| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
३. सङ्गारवसुत्तं
3. Saṅgāravasuttaṃ
१६९. 1 अथ खो सङ्गारवो ब्राह्मणो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो सङ्गारवो ब्राह्मणो भगवन्तं एतदवोच –
169.2 Atha kho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘किं नु खो, भो गोतम, ओरिमं तीरं, किं पारिमं तीर’’न्ति? ‘‘पाणातिपातो खो, ब्राह्मण, ओरिमं तीरं, पाणातिपाता वेरमणी पारिमं तीरं। अदिन्नादानं खो, ब्राह्मण, ओरिमं तीरं, अदिन्नादाना वेरमणी पारिमं तीरं। कामेसुमिच्छाचारो ओरिमं तीरं, कामेसुमिच्छाचारा वेरमणी पारिमं तीरं। मुसावादो ओरिमं तीरं, मुसावादा वेरमणी पारिमं तीरं। पिसुणा वाचा ओरिमं तीरं, पिसुणाय वाचाय वेरमणी पारिमं तीरं। फरुसा वाचा ओरिमं तीरं, फरुसाय वाचाय वेरमणी पारिमं तीरं। सम्फप्पलापो ओरिमं तीरं, सम्फप्पलापा वेरमणी पारिमं तीरं। अभिज्झा ओरिमं तीरं, अनभिज्झा पारिमं तीरं। ब्यापादो ओरिमं तीरं, अब्यापादो पारिमं तीरं। मिच्छादिट्ठि ओरिमं तीरं, सम्मादिट्ठि पारिमं तीरं। इदं खो, ब्राह्मण, ओरिमं तीरं, इदं पारिमं तीरन्ति।
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, orimaṃ tīraṃ, kiṃ pārimaṃ tīra’’nti? ‘‘Pāṇātipāto kho, brāhmaṇa, orimaṃ tīraṃ, pāṇātipātā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Adinnādānaṃ kho, brāhmaṇa, orimaṃ tīraṃ, adinnādānā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Kāmesumicchācāro orimaṃ tīraṃ, kāmesumicchācārā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Musāvādo orimaṃ tīraṃ, musāvādā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Pisuṇā vācā orimaṃ tīraṃ, pisuṇāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Pharusā vācā orimaṃ tīraṃ, pharusāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Samphappalāpo orimaṃ tīraṃ, samphappalāpā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ. Abhijjhā orimaṃ tīraṃ, anabhijjhā pārimaṃ tīraṃ. Byāpādo orimaṃ tīraṃ, abyāpādo pārimaṃ tīraṃ. Micchādiṭṭhi orimaṃ tīraṃ, sammādiṭṭhi pārimaṃ tīraṃ. Idaṃ kho, brāhmaṇa, orimaṃ tīraṃ, idaṃ pārimaṃ tīranti.
‘‘अप्पका ते मनुस्सेसु, ये जना पारगामिनो।
‘‘Appakā te manussesu, ye janā pāragāmino;
अथायं इतरा पजा, तीरमेवानुधावति॥
Athāyaṃ itarā pajā, tīramevānudhāvati.
‘‘ये च खो सम्मदक्खाते, धम्मे धम्मानुवत्तिनो।
‘‘Ye ca kho sammadakkhāte, dhamme dhammānuvattino;
ते जना पारमेस्सन्ति, मच्चुधेय्यं सुदुत्तरं॥
Te janā pāramessanti, maccudheyyaṃ suduttaraṃ.
‘‘कण्हं धम्मं विप्पहाय, सुक्कं भावेथ पण्डितो।
‘‘Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya, sukkaṃ bhāvetha paṇḍito;
ओका अनोकमागम्म, विवेके यत्थ दूरमं॥
Okā anokamāgamma, viveke yattha dūramaṃ.
‘‘तत्राभिरतिमिच्छेय्य, हित्वा कामे अकिञ्चनो।
‘‘Tatrābhiratimiccheyya, hitvā kāme akiñcano;
परियोदपेय्य अत्तानं, चित्तक्लेसेहि पण्डितो॥
Pariyodapeyya attānaṃ, cittaklesehi paṇḍito.
‘‘येसं सम्बोधियङ्गेसु, सम्मा चित्तं सुभावितं।
‘‘Yesaṃ sambodhiyaṅgesu, sammā cittaṃ subhāvitaṃ;
आदानपटिनिस्सग्गे, अनुपादाय ये रता।
Ādānapaṭinissagge, anupādāya ye ratā;
खीणासवा जुतिमन्तो, ते लोके परिनिब्बुता’’ति॥ ततियं।
Khīṇāsavā jutimanto, te loke parinibbutā’’ti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १-४४. ब्राह्मणपच्चोरोहणीसुत्तादिवण्णना • 1-44. Brāhmaṇapaccorohaṇīsuttādivaṇṇanā
