| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๕. สงฺคารวสุตฺตวณฺณนา
5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
๒๓๖. ปญฺจเม ปเควาติ ปฐมเญฺญวฯ กามราคปริยุฎฺฐิเตนาติ กามราคคหิเตนฯ กามราคปเรเตนาติ กามราคานุคเตนฯ นิสฺสรณนฺติ ติวิธํ กามราคสฺส นิสฺสรณํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ ตทงฺคนิสฺสรณํ สมุเจฺฉทนิสฺสรณนฺติ ฯ ตตฺถ อสุเภ ปฐมชฺฌานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ นาม, วิปสฺสนา ตทงฺคนิสฺสรณํ นาม, อรหตฺตมโคฺค สมุเจฺฉทนิสฺสรณํ นามฯ ตํ ติวิธมฺปิ นปฺปชานาตีติ อโตฺถฯ อตฺตตฺถมฺปีติอาทีสุ อรหตฺตสงฺขาโต อตฺตโน อโตฺถ อตฺตโตฺถ นาม, ปจฺจยทายกานํ อโตฺถ ปรโตฺถ นาม, เสฺวว ทุวิโธปิ อุภยโตฺถ นามฯ อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
236. Pañcame pagevāti paṭhamaññeva. Kāmarāgapariyuṭṭhitenāti kāmarāgagahitena. Kāmarāgaparetenāti kāmarāgānugatena. Nissaraṇanti tividhaṃ kāmarāgassa nissaraṇaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ tadaṅganissaraṇaṃ samucchedanissaraṇanti . Tattha asubhe paṭhamajjhānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ nāma, vipassanā tadaṅganissaraṇaṃ nāma, arahattamaggo samucchedanissaraṇaṃ nāma. Taṃ tividhampi nappajānātīti attho. Attatthampītiādīsu arahattasaṅkhāto attano attho attattho nāma, paccayadāyakānaṃ attho parattho nāma, sveva duvidhopi ubhayattho nāma. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.
อยํ ปน วิเสโส – พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณนฺติอาทีสุ หิ เทฺวว นิสฺสรณานิ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณญฺจ สมุเจฺฉทนิสฺสรณญฺจฯ ตตฺถ พฺยาปาทสฺส ตาว เมตฺตาย ปฐมชฺฌานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, อนาคามิมโคฺค สมุเจฺฉทนิสฺสรณํฯ ถินมิทฺธสฺส อาโลกสญฺญา วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, อรหตฺตมโคฺค สมุเจฺฉทนิสฺสรณํฯ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส โย โกจิ สมโถ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, อุทฺธจฺจสฺส ปเนตฺถ อรหตฺตมโคฺค, กุกฺกุจฺจสฺส อนาคามิมโคฺค สมุเจฺฉทนิสฺสรณํฯ วิจิกิจฺฉาย ธมฺมววตฺถานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, ปฐมมโคฺค สมุเจฺฉทนิสฺสรณํฯ
Ayaṃ pana viseso – byāpādassa nissaraṇantiādīsu hi dveva nissaraṇāni vikkhambhananissaraṇañca samucchedanissaraṇañca. Tattha byāpādassa tāva mettāya paṭhamajjhānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ, anāgāmimaggo samucchedanissaraṇaṃ. Thinamiddhassa ālokasaññā vikkhambhananissaraṇaṃ, arahattamaggo samucchedanissaraṇaṃ. Uddhaccakukkuccassa yo koci samatho vikkhambhananissaraṇaṃ, uddhaccassa panettha arahattamaggo, kukkuccassa anāgāmimaggo samucchedanissaraṇaṃ. Vicikicchāya dhammavavatthānaṃ vikkhambhananissaraṇaṃ, paṭhamamaggo samucchedanissaraṇaṃ.
ยา ปเนตฺถ เสยฺยถาปิ พฺราหฺมณ อุทปโตฺต สํสโฎฺฐ ลาขาย วาติอาทิกา อุปมา วุตฺตา, ตาสุ อุทปโตฺตติ อุทกภริตา ปาติฯ สํสโฎฺฐติ วณฺณเภทกรณวเสน สํสโฎฺฐฯ ปกฺกุถิโตติ กุถิโตฯ อุสฺมุทกชาโตติ อุสุมชาโตฯ เสวาลปณกปริโยนโทฺธติ ติลพีชกาทิเภเทน เสวาเลน วา นีลมณฺฑูกปิฎฺฐิวเณฺณน วา อุทกปิฎฺฐิํ ฉาเทตฺวา นิพฺพตฺตปณเกน ปริโยนโทฺธฯ วาเตริโตติ วาเตน เอริโต กมฺปิโตฯ อาวิโลติ อปฺปสโนฺนฯ ลุฬิโตติ อสนฺนิสิโนฺนฯ กลลีภูโตติ กทฺทมีภูโตฯ อนฺธกาเร นิกฺขิโตฺตติ โกฎฺฐนฺตราทิเภเท อนาโลกฎฺฐาเน ฐปิโตฯ อิมสฺมิํ สุเตฺต ภควา ตีหิ ภเวหิ เทสนํ นิวเตฺตตฺวา อรหตฺตนิกูเฎน เทสนํ นิฎฺฐาเปสิ, พฺราหฺมโณ ปน สรณมเตฺต ปติฎฺฐิโตฯ
Yā panettha seyyathāpi brāhmaṇa udapatto saṃsaṭṭho lākhāya vātiādikā upamā vuttā, tāsu udapattoti udakabharitā pāti. Saṃsaṭṭhoti vaṇṇabhedakaraṇavasena saṃsaṭṭho. Pakkuthitoti kuthito. Usmudakajātoti usumajāto. Sevālapaṇakapariyonaddhoti tilabījakādibhedena sevālena vā nīlamaṇḍūkapiṭṭhivaṇṇena vā udakapiṭṭhiṃ chādetvā nibbattapaṇakena pariyonaddho. Vāteritoti vātena erito kampito. Āviloti appasanno. Luḷitoti asannisinno. Kalalībhūtoti kaddamībhūto. Andhakāre nikkhittoti koṭṭhantarādibhede anālokaṭṭhāne ṭhapito. Imasmiṃ sutte bhagavā tīhi bhavehi desanaṃ nivattetvā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi, brāhmaṇo pana saraṇamatte patiṭṭhito.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๕. สงฺคารวสุตฺตํ • 5. Saṅgāravasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๕. สงฺคารวสุตฺตวณฺณนา • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
