| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
10. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තං
10. Saṅgāravasuttaṃ
61. අථ ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මයමස්‌සු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණා නාම. යඤ්‌ඤං යජාමපි යජාපෙමපි. තත්‍ර, භො ගොතම, යො චෙව යජති 1 යො ච යජාපෙති සබ්‌බෙ තෙ අනෙකසාරීරිකං පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදං පටිපන්‌නා හොන්‌ති, යදිදං යඤ්‌ඤාධිකරණං. යො පනායං, භො ගොතම, යස්‌ස වා තස්‌ස වා කුලා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො එකමත්‌තානං දමෙති, එකමත්‌තානං සමෙති, එකමත්‌තානං පරිනිබ්‌බාපෙති, එවමස්‌සායං එකසාරීරිකං පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදං පටිපන්‌නො හොති, යදිදං පබ්‌බජ්‌ජාධිකරණ’’න්‌ති.
61. Atha kho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayamassu, bho gotama, brāhmaṇā nāma. Yaññaṃ yajāmapi yajāpemapi. Tatra, bho gotama, yo ceva yajati 2 yo ca yajāpeti sabbe te anekasārīrikaṃ puññappaṭipadaṃ paṭipannā honti, yadidaṃ yaññādhikaraṇaṃ. Yo panāyaṃ, bho gotama, yassa vā tassa vā kulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito ekamattānaṃ dameti, ekamattānaṃ sameti, ekamattānaṃ parinibbāpeti, evamassāyaṃ ekasārīrikaṃ puññappaṭipadaṃ paṭipanno hoti, yadidaṃ pabbajjādhikaraṇa’’nti.
‘‘තෙන හි, බ්‍රාහ්‌මණ, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි. යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්‌ඤසි, බ්‍රාහ්‌මණ, ඉධ තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා. සො එවමාහ – ‘එථායං මග්‌ගො අයං පටිපදා යථාපටිපන්‌නො අහං අනුත්‌තරං බ්‍රහ්‌මචරියොගධං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙමි; එථ 3, තුම්‌හෙපි තථා පටිපජ්‌ජථ, යථාපටිපන්‌නා තුම්‌හෙපි අනුත්‌තරං බ්‍රහ්‌මචරියොගධං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිස්‌සථා’ති. ඉති අයඤ්‌චෙව 4 සත්‌ථා ධම්‌මං දෙසෙති, පරෙ ච තථත්‌ථාය පටිපජ්‌ජන්‌ති, තානි ඛො පන හොන්‌ති අනෙකානිපි සතානි අනෙකානිපි සහස්‌සානි අනෙකානිපි සතසහස්‌සානි.
‘‘Tena hi, brāhmaṇa, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, idha tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So evamāha – ‘ethāyaṃ maggo ayaṃ paṭipadā yathāpaṭipanno ahaṃ anuttaraṃ brahmacariyogadhaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedemi; etha 5, tumhepi tathā paṭipajjatha, yathāpaṭipannā tumhepi anuttaraṃ brahmacariyogadhaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti. Iti ayañceva 6 satthā dhammaṃ deseti, pare ca tathatthāya paṭipajjanti, tāni kho pana honti anekānipi satāni anekānipi sahassāni anekānipi satasahassāni.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, බ්‍රාහ්‌මණ, ඉච්‌චායං එවං සන්‌තෙ එකසාරීරිකා වා පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා හොති අනෙකසාරීරිකා වා, යදිදං පබ්‌බජ්‌ජාධිකරණ’’න්‌ති? ‘‘ඉච්‌චායම්‌පි 7, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ අනෙකසාරීරිකා පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා හොති, යදිදං පබ්‌බජ්‌ජාධිකරණ’’න්‌ති.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, iccāyaṃ evaṃ sante ekasārīrikā vā puññappaṭipadā hoti anekasārīrikā vā, yadidaṃ pabbajjādhikaraṇa’’nti? ‘‘Iccāyampi 8, bho gotama, evaṃ sante anekasārīrikā puññappaṭipadā hoti, yadidaṃ pabbajjādhikaraṇa’’nti.
එවං වුත්‌තෙ ආයස්‌මා ආනන්‌දො සඞ්‌ගාරවං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘ඉමාසං තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, ද්‌වින්‌නං පටිපදානං කතමා පටිපදා ඛමති අප්‌පත්‌ථතරා ච අප්‌පසමාරම්‌භතරා ච මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’ති? එවං වුත්‌තෙ සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘සෙය්‍යථාපි භවං ගොතමො භවං චානන්‌දො. එතෙ මෙ පුජ්‌ජා, එතෙ මෙ පාසංසා’’ති.
Evaṃ vutte āyasmā ānando saṅgāravaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘imāsaṃ te, brāhmaṇa, dvinnaṃ paṭipadānaṃ katamā paṭipadā khamati appatthatarā ca appasamārambhatarā ca mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’ti? Evaṃ vutte saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi bhavaṃ gotamo bhavaṃ cānando. Ete me pujjā, ete me pāsaṃsā’’ti.
දුතියම්‌පි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො සඞ්‌ගාරවං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘න ඛො ත්‍යාහං, බ්‍රාහ්‌මණ, එවං පුච්‌ඡාමි – ‘කෙ වා තෙ පුජ්‌ජා කෙ වා තෙ පාසංසා’ති? එවං ඛො ත්‍යාහං, බ්‍රාහ්‌මණ, පුච්‌ඡාමි – ‘ඉමාසං තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, ද්‌වින්‌නං පටිපදානං කතමා පටිපදා ඛමති අප්‌පත්‌ථතරා ච අප්‌පසමාරම්‌භතරා ච මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’’ති? දුතියම්‌පි ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘සෙය්‍යථාපි භවං ගොතමො භවං චානන්‌දො. එතෙ මෙ පුජ්‌ජා, එතෙ මෙ පාසංසා’’ති.
Dutiyampi kho āyasmā ānando saṅgāravaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘na kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, evaṃ pucchāmi – ‘ke vā te pujjā ke vā te pāsaṃsā’ti? Evaṃ kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, pucchāmi – ‘imāsaṃ te, brāhmaṇa, dvinnaṃ paṭipadānaṃ katamā paṭipadā khamati appatthatarā ca appasamārambhatarā ca mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’’ti? Dutiyampi kho saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi bhavaṃ gotamo bhavaṃ cānando. Ete me pujjā, ete me pāsaṃsā’’ti.
තතියම්‌පි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො සඞ්‌ගාරවං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘න ඛො ත්‍යාහං, බ්‍රාහ්‌මණ, එවං පුච්‌ඡාමි – ‘කෙ වා තෙ පුජ්‌ජා කෙ වා තෙ පාසංසා’ති? එවං ඛො ත්‍යාහං, බ්‍රාහ්‌මණ, පුච්‌ඡාමි – ‘ඉමාසං තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, ද්‌වින්‌නං පටිපදානං කතමා පටිපදා ඛමති අප්‌පත්‌ථතරා ච අප්‌පසමාරම්‌භතරා ච මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’’ති? තතියම්‌පි ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘සෙය්‍යථාපි භවං ගොතමො භවං චානන්‌දො. එතෙ මෙ පුජ්‌ජා, එතෙ මෙ පාසංසා’’ති.
Tatiyampi kho āyasmā ānando saṅgāravaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘na kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, evaṃ pucchāmi – ‘ke vā te pujjā ke vā te pāsaṃsā’ti? Evaṃ kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, pucchāmi – ‘imāsaṃ te, brāhmaṇa, dvinnaṃ paṭipadānaṃ katamā paṭipadā khamati appatthatarā ca appasamārambhatarā ca mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’’ti? Tatiyampi kho saṅgāravo brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi bhavaṃ gotamo bhavaṃ cānando. Ete me pujjā, ete me pāsaṃsā’’ti.
අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘යාව තතියම්‌පි ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො ආනන්‌දෙන සහධම්‌මිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සංසාදෙති 9 නො විස්‌සජ්‌ජෙති. යංනූනාහං පරිමොචෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා සඞ්‌ගාරවං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘කා න්‌වජ්‌ජ, බ්‍රාහ්‌මණ, රාජන්‌තෙපුරෙ රාජපුරිසානං 10 සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අන්‌තරාකථා උදපාදී’’ති? ‘‘අයං ඛ්‌වජ්‌ජ, භො ගොතම, රාජන්‌තෙපුරෙ රාජපුරිසානං සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘පුබ්‌බෙ සුදං අප්‌පතරා චෙව භික්‌ඛූ අහෙසුං බහුතරා ච උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙසුං; එතරහි පන බහුතරා චෙව භික්‌ඛූ අප්‌පතරා ච උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙන්‌තී’ති. අයං ඛ්‌වජ්‌ජ, භො ගොතම, රාජන්‌තෙපුරෙ රාජපුරිසානං සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අන්‌තරාකථා උදපාදී’’ති.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘yāva tatiyampi kho saṅgāravo brāhmaṇo ānandena sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti 11 no vissajjeti. Yaṃnūnāhaṃ parimoceyya’’nti. Atha kho bhagavā saṅgāravaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘kā nvajja, brāhmaṇa, rājantepure rājapurisānaṃ 12 sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ antarākathā udapādī’’ti? ‘‘Ayaṃ khvajja, bho gotama, rājantepure rājapurisānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ antarākathā udapādi – ‘pubbe sudaṃ appatarā ceva bhikkhū ahesuṃ bahutarā ca uttari manussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassesuṃ; etarahi pana bahutarā ceva bhikkhū appatarā ca uttari manussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassentī’ti. Ayaṃ khvajja, bho gotama, rājantepure rājapurisānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ antarākathā udapādī’’ti.
13 ‘‘තීණි ඛො ඉමානි, බ්‍රාහ්‌මණ, පාටිහාරියානි. කතමානි තීණි? ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, ආදෙසනාපාටිහාරියං , අනුසාසනීපාටිහාරියං. කතමඤ්‌ච, බ්‍රාහ්‌මණ, ඉද්‌ධිපාටිහාරියං? ඉධ, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොති – ‘එකොපි හුත්‌වා බහුධා හොති, බහුධාපි හුත්‌වා එකො හොති; ආවිභාවං, තිරොභාවං; තිරොකුට්‌ටං තිරොපාකාරං තිරොපබ්‌බතං අසජ්‌ජමානො ගච්‌ඡති, සෙය්‍යථාපි ආකාසෙ; පථවියාපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජං කරොති, සෙය්‍යථාපි උදකෙ; උදකෙපි අභිජ්‌ජමානෙ ගච්‌ඡති, සෙය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසෙපි පල්‌ලඞ්‌කෙන කමති, සෙය්‍යථාපි පක්‌ඛී සකුණො; ඉමෙපි චන්‌දිමසූරියෙ එවංමහිද්‌ධිකෙ එවංමහානුභාවෙ පාණිනා පරිමසති 14 පරිමජ්‌ජති, යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙති’. ඉදං වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, ඉද්‌ධිපාටිහාරියං .
15 ‘‘Tīṇi kho imāni, brāhmaṇa, pāṭihāriyāni. Katamāni tīṇi? Iddhipāṭihāriyaṃ, ādesanāpāṭihāriyaṃ , anusāsanīpāṭihāriyaṃ. Katamañca, brāhmaṇa, iddhipāṭihāriyaṃ? Idha, brāhmaṇa, ekacco anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ‘ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchati, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamati, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati 16 parimajjati, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti’. Idaṃ vuccati, brāhmaṇa, iddhipāṭihāriyaṃ .
‘‘කතමඤ්‌ච, බ්‍රාහ්‌මණ, ආදෙසනාපාටිහාරියං? ඉධ, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො නිමිත්‌තෙන ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා.
‘‘Katamañca, brāhmaṇa, ādesanāpāṭihāriyaṃ? Idha, brāhmaṇa, ekacco nimittena ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā.
‘‘ඉධ පන, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති , අපි ච ඛො මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා.
‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco na heva kho nimittena ādisati , api ca kho manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā.
‘‘ඉධ පන, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති නපි මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, අපි ච ඛො විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා.
‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco na heva kho nimittena ādisati napi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati, api ca kho vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā.
‘‘ඉධ පන, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති, නපි මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, නපි විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, අපි ච ඛො අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිං සමාපන්‌නස්‌ස චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාති – ‘යථා ඉමස්‌ස භොතො මනොසඞ්‌ඛාරා පණිහිතා ඉමස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනන්‌තරා අමුං නාම විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සතී’ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. ඉදං වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, ආදෙසනාපාටිහාරියං.
‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco na heva kho nimittena ādisati, napi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati, napi vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati, api ca kho avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti – ‘yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amuṃ nāma vitakkaṃ vitakkessatī’ti. So bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idaṃ vuccati, brāhmaṇa, ādesanāpāṭihāriyaṃ.
‘‘කතමඤ්‌ච, බ්‍රාහ්‌මණ, අනුසාසනීපාටිහාරියං? ඉධ, බ්‍රාහ්‌මණ , එකච්‌චො එවමනුසාසති – ‘එවං විතක්‌කෙථ, මා එවං විතක්‌කයිත්‌ථ; එවං මනසි කරොථ, මා එවං මනසාකත්‌ථ; ඉදං පජහථ, ඉදං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරථා’ති. ඉදං වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, අනුසාසනීපාටිහාරියං. ඉමානි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, තීණි පාටිහාරියානි. ඉමෙසං තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, තිණ්‌ණං පාටිහාරියානං කතමං පාටිහාරියං ඛමති අභික්‌කන්‌තතරඤ්‌ච පණීතතරඤ්‌චා’’ති?
‘‘Katamañca, brāhmaṇa, anusāsanīpāṭihāriyaṃ? Idha, brāhmaṇa , ekacco evamanusāsati – ‘evaṃ vitakketha, mā evaṃ vitakkayittha; evaṃ manasi karotha, mā evaṃ manasākattha; idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’ti. Idaṃ vuccati, brāhmaṇa, anusāsanīpāṭihāriyaṃ. Imāni kho, brāhmaṇa, tīṇi pāṭihāriyāni. Imesaṃ te, brāhmaṇa, tiṇṇaṃ pāṭihāriyānaṃ katamaṃ pāṭihāriyaṃ khamati abhikkantatarañca paṇītatarañcā’’ti?
‘‘තත්‍ර, භො ගොතම, යදිදං 17 පාටිහාරියං ඉධෙකච්‌චො අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොති…පෙ.… යාව බ්‍රාහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙති, ඉදං, භො ගොතම, පාටිහාරියං යොව 18 නං කරොති සොව 19 නං පටිසංවෙදෙති, යොව 20 නං කරොති තස්‌සෙව 21 තං හොති. ඉදං මෙ, භො ගොතම, පාටිහාරියං මායාසහධම්‌මරූපං විය ඛායති.
‘‘Tatra, bho gotama, yadidaṃ 22 pāṭihāriyaṃ idhekacco anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti…pe… yāva brāhmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti, idaṃ, bho gotama, pāṭihāriyaṃ yova 23 naṃ karoti sova 24 naṃ paṭisaṃvedeti, yova 25 naṃ karoti tasseva 26 taṃ hoti. Idaṃ me, bho gotama, pāṭihāriyaṃ māyāsahadhammarūpaṃ viya khāyati.
‘‘යම්‌පිදං , භො ගොතම, පාටිහාරියං ඉධෙකච්‌චො නිමිත්‌තෙන ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති, සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. ඉධ පන, භො ගොතම, එකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති, අපි ච ඛො මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති…පෙ.… නපි මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, අපි ච ඛො විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති…පෙ.… නපි විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, අපි ච ඛො අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිං සමාපන්‌නස්‌ස චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාති – ‘යථා ඉමස්‌ස භොතො මනොසඞ්‌ඛාරා පණිහිතා ඉමස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනන්‌තරා අම්‌හං නාම විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සතී’ති, සො බහුං චෙපි ආදිසති තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. ඉදම්‌පි, භො ගොතම, පාටිහාරියං යොව නං කරොති සොව නං පටිසංවෙදෙති, යොව නං කරොති තස්‌සෙව තං හොති. ඉදම්‌පි මෙ, භො ගොතම, පාටිහාරියං මායාසහධම්‌මරූපං විය ඛායති.
‘‘Yampidaṃ , bho gotama, pāṭihāriyaṃ idhekacco nimittena ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti, so bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idha pana, bho gotama, ekacco na heva kho nimittena ādisati, api ca kho manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati…pe… napi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati, api ca kho vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati…pe… napi vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati, api ca kho avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti – ‘yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amhaṃ nāma vitakkaṃ vitakkessatī’ti, so bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idampi, bho gotama, pāṭihāriyaṃ yova naṃ karoti sova naṃ paṭisaṃvedeti, yova naṃ karoti tasseva taṃ hoti. Idampi me, bho gotama, pāṭihāriyaṃ māyāsahadhammarūpaṃ viya khāyati.
‘‘යඤ්‌ච ඛො ඉදං, භො ගොතම, පාටිහාරියං ඉධෙකච්‌චො එවං අනුසාසති – ‘එවං විතක්‌කෙථ , මා එවං විතක්‌කයිත්‌ථ; එවං මනසි කරොථ, මා එවං මනසාකත්‌ථ; ඉදං පජහථ, ඉදං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරථා’ති. ඉදමෙව, භො ගොතම, පාටිහාරියං ඛමති ඉමෙසං තිණ්‌ණං පාටිහාරියානං අභික්‌කන්‌තතරඤ්‌ච පණීතතරඤ්‌ච.
‘‘Yañca kho idaṃ, bho gotama, pāṭihāriyaṃ idhekacco evaṃ anusāsati – ‘evaṃ vitakketha , mā evaṃ vitakkayittha; evaṃ manasi karotha, mā evaṃ manasākattha; idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’ti. Idameva, bho gotama, pāṭihāriyaṃ khamati imesaṃ tiṇṇaṃ pāṭihāriyānaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca.
‘‘අච්‌ඡරියං, භො ගොතම, අබ්‌භුතං, භො ගොතම! යාවසුභාසිතමිදං භොතා ගොතමෙන ඉමෙහි ච මයං තීහි පාටිහාරියෙහි සමන්‌නාගතං භවන්‌තං ගොතමං ධාරෙම. භවඤ්‌හි ගොතමො අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොති…පෙ.… යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙති, භවඤ්‌හි ගොතමො අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිං සමාපන්‌නස්‌ස චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාති – ‘යථා ඉමස්‌ස භොතො මනොසඞ්‌ඛාරා පණිහිතා ඉමස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනන්‌තරා අමුං නාම විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සතී’ති. භවඤ්‌හි ගොතමො එවමනුසාසති – ‘එවං විතක්‌කෙථ, මා එවං විතක්‌කයිත්‌ථ; එවං මනසි කරොථ, මා එවං මනසාකත්‌ථ; ඉදං පජහථ, ඉදං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරථා’’’ති.
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāvasubhāsitamidaṃ bhotā gotamena imehi ca mayaṃ tīhi pāṭihāriyehi samannāgataṃ bhavantaṃ gotamaṃ dhārema. Bhavañhi gotamo anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti…pe… yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti, bhavañhi gotamo avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti – ‘yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā imassa cittassa anantarā amuṃ nāma vitakkaṃ vitakkessatī’ti. Bhavañhi gotamo evamanusāsati – ‘evaṃ vitakketha, mā evaṃ vitakkayittha; evaṃ manasi karotha, mā evaṃ manasākattha; idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’’’ti.
‘‘අද්‌ධා ඛො ත්‍යාහං, බ්‍රාහ්‌මණ, ආසජ්‌ජ උපනීය වාචා භාසිතා; අපි ච ත්‍යාහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි. අහඤ්‌හි, බ්‍රාහ්‌මණ, අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොමි…පෙ.… යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙමි. අහඤ්‌හි , බ්‍රාහ්‌මණ, අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිං සමාපන්‌නස්‌ස චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාමි – ‘යථා ඉමස්‌ස භොතො මනොසඞ්‌ඛාරා පණිහිතා, ඉමස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනන්‌තරා අමුං නාම විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සතී’ති. අහඤ්‌හි, බ්‍රාහ්‌මණ, එවමනුසාසාමි – ‘එවං විතක්‌කෙථ, මා එවං විතක්‌කයිත්‌ථ; එවං මනසි කරොථ, මා එවං මනසාකත්‌ථ; ඉදං පජහථ, ඉදං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරථා’’’ති.
‘‘Addhā kho tyāhaṃ, brāhmaṇa, āsajja upanīya vācā bhāsitā; api ca tyāhaṃ byākarissāmi. Ahañhi, brāhmaṇa, anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhomi…pe… yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattemi. Ahañhi , brāhmaṇa, avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā, imassa cittassa anantarā amuṃ nāma vitakkaṃ vitakkessatī’ti. Ahañhi, brāhmaṇa, evamanusāsāmi – ‘evaṃ vitakketha, mā evaṃ vitakkayittha; evaṃ manasi karotha, mā evaṃ manasākattha; idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’’’ti.
‘‘අත්‌ථි පන, භො ගොතම, අඤ්‌ඤො එකභික්‌ඛුපි යො ඉමෙහි තීහි පාටිහාරියෙහි සමන්‌නාගතො, අඤ්‌ඤත්‍ර භොතා ගොතමෙනා’’ති? ‘‘න ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකංයෙව සතං න ද්‌වෙ සතානි න තීණි සතානි න චත්‌තාරි සතානි න පඤ්‌ච සතානි, අථ ඛො භිය්‍යොව, යෙ 27 භික්‌ඛූ ඉමෙහි තීහි පාටිහාරියෙහි සමන්‌නාගතා’’ති. ‘‘කහං පන, භො ගොතම, එතරහි තෙ භික්‌ඛූ විහරන්‌තී’’ති? ‘‘ඉමස්‌මිංයෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ’’ති.
‘‘Atthi pana, bho gotama, añño ekabhikkhupi yo imehi tīhi pāṭihāriyehi samannāgato, aññatra bhotā gotamenā’’ti? ‘‘Na kho, brāhmaṇa, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova, ye 28 bhikkhū imehi tīhi pāṭihāriyehi samannāgatā’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, bho gotama, etarahi te bhikkhū viharantī’’ti? ‘‘Imasmiṃyeva kho, brāhmaṇa, bhikkhusaṅghe’’ti.
‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – ‘චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තී’ති, එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාමි, ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. දසමං.
‘‘Abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti, evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Dasamaṃ.
බ්‍රාහ්‌මණවග්‌ගො පඨමො.
Brāhmaṇavaggo paṭhamo.
තස්‌සුද්‌දානං –
Tassuddānaṃ –
ද්‌වෙ බ්‍රාහ්‌මණා චඤ්‌ඤතරො, පරිබ්‌බාජකෙන නිබ්‌බුතං;
Dve brāhmaṇā caññataro, paribbājakena nibbutaṃ;
පලොකවච්‌ඡො තිකණ්‌ණො, සොණි සඞ්‌ගාරවෙන චාති.
Palokavaccho tikaṇṇo, soṇi saṅgāravena cāti.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 10. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
