Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
౧౦. సఙ్గారవసుత్తవణ్ణనా
10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
౪౭౩. ఏవం మే సుతన్తి సఙ్గారవసుత్తం. తత్థ చఞ్చలికప్పేతి ఏవంనామకే గామే. అభిప్పసన్నాతి అవేచ్చప్పసాదవసేన పసన్నా. సా కిర సోతాపన్నా అరియసావికా భారద్వాజగోత్తస్స బ్రాహ్మణస్స భరియా. సో బ్రాహ్మణో పుబ్బే కాలేన కాలం బ్రాహ్మణే నిమన్తేత్వా తేసం సక్కారం కరోతి. ఇమం పన బ్రాహ్మణిం ఘరం ఆనేత్వా అభిరూపాయ మహాకులాయ బ్రాహ్మణియా చిత్తం కోపేతుం అసక్కోన్తో బ్రాహ్మణానం సక్కారం కాతుం నాసక్ఖి. అథ నం బ్రాహ్మణా దిట్ఠదిట్ఠట్ఠానే – ‘‘నయిదాని త్వం బ్రాహ్మణలద్ధికో, ఏకాహమ్పి బ్రాహ్మణానం సక్కారం న కరోసీ’’తి నిప్పీళేన్తి. సో ఘరం ఆగన్త్వా బ్రాహ్మణియా తమత్థం ఆరోచేత్వా – ‘‘సచే, భోతి ఏకదివసం ముఖం రక్ఖితుం సక్కుణేయ్యాసి, బ్రాహ్మణానం ఏకదివసం భిక్ఖం దదేయ్య’’న్తి ఆహ. తుయ్హం దేయ్యధమ్మం రుచ్చనకట్ఠానే దేహి, కిం మయ్హం ఏత్థాతి. సో బ్రాహ్మణే నిమన్తేత్వా అప్పోదకం పాయాసం పచాపేత్వా ఘరఞ్చ సుజ్ఝాపేత్వా ఆసనాని పఞ్ఞాపేత్వా బ్రాహ్మణే నిసీదాపేసి. బ్రాహ్మణీ మహాసాటకం నివాసేత్వా కటచ్ఛుం గహేత్వా పరివిసన్తీ దుస్సకణ్ణకే పక్ఖలిత్వా ‘‘బ్రాహ్మణే పరివిసామీ’’తి సఞ్ఞమ్పి అకత్వా ఆసేవనవసేన సహసా సత్థారమేవ అనుస్సరిత్వా ఉదానం ఉదానేసి.
473.Evaṃme sutanti saṅgāravasuttaṃ. Tattha cañcalikappeti evaṃnāmake gāme. Abhippasannāti aveccappasādavasena pasannā. Sā kira sotāpannā ariyasāvikā bhāradvājagottassa brāhmaṇassa bhariyā. So brāhmaṇo pubbe kālena kālaṃ brāhmaṇe nimantetvā tesaṃ sakkāraṃ karoti. Imaṃ pana brāhmaṇiṃ gharaṃ ānetvā abhirūpāya mahākulāya brāhmaṇiyā cittaṃ kopetuṃ asakkonto brāhmaṇānaṃ sakkāraṃ kātuṃ nāsakkhi. Atha naṃ brāhmaṇā diṭṭhadiṭṭhaṭṭhāne – ‘‘nayidāni tvaṃ brāhmaṇaladdhiko, ekāhampi brāhmaṇānaṃ sakkāraṃ na karosī’’ti nippīḷenti. So gharaṃ āgantvā brāhmaṇiyā tamatthaṃ ārocetvā – ‘‘sace, bhoti ekadivasaṃ mukhaṃ rakkhituṃ sakkuṇeyyāsi, brāhmaṇānaṃ ekadivasaṃ bhikkhaṃ dadeyya’’nti āha. Tuyhaṃ deyyadhammaṃ ruccanakaṭṭhāne dehi, kiṃ mayhaṃ etthāti. So brāhmaṇe nimantetvā appodakaṃ pāyāsaṃ pacāpetvā gharañca sujjhāpetvā āsanāni paññāpetvā brāhmaṇe nisīdāpesi. Brāhmaṇī mahāsāṭakaṃ nivāsetvā kaṭacchuṃ gahetvā parivisantī dussakaṇṇake pakkhalitvā ‘‘brāhmaṇe parivisāmī’’ti saññampi akatvā āsevanavasena sahasā satthārameva anussaritvā udānaṃ udānesi.
బ్రాహ్మణా ఉదానం సుత్వా ‘‘ఉభతోపక్ఖికో ఏస సమణస్స గోతమస్స సహాయో, నాస్స దేయ్యధమ్మం గణ్హిస్సామా’’తి కుపితా భోజనాని ఛడ్డేత్వా నిక్ఖమింసు. బ్రాహ్మణో – ‘‘నను పఠమంయేవ తం అవచం ‘అజ్జేకదివసం ముఖం రక్ఖేయ్యాసీ’తి, ఏత్తకం తే ఖీరఞ్చ తణ్డులాదీని చ నాసితానీ’’తి అతివియ కోపవసం ఉపగతో – ‘‘ఏవమేవ పనాయం వసలీ యస్మిం వా తస్మిం వా తస్స ముణ్డకస్స సమణస్స వణ్ణం భాసతి, ఇదాని త్యాహం వసలి తస్స సత్థునో వాదం ఆరోపేస్సామీ’’తి ఆహ. అథ నం బ్రాహ్మణీ ‘‘గచ్ఛ త్వం, బ్రాహ్మణ, గన్త్వా విజానిస్ససీ’’తి వత్వా ‘‘న ఖ్వాహం తం, బ్రాహ్మణ, పస్సామి సదేవకే లోకే…పే॰… వాదం ఆరోపేయ్యా’’తిఆదిమాహ. సో సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా –
Brāhmaṇā udānaṃ sutvā ‘‘ubhatopakkhiko esa samaṇassa gotamassa sahāyo, nāssa deyyadhammaṃ gaṇhissāmā’’ti kupitā bhojanāni chaḍḍetvā nikkhamiṃsu. Brāhmaṇo – ‘‘nanu paṭhamaṃyeva taṃ avacaṃ ‘ajjekadivasaṃ mukhaṃ rakkheyyāsī’ti, ettakaṃ te khīrañca taṇḍulādīni ca nāsitānī’’ti ativiya kopavasaṃ upagato – ‘‘evameva panāyaṃ vasalī yasmiṃ vā tasmiṃ vā tassa muṇḍakassa samaṇassa vaṇṇaṃ bhāsati, idāni tyāhaṃ vasali tassa satthuno vādaṃ āropessāmī’’ti āha. Atha naṃ brāhmaṇī ‘‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, gantvā vijānissasī’’ti vatvā ‘‘na khvāhaṃ taṃ, brāhmaṇa, passāmi sadevake loke…pe… vādaṃ āropeyyā’’tiādimāha. So satthāraṃ upasaṅkamitvā –
‘‘కింసు ఛేత్వా సుఖం సేతి, కింసు ఛేత్వా న సోచతి;
‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati;
కిస్సస్సు ఏకధమ్మస్స, వధం రోచేసి గోతమా’’తి. (సం॰ ని॰ ౧.౧౮౭) –
Kissassu ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamā’’ti. (saṃ. ni. 1.187) –
పఞ్హం పుచ్ఛి. సత్థా ఆహ –
Pañhaṃ pucchi. Satthā āha –
‘‘కోధం ఛేత్వా సుఖం సేతి, కోధం ఛేత్వా న సోచతి;
‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;
కోధస్స విసమూలస్స, మధురగ్గస్స బ్రాహ్మణ;
Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa brāhmaṇa;
వధం అరియా పసంసన్తి, తఞ్హి ఛేత్వా న సోచతీ’’తి. (సం॰ ని॰ ౧.౧౮౭) –
Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, tañhi chetvā na socatī’’ti. (saṃ. ni. 1.187) –
పఞ్హం కథేసి. సో పబ్బజిత్వా అరహత్తం పత్తో. తస్సేవ కనిట్ఠభాతా అక్కోసకభారద్వాజో నామ ‘‘భాతా మే పబ్బజితో’’తి సుత్వా భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా అక్కోసిత్వా భగవతా వినీతో పబ్బజిత్వా అరహత్తం పత్తో. అపరో తస్స కనిట్ఠో సున్దరికభారద్వాజో నామ. సోపి భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా విస్సజ్జనం సుత్వా పబ్బజిత్వా అరహత్తం పత్తో. అపరో తస్స కనిట్ఠో పిఙ్గలభారద్వాజో నామ. సో పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా పఞ్హబ్యాకరణపరియోసానే పబ్బజిత్వా అరహత్తం పత్తో. సఙ్గారవో మాణవోతి అయం తేసం సబ్బకనిట్ఠో తస్మిం దివసే బ్రాహ్మణేహి సద్ధిం ఏకభత్తగ్గే నిసిన్నో. అవభూతావాతి అవడ్ఢిభూతా అవమఙ్గలభూతాయేవ. పరభూతావాతి వినాసం పత్తాయేవ. విజ్జమానానన్తి విజ్జమానేసు. సీలపఞ్ఞాణన్తి సీలఞ్చ ఞాణఞ్చ న జానాసి.
Pañhaṃ kathesi. So pabbajitvā arahattaṃ patto. Tasseva kaniṭṭhabhātā akkosakabhāradvājo nāma ‘‘bhātā me pabbajito’’ti sutvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā akkositvā bhagavatā vinīto pabbajitvā arahattaṃ patto. Aparo tassa kaniṭṭho sundarikabhāradvājo nāma. Sopi bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā vissajjanaṃ sutvā pabbajitvā arahattaṃ patto. Aparo tassa kaniṭṭho piṅgalabhāradvājo nāma. So pañhaṃ pucchitvā pañhabyākaraṇapariyosāne pabbajitvā arahattaṃ patto. Saṅgāravomāṇavoti ayaṃ tesaṃ sabbakaniṭṭho tasmiṃ divase brāhmaṇehi saddhiṃ ekabhattagge nisinno. Avabhūtāvāti avaḍḍhibhūtā avamaṅgalabhūtāyeva. Parabhūtāvāti vināsaṃ pattāyeva. Vijjamānānanti vijjamānesu. Sīlapaññāṇanti sīlañca ñāṇañca na jānāsi.
౪౭౪. దిట్ఠధమ్మాభిఞ్ఞావోసానపారమిప్పత్తాతి దిట్ఠధమ్మే అభిఞ్ఞాతే ఇమస్మిఞ్ఞేవ అత్తభావే అభిజానిత్వా వోసితవోసానా హుత్వా పారమీసఙ్ఖాతం సబ్బధమ్మానం పారభూతం నిబ్బానం పత్తా మయన్తి వత్వా ఆదిబ్రహ్మచరియం పటిజానన్తీతి అత్థో. ఆదిబ్రహ్మచరియన్తి బ్రహ్మచరియస్స ఆదిభూతా ఉప్పాదకా జనకాతి ఏవం పటిజానన్తీతి వుత్తం హోతి. తక్కీతి తక్కగాహీ. వీమంసీతి వీమంసకో, పఞ్ఞాచారం చరాపేత్వా ఏవంవాదీ. తేసాహమస్మీతి తేసం సమ్మాసమ్బుద్ధానం అహమస్మి అఞ్ఞతరో.
474.Diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattāti diṭṭhadhamme abhiññāte imasmiññeva attabhāve abhijānitvā vositavosānā hutvā pāramīsaṅkhātaṃ sabbadhammānaṃ pārabhūtaṃ nibbānaṃ pattā mayanti vatvā ādibrahmacariyaṃ paṭijānantīti attho. Ādibrahmacariyanti brahmacariyassa ādibhūtā uppādakā janakāti evaṃ paṭijānantīti vuttaṃ hoti. Takkīti takkagāhī. Vīmaṃsīti vīmaṃsako, paññācāraṃ carāpetvā evaṃvādī. Tesāhamasmīti tesaṃ sammāsambuddhānaṃ ahamasmi aññataro.
౪౮౫. అట్ఠితవతన్తి అట్ఠితతపం, అస్స పధానపదేన సద్ధిం సమ్బన్ధో, తథా సప్పురిసపదస్స. ఇదఞ్హి వుత్తం హోతి – భోతో గోతమస్స అట్ఠితపధానవతం అహోసి, సప్పురిసపధానవతం అహోసీతి. అత్థి దేవాతి పుట్ఠో సమానోతి ఇదం మాణవో ‘‘సమ్మాసమ్బుద్ధో అజానన్తోవ పకాసేసీ’’తి సఞ్ఞాయ ఆహ. ఏవం సన్తేతి తుమ్హాకం అజాననభావే సన్తే. తుచ్ఛం ముసా హోతీతి తుమ్హాకం కథా అఫలా నిప్ఫలా హోతి. ఏవం మాణవో భగవన్తం ముసావాదేన నిగ్గణ్హాతి నామ. విఞ్ఞునా పురిసేనాతి పణ్డితేన మనుస్సేన. త్వం పన అవిఞ్ఞుతాయ మయా బ్యాకతమ్పి న జానాసీతి దీపేతి. ఉచ్చేన సమ్మతన్తి ఉచ్చేన సద్దేన సమ్మతం పాకటం లోకస్మిం. అధిదేవాతి సుసుదారకాపి హి దేవా నామ హోన్తి, దేవియో నామ హోన్తి దేవా పన అధిదేవా నామ, లోకే దేవో దేవీతి లద్ధనామేహి మనుస్సేహి అధికాతి అత్థో. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవాతి.
485.Aṭṭhitavatanti aṭṭhitatapaṃ, assa padhānapadena saddhiṃ sambandho, tathā sappurisapadassa. Idañhi vuttaṃ hoti – bhoto gotamassa aṭṭhitapadhānavataṃ ahosi, sappurisapadhānavataṃ ahosīti. Atthidevātipuṭṭho samānoti idaṃ māṇavo ‘‘sammāsambuddho ajānantova pakāsesī’’ti saññāya āha. Evaṃ santeti tumhākaṃ ajānanabhāve sante. Tucchaṃ musā hotīti tumhākaṃ kathā aphalā nipphalā hoti. Evaṃ māṇavo bhagavantaṃ musāvādena niggaṇhāti nāma. Viññunā purisenāti paṇḍitena manussena. Tvaṃ pana aviññutāya mayā byākatampi na jānāsīti dīpeti. Uccena sammatanti uccena saddena sammataṃ pākaṭaṃ lokasmiṃ. Adhidevāti susudārakāpi hi devā nāma honti, deviyo nāma honti devā pana adhidevā nāma, loke devo devīti laddhanāmehi manussehi adhikāti attho. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
పపఞ్చసూదనియా మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథాయ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
సఙ్గారవసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Saṅgāravasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
పఞ్చమవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
మజ్ఝిమపణ్ణాస-అట్ఠకథా నిట్ఠితా.
Majjhimapaṇṇāsa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౧౦. సఙ్గారవసుత్తం • 10. Saṅgāravasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౧౦. సఙ్గారవసుత్తవణ్ణనా • 10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā