| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
5. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තං
5. Saṅgāravasuttaṃ
236. සාවත්‌ථිනිදානං . අථ ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං එතදවොච –
236. Sāvatthinidānaṃ . Atha kho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘කො නු ඛො, භො ගොතම, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙනෙකදා දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා? කො පන, භො ගොතම, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙනෙකදා දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා’’ති?
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu, ko paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā? Ko pana, bho gotama, hetu, ko paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā’’ti?
‘‘යස්‌මිං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සමයෙ කාමරාගපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති කාමරාගපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච කාමරාගස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Yasmiṃ kho, brāhmaṇa, samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො සංසට්‌ඨො ලාඛාය වා හලිද්‌දියා වා නීලියා වා මඤ්‌ජිට්‌ඨාය වා. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං න ජානෙය්‍ය න පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ කාමරාගපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති කාමරාගපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච කාමරාගස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto saṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති බ්‍යාපාදපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච බ්‍යාපාදස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො අග්‌ගිනා සන්‌තත්‌තො පක්‌කුථිතො 1 උස්‌මුදකජාතො 2. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං න ජානෙය්‍ය න පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති බ්‍යාපාදපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච බ්‍යාපාදස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto agginā santatto pakkuthito 3 usmudakajāto 4. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති ථිනමිද්‌ධපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො සෙවාලපණකපරියොනද්‌ධො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං න ජානෙය්‍ය න පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති ථිනමිද්‌ධපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto sevālapaṇakapariyonaddho. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො වාතෙරිතො චලිතො භන්‌තො ඌමිජාතො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං න ජානෙය්‍ය න පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto vāterito calito bhanto ūmijāto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති විචිකිච්‌ඡාපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නාය ච විචිකිච්‌ඡාය නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො ආවිලො ලුළිතො කලලීභූතො අන්‌ධකාරෙ නික්‌ඛිත්‌තො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං න ජානෙය්‍ය න පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති විචිකිච්‌ඡාපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නාය ච විචිකිච්‌ඡාය නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති, උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං න ජානාති න පස්‌සති; දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා. අයං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙනෙකදා දීඝරත්‌තං සජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා නප්‌පටිභන්‌ති, පගෙව අසජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto āvilo luḷito kalalībhūto andhakāre nikkhitto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘යස්‌මිඤ්‌ච ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සමයෙ න කාමරාගපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න කාමරාගපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච කාමරාගස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති; දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Yasmiñca kho, brāhmaṇa, samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි , බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො අසංසට්‌ඨො ලාඛාය වා හලිද්‌දියා වා නීලියා වා මඤ්‌ජිට්‌ඨාය වා. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං ජානෙය්‍ය පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න කාමරාගපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න කාමරාගපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච කාමරාගස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති…පෙ.….
‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, udapatto asaṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe….
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න බ්‍යාපාදපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච බ්‍යාපාදස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො න අග්‌ගිනා සන්‌තත්‌තො න පක්‌කුථිතො න උස්‌මුදකජාතො, තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං ජානෙය්‍ය පස්‌සෙය්‍ය . එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න බ්‍යාපාදපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච බ්‍යාපාදස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na agginā santatto na pakkuthito na usmudakajāto, tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya . Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න ථිනමිද්‌ධපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි … දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi … dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො න සෙවාලපණකපරියොනද්‌ධො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං ජානෙය්‍ය පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න ථිනමිද්‌ධපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na sevālapaṇakapariyonaddho. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො න වාතෙරිතො න චලිතො න භන්‌තො න ඌමිජාතො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං ජානෙය්‍ය පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි…පෙ.… උභයත්‌ථම්‌පි… දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na vāterito na calito na bhanto na ūmijāto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න විචිකිච්‌ඡාපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නාය ච විචිකිච්‌ඡාය නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති 5, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති; උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති; දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti 6, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සෙය්‍යථාපි , බ්‍රාහ්‌මණ, උදපත්‌තො අච්‌ඡො විප්‌පසන්‌නො අනාවිලො ආලොකෙ නික්‌ඛිත්‌තො. තත්‌ථ චක්‌ඛුමා පුරිසො සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො යථාභූතං ජානෙය්‍ය පස්‌සෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌මිං සමයෙ න විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති න විචිකිච්‌ඡාපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නාය ච විචිකිච්‌ඡාය නිස්‌සරණං යථාභූතං පජානාති, අත්‌තත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, පරත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති, උභයත්‌ථම්‌පි තස්‌මිං සමයෙ යථාභූතං ජානාති පස්‌සති; දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා. අයං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙනෙකදා දීඝරත්‌තං අසජ්‌ඣායකතාපි මන්‌තා පටිභන්‌ති, පගෙව සජ්‌ඣායකතා.
‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, udapatto accho vippasanno anāvilo āloke nikkhitto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘සත්‌තිමෙ , බ්‍රාහ්‌මණ, බොජ්‌ඣඞ්‌ගා අනාවරණා අනීවරණා චෙතසො අනුපක්‌කිලෙසා භාවිතා බහුලීකතා විජ්‌ජාවිමුත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය සංවත්‌තන්‌ති. කතමෙ සත්‌ත? සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, අනාවරණො අනීවරණො චෙතසො අනුපක්‌කිලෙසො භාවිතො බහුලීකතො විජ්‌ජාවිමුත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය සංවත්‌තති…පෙ.… උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, අනාවරණො අනීවරණො චෙතසො අනුපක්‌කිලෙසො භාවිතො බහුලීකතො විජ්‌ජාවිමුත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය සංවත්‌තති. ඉමෙ ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගා අනාවරණා අනීවරණා චෙතසො අනුපක්‌කිලෙසා භාවිතා බහුලීකතා විජ්‌ජාවිමුත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය සංවත්‌තන්‌තී’’ති. එවං වුත්‌තෙ සඞ්‌ගාරවො බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම…පෙ.… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. පඤ්‌චමං.
‘‘Sattime , brāhmaṇa, bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattanti. Katame satta? Satisambojjhaṅgo kho, brāhmaṇa, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo kho, brāhmaṇa, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati. Ime kho, brāhmaṇa, satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattantī’’ti. Evaṃ vutte saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 5. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. සඞ්‌ගාරවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
