| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. सङ्गारवसुत्तवण्णना
5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
२३६. पञ्चमे पगेवाति पठमञ्ञेव। कामरागपरियुट्ठितेनाति कामरागगहितेन। कामरागपरेतेनाति कामरागानुगतेन। निस्सरणन्ति तिविधं कामरागस्स निस्सरणं विक्खम्भननिस्सरणं तदङ्गनिस्सरणं समुच्छेदनिस्सरणन्ति । तत्थ असुभे पठमज्झानं विक्खम्भननिस्सरणं नाम, विपस्सना तदङ्गनिस्सरणं नाम, अरहत्तमग्गो समुच्छेदनिस्सरणं नाम। तं तिविधम्पि नप्पजानातीति अत्थो। अत्तत्थम्पीतिआदीसु अरहत्तसङ्खातो अत्तनो अत्थो अत्तत्थो नाम, पच्चयदायकानं अत्थो परत्थो नाम, स्वेव दुविधोपि उभयत्थो नाम। इमिना नयेन सब्बवारेसु अत्थो वेदितब्बो।
236. Pañcame pagevāti paṭhamaññeva. Kāmarāgapariyuṭṭhitenāti kāmarāgagahitena. Kāmarāgaparetenāti kāmarāgānugatena. Nissaraṇanti tividhaṃ kāmarāgassa nissaraṇaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ tadaṅganissaraṇaṃ samucchedanissaraṇanti . Tattha asubhe paṭhamajjhānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ nāma, vipassanā tadaṅganissaraṇaṃ nāma, arahattamaggo samucchedanissaraṇaṃ nāma. Taṃ tividhampi nappajānātīti attho. Attatthampītiādīsu arahattasaṅkhāto attano attho attattho nāma, paccayadāyakānaṃ attho parattho nāma, sveva duvidhopi ubhayattho nāma. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.
अयं पन विसेसो – ब्यापादस्स निस्सरणन्तिआदीसु हि द्वेव निस्सरणानि विक्खम्भननिस्सरणञ्च समुच्छेदनिस्सरणञ्च। तत्थ ब्यापादस्स ताव मेत्ताय पठमज्झानं विक्खम्भननिस्सरणं, अनागामिमग्गो समुच्छेदनिस्सरणं। थिनमिद्धस्स आलोकसञ्ञा विक्खम्भननिस्सरणं, अरहत्तमग्गो समुच्छेदनिस्सरणं। उद्धच्चकुक्कुच्चस्स यो कोचि समथो विक्खम्भननिस्सरणं, उद्धच्चस्स पनेत्थ अरहत्तमग्गो, कुक्कुच्चस्स अनागामिमग्गो समुच्छेदनिस्सरणं। विचिकिच्छाय धम्मववत्थानं विक्खम्भननिस्सरणं, पठममग्गो समुच्छेदनिस्सरणं।
Ayaṃ pana viseso – byāpādassa nissaraṇantiādīsu hi dveva nissaraṇāni vikkhambhananissaraṇañca samucchedanissaraṇañca. Tattha byāpādassa tāva mettāya paṭhamajjhānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ, anāgāmimaggo samucchedanissaraṇaṃ. Thinamiddhassa ālokasaññā vikkhambhananissaraṇaṃ, arahattamaggo samucchedanissaraṇaṃ. Uddhaccakukkuccassa yo koci samatho vikkhambhananissaraṇaṃ, uddhaccassa panettha arahattamaggo, kukkuccassa anāgāmimaggo samucchedanissaraṇaṃ. Vicikicchāya dhammavavatthānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ, paṭhamamaggo samucchedanissaraṇaṃ.
या पनेत्थ सेय्यथापि ब्राह्मण उदपत्तो संसट्ठो लाखाय वातिआदिका उपमा वुत्ता, तासु उदपत्तोति उदकभरिता पाति। संसट्ठोति वण्णभेदकरणवसेन संसट्ठो। पक्कुथितोति कुथितो। उस्मुदकजातोति उसुमजातो। सेवालपणकपरियोनद्धोति तिलबीजकादिभेदेन सेवालेन वा नीलमण्डूकपिट्ठिवण्णेन वा उदकपिट्ठिं छादेत्वा निब्बत्तपणकेन परियोनद्धो। वातेरितोति वातेन एरितो कम्पितो। आविलोति अप्पसन्नो। लुळितोति असन्निसिन्नो। कललीभूतोति कद्दमीभूतो। अन्धकारे निक्खित्तोति कोट्ठन्तरादिभेदे अनालोकट्ठाने ठपितो। इमस्मिं सुत्ते भगवा तीहि भवेहि देसनं निवत्तेत्वा अरहत्तनिकूटेन देसनं निट्ठापेसि, ब्राह्मणो पन सरणमत्ते पतिट्ठितो।
Yā panettha seyyathāpi brāhmaṇa udapatto saṃsaṭṭho lākhāya vātiādikā upamā vuttā, tāsu udapattoti udakabharitā pāti. Saṃsaṭṭhoti vaṇṇabhedakaraṇavasena saṃsaṭṭho. Pakkuthitoti kuthito. Usmudakajātoti usumajāto. Sevālapaṇakapariyonaddhoti tilabījakādibhedena sevālena vā nīlamaṇḍūkapiṭṭhivaṇṇena vā udakapiṭṭhiṃ chādetvā nibbattapaṇakena pariyonaddho. Vāteritoti vātena erito kampito. Āviloti appasanno. Luḷitoti asannisinno. Kalalībhūtoti kaddamībhūto. Andhakāre nikkhittoti koṭṭhantarādibhede anālokaṭṭhāne ṭhapito. Imasmiṃ sutte bhagavā tīhi bhavehi desanaṃ nivattetvā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi, brāhmaṇo pana saraṇamatte patiṭṭhito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. सङ्गारवसुत्तं • 5. Saṅgāravasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. सङ्गारवसुत्तवण्णना • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
