Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၉. သန္ဓိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    9. Sandhitattheragāthāvaṇṇanā

    အသ္သတ္ထေ ဟရိတောဘာသေတိ အာယသ္မတော သန္ဓိတတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ သိခိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကော ဂောပာလကော အဟောသိ။ သော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အညတရံ ထေရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တသ္သ သန္တိကေ ဗုဒ္ဓဂုဏပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ‘‘ကုဟိံ ဘဂဝာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ သုတ္ဝာ ‘‘ဧဝံ မဟာနုဘာဝာ ဗုဒ္ဓာပိ နာမ အနိစ္စတာဝသံ ဂစ္ဆန္တိ, အဟော သင္ခာရာ အဒ္ဓုဝာ’’တိ အနိစ္စသညံ ပဋိလဘိ။ တံ ထေရော ဗောဓိပူဇာယ ဥသ္သာဟေသိ။ သော ကာလေန ကာလံ ဗောဓိရုက္ခသမီပံ ဂန္တ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုသ္သရန္တော ဗောဓိံ ဝန္ဒတိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ ဣဗ္ဘကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ သန္ဓိတောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော အနိစ္စတာပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ သံဝေဂဇာတော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဉာဏသ္သ ပရိပာကံ ဂတတ္တာ နစိရသ္သေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တော သိခိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗောဓိဝန္ဒနံ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိံ အနိစ္စသညာပဋိလာဘဉ္စ အနုသ္သရိတ္ဝာ တဒုပနိသ္သယေန အတ္တနော ဝိသေသာဓိဂမံ ပကာသေန္တော –

    Assatthe haritobhāseti āyasmato sandhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle eko gopālako ahosi. So satthari parinibbute aññataraṃ theraṃ upasaṅkamitvā tassa santike buddhaguṇapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ sutvā pasannamānaso ‘‘kuhiṃ bhagavā’’ti pucchitvā parinibbutabhāvaṃ sutvā ‘‘evaṃ mahānubhāvā buddhāpi nāma aniccatāvasaṃ gacchanti, aho saṅkhārā addhuvā’’ti aniccasaññaṃ paṭilabhi. Taṃ thero bodhipūjāya ussāhesi. So kālena kālaṃ bodhirukkhasamīpaṃ gantvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā buddhaguṇe anussaranto bodhiṃ vandati. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbattitvā sandhitoti laddhanāmo vayappatto aniccatāpaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ sutvā saṃvegajāto pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā ñāṇassa paripākaṃ gatattā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. So attano pubbenivāsaṃ anussaranto sikhissa bhagavato kāle bodhivandanaṃ buddhānussatiṃ aniccasaññāpaṭilābhañca anussaritvā tadupanissayena attano visesādhigamaṃ pakāsento –

    ၂၁၇.

    217.

    ‘‘အသ္သတ္ထေ ဟရိတောဘာသေ၊ သံဝိရူဠ္ဟမ္ဟိ ပာဒပေ။

    ‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;

    ဧကံ ဗုဒ္ဓဂတံ သညံ၊ အလဘိတ္ထံ ပတိသ္သတော။

    Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissato.

    ၂၁၈.

    218.

    ‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ သညမလဘိံ တဒာ။

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    တသ္သာ သညာယ ဝာဟသာ၊ ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော’’တိ။ –

    Tassā saññāya vāhasā, patto me āsavakkhayo’’ti. –

    ဒ္ဝေ ဂာထာ အဘာသိ။

    Dve gāthā abhāsi.

    တတ္ထ အသ္သတ္ထေတိ အသ္သတ္ထဋ္ဌာနီယေ, ယ္ဝာယံ ဧတရဟိ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော ဗောဓိရုက္ခော အသ္သတ္ထော, ဧတသ္သ ဌာနေ တဒာ သိခိသ္သ ဘဂဝတော ဗောဓိရုက္ခော ပုဏ္ဍရီကော ဌိတောတိ သော အသ္သတ္ထဋ္ဌာနီယတာယ ‘‘အသ္သတ္ထေ’’တိ ဝုတ္တံ။ သတ္တာနံ အသ္သာသဇနနတော ဝာ။ အပရေ ပန ‘‘အသ္သတ္ထရုက္ခမူလေ နိသီဒိတ္ဝာ တဒာ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိယာ ဘာဝိတတ္တာ ထေရော ‘အသ္သတ္ထေ’တိ အဝောစာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဟရိတောဘာသေတိ ဟရိတေဟိ သာရမဏိဝဏ္ဏေဟိ ဩဘာသမာနေ။ သံဝိရူဠ္ဟမ္ဟီတိ သုဋ္ဌု ဝိရူဠ္ဟေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတေ, သုဃနနိစိတပတ္တပလာသပလ္လဝေဟိ ဝိရူဠ္ဟသဉ္ဆန္နေတိ စ ဝဒန္တိ။ ပာဒပေတိ ရုက္ခေ။ ဧကံ ဗုဒ္ဓဂတံ သညံ, အလဘိတ္ထံ ပတိသ္သတောတိ ဗုဒ္ဓာရမ္မဏံ အာရမ္မဏသ္သ ဧကဇာတိယတ္တာ ဧကံ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိသဟဂတံ သညံ ဗုဒ္ဓဂုဏာနံ ပတိပတိသရဏတော ပတိသ္သတော ဟုတ္ဝာ အလဘိံ။

    Tattha assattheti assatthaṭṭhānīye, yvāyaṃ etarahi amhākaṃ bhagavato bodhirukkho assattho, etassa ṭhāne tadā sikhissa bhagavato bodhirukkho puṇḍarīko ṭhitoti so assatthaṭṭhānīyatāya ‘‘assatthe’’ti vuttaṃ. Sattānaṃ assāsajananato vā. Apare pana ‘‘assattharukkhamūle nisīditvā tadā buddhānussatiyā bhāvitattā thero ‘assatthe’ti avocā’’ti vadanti. Haritobhāseti haritehi sāramaṇivaṇṇehi obhāsamāne. Saṃvirūḷhamhīti suṭṭhu virūḷhe suppatiṭṭhite, sughananicitapattapalāsapallavehi virūḷhasañchanneti ca vadanti. Pādapeti rukkhe. Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissatoti buddhārammaṇaṃ ārammaṇassa ekajātiyattā ekaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ buddhaguṇānaṃ patipatisaraṇato patissato hutvā alabhiṃ.

    ကဒာ ပန သာ သညာ လဒ္ဓာ, ကီဝတာယ သိဒ္ဓာတိ အာဟ ‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ’’တိအာဒိ။ ဣတော ဘဒ္ဒကပ္ပတော ဥဒ္ဓံ အာရောဟနဝသေန ဧကတိံသေ ကပ္ပေ။ ယံ သညန္တိ ယံ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိသဟဂတံ သညံ, ယံ ဝာ ဗုဒ္ဓာနံ အနိစ္စတံ ဒိသ္ဝာ တဒနုသာရေန သဗ္ဗာသင္ခာရေသု တဒာ အနိစ္စသညံ အလဘိံ။ တသ္သာ သညာယ ဝာဟသာတိ တသ္သာ ယထာဝုတ္တာယ သညာယ ကာရဏဘာဝေန တံ ဥပနိသ္သယံ ကတ္ဝာ။ ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယောတိ ဣဒာနိ မယာ အာသဝာနံ ခယော နိရောဓော အဓိဂတောတိ ဣမာယေဝ စ ဣမသ္သ ထေရသ္သ အပဒာနဂာထာပိ။ ယထာဟ (အပ. ထေရ ၁.၂၂.၂၇-၃၀) –

    Kadā pana sā saññā laddhā, kīvatāya siddhāti āha ‘‘ekatiṃse ito kappe’’tiādi. Ito bhaddakappato uddhaṃ ārohanavasena ekatiṃse kappe. Yaṃ saññanti yaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ, yaṃ vā buddhānaṃ aniccataṃ disvā tadanusārena sabbāsaṅkhāresu tadā aniccasaññaṃ alabhiṃ. Tassā saññāya vāhasāti tassā yathāvuttāya saññāya kāraṇabhāvena taṃ upanissayaṃ katvā. Patto me āsavakkhayoti idāni mayā āsavānaṃ khayo nirodho adhigatoti imāyeva ca imassa therassa apadānagāthāpi. Yathāha (apa. thera 1.22.27-30) –

    ‘‘အသ္သတ္ထေ ဟရိတောဘာသေ။ပေ.။ ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော။

    ‘‘Assatthe haritobhāse…pe… patto me āsavakkhayo.

    ‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမ္ဟိ၊ ဓနိဋ္ဌော နာမ ခတ္တိယော။

    ‘‘Ito terasakappamhi, dhaniṭṭho nāma khattiyo;

    သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    သန္ဓိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Sandhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ပဉ္စမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.

    နိဋ္ဌိတာ စ ဒုကနိပာတဝဏ္ဏနာ။

    Niṭṭhitā ca dukanipātavaṇṇanā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၉. သန္ဓိတတ္ထေရဂာထာ • 9. Sandhitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact