိ ဟောတိ တထာပိ ဟောတိ အညထာပိ ဟောတိ’။ သော ‘အနသ္သာသိကံ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ ဣဒံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန တတိယံ အနသ္သာသိကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အက္ခာတံ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
231. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā takkī hoti vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ dhammaṃ deseti. Takkissa kho pana, sandaka, satthuno vīmaṃsissa sutakkitampi hoti duttakkitampi hoti tathāpi hoti aññathāpi hoti. Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā takkī vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ dhammaṃ deseti. Takkissa kho pana satthuno vīmaṃsissa sutakkitampi hoti duttakkitampi hoti tathāpi hoti aññathāpi hoti’. So ‘anassāsikaṃ idaṃ brahmacariya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Idaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyaṃ anassāsikaṃ brahmacariyaṃ akkhātaṃ yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
၂၃၂. ‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ မန္ဒော ဟောတိ မောမူဟော။ သော မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ 15 ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဝာစာဝိက္ခေပံ အာပဇ္ဇတိ အမရာဝိက္ခေပံ – ‘ဧဝန္တိပိ 16 မေ နော, တထာတိပိ 17 မေ နော, အညထာတိပိ 18 မေ နော, နောတိပိ မေ နော, နော နောတိပိ မေ နော’တိ။ တတ္ရ, သန္ဒက, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယံ ခော ဘဝံ သတ္ထာ မန္ဒော မောမူဟော။ သော မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဝာစာဝိက္ခေပံ အာပဇ္ဇတိ အမရာဝိက္ခေပံ – ဧဝန္တိပိ မေ နော, တထာတိပိ မေ နော, အညထာတိပိ မေ နော, နောတိပိ မေ နော, နော နောတိပိ မေ နော’တိ။ သော ‘အနသ္သာသိကံ ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္မာ ဗ္ရဟ္မစရိယာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတိ။ ဣဒံ ခော, သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတုတ္ထံ အနသ္သာသိကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အက္ခာတံ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
232. ‘‘Puna caparaṃ, sandaka, idhekacco satthā mando hoti momūho. So mandattā momūhattā tattha tattha 19 pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi 20 me no, tathātipi 21 me no, aññathātipi 22 me no, notipi me no, no notipi me no’ti. Tatra, sandaka, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘ayaṃ kho bhavaṃ satthā mando momūho. So mandattā momūhattā tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti. So ‘anassāsikaṃ idaṃ brahmacariya’nti – iti viditvā tasmā brahmacariyā nibbijja pakkamati. Idaṃ kho, sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catutthaṃ anassāsikaṃ brahmacariyaṃ akkhātaṃ yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘ဣမာနိ ခော, (တာနိ သန္ဒက, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရိ အနသ္သာသိကာနိ ဗ္ရဟ္မစရိယာနိ အက္ခာတာနိ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။
‘‘Imāni kho, (tāni sandaka, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāri anassāsikāni brahmacariyāni akkhātāni yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.
‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! ယာဝဉ္စိဒံ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရိ အနသ္သာသိကာနေဝ ဗ္ရဟ္မစရိယာနိ အနသ္သာသိကာနိ ဗ္ရဟ္မစရိယာနီတိ အက္ခာတာနိ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ နာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ သော ပန, ဘော အာနန္ဒ, သတ္ထာ ကိံ ဝာဒီ ကိံ အက္ခာယီ ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။
‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! Yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāri anassāsikāneva brahmacariyāni anassāsikāni brahmacariyānīti akkhātāni yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ na vaseyya, vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. So pana, bho ānanda, satthā kiṃ vādī kiṃ akkhāyī yattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.
၂၃၃. ‘‘ဣဓ, သန္ဒက, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ပေ.။ 23 သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခော 24, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
233. ‘‘Idha, sandaka, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā…pe… 25 so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yasmiṃ kho 26, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ... ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Puna caparaṃ, sandaka, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe... dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Puna caparaṃ, sandaka, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, သန္ဒက, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘Puna caparaṃ, sandaka, bhikkhu sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ယသ္မိံ ခော, သန္ဒက, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ တတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော သသက္ကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသေယ္ယ, ဝသန္တော စ အာရာဓေယ္ယ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Yasmiṃ kho, sandaka, satthari sāvako evarūpaṃ uḷāravisesaṃ adhigacchati tattha viññū puriso sasakkaṃ brahmacariyaṃ vaseyya, vasanto ca ārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.
၂၃၄. ‘‘ယော ပန သော, ဘော အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ သော ကာမေ’’တိ? ‘‘ယော သော, သန္ဒက, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော အဘဗ္ဗော သော ပဉ္စဋ္ဌာနာနိ အဇ္ဈာစရိတုံ။ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သဉ္စိစ္စ ပာဏံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတုံ, အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒာတုံ, အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝေတုံ, အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတုံ, အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သန္နိဓိကာရကံ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ, သေယ္ယထာပိ ပုဗ္ဗေ အဂာရိယဘူတော။ ယော သော, သန္ဒက, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော အဘဗ္ဗော သော ဣမာနိ ပဉ္စဋ္ဌာနာနိ အဇ္ဈာစရိတု’’န္တိ။
234. ‘‘Yo pana so, bho ānanda, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto paribhuñjeyya so kāme’’ti? ‘‘Yo so, sandaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto abhabbo so pañcaṭṭhānāni ajjhācarituṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātuṃ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevetuṃ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ, abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ, seyyathāpi pubbe agāriyabhūto. Yo so, sandaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto abhabbo so imāni pañcaṭṭhānāni ajjhācaritu’’nti.
၂၃၅. ‘‘ယော ပန သော, ဘော အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော တသ္သ စရတော စေဝ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒသ္သနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝာ’’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, သန္ဒက, ဥပမံ တေ ကရိသ္သာမိ; ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, သန္ဒက, ပုရိသသ္သ ဟတ္ထပာဒာ ဆိန္နာ; တသ္သ စရတော စေဝ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ (ဇာနာတိ – ‘ဆိန္နာ မေ ဟတ္ထပာဒာ’တိ, ဥဒာဟု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဇာနာတိ – ‘ဆိန္နာ မေ ဟတ္ထပာဒာ’’’တိ? ‘‘န ခော, ဘော အာနန္ဒ, သော ပုရိသော သတတံ သမိတံ ဇာနာတိ – ‘ဆိန္နာ မေ ဟတ္ထပာဒာ’ တိ။) 27 အပိ စ ခော ပန နံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ဇာနာတိ – ‘ဆိန္နာ မေ ဟတ္ထပာဒာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, သန္ဒက, ယော သော ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော တသ္သ စရတော စေဝ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ (ဉာဏဒသ္သနံ န ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝာ’တိ;) 28 အပိ စ ခော ပန နံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝာ’’’တိ။
235. ‘‘Yo pana so, bho ānanda, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto tassa carato ceva tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ‘khīṇā me āsavā’’’ti? ‘‘Tena hi, sandaka, upamaṃ te karissāmi; upamāyapidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti. Seyyathāpi, sandaka, purisassa hatthapādā chinnā; tassa carato ceva tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ (jānāti – ‘chinnā me hatthapādā’ti, udāhu paccavekkhamāno jānāti – ‘chinnā me hatthapādā’’’ti? ‘‘Na kho, bho ānanda, so puriso satataṃ samitaṃ jānāti – ‘chinnā me hatthapādā’ ti.) 29 Api ca kho pana naṃ paccavekkhamāno jānāti – ‘chinnā me hatthapādā’’’ti. ‘‘Evameva kho, sandaka, yo so bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto tassa carato ceva tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ (ñāṇadassanaṃ na paccupaṭṭhitaṃ – ‘khīṇā me āsavā’ti;) 30 api ca kho pana naṃ paccavekkhamāno jānāti – ‘khīṇā me āsavā’’’ti.
၂၃၆. ‘‘ကီဝဗဟုကာ ပန, ဘော အာနန္ဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ နိယ္ယာတာရော’’တိ? ‘‘န ခော, သန္ဒက, ဧကံယေဝ သတံ န ဒ္ဝေ သတာနိ န တီဏိ သတာနိ န စတ္တာရိ သတာနိ န ပဉ္စ သတာနိ, အထ ခော ဘိယ္ယောဝ ယေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ နိယ္ယာတာရော’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! န စ နာမ သဓမ္မောက္ကံသနာ ဘဝိသ္သတိ, န ပရဓမ္မဝမ္ဘနာ, အာယတနေ စ ဓမ္မဒေသနာ တာဝ ဗဟုကာ စ နိယ္ယာတာရော ပညာယိသ္သန္တိ။ ဣမေ ပနာဇီဝကာ ပုတ္တမတာယ ပုတ္တာ အတ္တာနဉ္စေဝ ဥက္ကံသေန္တိ, ပရေ စ ဝမ္ဘေန္တိ တယော စေဝ နိယ္ယာတာရော ပညပေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – နန္ဒံ ဝစ္ဆံ, ကိသံ သံကိစ္စံ, မက္ခလိံ ဂောသာလ’’န္တိ။ အထ ခော သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော သကံ ပရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘စရန္တု ဘောန္တော သမဏေ ဂောတမေ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော။ န ဒာနိ သုကရံ အမ္ဟေဟိ လာဘသက္ကာရသိလောကေ ပရိစ္စဇိတု’’န္တိ။ ဣတိ ဟိဒံ သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော သကံ ပရိသံ ဥယ္ယောဇေသိ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယေတိ။
236. ‘‘Kīvabahukā pana, bho ānanda, imasmiṃ dhammavinaye niyyātāro’’ti? ‘‘Na kho, sandaka, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova ye imasmiṃ dhammavinaye niyyātāro’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! Na ca nāma sadhammokkaṃsanā bhavissati, na paradhammavambhanā, āyatane ca dhammadesanā tāva bahukā ca niyyātāro paññāyissanti. Ime panājīvakā puttamatāya puttā attānañceva ukkaṃsenti, pare ca vambhenti tayo ceva niyyātāro paññapenti, seyyathidaṃ – nandaṃ vacchaṃ, kisaṃ saṃkiccaṃ, makkhaliṃ gosāla’’nti. Atha kho sandako paribbājako sakaṃ parisaṃ āmantesi – ‘‘carantu bhonto samaṇe gotame brahmacariyavāso. Na dāni sukaraṃ amhehi lābhasakkārasiloke pariccajitu’’nti. Iti hidaṃ sandako paribbājako sakaṃ parisaṃ uyyojesi bhagavati brahmacariyeti.
သန္ဒကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
Sandakasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၆. သန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sandakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၆. သန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sandakasuttavaṇṇanā