| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੬. ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Sandakasuttavaṇṇanā
੨੨੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਲਕ੍ਖਗੁਹਾਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਗੁਹਾਯ ਦ੍વਾਰੇ ਪਿਲਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਲਕ੍ਖਗੁਹਾਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ વਿવੇਕਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤੋ। ਦੇવਕਤਸੋਬ੍ਭੋਤਿ વਸ੍ਸੋਦਕੇਨੇવ ਤਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੋ ਮਹਾਉਦਕਰਹਦੋ। ਗੁਹਾਦਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗੁਹਾਤਿ ਪਂਸੁਗੁਹਾ। ਸਾ ਉਨ੍ਨਮੇ ਉਦਕਮੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਤੋ ਉਮਙ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾ ਖਾਣੁਕੇ ਚ ਪਂਸੁਞ੍ਚ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਥਮ੍ਭੇ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨਗੇਹਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਸਾ વਸ੍ਸਾਨੇ ਉਦਕਪੁਣ੍ਣਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਿਦਾਘੇ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਗੁਹਾਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। વਿਹਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗਿਯਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਬ੍ਬਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વਾਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।
223.Evaṃme sutanti sandakasuttaṃ. Tattha pilakkhaguhāyanti tassā guhāya dvāre pilakkharukkho ahosi, tasmā pilakkhaguhātveva saṅkhaṃ gatā. Paṭisallānā vuṭṭhitoti vivekato vuṭṭhito. Devakatasobbhoti vassodakeneva tinnaṭṭhāne jāto mahāudakarahado. Guhādassanāyāti ettha guhāti paṃsuguhā. Sā unname udakamuttaṭṭhāne ahosi, ekato umaṅgaṃ katvā khāṇuke ca paṃsuñca nīharitvā anto thambhe ussāpetvā matthake padaracchannagehasaṅkhepena katā, tattha te paribbājakā vasanti. Sā vassāne udakapuṇṇā tiṭṭhati, nidāghe tattha vasanti. Taṃ sandhāya ‘‘guhādassanāyā’’ti āha. Vihāradassanatthañhi anamataggiyaṃ paccavekkhitvā samuddapabbatadassanatthaṃ vāpi gantuṃ vaṭṭatīti.
ਉਨ੍ਨਾਦਿਨਿਯਾਤਿ ਉਚ੍ਚਂ ਨਦਮਾਨਾਯ। ਏવਂ ਨਦਮਾਨਾਯ ਚਸ੍ਸਾ ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਨવਸੇਨ ਉਚ੍ਚੋ, ਦਿਸਾਸੁ ਪਤ੍ਥਟવਸੇਨ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦੋ, ਤਾਯ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾਯ। ਤੇਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯવਤ੍ਤਂ વਾ ਬੋਧਿવਤ੍ਤਂ વਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਂ વਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ ਤੇ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਬਾਲਾਤਪੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਸਾਯਂ વਾ ਕਥਾਯ ਫਾਸੁਕਤ੍ਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੋ ਸੋਭਣੋ ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦੀਨਿ વਾ ਆਰਬ੍ਭ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਦਾਰਕਦਾਰਿਕਾવਣ੍ਣੇ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਭવਸ੍ਸਾਦਾਦਿવਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਕਥਾਦਿਅਨੇਕવਿਧਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਾਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾ ਕਥਾਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ ਮਨ੍ਧਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਸੋਕੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਰਾਜਕਥਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਚੋਰਕਥਾਦੀਸੁ।
Unnādiniyāti uccaṃ nadamānāya. Evaṃ nadamānāya cassā uddhaṅgamanavasena ucco, disāsu patthaṭavasena mahāsaddoti uccāsaddamahāsaddo, tāya uccāsaddamahāsaddāya. Tesaṃ paribbājakānaṃ pātova uṭṭhāya kattabbaṃ nāma cetiyavattaṃ vā bodhivattaṃ vā ācariyupajjhāyavattaṃ vā yonisomanasikāro vā natthi. Tena te pātova uṭṭhāya bālātape nisinnā, sāyaṃ vā kathāya phāsukatthāya sannipatitā ‘‘imassa hattho sobhaṇo imassa pādo’’ti evaṃ aññamaññassa hatthapādādīni vā ārabbha itthipurisadārakadārikāvaṇṇe vā aññaṃ vā kāmassādabhavassādādivatthuṃ ārabbha kathaṃ paṭṭhapetvā anupubbena rājakathādianekavidhaṃ tiracchānakathaṃ kathenti. Sā hi aniyyānikattā saggamokkhamaggānaṃ tiracchānabhūtā kathāti tiracchānakathā. Tattha rājānaṃ ārabbha ‘‘mahāsammato mandhātā dhammāsoko evaṃmahānubhāvo’’tiādinā nayena pavattā kathā rājakathā. Esa nayo corakathādīsu.
ਤੇਸੁ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਰਾਜਾ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਕਥਾવ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਏવਂ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਖਯਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾવੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਚੋਰੇਸੁਪਿ ‘‘ਮੂਲਦੇવੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਮੇਘਮਾਲੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਹੋ ਸੂਰਾਤਿ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਕਥਾવ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ। ਯੁਦ੍ਧੇਪਿ ਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ‘‘ਅਸੁਕੇਨ ਅਸੁਕੋ ਏવਂ ਮਾਰਿਤੋ ਏવਂ વਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦવਸੇਨੇવ ਕਥਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ। ‘‘ਤੇਪਿ ਨਾਮ ਖਯਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਥਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਹੋਤਿ। ਅਪਿਚ ਅਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਏવਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧવਨ੍ਤਂ ਰਸવਨ੍ਤਂ ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖਾਦਿਮ੍ਹ ਭੁਞ੍ਜਿਮ੍ਹ ਪਿવਿਮ੍ਹ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਕਥੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਂ વਣ੍ਣਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਸਯਨਂ ਮਾਲਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਦਮ੍ਹ, ਚੇਤਿਯੇ ਪੂਜਂ ਅਕਰਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Tesu ‘‘asuko rājā abhirūpo dassanīyo’’tiādinā nayena gehassitakathāva tiracchānakathā hoti. ‘‘Sopi nāma evaṃ mahānubhāvo khayaṃ gato’’ti evaṃ pavattā pana kammaṭṭhānabhāve tiṭṭhati. Coresupi ‘‘mūladevo evaṃmahānubhāvo, meghamālo evaṃmahānubhāvo’’ti tesaṃ kammaṃ paṭicca aho sūrāti gehassitakathāva tiracchānakathā. Yuddhepi bhāratayuddhādīsu ‘‘asukena asuko evaṃ mārito evaṃ viddho’’ti kāmassādavaseneva kathā tiracchānakathā. ‘‘Tepi nāma khayaṃ gatā’’ti evaṃ pavattā pana sabbattha kathā kammaṭṭhānameva hoti. Apica annādīsu ‘‘evaṃ vaṇṇavantaṃ gandhavantaṃ rasavantaṃ phassasampannaṃ khādimha bhuñjimha pivimha paribhuñjimhā’’ti kāmassādavasena kathetuṃ na vaṭṭati, sātthakaṃ pana katvā – ‘‘pubbe evaṃ vaṇṇādisampannaṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ sayanaṃ mālaṃ gandhaṃ sīlavantānaṃ adamha, cetiye pūjaṃ akarimhā’’ti kathetuṃ vaṭṭati.
ਞਾਤਿਕਥਾਦੀਸੁਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਂ ਏવਂ વਿਚਿਤ੍ਰੇਹਿ ਯਾਨੇਹਿ ਚਰਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਪਿ ਨੋ ਞਾਤਕਾ ਖਯਂ ਗਤਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਂ ਏવਰੂਪਾ ਉਪਾਹਨਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਗਾਮਕਥਾਪਿ ਸੁਨਿવਿਟ੍ਠਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਸੁਭਿਕ੍ਖਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾਦਿવਸੇਨ વਾ ‘‘ਅਸੁਕਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਾ ਏવਂ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾਤਿ વਾ ਖਯવਯਂ ਗਤਾਤਿ વਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨਿਗਮਨਗਰਜਨਪਦਕਥਾਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਤ੍ਥਿਕਥਾਪਿ વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਖਯਂ ਗਤਾਤਿ ਏવਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੂਰਕਥਾਪਿ ਨਨ੍ਦਿਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਯੋਧੋ ਸੂਰੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧੋ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ ਖਯਂ ਗਤੋਤਿ ਏવਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। વਿਸਿਖਾਕਥਾਪਿ ਅਸੁਕਾ વਿਸਿਖਾ ਸੁਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਖਯਂ ਗਤਾ ਇਚ੍ਚੇવਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Ñātikathādīsupi ‘‘amhākaṃ ñātakā sūrā samatthā’’ti vā ‘‘pubbe mayaṃ evaṃ vicitrehi yānehi carimhā’’ti vā assādavasena vattuṃ na vaṭṭati, sātthakaṃ pana katvā ‘‘tepi no ñātakā khayaṃ gatā’’ti vā ‘‘pubbe mayaṃ evarūpā upāhanā saṅghassa adamhā’’ti vā kathetabbā. Gāmakathāpi suniviṭṭhadunniviṭṭhasubhikkhadubbhikkhādivasena vā ‘‘asukagāmavāsino sūrā samatthā’’ti vā evaṃ assādavasena na vaṭṭati, sātthakaṃ pana katvā saddhā pasannāti vā khayavayaṃ gatāti vā vattuṃ vaṭṭati. Nigamanagarajanapadakathāsupi eseva nayo. Itthikathāpi vaṇṇasaṇṭhānādīni paṭicca assādavasena na vaṭṭati, saddhā pasannā khayaṃ gatāti evameva vaṭṭati. Sūrakathāpi nandimitto nāma yodho sūro ahosīti assādavaseneva na vaṭṭati, saddho pasanno ahosi khayaṃ gatoti evameva vaṭṭati. Visikhākathāpi asukā visikhā suniviṭṭhā dunniviṭṭhā sūrā samatthāti assādavaseneva na vaṭṭati, saddhā pasannā khayaṃ gatā iccevaṃ vaṭṭati.
ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਾਤਿ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਉਦਕਤਿਤ੍ਥਕਥਾ વਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਕਥਾ વਾ। ਸਾਪਿ ‘‘ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਨਚ੍ਚਿਤੁਂ ਗਾਯਿਤੁਂ ਛੇਕਾ’’ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਾਤਿ ਅਤੀਤਞਾਤਿਕਥਾ। ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਮਾਨਞਾਤਿਕਥਾਸਦਿਸੋવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Kumbhaṭṭhānakathāti kumbhaṭṭhānaudakatitthakathā vā vuccati kumbhadāsikathā vā. Sāpi ‘‘pāsādikā naccituṃ gāyituṃ chekā’’ti assādavasena na vaṭṭati, saddhā pasannātiādinā nayeneva vaṭṭati. Pubbapetakathāti atītañātikathā. Tattha vattamānañātikathāsadisova vinicchayo.
ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਾਤਿ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅવਸੇਸਾ ਨਾਨਾਸਭਾવਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾ। ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾਤਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਕੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ, ਅਸੁਕੇਨ ਨਾਮ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ, ਕਾਕਾ ਸੇਤਾ ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਸੇਤਤ੍ਤਾ, ਬਕਾ ਰਤ੍ਤਾ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ ਲੋਕਾਯਤવਿਤਣ੍ਡਸਲ੍ਲਾਪਕਥਾ।
Nānattakathāti purimapacchimakathāvimuttā avasesā nānāsabhāvā niratthakakathā. Lokakkhāyikāti ayaṃ loko kena nimmito, asukena nāma nimmito, kākā setā aṭṭhīnaṃ setattā, bakā rattā lohitassa rattattāti evamādikā lokāyatavitaṇḍasallāpakathā.
ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਨਾਮ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਸਾਗਰੋ, ਸਾਗਰਦੇવੇਨ ਖਣਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਗਰੋ, ਖਤੋ ਮੇਤਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਨਿવੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦੋਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਕਥਾ। ਇਤਿ ਭવੋ, ਇਤਿ ਅਭવੋਤਿ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਾਰਣਂ વਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਕਥਾ ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਭવੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ, ਅਭવੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ। ਭવੋਤਿ વਡ੍ਢਿ, ਅਭવੋਤਿ ਹਾਨਿ। ਭવੋਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ, ਅਭવੋਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥੋ। ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਛਬ੍ਬਿਧਾਯ ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏવਰੂਪਿਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।
Samuddakkhāyikā nāma kasmā samuddo sāgaro, sāgaradevena khaṇitattā sāgaro, khato meti hatthamuddāya niveditattā samuddoti evamādikā niratthakā samuddakkhāyikakathā. Iti bhavo, iti abhavoti yaṃ vā taṃ vā niratthakakāraṇaṃ vatvā pavattitakathā itibhavābhavakathā. Ettha ca bhavoti sassataṃ, abhavoti ucchedaṃ. Bhavoti vaḍḍhi, abhavoti hāni. Bhavoti kāmasukhaṃ, abhavoti attakilamatho. Iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ bāttiṃsatiracchānakathā nāma hoti. Evarūpiṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā nisinno hoti.
ਤਤੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ – ‘‘ਇਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਤਿવਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਗਾਰવਾ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਮਯਞ੍ਚ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਾવਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨੇ ਖਜ੍ਜੋਪਨਕੂਪਮਾ ਜਾਤਾ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋਪਿ ਨੋ ਪਰਿਹੀਨੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਗੋਤਮਸਾવਕੋ વਾ ਗਿਹਿਉਪਟ੍ਠਾਕੋਪਿ વਾਸ੍ਸ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਤਿવਿਯ ਲਜ੍ਜਨੀਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਰਿਸਦੋਸੋ ਖੋ ਪਨ ਪਰਿਸਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਆਰੋਹਤੀ’’ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ।
Tato sandako paribbājako te paribbājake oloketvā – ‘‘ime paribbājakā ativiya aññamaññaṃ agāravā appatissā, mayañca samaṇassa gotamassa pātubhāvato paṭṭhāya sūriyuggamane khajjopanakūpamā jātā, lābhasakkāropi no parihīno. Sace pana imaṃ ṭhānaṃ samaṇo gotamo gotamasāvako vā gihiupaṭṭhākopi vāssa āgaccheyya, ativiya lajjanīyaṃ bhavissati. Parisadoso kho pana parisajeṭṭhakasseva upari ārohatī’’ti ito cito ca vilokento theraṃ addasa. Tena vuttaṃ addasā kho sandako paribbājako…pe… tuṇhī ahesunti.
ਤਤ੍ਥ ਸਣ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸਿ, વਜ੍ਜਮਸ੍ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਸਿ। ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਠਪੇਸਿ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ વਜ੍ਜਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਾਰੁਪਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਰਜੋਕਿਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਞ੍ਛਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸਾ વਜ੍ਜਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਠਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਕਾਮਾਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਕਕਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਏਕਕਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦવਿਨੀਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਰવੇਨ ਬੁਦ੍ਧੇਨ વਿਨੀਤਾ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋਤਿ ਯਂ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਂ। ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ। ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਧਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ।
Tattha saṇṭhapesīti sikkhāpesi, vajjamassā paṭicchādesi. Yathā suṭṭhapitā hoti, tathā naṃ ṭhapesi. Yathā nāma parisamajjhaṃ pavisanto puriso vajjapaṭicchādanatthaṃ nivāsanaṃ saṇṭhapeti, pārupanaṃ saṇṭhapeti, rajokiṇṇaṭṭhānaṃ puñchati, evamassā vajjapaṭicchādanatthaṃ ‘‘appasaddā bhonto’’ti sikkhāpento yathā suṭṭhapitā hoti, tathā naṃ ṭhapesīti attho. Appasaddakāmāti appasaddaṃ icchanti, ekakā nisīdanti, ekakā tiṭṭhanti, na gaṇasaṅgaṇikāya yāpenti. Appasaddavinītāti appasaddena niravena buddhena vinītā. Appasaddassavaṇṇavādinoti yaṃ ṭhānaṃ appasaddaṃ nissaddaṃ. Tassa vaṇṇavādino. Upasaṅkamitabbaṃ maññeyyāti idhāgantabbaṃ maññeyya.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਕਿਰ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ વਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੇਸੁ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤੇਸੁ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਆਗਤੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਗਤੋ, ਨ ਖੋ ਪਨੇਤੇ ਯਸ੍ਸ વਾ ਤਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਸ੍ਸਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਤ੍ਤਮਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚੇ ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋਪਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਾਯਮਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਕਿਰ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭવਂ ਗੋਤਮੋਪਿ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾવਕਾਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਗ੍ਗਾ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਅਮ੍ਹੇ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਥ, ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਥ, ਕਿਂ વੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਪਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਏਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਦਕਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
Kasmā panesa therassa upasaṅkamanaṃ paccāsīsatīti. Attano vuddhiṃ patthayamāno. Paribbājakā kira buddhesu vā buddhasāvakesu vā attano santikaṃ āgatesu – ‘‘ajja amhākaṃ santikaṃ samaṇo gotamo āgato, sāriputto āgato, na kho panete yassa vā tassa vā santikaṃ gacchanti, passatha amhākaṃ uttamabhāva’’nti attano upaṭṭhākānaṃ santike attānaṃ ukkhipanti ucce ṭhāne ṭhapenti. Bhagavatopi upaṭṭhāke gaṇhituṃ vāyamanti. Te kira bhagavato upaṭṭhāke disvā evaṃ vadanti – ‘‘tumhākaṃ satthā bhavaṃ gotamopi gotamassa sāvakāpi amhākaṃ santikaṃ āgacchanti, mayaṃ aññamaññaṃ samaggā. Tumhe pana amhe akkhīhi passituṃ na icchatha, sāmīcikammaṃ na karotha, kiṃ vo amhehi aparaddha’’nti. Appekacce manussā – ‘‘buddhāpi etesaṃ santikaṃ gacchanti, kiṃ amhāka’’nti tato paṭṭhāya te disvā nappamajjanti. Tuṇhī ahesunti sandakaṃ parivāretvā nissaddā nisīdiṃsu.
੨੨੪. ਸ੍વਾਗਤਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਆਗਮਨਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ। ਭવਨ੍ਤੇ ਹਿ ਨੋ ਆਗਤੇ ਆਨਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਸੋਕੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋਤਿ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰવਚਨਮੇਤਂ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮਂ ਚਾਰਿਕਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਗਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਨ ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਆਸਨਂ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤੁ ਭવਂ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ।
224.Svāgataṃ bhoto ānandassāti suāgamanaṃ bhoto ānandassa. Bhavante hi no āgate ānando hoti, gate sokoti dīpeti. Cirassaṃ khoti piyasamudācāravacanametaṃ. Thero pana kālena kālaṃ paribbājakārāmaṃ cārikatthāya gacchatīti purimagamanaṃ gahetvā evamāha. Evañca pana vatvā na mānatthaddho hutvā nisīdi, attano pana āsanā vuṭṭhāya taṃ āsanaṃ papphoṭetvā theraṃ āsanena nimantento nisīdatu bhavaṃ ānando, idamāsanaṃ paññattanti āha.
ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ વੋ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਮਮਾਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ વਿਪ੍ਪਕਤਾ, ਮਮਾਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਤਮਾ ਕਥਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨ ਗਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
Antarākathāvippakatāti nisinnānaṃ vo ārambhato paṭṭhāya yāva mamāgamanaṃ etasmiṃ antare kā nāma kathā vippakatā, mamāgamanapaccayā katamā kathā pariyantaṃ na gatāti pucchati.
ਅਥ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ‘‘ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾવ ਏਸਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਾ વਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਰਤੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੇਸਾ, ਭੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਨੇਸਾ ਭੋਤੋਤਿ ਸਚੇ ਭવਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਪੇਸਾ ਕਥਾ ਨ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨਿਮਾਯ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਭੋਤੋ ਪਨ ਆਗਮਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਦੇવ ਸੁਕਾਰਣਂ ਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮਮ੍ਹਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਸਾਧੁ વਤ ਭવਨ੍ਤਂ ਯੇ વਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਕੇਤਿ ਆਚਰਿਯਸਮਯੇ। ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸવਿਰਹਿਤਾਨਿ। ਸਸਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਏਕਂਸਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਨ વਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਅਨવਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ।
Atha paribbājako ‘‘niratthakakathāva esā nissārā vaṭṭasannissitā, na tumhākaṃ purato vattabbataṃ arahatī’’ti dīpento tiṭṭhatesā, bhotiādimāha. Nesā bhototi sace bhavaṃ sotukāmo bhavissati, pacchāpesā kathā na dullabhā bhavissati, amhākaṃ panimāya attho natthi. Bhoto pana āgamanaṃ labhitvā aññadeva sukāraṇaṃ kathaṃ sotukāmamhāti dīpeti. Tato dhammadesanaṃ yācanto sādhu vata bhavantaṃ ye vātiādimāha. Tattha ācariyaketi ācariyasamaye. Anassāsikānīti assāsavirahitāni. Sasakkanti ekaṃsatthe nipāto, viññū puriso ekaṃseneva na vaseyyāti attho. Vasanto ca nārādheyyāti na sampādeyya, na paripūreyyāti vuttaṃ hoti. Ñāyaṃ dhammaṃ kusalanti kāraṇabhūtaṃ anavajjaṭṭhena kusalaṃ dhammaṃ.
੨੨੫. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ। ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੦) વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋਤਿ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਮਯੋ। ਪਥવੀ ਪਥવੀਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਬਾਹਿਰਪਥવੀਧਾਤੁਂ। ਅਨੁਪੇਤੀਤਿ ਅਨੁਯਾਤਿ। ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਅਨੁਗਚ੍ਛਤੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਭਯੇਨਾਪਿ ਉਪੇਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਪਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਆਸਨ੍ਦਿਪਞ੍ਚਮਾਤਿ ਨਿਪਨ੍ਨਮਞ੍ਚੇਨ ਪਞ੍ਚਮਾ, ਮਞ੍ਚੋ ਚੇવ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਞ੍ਚਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾવਾਲ਼ਾਹਨਾਤਿ ਯਾવ ਸੁਸਾਨਾ। ਪਦਾਨੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ ਸੀਲવਾ ਅਹੋਸਿ, ਏવਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ਗੁਣਪਦਾਨਿ। ਸਰੀਰਮੇવ વਾ ਏਤ੍ਥ ਪਦਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਕਾਪੋਤਕਾਨੀਤਿ ਕਪੋਤਕવਣ੍ਣਾਨਿ, ਪਾਰਾવਤਪਕ੍ਖવਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
225.Idhāti imasmiṃ loke. Natthi dinnantiādīni sāleyyakasutte (ma. ni. 1.440) vuttāni. Cātumahābhūtikoti catumahābhūtamayo. Pathavī pathavīkāyanti ajjhattikā pathavīdhātu bāhirapathavīdhātuṃ. Anupetīti anuyāti. Anupagacchatīti tasseva vevacanaṃ, anugacchatītipi attho, ubhayenāpi upeti upagacchatīti dasseti. Āpādīsupi eseva nayo. Indriyānīti manacchaṭṭhāni indriyāni ākāsaṃ pakkhandanti. Āsandipañcamāti nipannamañcena pañcamā, mañco ceva, cattāro mañcapāde gahetvā ṭhitā cattāro purisā cāti attho. Yāvāḷāhanāti yāva susānā. Padānīti ayaṃ evaṃ sīlavā ahosi, evaṃ dussīlotiādinā nayena pavattāni guṇapadāni. Sarīrameva vā ettha padānīti adhippetaṃ. Kāpotakānīti kapotakavaṇṇāni, pārāvatapakkhavaṇṇānīti attho.
ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਾਤਿ ਭਸ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਲ਼ਿ। ਆਹੁਤਿਯੋਤਿ ਯਂ ਪਹੇਣਕਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਭੇਦਂ ਦਿਨ੍ਨਦਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਛਾਰਿਕਾવਸਾਨਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਫਲਦਾਯਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਤ੍ਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਤ੍ਤੂਹਿ ਬਾਲਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਬਾਲੇਹਿ ਅਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮਿਦਂ ਦਾਨਂ, ਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ। ਬਾਲਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਥਿਕવਾਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਿਨ੍ਨਫਲਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਅਤ੍ਥਿਕવਾਦਂਯੇવ વਦਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤੁਚ੍ਛਂ વਚਨਂ ਮੁਸਾવਿਲਾਪੋ। ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚਾਤਿ ਬਾਲਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚ।
Bhassantāti bhasmantā, ayameva vā pāḷi. Āhutiyoti yaṃ paheṇakasakkārādibhedaṃ dinnadānaṃ, sabbaṃ taṃ chārikāvasānameva hoti, na tato paraṃ phaladāyakaṃ hutvā gacchatīti attho. Dattupaññattanti dattūhi bālamanussehi paññattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – bālehi abuddhīhi paññattamidaṃ dānaṃ, na paṇḍitehi. Bālā denti, paṇḍitā gaṇhantīti dasseti. Atthikavādanti atthi dinnaṃ dinnaphalanti imaṃ atthikavādaṃyeva vadanti tesaṃ tucchaṃ vacanaṃ musāvilāpo. Bāleca paṇḍite cāti bālā ca paṇḍitā ca.
ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਕਤੇਨੇવ ਸਮਣਕਮ੍ਮੇਨ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਯੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅવੁਸਿਤੇਨੇવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વੁਸਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮੇ। ਸਮਸਮਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਸਮਾ, ਸਮੇਨ વਾ ਗੁਣੇਨ ਸਮਾ। ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਾਨਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾ।
Akatena me ettha katanti mayhaṃ akateneva samaṇakammena ettha etassa samaye kammaṃ kataṃ nāma hoti, avusiteneva brahmacariyena vusitaṃ nāma hoti. Etthāti etasmiṃ samaṇadhamme. Samasamāti ativiya samā, samena vā guṇena samā. Sāmaññaṃ pattāti samānabhāvaṃ pattā.
੨੨੬. ਕਰਤੋਤਿਆਦੀਨਿ ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਥਾ ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂਤਿਆਦੀਨਿ।
226.Karatotiādīni apaṇṇakasutte vuttāni. Tathā natthi hetūtiādīni.
੨੨੮. ਚਤੁਤ੍ਥਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੇ ਅਕਟਾਤਿ ਅਕਤਾ। ਅਕਟવਿਧਾਤਿ ਅਕਤવਿਧਾਨਾ, ਏવਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਾਪਿਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾਪਿ ਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ। ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾਤਿ ਅਨਿਮ੍ਮਾਪਿਤਾ। ਕੇਚਿ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਦਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ। વਞ੍ਝਾਤਿ વਞ੍ਝਪਸੁવਞ੍ਝਤਾਲਾਦਯੋ વਿਯ ਅਫਲਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਜਨਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਪਥવੀਕਾਯਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦਿਜਨਕਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾ વਿਯ ਠਿਤਾਤਿ ਕੂਟਟ੍ਠਾ। ਈਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਮੁਞ੍ਜੇ ਈਸਿਕਾ વਿਯ ਠਿਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਮਿਦਂ ਜਾਯਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਮੁਞ੍ਜਤੋ ਈਸਿਕਾ વਿਯ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਤੀਤਿ। ‘‘ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੁਨਿਖਾਤੋ ਏਸਿਕਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਠਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਯੇਨਪਿ ਤੇਸਂ વਿਨਾਸਾਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏਸਿਕਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਿਯ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚਲਨ੍ਤਿ। ਨ વਿਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਕਤਿਂ ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ। ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਉਪਹਨਨ੍ਤਿ। ਨਾਲਨ੍ਤਿ ਨ ਸਮਤ੍ਥਾ।
228. Catutthabrahmacariyavāse akaṭāti akatā. Akaṭavidhāti akatavidhānā, evaṃ karohīti kenaci kārāpitā na hontīti attho. Animmitāti iddhiyāpi na nimmitā. Animmātāti animmāpitā. Keci animmitabbāti padaṃ vadanti, taṃ neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ sandissati. Vañjhāti vañjhapasuvañjhatālādayo viya aphalā, kassaci ajanakāti attho. Etena pathavīkāyādīnaṃ rūpādijanakabhāvaṃ paṭikkhipati. Pabbatakūṭā viya ṭhitāti kūṭaṭṭhā. Īsikaṭṭhāyiṭṭhitāti muñje īsikā viya ṭhitā. Tatrāyamadhippāyo – yamidaṃ jāyatīti vuccati, taṃ muñjato īsikā viya vijjamānameva nikkhamatīti. ‘‘Esikaṭṭhāyiṭṭhitā’’tipi pāṭho, sunikhāto esikatthambho niccalo tiṭṭhati, evaṃ ṭhitāti attho. Ubhayenapi tesaṃ vināsābhāvaṃ dīpeti. Na iñjantīti esikatthambho viya ṭhitattā na calanti. Na vipariṇāmentīti pakatiṃ na jahanti. Na aññamaññaṃ byābādhentīti aññamaññaṃ na upahananti. Nālanti na samatthā.
ਪਥવੀਕਾਯੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪਥવੀਯੇવ ਪਥવੀਕਾਯੋ, ਪਥવੀਸਮੂਹੋ વਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਜੀવਸਤ੍ਤਮੇਸੁ ਕਾਯੇਸੁ। ਨਤ੍ਥਿ ਹਨ੍ਤਾ વਾਤਿ ਹਨ੍ਤੁਂ વਾ ਘਾਤੇਤੁਂ વਾ ਸੋਤੁਂ વਾ ਸਾવੇਤੁਂ વਾ ਜਾਨਿਤੁਂ વਾ ਜਾਨਾਪੇਤੁਂ વਾ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਤ੍વੇવ ਕਾਯਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਮੁਗ੍ਗਰਾਸਿਆਦੀਸੁ ਪਹਟਂ ਸਤ੍ਥਂ ਮੁਗ੍ਗਰਾਸਿਆਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪવਿਸਤਿ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਕਾਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਛਿਦ੍ਦੇਨ વਿવਰੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਪવਿਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਮੀ’’ਤਿ ਕੇવਲਂ ਸਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੋਨਿਪਮੁਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਪਮੁਖਯੋਨੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਯੋਨੀਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਸਟ੍ਠਿਸਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਛਸਤਾਨਿ। ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨੋ ਸਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਤਾਨਿ ਚ, ਕੇવਲਂ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਕੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸੇਨ ਭਣਤਿ। ਤੀਣੀਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ। ਕਮ੍ਮੇ ਚ ਅਡ੍ਢਕਮ੍ਮੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਚੀਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਉਪਡ੍ਢਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਟ੍ਠਿਪਟਿਪਦਾਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਪਟਿਪਦਾਤਿ વਦਤਿ। ਦ੍વਟ੍ਠਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇ ਦ੍વੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ।
Pathavīkāyotiādīsu pathavīyeva pathavīkāyo, pathavīsamūho vā. Tatthāti tesu jīvasattamesu kāyesu. Natthi hantā vāti hantuṃ vā ghātetuṃ vā sotuṃ vā sāvetuṃ vā jānituṃ vā jānāpetuṃ vā samattho nāma natthīti dīpeti. Sattannaṃtveva kāyānanti yathā muggarāsiādīsu pahaṭaṃ satthaṃ muggarāsiādīnaṃ antarena pavisati, evaṃ sattannaṃ kāyānaṃ antarena chiddena vivarena satthaṃ pavisati. Tattha ‘‘ahaṃ imaṃ jīvitā voropemī’’ti kevalaṃ saññāmattameva hotīti dasseti. Yonipamukhasatasahassānīti pamukhayonīnaṃ uttamayonīnaṃ cuddasasatasahassāni aññāni ca saṭṭhisatāni aññāni ca chasatāni. Pañca ca kammuno satānīti pañca kammasatāni ca, kevalaṃ takkamattakena niratthakaṃ diṭṭhiṃ dīpeti. Pañca ca kammāni tīṇi ca kammānītiādīsupi eseva nayo. Keci panāhu pañca kammānīti pañcindriyavasena bhaṇati. Tīṇīti kāyakammādivasenāti. Kamme ca aḍḍhakamme cāti ettha panassa kāyakammañca vacīkammañca kammanti laddhi, manokammaṃ upaḍḍhakammanti. Dvaṭṭhipaṭipadāti dvāsaṭṭhi paṭipadāti vadati. Dvaṭṭhantarakappāti ekasmiṃ kappe catusaṭṭhi antarakappā nāma honti, ayaṃ pana aññe dve ajānanto evamāha. Chaḷābhijātiyo apaṇṇakasutte vitthāritā.
ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋਤਿ ਮਨ੍ਦਭੂਮਿ ਖਿਡ੍ਡਾਭੂਮਿ વੀਮਂਸਕਭੂਮਿ ਉਜੁਗਤਭੂਮਿ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਸਮਣਭੂਮਿ ਜਿਨਭੂਮਿ ਪਨ੍ਨਭੂਮੀਤਿ ਇਮਾ ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋਤਿ વਦਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਸਮ੍ਬਾਧਟ੍ਠਾਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮੋਮੂਹਾ। ਅਯਂ ਮਨ੍ਦਭੂਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਤੋ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਚੇવ વਿਰવਨ੍ਤਿ ਚ। ਸੁਗਤਿਤੋ ਆਗਤਾ ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਹਸਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਖਿਡ੍ਡਾਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਾਦਂ વਾ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਪੀਠਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਦਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ વੀਮਂਸਕਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਪਦਸਾવ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਕਾਲੋ ਉਜੁਗਤਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਸਿਪ੍ਪਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਨਕਾਲੋ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਘਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਨਕਾਲੋ ਸਮਣਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਆਚਰਿਯਂ ਸੇવਿਤ੍વਾ ਜਾਨਨਕਾਲੋ ਜਿਨਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਪਨ੍ਨਕੋ ਜਿਨੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਤਿ ਏવਂ ਅਲਾਭਿਂ ਸਮਣਂ ਪਨ੍ਨਭੂਮੀਤਿ વਦਤਿ।
Aṭṭha purisabhūmiyoti mandabhūmi khiḍḍābhūmi vīmaṃsakabhūmi ujugatabhūmi sekkhabhūmi samaṇabhūmi jinabhūmi pannabhūmīti imā aṭṭha purisabhūmiyoti vadati. Tattha jātadivasato paṭṭhāya sattadivase sambādhaṭṭhānato nikkhantattā sattā mandā honti momūhā. Ayaṃ mandabhūmīti vadati. Ye pana duggatito āgatā honti, te abhiṇhaṃ rodanti ceva viravanti ca. Sugatito āgatā taṃ anussaritvā anussaritvā hasanti. Ayaṃ khiḍḍābhūmi nāma. Mātāpitūnaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā gahetvā bhūmiyaṃ padanikkhipanaṃ vīmaṃsakabhūmi nāma. Padasāva gantuṃ samatthakālo ujugatabhūmi nāma. Sippānaṃ sikkhanakālo sekkhabhūmi nāma. Gharā nikkhamma pabbajanakālo samaṇabhūmi nāma. Ācariyaṃ sevitvā jānanakālo jinabhūmi nāma. Bhikkhu ca pannako jino na kiñci āhāti evaṃ alābhiṃ samaṇaṃ pannabhūmīti vadati.
ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀવਸਤੇਤਿ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀવવੁਤ੍ਤਿਸਤਾਨਿ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਸਤਾਨਿ। ਨਾਗਾવਾਸਸਤੇਤਿ ਨਾਗਮਣ੍ਡਲਸਤਾਨਿ। વੀਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤੇਤਿ વੀਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤਾਨਿ। ਤਿਂਸੇ ਨਿਰਯਸਤੇਤਿ ਤਿਂਸ ਨਿਰਯਸਤਾਨਿ। ਰਜੋਧਾਤੁਯੋਤਿ ਰਜਓਕਿਰਣਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਹਤ੍ਥਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਪਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾਤਿ ਓਟ੍ਠਗੋਣਗਦ੍ਰਭਅਜਪਸੁਮਿਗਮਹਿਂਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਅਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾਤਿ ਸਾਲਿਯવਗੋਧੁਮਮੁਗ੍ਗਕਙ੍ਗੁવਰਕਕੁਦ੍ਰੂਸਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਨਿਗਣ੍ਠਿਗਬ੍ਭਾਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਜਾਤਗਬ੍ਭਾ, ਉਚ੍ਛੁવੇਲ਼ੁਨਲ਼ਾਦਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਦੇવਾਤਿ ਬਹੂ ਦੇવਾ, ਸੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਦਤਿ। ਮਾਨੁਸਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਾ, ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਪਿਸਾਚਾਤਿ ਪਿਸਾਚਾ ਮਹਨ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਦਤਿ।
Ekūnapaññāsaājīvasateti ekūnapaññāsa ājīvavuttisatāni. Paribbājakasateti paribbājakapabbajjasatāni. Nāgāvāsasateti nāgamaṇḍalasatāni. Vīse indriyasateti vīsa indriyasatāni. Tiṃse nirayasateti tiṃsa nirayasatāni. Rajodhātuyoti rajaokiraṇaṭṭhānāni. Hatthapiṭṭhipādapiṭṭhādīni sandhāya vadati. Satta saññīgabbhāti oṭṭhagoṇagadrabhaajapasumigamahiṃse sandhāya vadati. Asaññīgabbhāti sāliyavagodhumamuggakaṅguvarakakudrūsake sandhāya vadati. Nigaṇṭhigabbhāti nigaṇṭhimhi jātagabbhā, ucchuveḷunaḷādayo sandhāya vadati. Satta devāti bahū devā, so pana sattāti vadati. Mānusāpi anantā, so sattāti vadati. Satta pisācāti pisācā mahantā, sattāti vadati.
ਸਰਾਤਿ ਮਹਾਸਰਾ। ਕਣ੍ਣਮੁਣ੍ਡ-ਰਥਕਾਰ-ਅਨੋਤਤ੍ਤ-ਸੀਹਪਪਾਤਕੁਲ਼ਿਰ-ਮੁਚਲਿਨ੍ਦ-ਕੁਣਾਲਦਹੇ ਗਹੇਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਪવੁਟਾਤਿ ਗਣ੍ਠਿਕਾ। ਪਪਾਤਾਤਿ ਮਹਾਪਪਾਤਾ। ਪਪਾਤਸਤਾਨੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪਪਾਤਸਤਾਨਿ। ਸੁਪਿਨਾਤਿ ਮਹਾਸੁਪਿਨਾ। ਸੁਪਿਨਸਤਾਨੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਸੁਪਿਨਸਤਾਨਿ। ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋਤਿ ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ। ਏਤ੍ਥ ਏਕਮ੍ਹਾ ਸਰਾ વਸ੍ਸਸਤੇ વਸ੍ਸਸਤੇ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਤਮ੍ਹਿ ਸਰੇ ਨਿਰੁਦਕੇ ਕਤੇ ਏਕੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪੋਤਿ વਦਤਿ। ਏવਰੂਪਾਨਂ ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਬਾਲਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ। ਪਣ੍ਡਿਤੋਪਿ ਕਿਰ ਅਨ੍ਤਰਾ ਸੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਬਾਲੋਪਿ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Sarāti mahāsarā. Kaṇṇamuṇḍa-rathakāra-anotatta-sīhapapātakuḷira-mucalinda-kuṇāladahe gahetvā vadati. Pavuṭāti gaṇṭhikā. Papātāti mahāpapātā. Papātasatānīti khuddakapapātasatāni. Supināti mahāsupinā. Supinasatānīti khuddakasupinasatāni. Mahākappinoti mahākappānaṃ. Ettha ekamhā sarā vassasate vassasate kusaggena ekaṃ udakabinduṃ nīharitvā nīharitvā sattakkhattuṃ tamhi sare nirudake kate eko mahākappoti vadati. Evarūpānaṃ mahākappānaṃ caturāsītisatasahassāni khepetvā bālā ca paṇḍitā ca dukkhassantaṃ karontīti ayamassa laddhi. Paṇḍitopi kira antarā sujjhituṃ na sakkoti, bālopi tato uddhaṃ na gacchati.
ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅਚੇਲਕਸੀਲੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ। વਤੇਨਾਤਿ ਤਾਦਿਸੇਨ વਤੇਨ। ਤਪੇਨਾਤਿ ਤਪੋਕਮ੍ਮੇਨ। ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ ਨਾਮ ਯੋ ‘‘ਅਹਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ। ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ ਯੋ ‘‘ਅਹਂ ਬਾਲੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਪਰਿਮਾਣਂ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਯਾਤਿ। ਹੇવਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਦੋਣਮਿਤੇਤਿ ਦੋਣੇਨ ਮਿਤਂ વਿਯ। ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ। ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤੇਤਿ વੁਤ੍ਤਪਰਿਮਾਣੇਨ ਕਾਲੇਨ ਕਤਪਰਿਯਨ੍ਤੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨੇਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨਾਨਿ। ਨ ਸਂਸਾਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਹਾਯਤਿ, ਨ ਬਾਲਸ੍ਸ વਡ੍ਢਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਕ੍ਕਂਸਾવਕਂਸੇਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾવਕਂਸਾ, ਹਾਪਨવਡ੍ਢਨਾਨਮੇવੇਤਂ વੇવਚਨਂ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ੇਤਿ વੇਠੇਤ੍વਾ ਕਤਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ਂ। ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਮੇવ ਪਲੇਤੀਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗੇ વਾ ਠਤ੍વਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਮਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਖੀਣੇ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮੇવਂ વੁਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Sīlenāti acelakasīlena vā aññena vā yena kenaci. Vatenāti tādisena vatena. Tapenāti tapokammena. Aparipakkaṃ paripāceti nāma yo ‘‘ahaṃ paṇḍito’’ti antarā visujjhati. Paripakkaṃ phussa phussa byantiṃ karoti nāma yo ‘‘ahaṃ bālo’’ti vuttaparimāṇaṃ kālaṃ atikkamitvā yāti. Hevaṃ natthīti evaṃ natthi. Tañhi ubhayampi na sakkā kātunti dīpeti. Doṇamiteti doṇena mitaṃ viya. Sukhadukkheti sukhadukkhaṃ. Pariyantakateti vuttaparimāṇena kālena katapariyanto. Natthi hāyanavaḍḍhaneti natthi hāyanavaḍḍhanāni. Na saṃsāro paṇḍitassa hāyati, na bālassa vaḍḍhatīti attho. Ukkaṃsāvakaṃseti ukkaṃsāvakaṃsā, hāpanavaḍḍhanānamevetaṃ vevacanaṃ. Idāni tamatthaṃ upamāya sādhento seyyathāpi nāmātiādimāha. Tattha suttaguḷeti veṭhetvā katasuttaguḷaṃ. Nibbeṭhiyamānameva paletīti pabbate vā rukkhagge vā ṭhatvā khittaṃ suttapamāṇena nibbeṭhiyamānaṃ gacchati, sutte khīṇe tattha tiṭṭhati na gacchati. Evamevaṃ vuttakālato uddhaṃ na gacchatīti dasseti.
੨੨੯. ਕਿਮਿਦਨ੍ਤਿ ਕਿਮਿਦਂ ਤવ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਿਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁ ਨਾਮ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨਿਯਤਿવਾਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਸੁਞ੍ਞਂ ਮੇ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
229.Kimidanti kimidaṃ tava aññāṇaṃ, kiṃ sabbaññu nāma tvanti evaṃ puṭṭho samāno niyativāde pakkhipanto suññaṃ me agārantiādimāha.
੨੩੦. ਅਨੁਸ੍ਸવਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸવਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਸ੍ਸવਸਚ੍ਚੋਤਿ ਸવਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯਾਤਿ વਗ੍ਗਪਣ੍ਣਾਸਕਾਯ ਪਿਟਕਗਨ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ।
230.Anussaviko hotīti anussavanissito hoti. Anussavasaccoti savanaṃ saccato gahetvā ṭhito. Piṭakasampadāyāti vaggapaṇṇāsakāya piṭakaganthasampattiyā.
੨੩੨. ਮਨ੍ਦੋਤਿ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ। ਮੋਮੂਹੋਤਿ ਅਤਿਮੂਲ਼੍ਹੋ। વਾਚਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વਾਚਾਯ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕੀਦਿਸਂ? ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਅਮਰਾ ਨਾਮ ਮਚ੍ਛਜਾਤਿ। ਸਾ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਨਿਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਉਦਕੇ ਸਨ੍ਧਾવਮਾਨਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਏવਮੇવ ਅਯਮ੍ਪਿ વਾਦੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ, ਗਾਹਂ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ।
232.Mandoti mandapañño. Momūhoti atimūḷho. Vācāvikkhepaṃ āpajjatīti vācāya vikkhepaṃ āpajjati. Kīdisaṃ? Amarāvikkhepaṃ, apariyantavikkhepanti attho. Atha vā amarā nāma macchajāti. Sā ummujjananimmujjanādivasena udake sandhāvamānā gahetuṃ na sakkāti evameva ayampi vādo ito cito ca sandhāvati, gāhaṃ na upagacchatīti amarāvikkhepoti vuccati. Taṃ amarāvikkhepaṃ.
ਏવਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋਤਿਆਦੀਸੁ ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਏવਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਕਿਂ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਕਿਂ ਉਭਯਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਤਿવਿਧੇਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇ ਲਦ੍ਧੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਕਿਂ ਨੋ ਨੋਤਿ ਤੇ ਲਦ੍ਧੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨੋ ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਿਕ੍ਖੇਪਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਏਸ ਸਤ੍ਥਾ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਪੁਰਿਮੇਸੁਪਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕੇਸੁ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Evantipi me notiādīsu idaṃ kusalanti puṭṭho ‘‘evantipi me no’’ti vadati, tato kiṃ akusalanti vutte ‘‘tathātipi me no’’ti vadati, kiṃ ubhayato aññathāti vutte ‘‘aññathātipi me no’’ti vadati, tato tividhenāpi na hotīti te laddhīti vutte ‘‘notipi me no’’ti vadati, tato kiṃ no noti te laddhīti vutte ‘‘no notipi me no’’ti vikkhepamāpajjati, ekasmimpi pakkhe na tiṭṭhati. Nibbijja pakkamatīti attanopi esa satthā avassayo bhavituṃ na sakkoti, mayhaṃ kiṃ sakkhissatīti nibbinditvā pakkamati. Purimesupi anassāsikesu eseva nayo.
੨੩੪. ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਿਹਿਭੂਤੋ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਸਪ੍ਪਿਨવਨੀਤਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਨੁ ਚ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ। ਨੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨੇਸ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਿ, ਅਫਾਸੁਕਪਬ੍ਬਜਿਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਿ। ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਕਥਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਸਬ੍ਬਸੋવ ਪਹੀਨਾ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਨ ਲਦ੍ਧਂ વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ।
234.Sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjitunti yathā pubbe gihibhūto sannidhiṃ katvā vatthukāme paribhuñjati, evaṃ tilataṇḍulasappinavanītādīni sannidhiṃ katvā idāni paribhuñjituṃ abhabboti attho. Nanu ca khīṇāsavassa vasanaṭṭhāne tilataṇḍulādayo paññāyantīti. No na paññāyanti, na panesa te attano atthāya ṭhapeti, aphāsukapabbajitādīnaṃ atthāya ṭhapeti. Anāgāmissa kathanti. Tassāpi pañca kāmaguṇā sabbasova pahīnā, dhammena pana laddhaṃ vicāretvā paribhuñjati.
੨੩੬. ਪੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਜੀવਕਾ ਮਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਆਜੀવਕਾ ਮਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਮਤਾ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਆਜੀવਕਾ ਪੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇਤਿ ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
236.Puttamatāya puttāti so kira imaṃ dhammaṃ sutvā ājīvakā matā nāmāti saññī hutvā evamāha. Ayañhettha attho – ājīvakā matā nāma, tesaṃ mātā puttamatā hoti, iti ājīvakā puttamatāya puttā nāma honti. Samaṇe gotameti samaṇe gotame brahmacariyavāso atthi, aññattha natthīti dīpeti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sandakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੬. ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Sandakasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੬. ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Sandakasuttavaṇṇanā
