| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 100
The Middle-Length Suttas Collection 100
සඞ්ගාරවසුත්ත
With Saṅgārava
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා කෝසලේසු චාරිකං චරති මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං. තේන ඛෝ පන සමයේන ධනඤ්ජානී නාම බ්‍රාහ්මණී චඤ්චලිකප්පේ පටිවසති අභිප්පසන්නා බුද්ධේ ච ධම්මේ ච සඞ්ඝේ ච. අථ ඛෝ ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී උපක්ඛලිත්වා තික්ඛත්තුං උදානං උදානේසි:
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Kosalans together with a large Saṅgha of bhikkhus. Now at that time a brahmin lady named Dhanañjānī was residing at Caṇḍalakappa. She was devoted to the Buddha, the teaching, and the Saṅgha. Once, she tripped and expressed this heartfelt sentiment three times:
“නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස.
“Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස.
Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්සා”ති.
Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!”
තේන ඛෝ පන සමයේන සඞ්ගාරවෝ නාම මාණවෝ චඤ්චලිකප්පේ පටිවසති තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං, පදකෝ, වේය්‍යාකරණෝ, ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ.
Now at that time the brahmin student Saṅgārava was residing in Caṇḍalakappa. He was young, newly tonsured; he was sixteen years old. He had mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knew philology and grammar, and was well versed in cosmology and the marks of a great man.
අස්සෝසි ඛෝ සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ ධනඤ්ජානියා බ්‍රාහ්මණියා ඒවං වාචං භාසමානාය. සුත්වා ධනඤ්ජානිං බ්‍රාහ්මණිං ඒතදවෝච: “අවභූතාව අයං ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී, පරභූතාව අයං ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී, විජ්ජමානානං තේවිජ්ජානං බ්‍රාහ්මණානං, අථ ච පන තස්ස මුණ්ඩකස්ස සමණකස්ස වණ්ණං භාසිස්සතී”ති.
Hearing Dhanañjānī’s exclamation, he said to her, “The brahmin lady named Dhanañjānī is a disgrace! Though brahmins who are proficient in the three Vedas are found, she praises that shaveling, that fake ascetic.”
“න හි පන ත්වං, තාත භද්‍රමුඛ, තස්ස භගවතෝ සීලපඤ්ඤාණං ජානාසි. සචේ ත්වං, තාත භද්‍රමුඛ, තස්ස භගවතෝ සීලපඤ්ඤාණං ජානේය්‍යාසි, න ත්වං, තාත භද්‍රමුඛ, තං භගවන්තං අක්කෝසිතබ්බං පරිභාසිතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යාසී”ති.
“But my little dear, you don’t understand the Buddha’s ethics and wisdom. If you did, you’d never think of abusing or insulting him.”
“තේන හි, භෝති, යදා සමණෝ ගෝතමෝ චඤ්චලිකප්පං අනුප්පත්තෝ හෝති අථ මේ ආරෝචේය්‍යාසී”ති.
“Well then, ma’am, let me know when the Buddha arrives in Caṇḍalakappa.”
“ඒවං, භද්‍රමුඛා”ති ඛෝ ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී සඞ්ගාරවස්ස මාණවස්ස පච්චස්සෝසි.
“I will, dear,” she replied.
අථ ඛෝ භගවා කෝසලේසු අනුපුබ්බේන චාරිකං චරමානෝ යේන චඤ්චලිකප්පං තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා චඤ්චලිකප්පේ විහරති තෝදේය්‍යානං බ්‍රාහ්මණානං අම්බවනේ.
And then the Buddha, traveling stage by stage in the Kosalan lands, arrived at Caṇḍalakappa, where he stayed in the mango grove of the Todeyya brahmins.
අස්සෝසි ඛෝ ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී: “භගවා කිර චඤ්චලිකප්පං අනුප්පත්තෝ, චඤ්චලිකප්පේ විහරති තෝදේය්‍යානං බ්‍රාහ්මණානං අම්බවනේ”ති. අථ ඛෝ ධනඤ්ජානී බ්‍රාහ්මණී යේන සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා සඞ්ගාරවං මාණවං ඒතදවෝච: “අයං, තාත භද්‍රමුඛ, සෝ භගවා චඤ්චලිකප්පං අනුප්පත්තෝ, චඤ්චලිකප්පේ විහරති තෝදේය්‍යානං බ්‍රාහ්මණානං අම්බවනේ. යස්සදානි, තාත භද්‍රමුඛ, කාලං මඤ්ඤසී”ති.
Dhanañjānī heard that he had arrived. So she went to Saṅgārava and told him, adding, “Please, my little dear, go at your convenience.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ ධනඤ්ජානියා බ්‍රාහ්මණියා පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ භගවන්තං ඒතදවෝච:
“Yes, ma’am,” replied Saṅgārava. He went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha:
“සන්ති ඛෝ, භෝ ගෝතම, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති. තත්‍ර, භෝ ගෝතම, යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති, තේසං භවං ගෝතමෝ කතමෝ”ති?
“Master Gotama, there are some ascetics and brahmins who claim to have mastered the fundamentals of the spiritual life having attained perfection and consummation of insight in the present life. Where do you stand regarding these?”
“දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තානං, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්තානම්පි ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, වේමත්තං වදාමි. සන්ති, භාරද්වාජ, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා අනුස්සවිකා. තේ අනුස්සවේන දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති; සේය්‍යථාපි බ්‍රාහ්මණා තේවිජ්ජා. සන්ති පන, භාරද්වාජ, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා කේවලං සද්ධාමත්තකේන දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති; සේය්‍යථාපි තක්කී වීමංසී. සන්ති, භාරද්වාජ, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා පුබ්බේ අනනුස්සුතේසු ධම්මේසු සාමංයේව ධම්මං අභිඤ්ඤාය දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති. තත්‍ර, භාරද්වාජ, යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා පුබ්බේ අනනුස්සුතේසු ධම්මේසු සාමංයේව ධම්මං අභිඤ්ඤාය දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති, තේසාහමස්මි. තදමිනාපේතං, භාරද්වාජ, පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා පුබ්බේ අනනුස්සුතේසු ධම්මේසු සාමංයේව ධම්මං අභිඤ්ඤාය දිට්ඨධම්මාභිඤ්ඤාවෝසානපාරමිප්පත්තා, ආදිබ්‍රහ්මචරියං පටිජානන්ති, තේසාහමස්මි.
“I say there is a diversity among those who claim to have mastered the fundamentals of the spiritual life having attained perfection and consummation of insight in the present life. There are some ascetics and brahmins who are oral transmitters. Through oral transmission they claim to have mastered the fundamentals of the spiritual life. For example, the brahmins who are proficient in the three Vedas. There are some ascetics and brahmins who solely by mere faith claim to have mastered the fundamentals of the spiritual life. For example, those who rely on logic and inquiry. There are some ascetics and brahmins who, having directly known for themselves the principle regarding teachings not learned before from another, claim to have mastered the fundamentals of the spiritual life. I am one of those. And here’s a way to understand that I am one of them.
ඉධ මේ, භාරද්වාජ, පුබ්බේව සම්බෝධා අනභිසම්බුද්ධස්ස බෝධිසත්තස්සේව සතෝ ඒතදහෝසි: ‘සම්බාධෝ ඝරාවාසෝ රජාපථෝ, අබ්භෝකාසෝ පබ්බජ්ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා ඒකන්තපරිපුණ්ණං ඒකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්‍රහ්මචරියං චරිතුං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, අපරේන සමයේන දහරෝව සමානෝ සුසුකාළකේසෝ භද්‍රේන යෝබ්බනේන සමන්නාගතෝ පඨමේන වයසා අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්සුමුඛානං රුදන්තානං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිං.
Before my awakening—when I was still unawakened but intent on awakening—I thought: ‘Living in a house is cramped and dirty, but the life of one gone forth is wide open. It’s not easy for someone living at home to lead the spiritual life utterly full and pure, like a polished shell. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’ Some time later, while still black-haired, blessed with youth, in the prime of life—though my mother and father wished otherwise, weeping with tearful faces—I shaved off my hair and beard, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness.
සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘ඉච්ඡාමහං, ආවුසෝ කාලාම, ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ බ්‍රහ්මචරියං චරිතුන්(අ)ති.
Once I had gone forth I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. I approached Āḷāra Kālāma and said to him, ‘Friend Kālāma, I wish to lead the spiritual life in this teaching and training.’
ඒවං වුත්තේ, භාරද්වාජ, ආළාරෝ කාලාමෝ මං ඒතදවෝච: ‘විහරතායස්මා. තාදිසෝ අයං ධම්මෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ නචිරස්සේව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යා(අ)ති.
Āḷāra Kālāma replied, ‘Stay, venerable. This teaching is such that a sensible person can soon realize their own tradition with their own insight and live having achieved it.’
සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං පරියාපුණිං. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තාවතකේනේව ඕට්ඨපහතමත්තේන ලපිතලාපනමත්තේන ‘ඤාණවාදඤ්ච වදාමි, ථේරවාදඤ්ච ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ච පටිජානාමි, අහඤ්චේව අඤ්ඤේ ච.
I quickly memorized that teaching. So far as lip-recital and oral recitation were concerned, I spoke with knowledge and the authority of the elders. I claimed to know and see, and so did others.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ ආළාරෝ කාලාමෝ ඉමං ධම්මං කේවලං සද්ධාමත්තකේන සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේති; අද්ධා ආළාරෝ කාලාමෝ ඉමං ධම්මං ජානං පස්සං විහරතී(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘It is not solely by mere faith that Āḷāra Kālāma declares: “I realize this teaching with my own insight, and live having achieved it.” Surely he meditates knowing and seeing this teaching.’
අථ ඛ්වාහං, භාරද්වාජ, යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘කිත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ කාලාම, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසී(අ)ති? ඒවං වුත්තේ, භාරද්වාජ, ආළාරෝ කාලාමෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං පවේදේසි.
So I approached Āḷāra Kālāma and said to him: ‘Friend Kālāma, to what extent do you say you’ve realized this teaching with your own insight?’ When I said this, he declared the dimension of nothingness.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ ආළාරස්සේව කාලාමස්ස අත්ථි සද්ධා, මය්හම්පත්ථි සද්ධා; න ඛෝ ආළාරස්සේව කාලාමස්ස අත්ථි වීරියං …පේ… සති … සමාධි … පඤ්ඤා, මය්හම්පත්ථි පඤ්ඤා. යන්නූනාහං යං ධම්මං ආළාරෝ කාලාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේති තස්ස ධම්මස්ස සච්ඡිකිරියාය පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසිං.
Then it occurred to me, ‘It’s not just Āḷāra Kālāma who has faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom; I too have these things. Why don’t I make an effort to realize the same teaching that Āḷāra Kālāma says he has realized with his own insight?’ I quickly realized that teaching with my own insight, and lived having achieved it.
අථ ඛ්වාහං, භාරද්වාජ, යේන ආළාරෝ කාලාමෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා ආළාරං කාලාමං ඒතදවෝචං: ‘ඒත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ කාලාම, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති?
So I approached Āḷāra Kālāma and said to him, ‘Friend Kālāma, have you realized this teaching with your own insight up to this point, and declare having achieved it?’
‘ඒත්තාවතා ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමී(අ)ති.
‘I have, friend.’
‘අහම්පි ඛෝ, ආවුසෝ, ඒත්තාවතා ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමී(අ)ති.
‘I too have realized this teaching with my own insight up to this point, and live having achieved it.’
‘ලාභා නෝ, ආවුසෝ, සුලද්ධං නෝ, ආවුසෝ, යේ මයං ආයස්මන්තං තාදිසං සබ්‍රහ්මචාරිං පස්සාම. ඉති යාහං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමි තං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි; යං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි තමහං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේමි. ඉති යාහං ධම්මං ජානාමි තං ත්වං ධම්මං ජානාසි, යං ත්වං ධම්මං ජානාසි තමහං ධම්මං ජානාමි. ඉති යාදිසෝ අහං තාදිසෝ තුවං, යාදිසෝ තුවං තාදිසෝ අහං. ඒහි දානි, ආවුසෝ, උභෝව සන්තා ඉමං ගණං පරිහරාමා(අ)ති.
‘We are fortunate, friend, so very fortunate to see a venerable such as yourself as one of our spiritual companions! So the teaching that I’ve realized with my own insight, and declare having achieved it, you’ve realized with your own insight, and live having achieved it. The teaching that you’ve realized with your own insight, and live having achieved it, I’ve realized with my own insight, and declare having achieved it. So the teaching that I know, you know, and the teaching you know, I know. I am like you and you are like me. Come now, friend! We should both lead this community together.’
ඉති ඛෝ, භාරද්වාජ, ආළාරෝ කාලාමෝ ආචරියෝ මේ සමානෝ අත්තනෝ අන්තේවාසිං මං සමානං අත්තනා සමසමං ඨපේසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජේසි.
And that is how my teacher Āḷāra Kālāma placed me, his student, on the same position as him, and honored me with lofty praise.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘නායං ධම්මෝ නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තති, යාවදේව ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපපත්තියා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තං ධම්මං අනලඞ්කරිත්වා තස්මා ධම්මා නිබ්බිජ්ජ අපක්කමිං.
Then it occurred to me, ‘This teaching doesn’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. It only leads as far as rebirth in the dimension of nothingness.’ Realizing that this teaching was inadequate, I left disappointed.
සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ඉච්ඡාමහං, ආවුසෝ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ බ්‍රහ්මචරියං චරිතුන්(අ)ති.
I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, I wish to lead the spiritual life in this teaching and training.’
ඒවං වුත්තේ, භාරද්වාජ, උදකෝ රාමපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘විහරතායස්මා. තාදිසෝ අයං ධම්මෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ නචිරස්සේව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරේය්‍යා(අ)ති.
Uddaka replied, ‘Stay, venerable. This teaching is such that a sensible person can soon realize their own tradition with their own insight and live having achieved it.’
සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං පරියාපුණිං. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තාවතකේනේව ඕට්ඨපහතමත්තේන ලපිතලාපනමත්තේන ‘ඤාණවාදඤ්ච වදාමි, ථේරවාදඤ්ච ජානාමි, පස්සාමී(අ)ති ච පටිජානාමි, අහඤ්චේව අඤ්ඤේ ච.
I quickly memorized that teaching. So far as lip-recital and oral recitation were concerned, I spoke with knowledge and the authority of the elders. I claimed to know and see, and so did others.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ රාමෝ ඉමං ධම්මං කේවලං සද්ධාමත්තකේන සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසි; අද්ධා රාමෝ ඉමං ධම්මං ජානං පස්සං විහාසී(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘It is not solely by mere faith that Rāma declared: “I realize this teaching with my own insight, and live having achieved it.” Surely he meditated knowing and seeing this teaching.’
අථ ඛ්වාහං, භාරද්වාජ, යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘කිත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසී(අ)ති? ඒවං වුත්තේ, භාරද්වාජ, උදකෝ රාමපුත්තෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං පවේදේසි.
So I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, to what extent did Rāma say he’d realized this teaching with his own insight?’ When I said this, Uddaka, son of Rāma, declared the dimension of neither perception nor non-perception.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ රාමස්සේව අහෝසි සද්ධා, මය්හම්පත්ථි සද්ධා; න ඛෝ රාමස්සේව අහෝසි වීරියං …පේ… සති … සමාධි … පඤ්ඤා, මය්හම්පත්ථි පඤ්ඤා. යන්නූනාහං යං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමීති පවේදේසි තස්ස ධම්මස්ස සච්ඡිකිරියාය පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, නචිරස්සේව ඛිප්පමේව තං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසිං.
Then it occurred to me, ‘It’s not just Rāma who had faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom; I too have these things. Why don’t I make an effort to realize the same teaching that Rāma said he had realized with his own insight?’ I quickly realized that teaching with my own insight, and lived having achieved it.
අථ ඛ්වාහං, භාරද්වාජ, යේන උදකෝ රාමපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා උදකං රාමපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘ඒත්තාවතා නෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති?
So I approached Uddaka, son of Rāma, and said to him, ‘Friend, had Rāma realized this teaching with his own insight up to this point, and declared having achieved it?’
‘ඒත්තාවතා ඛෝ, ආවුසෝ, රාමෝ ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසී(අ)ති.
‘He had, friend.’
‘අහම්පි ඛෝ, ආවුසෝ, ඒත්තාවතා ඉමං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරාමී(අ)ති.
‘I too have realized this teaching with my own insight up to this point, and live having achieved it.’
‘ලාභා නෝ, ආවුසෝ, සුලද්ධං නෝ, ආවුසෝ, යේ මයං ආයස්මන්තං තාදිසං සබ්‍රහ්මචාරිං පස්සාම. ඉති යං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසි තං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි; යං ත්වං ධම්මං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරසි තං ධම්මං රාමෝ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ පවේදේසි. ඉති යං ධම්මං රාමෝ අභිඤ්ඤාසි තං ත්වං ධම්මං ජානාසි, යං ත්වං ධම්මං ජානාසි තං ධම්මං රාමෝ අභිඤ්ඤාසි. ඉති යාදිසෝ රාමෝ අහෝසි තාදිසෝ තුවං, යාදිසෝ තුවං තාදිසෝ රාමෝ අහෝසි. ඒහි දානි, ආවුසෝ, තුවං ඉමං ගණං පරිහරා(අ)ති. ඉති ඛෝ, භාරද්වාජ, උදකෝ රාමපුත්තෝ සබ්‍රහ්මචාරී මේ සමානෝ ආචරියට්ඨානේ මං ඨපේසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජේසි.
‘We are fortunate, friend, so very fortunate to see a venerable such as yourself as one of our spiritual companions! So the teaching that Rāma had realized with his own insight, and declared having achieved it, you’ve realized with your own insight, and live having achieved it. The teaching that you’ve realized with your own insight, and live having achieved it, Rāma had realized with his own insight, and declared having achieved it. So the teaching that Rāma directly knew, you know, and the teaching you know, Rāma directly knew. Rāma was like you and you are like Rāma. Come now, friend! You should lead this community.’ And that is how my spiritual companion Uddaka, son of Rāma, placed me in the position of a teacher, and honored me with lofty praise.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘නායං ධම්මෝ නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තති, යාවදේව නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපපත්තියා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තං ධම්මං අනලඞ්කරිත්වා තස්මා ධම්මා නිබ්බිජ්ජ අපක්කමිං.
Then it occurred to me, ‘This teaching doesn’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. It only leads as far as rebirth in dimension of neither perception nor non-perception.’ Realizing that this teaching was inadequate, I left disappointed.
සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, කිඞ්කුසලගවේසී අනුත්තරං සන්තිවරපදං පරියේසමානෝ මගධේසු අනුපුබ්බේන චාරිකං චරමානෝ යේන උරුවේලා සේනානිගමෝ තදවසරිං. තත්ථද්දසං රමණීයං භූමිභාගං, පාසාදිකඤ්ච වනසණ්ඩං, නදිඤ්ච සන්දන්තිං සේතකං සුපතිත්ථං රමණීයං, සමන්තා ච ගෝචරගාමං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘රමණීයෝ වත භෝ භූමිභාගෝ, පාසාදිකෝ ච වනසණ්ඩෝ, නදී ච සන්දති සේතකා සුපතිත්ථා රමණීයා, සමන්තා ච ගෝචරගාමෝ. අලං වතිදං කුලපුත්තස්ස පධානත්ථිකස්ස පධානායා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තත්ථේව නිසීදිං: ‘අලමිදං පධානායා(අ)ති.
I set out to discover what is skillful, seeking the supreme state of sublime peace. Traveling stage by stage in the Magadhan lands, I arrived at Senānigama near Uruvelā. There I saw a delightful park, a lovely grove with a flowing river that was clean and charming, with smooth banks. And nearby was a village for alms. Then it occurred to me, ‘This park is truly delightful, a lovely grove with a flowing river that’s clean and charming, with smooth banks. And nearby there’s a village to go for alms. This is good enough for a gentleman who wishes to put forth effort in meditation.’ So I sat down right there, thinking: ‘This is good enough for meditation.’
අපිස්සු මං, භාරද්වාජ, තිස්සෝ උපමා පටිභංසු අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං උදකේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, භාරද්වාජ, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං උදකේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය, තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
And then these three examples, which were neither supernaturally inspired, nor learned before in the past, occurred to me. Suppose there was a green, sappy log, and it was lying in water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Bhāradvāja? By drilling the stick against that green, sappy log lying in water, could they light a fire and produce heat?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භෝ ගෝතම, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං, තඤ්ච පන උදකේ නික්ඛිත්තං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, Master Gotama. Why is that? Because it’s a green, sappy log, and it’s lying in the water. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, භාරද්වාජ, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි අවූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං න සුප්පහීනෝ හෝති න සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ, ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, භාරද්වාජ, පඨමා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“In the same way, there are ascetics and brahmins who don’t live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. They haven’t internally given up or stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion, they are incapable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the first example that occurred to me.
අපරාපි ඛෝ මං, භාරද්වාජ, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, භාරද්වාජ, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
Then a second example occurred to me. Suppose there was a green, sappy log, and it was lying on dry land far from the water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Bhāradvāja? By drilling the stick against that green, sappy log on dry land far from water, could they light a fire and produce heat?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භෝ ගෝතම, අල්ලං කට්ඨං සස්නේහං, කිඤ්චාපි ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති. “ඒවමේව ඛෝ, භාරද්වාජ, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි වූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං න සුප්පහීනෝ හෝති න සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ, ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, අභබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, භාරද්වාජ, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“No, Master Gotama. Why is that? Because it’s still a green, sappy log, despite the fact that it’s lying on dry land far from water. That person will eventually get weary and frustrated.” “In the same way, there are ascetics and brahmins who live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. But they haven’t internally given up or stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion, they are incapable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the second example that occurred to me.
අපරාපි ඛෝ මං, භාරද්වාජ, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය උත්තරාරණිං ආදාය: ‘අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේස්සාමි, තේජෝ පාතුකරිස්සාමී(අ)ති. තං කිං මඤ්ඤසි, භාරද්වාජ, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තං උත්තරාරණිං ආදාය අභිමන්ථේන්තෝ අග්ගිං අභිනිබ්බත්තේය්‍ය, තේජෝ පාතුකරේය්‍යා”ති?
Then a third example occurred to me. Suppose there was a dried up, withered log, and it was lying on dry land far from the water. Then a person comes along with a drill-stick, thinking to light a fire and produce heat. What do you think, Bhāradvāja? By drilling the stick against that dried up, withered log on dry land far from water, could they light a fire and produce heat?”
“ඒවං, භෝ ගෝතම. තං කිස්ස හේතු? අදුඤ්හි, භෝ ගෝතම, සුක්ඛං කට්ඨං කෝළාපං, තඤ්ච පන ආරකා උදකා ථලේ නික්ඛිත්තන්”ති.
“Yes, Master Gotama. Why is that? Because it’s a dried up, withered log, and it’s lying on dry land far from water.”
“ඒවමේව ඛෝ, භාරද්වාජ, යේ හි කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා කායේන චේව චිත්තේන ච කාමේහි වූපකට්ඨා විහරන්ති, යෝ ච නේසං කාමේසු කාමච්ඡන්දෝ කාමස්නේහෝ කාමමුච්ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහෝ සෝ ච අජ්ඣත්තං සුප්පහීනෝ හෝති සුප්පටිප්පස්සද්ධෝ, ඕපක්කමිකා චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, භබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. නෝ චේපි තේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, භබ්බාව තේ ඤාණාය දස්සනාය අනුත්තරාය සම්බෝධාය. අයං ඛෝ මං, භාරද්වාජ, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා. ඉමා ඛෝ මං, භාරද්වාජ, තිස්සෝ උපමා පටිභංසු අනච්ඡරියා පුබ්බේ අස්සුතපුබ්බා.
“In the same way, there are ascetics and brahmins who live withdrawn in body and mind from sensual pleasures. And they have internally given up and stilled desire, affection, infatuation, thirst, and passion for sensual pleasures. Regardless of whether or not they suffer painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion, they are capable of knowledge and vision, of supreme awakening. This was the third example that occurred to me. These are the three examples, which were neither supernaturally inspired, nor learned before in the past, that occurred to me.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හේය්‍යං අභිනිප්පීළේය්‍යං අභිසන්තාපේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හාමි අභිනිප්පීළේමි අභිසන්තාපේමි. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හතෝ අභිනිප්පීළයතෝ අභිසන්තාපයතෝ කච්ඡේහි සේදා මුච්චන්ති. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, බලවා පුරිසෝ දුබ්බලතරං පුරිසං සීසේ වා ගහේත්වා ඛන්ධේ වා ගහේත්වා අභිනිග්ගණ්හේය්‍ය අභිනිප්පීළේය්‍ය අභිසන්තාපේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, දන්තේභිදන්තමාධාය, ජිව්හාය තාලුං ආහච්ච, චේතසා චිත්තං අභිනිග්ගණ්හතෝ අභිනිප්පීළයතෝ අභිසන්තාපයතෝ කච්ඡේහි සේදා මුච්චන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා; සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I, with teeth clenched and tongue pressed against the roof of my mouth, squeeze, squash, and torture mind with mind.’ So that’s what I did, until sweat ran from my armpits. It was like when a strong man grabs a weaker man by the head or throat or shoulder and squeezes, squashes, and tortures them. In the same way, with teeth clenched and tongue pressed against the roof of my mouth, I squeezed, squashed, and tortured mind with mind until sweat ran from my armpits. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු කණ්ණසෝතේහි වාතානං නික්ඛමන්තානං අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති. සේය්‍යථාපි නාම කම්මාරගග්ගරියා ධමමානාය අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති; ඒවමේව ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු කණ්ණසෝතේහි වාතානං නික්ඛමන්තානං අධිමත්තෝ සද්දෝ හෝති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා; සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I practice the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then winds came out my ears making a loud noise, like the puffing of a blacksmith’s bellows. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා මුද්ධනි ඌහනන්ති. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, බලවා පුරිසෝ, තිණ්හේන සිඛරේන මුද්ධනි අභිමත්ථේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා මුද්ධනි ඌහනන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා; සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then strong winds ground my head, like a strong man was drilling into my head with a sharp point. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා සීසේ සීසවේදනා හෝන්ති. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, බලවා පුරිසෝ දළ්හේන වරත්තක්ඛණ්ඩේන සීසේ සීසවේඨං දදේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා සීසේ සීසවේදනා හෝන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා; සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then I got a severe headache, like a strong man was tightening a tough leather strap around my head. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා කුච්ඡිං පරිකන්තන්ති. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, දක්ඛෝ ගෝඝාතකෝ වා ගෝඝාතකන්තේවාසී වා තිණ්හේන ගෝවිකන්තනේන කුච්ඡිං පරිකන්තේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තා වාතා කුච්ඡිං පරිකන්තන්ති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා; සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then strong winds carved up my belly, like a deft butcher or their apprentice was slicing my belly open with a meat cleaver. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං අප්පාණකංයේව ඣානං ඣායේය්‍යන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේ උපරුන්ධිං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තෝ කායස්මිං ඩාහෝ හෝති. සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, ද්වේ බලවන්තෝ පුරිසා දුබ්බලතරං පුරිසං නානාබාහාසු ගහේත්වා අඞ්ගාරකාසුයා සන්තාපේය්‍යුං සම්පරිතාපේය්‍යුං; ඒවමේව ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, මුඛතෝ ච නාසතෝ ච කණ්ණතෝ ච අස්සාසපස්සාසේසු උපරුද්ධේසු අධිමත්තෝ කායස්මිං ඩාහෝ හෝති. ආරද්ධං ඛෝ පන මේ, භාරද්වාජ, වීරියං හෝති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, සාරද්ධෝ ච පන මේ කායෝ හෝති අප්පටිප්පස්සද්ධෝ, තේනේව දුක්ඛප්පධානේන පධානාභිතුන්නස්ස සතෝ.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I keep practicing the breathless jhāna?’ So I cut off my breathing through my mouth and nose. But then there was an intense burning in my body, like two strong men grabbing a weaker man by the arms to burn and scorch him on a pit of glowing coals. My energy was roused up and unflagging, and my mindfulness was established and lucid, but my body was disturbed, not tranquil, because I’d pushed too hard with that painful striving.
අපිස්සු මං, භාරද්වාජ, දේවතා දිස්වා ඒවමාහංසු: ‘කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. ඒකච්චා දේවතා ඒවමාහංසු: ‘න කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ, අපි ච කාලං කරෝතී(අ)ති. ඒකච්චා දේවතා ඒවමාහංසු: ‘න කාලඞ්කතෝ සමණෝ ගෝතමෝ, නාපි කාලං කරෝති; අරහං සමණෝ ගෝතමෝ, විහාරෝ ත්වේව සෝ අරහතෝ ඒවරූපෝ හෝතී(අ)ති.
Then some deities saw me and said, ‘The ascetic Gotama is dead.’ Others said, ‘He’s not dead, but he’s dying.’ Others said, ‘He’s not dead or dying. The ascetic Gotama is a perfected one, for that is how the perfected ones live.’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I practice completely cutting off food?’
අථ ඛෝ මං, භාරද්වාජ, දේවතා උපසඞ්කමිත්වා ඒතදවෝචුං: ‘මා ඛෝ ත්වං, මාරිස, සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජි. සචේ ඛෝ ත්වං, මාරිස, සබ්බසෝ ආහාරුපච්ඡේදාය පටිපජ්ජිස්සසි, තස්ස තේ මයං දිබ්බං ඕජං ලෝමකූපේහි අජ්ඣෝහාරේස්සාම. තාය ත්වං යාපේස්සසී(අ)ති.
But deities came to me and said, ‘Good sir, don’t practice totally cutting off food. If you do, we’ll infuse divine nectar into your pores and you will live on that.’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘අහඤ්චේව ඛෝ පන සබ්බසෝ අජජ්ජිතං පටිජානේය්‍යං, ඉමා ච මේ දේවතා දිබ්බං ඕජං ලෝමකූපේහි අජ්ඣෝහාරේය්‍යුං, තාය චාහං යාපේය්‍යං. තං මමස්ස මුසා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, තා දේවතා පච්චාචික්ඛාමි, ‘හලන්(අ)ති වදාමි.
Then it occurred to me, ‘If I claim to be completely fasting while these deities are infusing divine nectar in my pores, that would be a lie on my part.’ So I dismissed those deities, saying, ‘There’s no need.’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යන්නූනාහං ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරේය්‍යං පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං, යදි වා කුලත්ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරේණුකයූසන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරේසිං පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං, යදි වා කුලත්ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරේණුකයූසං. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ථෝකං ථෝකං ආහාරං ආහාරයතෝ පසතං පසතං, යදි වා මුග්ගයූසං, යදි වා කුලත්ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරේණුකයූසං, අධිමත්තකසිමානං පත්තෝ කායෝ හෝති. සේය්‍යථාපි නාම ආසීතිකපබ්බානි වා කාළපබ්බානි වා; ඒවමේවස්සු මේ අඞ්ගපච්චඞ්ගානි භවන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ඕට්ඨපදං; ඒවමේවස්සු මේ ආනිසදං හෝති තායේවප්පාහාරතාය; සේය්‍යථාපි නාම වට්ටනාවළී; ඒවමේවස්සු මේ පිට්ඨිකණ්ටකෝ උණ්ණතාවනතෝ හෝති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ජරසාලාය ගෝපානසියෝ ඕලුග්ගවිලුග්ගා භවන්ති; ඒවමේවස්සු මේ ඵාසුළියෝ ඕලුග්ගවිලුග්ගා භවන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම ගම්භීරේ උදපානේ උදකතාරකා ගම්භීරගතා ඕක්ඛායිකා දිස්සන්ති; ඒවමේවස්සු මේ අක්ඛිකූපේසු අක්ඛිතාරකා ගම්භීරගතා ඕක්ඛායිකා දිස්සන්ති තායේවප්පාහාරතාය. සේය්‍යථාපි නාම තිත්තකාලාබු ආමකච්ඡින්නෝ වාතාතපේන සම්ඵුටිතෝ හෝති සම්මිලාතෝ; ඒවමේවස්සු මේ සීසච්ඡවි සම්ඵුටිතා හෝති සම්මිලාතා තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ‘උදරච්ඡවිං පරිමසිස්සාමී(අ)ති පිට්ඨිකණ්ටකංයේව පරිග්ගණ්හාමි, ‘පිට්ඨිකණ්ටකං පරිමසිස්සාමී(අ)ති උදරච්ඡවිංයේව පරිග්ගණ්හාමි; යාවස්සු මේ, භාරද්වාජ, උදරච්ඡවි පිට්ඨිකණ්ටකං අල්ලීනා හෝති තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ‘වච්චං වා මුත්තං වා කරිස්සාමී(අ)ති තත්ථේව අවකුජ්ජෝ පපතාමි තායේවප්පාහාරතාය. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ඉමමේව කායං අස්සාසේන්තෝ පාණිනා ගත්තානි අනුමජ්ජාමි. තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, පාණිනා ගත්තානි අනුමජ්ජතෝ පූතිමූලානි ලෝමානි කායස්මා පපතන්ති තායේවප්පාහාරතාය.
Then it occurred to me, ‘Why don’t I just take a little bit of food each time, a cup of broth made from mung beans, horse gram, chickpeas, or green gram.’ So that’s what I did, until my body became extremely emaciated. Due to eating so little, my limbs became like the joints of an eighty-year-old or a corpse, my bottom became like a camel’s hoof, my vertebrae stuck out like beads on a string, and my ribs were as gaunt as the broken-down rafters on an old barn. Due to eating so little, the gleam of my eyes sank deep in their sockets, like the gleam of water sunk deep down a well. Due to eating so little, my scalp shriveled and withered like a green bitter-gourd in the wind and sun. Due to eating so little, the skin of my belly stuck to my backbone, so that when I tried to rub the skin of my belly I grabbed my backbone, and when I tried to rub my backbone I rubbed the skin of my belly. Due to eating so little, when I tried to urinate or defecate I fell face down right there. Due to eating so little, when I tried to relieve my body by rubbing my limbs with my hands, the hair, rotted at its roots, fell out.
අපිස්සු මං, භාරද්වාජ, මනුස්සා දිස්වා ඒවමාහංසු: ‘කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. ඒකච්චේ මනුස්සා ඒවමාහංසු: ‘න කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ, සාමෝ සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති. ඒකච්චේ මනුස්සා ඒවමාහංසු: ‘න කාළෝ සමණෝ ගෝතමෝ නපි සාමෝ, මඞ්ගුරච්ඡවි සමණෝ ගෝතමෝ(අ)ති; යාවස්සු මේ, භාරද්වාජ, තාව පරිසුද්ධෝ ඡවිවණ්ණෝ පරියෝදාතෝ උපහතෝ හෝති තායේවප්පාහාරතාය.
Then some people saw me and said: ‘The ascetic Gotama is black.’ Some said: ‘He’s not black, he’s brown.’ Some said: ‘He’s neither black nor brown. The ascetic Gotama has tawny skin.’ That’s how far the pure, bright complexion of my skin had been ruined by taking so little food.
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘යේ ඛෝ කේචි අතීතමද්ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයිංසු, ඒතාවපරමං, නයිතෝ භිය්‍යෝ; යේපි හි කේචි අනාගතමද්ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයිස්සන්ති, ඒතාවපරමං, නයිතෝ භිය්‍යෝ; යේපි හි කේචි ඒතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වේදනා වේදයන්ති, ඒතාවපරමං, නයිතෝ භිය්‍යෝ. න ඛෝ පනාහං ඉමාය කටුකාය දුක්කරකාරිකාය අධිගච්ඡාමි උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං. සියා නු ඛෝ අඤ්ඤෝ මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති?
Then it occurred to me, ‘Whatever ascetics and brahmins have experienced painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion—whether in the past, future, or present—this is as far as it goes, no-one has done more than this. But I have not achieved any superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones by this severe, grueling work. Could there be another path to awakening?’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘අභිජානාමි ඛෝ පනාහං පිතු සක්කස්ස කම්මන්තේ සීතාය ජම්බුච්ඡායාය නිසින්නෝ විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරිතා. සියා නු ඛෝ ඒසෝ මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති? තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, සතානුසාරි විඤ්ඤාණං අහෝසි: ‘ඒසේව මග්ගෝ බෝධායා(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘I recall sitting in the cool shade of the rose-apple tree while my father the Sakyan was off working. Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, I entered and remained in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. Could that be the path to awakening?’ Stemming from that memory came the realization: ‘That is the path to awakening!’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘කිං නු ඛෝ අහං තස්ස සුඛස්ස භායාමි යං තං සුඛං අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහී(අ)ති? තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ අහං තස්ස සුඛස්ස භායාමි යං තං සුඛං අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහී(අ)ති.
Then it occurred to me, ‘Why am I afraid of that pleasure, for it has nothing to do with sensual pleasures or unskillful qualities?’ I thought, ‘I’m not afraid of that pleasure, for it has nothing to do with sensual pleasures or unskillful qualities.’
තස්ස මය්හං, භාරද්වාජ, ඒතදහෝසි: ‘න ඛෝ තං සුකරං සුඛං අධිගන්තුං ඒවං අධිමත්තකසිමානං පත්තකායේන. යන්නූනාහං ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේය්‍යං ඕදනකුම්මාසන්(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේසිං ඕදනකුම්මාසං.
Then it occurred to me, ‘I can’t achieve that pleasure with a body so excessively emaciated. Why don’t I eat some solid food, some rice and porridge?’ So I ate some solid food.
තේන ඛෝ පන මං, භාරද්වාජ, සමයේන පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ පච්චුපට්ඨිතා හෝන්ති: ‘යං ඛෝ සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මං අධිගමිස්සති තං නෝ ආරෝචේස්සතී(අ)ති. යතෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේසිං ඕදනකුම්මාසං, අථ මේ තේ පඤ්චවග්ගියා භික්ඛූ නිබ්බිජ්ජ පක්කමිංසු: ‘බාහුල්ලිකෝ සමණෝ ගෝතමෝ පධානවිබ්භන්තෝ ආවත්තෝ බාහුල්ලායා(අ)ති.
Now at that time the five bhikkhus were attending on me, thinking, ‘The ascetic Gotama will tell us of any truth that he realizes.’ But when I ate some solid food, they left disappointed in me, saying, ‘The ascetic Gotama has become indulgent; he has strayed from the struggle and returned to indulgence.’
සෝ ඛෝ අහං, භාරද්වාජ, ඕළාරිකං ආහාරං ආහාරේත්වා බලං ගහේත්වා විවිච්චේව කාමේහි …පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහාසිං. විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං … තතියං ඣානං … චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහාසිං.
After eating solid food and gathering my strength, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, I entered and remained in the first jhāna … As the placing of the mind and keeping it connected were stilled, I entered and remained in the second jhāna … third jhāna … fourth jhāna.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරාමි, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරාමි.
When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward recollection of past lives. I recollected many past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. And so I recollected my many kinds of past lives, with features and details.
අයං ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, රත්තියා පඨමේ යාමේ පඨමා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ; යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ.
This was the first knowledge, which I achieved in the first watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සාමි චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාමි …පේ…
When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and superhuman, I saw sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. I understood how sentient beings are reborn according to their deeds …
අයං ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, රත්තියා මජ්ඣිමේ යාමේ දුතියා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ; යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ.
This was the second knowledge, which I achieved in the middle watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේසිං. සෝ ‘ඉදං දුක්ඛන්(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං; ‘ඉමේ ආසවා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං.
When my mind had immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—I extended it toward knowledge of the ending of defilements. I truly understood: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. I truly understood: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements’.
තස්ස මේ ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං අහෝසි.
Knowing and seeing like this, my mind was freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When it was freed, I knew it was freed.
‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති අබ්භඤ්ඤාසිං.
I understood: ‘Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.’
අයං ඛෝ මේ, භාරද්වාජ, රත්තියා පච්ඡිමේ යාමේ තතියා විජ්ජා අධිගතා, අවිජ්ජා විහතා, විජ්ජා උප්පන්නා; තමෝ විහතෝ, ආලෝකෝ උප්පන්නෝ; යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනෝ පහිතත්තස්ස විහරතෝ”ති.
This was the third knowledge, which I achieved in the last watch of the night. Ignorance was destroyed and knowledge arose; darkness was destroyed and light arose, as happens for a meditator who is diligent, keen, and resolute.”
ඒවං වුත්තේ, සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අට්ඨිතවතං භෝතෝ ගෝතමස්ස පධානං අහෝසි, සප්පුරිසවතං භෝතෝ ගෝතමස්ස පධානං අහෝසි; යථා තං අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස. කිං නු ඛෝ, භෝ ගෝතම, අත්ථි දේවා”ති?
When he had spoken, Saṅgārava said to the Buddha, “Master Gotama’s effort was steadfast and appropriate for a good person, since he is a perfected one, a fully awakened Buddha. But Master Gotama, do gods survive?”
“ඨානසෝ මේතං, භාරද්වාජ, විදිතං යදිදං—අධිදේවා”ති.
“I’ve understood about gods in terms of causes.”
“කිං නු ඛෝ, භෝ ගෝතම, ‘අත්ථි දේවා(අ)ති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘ඨානසෝ මේතං, භාරද්වාජ, විදිතං යදිදං අධිදේවා(අ)ති වදේසි. නනු, භෝ ගෝතම, ඒවං සන්තේ තුච්ඡා මුසා හෝතී”ති?
“But Master Gotama, when asked ‘Do gods survive?’ why did you say that you have understood about gods in terms of causes? If that’s the case, isn’t it a hollow lie?”
“‘අත්ථි දේවා(අ)ති, භාරද්වාජ, පුට්ඨෝ සමානෝ ‘අත්ථි දේවා(අ)ති යෝ වදේය්‍ය, ‘ඨානසෝ මේ විදිතා(අ)ති යෝ වදේය්‍ය; අථ ඛ්වේත්ථ විඤ්ඤුනා පුරිසේන ඒකංසේන නිට්ඨං ගන්තබ්බං යදිදං: ‘අත්ථි දේවා(අ)”ති.
“When asked ‘Do gods survive’, whether you reply ‘Gods survive’ or ‘I’ve understood in terms of causes’ a sensible person would come to the definite conclusion that gods survive.”
“කිස්ස පන මේ භවං ගෝතමෝ ආදිකේනේව න බ්‍යාකාසී”ති?
“But why didn’t you say that in the first place?”
“උච්චේන සම්මතං ඛෝ ඒතං, භාරද්වාජ, ලෝකස්මිං යදිදං: ‘අත්ථි දේවා(අ)”ති.
“It’s widely deemed in the world that gods survive.”
ඒවං වුත්තේ, සඞ්ගාරවෝ මාණවෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම, අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම. සේය්‍යථාපි, භෝ ගෝතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භෝතා ගෝතමේන අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගෝතමෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
When he had spoken, Saṅgārava said to the Buddha, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the Teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
සඞ්ගාරවසුත්තං නිට්ඨිතං දසමං.
බ්‍රාහ්මණවග්ගෝ නිට්ඨිතෝ පඤ්චමෝ.
තස්සුද්දානං
බ්‍රහ්මායු සේලස්සලායනෝ, ඝෝටමුඛෝ ච බ්‍රාහ්මණෝ; චඞ්කී ඒසු ධනඤ්ජානි, වාසේට්ඨෝ සුභගාරවෝති.
ඉදං වග්ගානමුද්දානං
වග්ගෝ ගහපති භික්ඛු, පරිබ්බාජකනාමකෝ; රාජවග්ගෝ බ්‍රාහ්මණෝති, පඤ්ච මජ්ඣිමආගමේ.
මජ්ඣිමපණ්ණාසකං සමත්තං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
