Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā |
9. ஸந்தி⁴தத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா
9. Sandhitattheragāthāvaṇṇanā
அஸ்ஸத்தே² ஹரிதோபா⁴ஸேதி ஆயஸ்மதோ ஸந்தி⁴தத்தே²ரஸ்ஸ கா³தா². கா உப்பத்தி? அயம்பி புரிமபு³த்³தே⁴ஸு கதாதி⁴காரோ தத்த² தத்த² ப⁴வே புஞ்ஞானி உபசினந்தோ இதோ ஏகதிங்ஸே கப்பே ஸிகி²ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே ஏகோ கோ³பாலகோ அஹோஸி. ஸோ ஸத்த²ரி பரினிப்³பு³தே அஞ்ஞதரங் தே²ரங் உபஸங்கமித்வா தஸ்ஸ ஸந்திகே பு³த்³த⁴கு³ணபடிஸங்யுத்தங் த⁴ம்மங் ஸுத்வா பஸன்னமானஸோ ‘‘குஹிங் ப⁴க³வா’’தி புச்சி²த்வா பரினிப்³பு³தபா⁴வங் ஸுத்வா ‘‘ஏவங் மஹானுபா⁴வா பு³த்³தா⁴பி நாம அனிச்சதாவஸங் க³ச்ச²ந்தி, அஹோ ஸங்கா²ரா அத்³து⁴வா’’தி அனிச்சஸஞ்ஞங் படிலபி⁴. தங் தே²ரோ போ³தி⁴பூஜாய உஸ்ஸாஹேஸி. ஸோ காலேன காலங் போ³தி⁴ருக்க²ஸமீபங் க³ந்த்வா விபஸ்ஸனங் பட்ட²பெத்வா பு³த்³த⁴கு³ணே அனுஸ்ஸரந்தோ போ³தி⁴ங் வந்த³தி. ஸோ தேன புஞ்ஞகம்மேன தே³வமனுஸ்ஸேஸு ஸங்ஸரந்தோ இமஸ்மிங் பு³த்³து⁴ப்பாதே³ கோஸலரட்டே² இப்³ப⁴குலே நிப்³ப³த்தித்வா ஸந்தி⁴தோதி லத்³த⁴னாமோ வயப்பத்தோ அனிச்சதாபடிஸங்யுத்தங் த⁴ம்மகத²ங் ஸுத்வா ஸங்வேக³ஜாதோ பப்³ப³ஜித்வா விபஸ்ஸனங் பட்ட²பெத்வா ஞாணஸ்ஸ பரிபாகங் க³தத்தா நசிரஸ்ஸேவ ச²ளபி⁴ஞ்ஞோ அஹோஸி. ஸோ அத்தனோ புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரந்தோ ஸிகி²ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே போ³தி⁴வந்த³னங் பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிங் அனிச்சஸஞ்ஞாபடிலாப⁴ஞ்ச அனுஸ்ஸரித்வா தது³பனிஸ்ஸயேன அத்தனோ விஸேஸாதி⁴க³மங் பகாஸெந்தோ –
Assatthe haritobhāseti āyasmato sandhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle eko gopālako ahosi. So satthari parinibbute aññataraṃ theraṃ upasaṅkamitvā tassa santike buddhaguṇapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ sutvā pasannamānaso ‘‘kuhiṃ bhagavā’’ti pucchitvā parinibbutabhāvaṃ sutvā ‘‘evaṃ mahānubhāvā buddhāpi nāma aniccatāvasaṃ gacchanti, aho saṅkhārā addhuvā’’ti aniccasaññaṃ paṭilabhi. Taṃ thero bodhipūjāya ussāhesi. So kālena kālaṃ bodhirukkhasamīpaṃ gantvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā buddhaguṇe anussaranto bodhiṃ vandati. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbattitvā sandhitoti laddhanāmo vayappatto aniccatāpaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ sutvā saṃvegajāto pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā ñāṇassa paripākaṃ gatattā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. So attano pubbenivāsaṃ anussaranto sikhissa bhagavato kāle bodhivandanaṃ buddhānussatiṃ aniccasaññāpaṭilābhañca anussaritvā tadupanissayena attano visesādhigamaṃ pakāsento –
217.
217.
‘‘அஸ்ஸத்தே² ஹரிதோபா⁴ஸே, ஸங்விரூள்ஹம்ஹி பாத³பே;
‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;
ஏகங் பு³த்³த⁴க³தங் ஸஞ்ஞங், அலபி⁴த்த²ங் பதிஸ்ஸதோ.
Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissato.
218.
218.
‘‘ஏகதிங்ஸே இதோ கப்பே, யங் ஸஞ்ஞமலபி⁴ங் ததா³;
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;
தஸ்ஸா ஸஞ்ஞாய வாஹஸா, பத்தோ மே ஆஸவக்க²யோ’’தி. –
Tassā saññāya vāhasā, patto me āsavakkhayo’’ti. –
த்³வே கா³தா² அபா⁴ஸி.
Dve gāthā abhāsi.
தத்த² அஸ்ஸத்தே²தி அஸ்ஸத்த²ட்டா²னீயே, ய்வாயங் ஏதரஹி அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ போ³தி⁴ருக்கோ² அஸ்ஸத்தோ², ஏதஸ்ஸ டா²னே ததா³ ஸிகி²ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ போ³தி⁴ருக்கோ² புண்ட³ரீகோ டி²தோதி ஸோ அஸ்ஸத்த²ட்டா²னீயதாய ‘‘அஸ்ஸத்தே²’’தி வுத்தங். ஸத்தானங் அஸ்ஸாஸஜனநதோ வா. அபரே பன ‘‘அஸ்ஸத்த²ருக்க²மூலே நிஸீதி³த்வா ததா³ பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா பா⁴விதத்தா தே²ரோ ‘அஸ்ஸத்தே²’தி அவோசா’’தி வத³ந்தி. ஹரிதோபா⁴ஸேதி ஹரிதேஹி ஸாரமணிவண்ணேஹி ஓபா⁴ஸமானே. ஸங்விரூள்ஹம்ஹீதி ஸுட்டு² விரூள்ஹே ஸுப்பதிட்டி²தே, ஸுக⁴னநிசிதபத்தபலாஸபல்லவேஹி விரூள்ஹஸஞ்ச²ன்னேதி ச வத³ந்தி. பாத³பேதி ருக்கே². ஏகங் பு³த்³த⁴க³தங் ஸஞ்ஞங், அலபி⁴த்த²ங் பதிஸ்ஸதோதி பு³த்³தா⁴ரம்மணங் ஆரம்மணஸ்ஸ ஏகஜாதியத்தா ஏகங் ‘‘இதிபி ஸோ ப⁴க³வா’’திஆதி³னயப்பவத்தங் பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிஸஹக³தங் ஸஞ்ஞங் பு³த்³த⁴கு³ணானங் பதிபதிஸரணதோ பதிஸ்ஸதோ ஹுத்வா அலபி⁴ங்.
Tattha assattheti assatthaṭṭhānīye, yvāyaṃ etarahi amhākaṃ bhagavato bodhirukkho assattho, etassa ṭhāne tadā sikhissa bhagavato bodhirukkho puṇḍarīko ṭhitoti so assatthaṭṭhānīyatāya ‘‘assatthe’’ti vuttaṃ. Sattānaṃ assāsajananato vā. Apare pana ‘‘assattharukkhamūle nisīditvā tadā buddhānussatiyā bhāvitattā thero ‘assatthe’ti avocā’’ti vadanti. Haritobhāseti haritehi sāramaṇivaṇṇehi obhāsamāne. Saṃvirūḷhamhīti suṭṭhu virūḷhe suppatiṭṭhite, sughananicitapattapalāsapallavehi virūḷhasañchanneti ca vadanti. Pādapeti rukkhe. Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissatoti buddhārammaṇaṃ ārammaṇassa ekajātiyattā ekaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ buddhaguṇānaṃ patipatisaraṇato patissato hutvā alabhiṃ.
கதா³ பன ஸா ஸஞ்ஞா லத்³தா⁴, கீவதாய ஸித்³தா⁴தி ஆஹ ‘‘ஏகதிங்ஸே இதோ கப்பே’’திஆதி³. இதோ ப⁴த்³த³கப்பதோ உத்³த⁴ங் ஆரோஹனவஸேன ஏகதிங்ஸே கப்பே. யங் ஸஞ்ஞந்தி யங் பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிஸஹக³தங் ஸஞ்ஞங், யங் வா பு³த்³தா⁴னங் அனிச்சதங் தி³ஸ்வா தத³னுஸாரேன ஸப்³பா³ஸங்கா²ரேஸு ததா³ அனிச்சஸஞ்ஞங் அலபி⁴ங். தஸ்ஸா ஸஞ்ஞாய வாஹஸாதி தஸ்ஸா யதா²வுத்தாய ஸஞ்ஞாய காரணபா⁴வேன தங் உபனிஸ்ஸயங் கத்வா. பத்தோ மே ஆஸவக்க²யோதி இதா³னி மயா ஆஸவானங் க²யோ நிரோதோ⁴ அதி⁴க³தோதி இமாயேவ ச இமஸ்ஸ தே²ரஸ்ஸ அபதா³னகா³தா²பி. யதா²ஹ (அப॰ தே²ர 1.22.27-30) –
Kadā pana sā saññā laddhā, kīvatāya siddhāti āha ‘‘ekatiṃse ito kappe’’tiādi. Ito bhaddakappato uddhaṃ ārohanavasena ekatiṃse kappe. Yaṃ saññanti yaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ, yaṃ vā buddhānaṃ aniccataṃ disvā tadanusārena sabbāsaṅkhāresu tadā aniccasaññaṃ alabhiṃ. Tassā saññāya vāhasāti tassā yathāvuttāya saññāya kāraṇabhāvena taṃ upanissayaṃ katvā. Patto me āsavakkhayoti idāni mayā āsavānaṃ khayo nirodho adhigatoti imāyeva ca imassa therassa apadānagāthāpi. Yathāha (apa. thera 1.22.27-30) –
‘‘அஸ்ஸத்தே² ஹரிதோபா⁴ஸே…பே॰… பத்தோ மே ஆஸவக்க²யோ.
‘‘Assatthe haritobhāse…pe… patto me āsavakkhayo.
‘‘இதோ தேரஸகப்பம்ஹி, த⁴னிட்டோ² நாம க²த்தியோ;
‘‘Ito terasakappamhi, dhaniṭṭho nāma khattiyo;
ஸத்தரதனஸம்பன்னோ, சக்கவத்தீ மஹப்³ப³லோ.
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘கிலேஸா ஜா²பிதா மய்ஹங்…பே॰… கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ஸந்தி⁴தத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Sandhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
பஞ்சமவக்³க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
நிட்டி²தா ச து³கனிபாதவண்ணனா.
Niṭṭhitā ca dukanipātavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 9. ஸந்தி⁴தத்தே²ரகா³தா² • 9. Sandhitattheragāthā