Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൯. സന്ധിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    9. Sandhitattheragāthāvaṇṇanā

    അസ്സത്ഥേ ഹരിതോഭാസേതി ആയസ്മതോ സന്ധിതത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ ഇതോ ഏകതിംസേ കപ്പേ സിഖിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഏകോ ഗോപാലകോ അഹോസി. സോ സത്ഥരി പരിനിബ്ബുതേ അഞ്ഞതരം ഥേരം ഉപസങ്കമിത്വാ തസ്സ സന്തികേ ബുദ്ധഗുണപടിസംയുത്തം ധമ്മം സുത്വാ പസന്നമാനസോ ‘‘കുഹിം ഭഗവാ’’തി പുച്ഛിത്വാ പരിനിബ്ബുതഭാവം സുത്വാ ‘‘ഏവം മഹാനുഭാവാ ബുദ്ധാപി നാമ അനിച്ചതാവസം ഗച്ഛന്തി, അഹോ സങ്ഖാരാ അദ്ധുവാ’’തി അനിച്ചസഞ്ഞം പടിലഭി. തം ഥേരോ ബോധിപൂജായ ഉസ്സാഹേസി. സോ കാലേന കാലം ബോധിരുക്ഖസമീപം ഗന്ത്വാ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ ബുദ്ധഗുണേ അനുസ്സരന്തോ ബോധിം വന്ദതി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കോസലരട്ഠേ ഇബ്ഭകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ സന്ധിതോതി ലദ്ധനാമോ വയപ്പത്തോ അനിച്ചതാപടിസംയുത്തം ധമ്മകഥം സുത്വാ സംവേഗജാതോ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ ഞാണസ്സ പരിപാകം ഗതത്താ നചിരസ്സേവ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. സോ അത്തനോ പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരന്തോ സിഖിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ബോധിവന്ദനം ബുദ്ധാനുസ്സതിം അനിച്ചസഞ്ഞാപടിലാഭഞ്ച അനുസ്സരിത്വാ തദുപനിസ്സയേന അത്തനോ വിസേസാധിഗമം പകാസേന്തോ –

    Assatthe haritobhāseti āyasmato sandhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle eko gopālako ahosi. So satthari parinibbute aññataraṃ theraṃ upasaṅkamitvā tassa santike buddhaguṇapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ sutvā pasannamānaso ‘‘kuhiṃ bhagavā’’ti pucchitvā parinibbutabhāvaṃ sutvā ‘‘evaṃ mahānubhāvā buddhāpi nāma aniccatāvasaṃ gacchanti, aho saṅkhārā addhuvā’’ti aniccasaññaṃ paṭilabhi. Taṃ thero bodhipūjāya ussāhesi. So kālena kālaṃ bodhirukkhasamīpaṃ gantvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā buddhaguṇe anussaranto bodhiṃ vandati. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbattitvā sandhitoti laddhanāmo vayappatto aniccatāpaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ sutvā saṃvegajāto pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā ñāṇassa paripākaṃ gatattā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. So attano pubbenivāsaṃ anussaranto sikhissa bhagavato kāle bodhivandanaṃ buddhānussatiṃ aniccasaññāpaṭilābhañca anussaritvā tadupanissayena attano visesādhigamaṃ pakāsento –

    ൨൧൭.

    217.

    ‘‘അസ്സത്ഥേ ഹരിതോഭാസേ, സംവിരൂള്ഹമ്ഹി പാദപേ;

    ‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;

    ഏകം ബുദ്ധഗതം സഞ്ഞം, അലഭിത്ഥം പതിസ്സതോ.

    Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissato.

    ൨൧൮.

    218.

    ‘‘ഏകതിംസേ ഇതോ കപ്പേ, യം സഞ്ഞമലഭിം തദാ;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    തസ്സാ സഞ്ഞായ വാഹസാ, പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോ’’തി. –

    Tassā saññāya vāhasā, patto me āsavakkhayo’’ti. –

    ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി.

    Dve gāthā abhāsi.

    തത്ഥ അസ്സത്ഥേതി അസ്സത്ഥട്ഠാനീയേ, യ്വായം ഏതരഹി അമ്ഹാകം ഭഗവതോ ബോധിരുക്ഖോ അസ്സത്ഥോ, ഏതസ്സ ഠാനേ തദാ സിഖിസ്സ ഭഗവതോ ബോധിരുക്ഖോ പുണ്ഡരീകോ ഠിതോതി സോ അസ്സത്ഥട്ഠാനീയതായ ‘‘അസ്സത്ഥേ’’തി വുത്തം. സത്താനം അസ്സാസജനനതോ വാ. അപരേ പന ‘‘അസ്സത്ഥരുക്ഖമൂലേ നിസീദിത്വാ തദാ ബുദ്ധാനുസ്സതിയാ ഭാവിതത്താ ഥേരോ ‘അസ്സത്ഥേ’തി അവോചാ’’തി വദന്തി. ഹരിതോഭാസേതി ഹരിതേഹി സാരമണിവണ്ണേഹി ഓഭാസമാനേ. സംവിരൂള്ഹമ്ഹീതി സുട്ഠു വിരൂള്ഹേ സുപ്പതിട്ഠിതേ, സുഘനനിചിതപത്തപലാസപല്ലവേഹി വിരൂള്ഹസഞ്ഛന്നേതി ച വദന്തി. പാദപേതി രുക്ഖേ. ഏകം ബുദ്ധഗതം സഞ്ഞം, അലഭിത്ഥം പതിസ്സതോതി ബുദ്ധാരമ്മണം ആരമ്മണസ്സ ഏകജാതിയത്താ ഏകം ‘‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ’’തിആദിനയപ്പവത്തം ബുദ്ധാനുസ്സതിസഹഗതം സഞ്ഞം ബുദ്ധഗുണാനം പതിപതിസരണതോ പതിസ്സതോ ഹുത്വാ അലഭിം.

    Tattha assattheti assatthaṭṭhānīye, yvāyaṃ etarahi amhākaṃ bhagavato bodhirukkho assattho, etassa ṭhāne tadā sikhissa bhagavato bodhirukkho puṇḍarīko ṭhitoti so assatthaṭṭhānīyatāya ‘‘assatthe’’ti vuttaṃ. Sattānaṃ assāsajananato vā. Apare pana ‘‘assattharukkhamūle nisīditvā tadā buddhānussatiyā bhāvitattā thero ‘assatthe’ti avocā’’ti vadanti. Haritobhāseti haritehi sāramaṇivaṇṇehi obhāsamāne. Saṃvirūḷhamhīti suṭṭhu virūḷhe suppatiṭṭhite, sughananicitapattapalāsapallavehi virūḷhasañchanneti ca vadanti. Pādapeti rukkhe. Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhitthaṃ patissatoti buddhārammaṇaṃ ārammaṇassa ekajātiyattā ekaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ buddhaguṇānaṃ patipatisaraṇato patissato hutvā alabhiṃ.

    കദാ പന സാ സഞ്ഞാ ലദ്ധാ, കീവതായ സിദ്ധാതി ആഹ ‘‘ഏകതിംസേ ഇതോ കപ്പേ’’തിആദി. ഇതോ ഭദ്ദകപ്പതോ ഉദ്ധം ആരോഹനവസേന ഏകതിംസേ കപ്പേ. യം സഞ്ഞന്തി യം ബുദ്ധാനുസ്സതിസഹഗതം സഞ്ഞം, യം വാ ബുദ്ധാനം അനിച്ചതം ദിസ്വാ തദനുസാരേന സബ്ബാസങ്ഖാരേസു തദാ അനിച്ചസഞ്ഞം അലഭിം. തസ്സാ സഞ്ഞായ വാഹസാതി തസ്സാ യഥാവുത്തായ സഞ്ഞായ കാരണഭാവേന തം ഉപനിസ്സയം കത്വാ. പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോതി ഇദാനി മയാ ആസവാനം ഖയോ നിരോധോ അധിഗതോതി ഇമായേവ ച ഇമസ്സ ഥേരസ്സ അപദാനഗാഥാപി. യഥാഹ (അപ॰ ഥേര ൧.൨൨.൨൭-൩൦) –

    Kadā pana sā saññā laddhā, kīvatāya siddhāti āha ‘‘ekatiṃse ito kappe’’tiādi. Ito bhaddakappato uddhaṃ ārohanavasena ekatiṃse kappe. Yaṃ saññanti yaṃ buddhānussatisahagataṃ saññaṃ, yaṃ vā buddhānaṃ aniccataṃ disvā tadanusārena sabbāsaṅkhāresu tadā aniccasaññaṃ alabhiṃ. Tassā saññāya vāhasāti tassā yathāvuttāya saññāya kāraṇabhāvena taṃ upanissayaṃ katvā. Patto me āsavakkhayoti idāni mayā āsavānaṃ khayo nirodho adhigatoti imāyeva ca imassa therassa apadānagāthāpi. Yathāha (apa. thera 1.22.27-30) –

    ‘‘അസ്സത്ഥേ ഹരിതോഭാസേ…പേ॰… പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോ.

    ‘‘Assatthe haritobhāse…pe… patto me āsavakkhayo.

    ‘‘ഇതോ തേരസകപ്പമ്ഹി, ധനിട്ഠോ നാമ ഖത്തിയോ;

    ‘‘Ito terasakappamhi, dhaniṭṭho nāma khattiyo;

    സത്തരതനസമ്പന്നോ, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലോ.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    സന്ധിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sandhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    പഞ്ചമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.

    നിട്ഠിതാ ച ദുകനിപാതവണ്ണനാ.

    Niṭṭhitā ca dukanipātavaṇṇanā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൯. സന്ധിതത്ഥേരഗാഥാ • 9. Sandhitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact