| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
೪೭೩. ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾತಿ ಅಭಿಸಮೇಚ್ಚ ಪಸನ್ನಾ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದವಸೇನ ಪಸನ್ನಾ’’ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ವಿಗತಮಲಮಚ್ಛೇರತಾಯ ‘‘ತುಯ್ಹಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ರುಚ್ಚನಕಟ್ಠಾನೇ ದೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಮಗ್ಗೇನೇವ ಹಿಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಬುದ್ಧಪಕ್ಖಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಕ್ಖವಸೇನ ಉಭತೋಪಕ್ಖಿಕಾ।
473.Abhippasannāti abhisamecca pasannā. Tenāha – ‘‘aveccappasādavasena pasannā’’ti. Brāhmaṇī vigatamalamaccheratāya ‘‘tuyhaṃ deyyadhammaṃ ruccanakaṭṭhāne dehī’’ti āha. Maggeneva hissā macchariyassa pahīnattā buddhapakkhabrāhmaṇapakkhavasena ubhatopakkhikā.
ಕಿಂಸೂತಿ ಕಿನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾವಚನಂ। ಛೇತ್ವಾ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ। ಸುಖಂ ಸೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾಪಾಭಾವೇನ ಸುಖೇನ ಸುಪತಿ। ನ ಸೋಚತೀತಿ ತತೋ ಏವ ಸೋಕಂ ನಾಮ ವಿನಾಸೇತಿ। ಕೋಧನ್ತಿ ಕುಜ್ಝನಲಕ್ಖಣಂ ಕೋಧಂ। ಛೇತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ಸುಖಂ ಸೇತೀತಿ ಕೋಧಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನತ್ತಾ ಸುಖಂ ಸುಪತಿ। ಕೋಧವಿನಾಸೇನ ವಿನಟ್ಠದೋಮನಸ್ಸತ್ತಾ ನ ಸೋಚತಿ। ವಿಸಮೂಲಸ್ಸಾತಿ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಸ್ಸ। ಮಧುರಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಅಕ್ಕೋಸಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸನೇನ, ಪಹಾರಕಸ್ಸ ಪಟಿಪ್ಪಹರಣೇನ ಯಂ ಸುಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇವ ‘‘ಮಧುರಗ್ಗೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಠಾನೇ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ‘‘ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅರಿಯಾತಿ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಅರಿಯಾ।
Kiṃsūti kinti pucchāvacanaṃ. Chetvā anādiyitvā vināsetvā. Sukhaṃ setīti cittasantāpābhāvena sukhena supati. Na socatīti tato eva sokaṃ nāma vināseti. Kodhanti kujjhanalakkhaṇaṃ kodhaṃ. Chetvā samucchinditvā. Sukhaṃ setīti kodhapariḷāhena apariḍayhamānattā sukhaṃ supati. Kodhavināsena vinaṭṭhadomanassattā na socati. Visamūlassāti dukkhavipākassa. Madhuraggassāti akkosakassa paccakkosanena, pahārakassa paṭippaharaṇena yaṃ sukhaṃ uppajjati, taṃ sandhāyeva ‘‘madhuraggo’’ti vutto. Imasmiñhi ṭhāne pariyosānaṃ ‘‘agga’’nti vuttaṃ. Ariyāti buddhādayo ariyā.
ಪಞ್ಹಂ ಕಥೇಸೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಲೋಕಪೂಜಿತೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ವತ್ವಾ ಸನ್ತಜ್ಜೇತುಂ, ಏಕಂ ಸಣ್ಹಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಏಕಂ ಪುಚ್ಛಾಗಾಥಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಅಸುಕಸ್ಸ ನಾಮ ವಧಂ ರೋಚೇಮೀತಿ ವಕ್ಖತಿ, ಯೇ ತುಯ್ಹಂ ನ ರುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇ ಮಾರೇತುಕಾಮೋಸಿ, ಲೋಕವಧಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಕಿಂ ತುಯ್ಹಂ ಸಮಣಭಾವೇನಾತಿ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ವಧಂ ರೋಚೇಮೀತಿ ವಕ್ಖತಿ, ಅಥ ನಂ ತ್ವಂ ರಾಗಾದೀನಮ್ಪಿ ವಧಂ ನ ಇಚ್ಛಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ಆಹಿಣ್ಡಸೀತಿ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಇಮಂ ಉಭತೋಕೋಟಿಕಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ನೇವ ಗಿಲಿತುಂ ನ ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಯ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೇನ ಆರಾಧಿತಚಿತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ಸತ್ಥಾ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ಸೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಿಚ್ಚಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ’’ತಿ।
Pañhaṃ kathesīti brāhmaṇo kira cintesi – ‘‘samaṇo gotamo lokapūjito, na sakkā yaṃ vā taṃ vā vatvā santajjetuṃ, ekaṃ saṇhapañhaṃ pucchissāmī’’ti. So ekaṃ pucchāgāthaṃ abhisaṅkharitvā ‘‘sace asukassa nāma vadhaṃ rocemīti vakkhati, ye tuyhaṃ na ruccanti, te māretukāmosi, lokavadhāya uppanno kiṃ tuyhaṃ samaṇabhāvenāti niggahessāmi. Sace na kassaci vadhaṃ rocemīti vakkhati, atha naṃ tvaṃ rāgādīnampi vadhaṃ na icchasi, tasmā samaṇo hutvā āhiṇḍasīti niggaṇhissāmīti imaṃ ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samaṇo gotamo neva gilituṃ na uggilituṃ sakkhissatī’’ti evaṃ cintetvā imaṃ payhaṃ pucchi. Tassa bhagavā ajjhāsayānurūpaṃ kathesi. So pañhabyākaraṇena ārādhitacitto pabbajjaṃ yāci. Satthā taṃ pabbājesi, so pabbajjākiccaṃ matthakaṃ pāpesi. Tena vuttaṃ ‘‘pabbajitvā arahattaṃ patto’’ti.
ಅವಭೂತಾತಿ ಅಧೋಭೂತಾ। ಅಧೋಭಾವೋ ಸತ್ತಾನಂ ಅವಡ್ಢಿ ಅವಮಙ್ಗಲನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಅವಡ್ಢಿಭೂತಾ ಅವಮಙ್ಗಲಭೂತಾಯೇವಾ’’ತಿ। ಪರಿಭೂತಾತಿ ಪರಿಭವಪ್ಪತ್ತಾ। ವಿಜ್ಜಮಾನಾನನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಅನಾದರೇ ಸಾಮಿವಚನನ್ತಿ ತದತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸೂ’’ತಿಆಹ। ಪಕಟ್ಠಂ, ಪವಡ್ಢಂ ವಾ ಞಾಣನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ।
Avabhūtāti adhobhūtā. Adhobhāvo sattānaṃ avaḍḍhi avamaṅgalanti āha – ‘‘avaḍḍhibhūtā avamaṅgalabhūtāyevā’’ti. Paribhūtāti paribhavappattā. Vijjamānānanti pāḷiyaṃ anādare sāmivacananti tadatthaṃ dassento ‘‘vijjamānesū’’tiāha. Pakaṭṭhaṃ, pavaḍḍhaṃ vā ñāṇanti paññāṇanti bhagavato ñāṇaṃ visesetvā vuttaṃ.
೪೭೪. ಅಭಿಜಾನಿತ್ವಾತಿ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಞಾಣೇನ ಜಾನಿತ್ವಾ। ವೋಸಿತವೋಸಾನಾತಿ ಕತಕರಣೀಯತಾಯ ಸಬ್ಬಸೋ ಪರಿಸೋಸಿತನಿಟ್ಠಾ। ಪಾರಮಿಸಙ್ಖಾತನ್ತಿ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಭಾವತೋ ಪಾರಮೀತಿ ಸಙ್ಖಾತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾರಭೂತ’’ನ್ತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸಾತಿ ಸಾಸನಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಆದಿಭೂತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪ್ಪಾದಕಾ ಜನಕಾ’’ತಿ। ‘‘ಇದಮೇವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಇದಮೇವ’’ನ್ತಿ ತಕ್ಕನಂ ತಕ್ಕೋ, ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ತಕ್ಕೀ। ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ತಂ ತಂ ವತ್ಥುಂ ತಥಾ ತಥಾ ತಕ್ಕಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಕ್ಕಗಾಹೀ’’ತಿ। ವೀಮಂಸನಸೀಲೋ ವೀಮಂಸೀ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭೂತಮತ್ಥಂ ವೀಮಂಸನಭೂತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಕೇವಲಂ ವೀಮಂಸನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಞ್ಞಾಚಾರಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಏವಂವಾದೀ’’ತಿ। ಯಥಾವುತ್ತತಕ್ಕೀವೀಮಂಸೀಭಾವೇನ ತಕ್ಕಪರಿಯಾಹತಂ ವೀಮಂಸಾನುಚರಿತಂ ಸಯಂಪಟಿಭಾನಂ ಏವಮೇತನ್ತಿ ವತ್ವಾ।
474.Abhijānitvāti abhivisiṭṭhena ñāṇena jānitvā. Vositavosānāti katakaraṇīyatāya sabbaso parisositaniṭṭhā. Pāramisaṅkhātanti paramukkaṃsabhāvato pāramīti saṅkhātaṃ. Tenāha ‘‘sabbadhammānaṃ pārabhūta’’nti. Brahmacariyassāti sāsanabrahmacariyassa ādibhūtaṃ. Tenāha ‘‘uppādakā janakā’’ti. ‘‘Idamevaṃ bhavissati idameva’’nti takkanaṃ takko, so etassa atthīti takkī. Yasmā so taṃ taṃ vatthuṃ tathā tathā takkitvā gaṇhati, tasmā vuttaṃ ‘‘takkagāhī’’ti. Vīmaṃsanasīlo vīmaṃsī paccakkhabhūtamatthaṃ vīmaṃsanabhūtāya paññāya kevalaṃ vīmaṃsanato. Tenāha ‘‘paññācāraṃ carāpetvā evaṃvādī’’ti. Yathāvuttatakkīvīmaṃsībhāvena takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evametanti vatvā.
೪೮೫. ಅಟ್ಠಿತಪಧಾನವತನ್ತಿ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅಟ್ಠಿತಪಧಾನವತಂ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ಅಹೋಸಿ। ಸಪ್ಪುರಿಸಪಧಾನವತಂ ಅಹೋಸಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಪಧಾನವತಾಧಿಗತಾನಂ ಏತಾದಿಸಾನಂ ಅರಹತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಪುಗ್ಗಲಾನಂಯೇವ ಆವೇಣಿಕಪಧಾನವತಂ ಅಹೋಸಿ। ಅಜಾನನ್ತೋವ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ಅಯಂ ಪುಚ್ಛಿತಮತ್ಥಂ ಸಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಅಜಾನನ್ತೋ ಏವ ಕೇವಲಂ ಸದ್ದಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾವ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಆಹ। ಅಜಾನನಭಾವೇ ಸನ್ತೇತಿ ಇಮೇ ಅಧಿದೇವಾತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಜಾನನೇ ಅಸತಿ। ಪಣ್ಡಿತೇನ ಮನುಸ್ಸೇನಾತಿ ಲೋಕವೋಹಾರಕುಸಲೇನ ಮನುಸ್ಸೇನ, ತ್ವಂ ಪನ ಲೋಕವೋಹಾರೇಪಿ ಅಕುಸಲೋ। ವಚನತ್ಥಞ್ಹಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವದತಿ। ಉಚ್ಚೇನ ಸಮ್ಮತನ್ತಿ ಉಚ್ಚಂ ಸುಪಾಕಟಂ ಸಬ್ಬಸೋ ತರುಣದಾರಕೇಹಿಪಿ ಸಮ್ಮತಂ। ಞಾತಮೇತಂ ಯದಿದಂ ಅತ್ಥಿ ದೇವಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸುಸುದಾರಕಾಪೀ’’ತಿಆದಿ। ದೇವಾತಿ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ। ಅಧಿದೇವಾ ನಾಮ ಸಮ್ಮುತಿದೇವೇಹಿ ಅಧಿಕದೇವಾತಿ ಕತ್ವಾ, ತದಞ್ಞೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಅಧಿಕಭಾವೇ ಕಿಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
485.Aṭṭhitapadhānavatanti aññattha kismiñci puggale aṭṭhitapadhānavataṃ anaññasādhāraṇaṃ bhoto gotamassa padhānaṃ ahosi. Sappurisapadhānavataṃ ahosi sappurisapadhānavatādhigatānaṃ etādisānaṃ arahataṃ acchariyapuggalānaṃyeva āveṇikapadhānavataṃ ahosi. Ajānantova pakāsetīti ayaṃ pucchitamatthaṃ sayaṃ paccakkhato ajānanto eva kevalaṃ saddaṃ uppādetvāva pakāsesīti saññāya āha. Ajānanabhāve santeti ime adhidevāti paccakkhato jānane asati. Paṇḍitena manussenāti lokavohārakusalena manussena, tvaṃ pana lokavohārepi akusalo. Vacanatthañhi ajānanto yaṃ kiñci vadati. Uccena sammatanti uccaṃ supākaṭaṃ sabbaso taruṇadārakehipi sammataṃ. Ñātametaṃ yadidaṃ atthi devāti. Tenāha ‘‘susudārakāpī’’tiādi. Devāti upapattidevā. Adhidevā nāma sammutidevehi adhikadevāti katvā, tadaññe ca manusse adhikabhāve kimeva vattabbaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Saṅgāravasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca brāhmaṇavaggavaṇṇanā.
ಮಜ್ಝಿಮಪಣ್ಣಾಸಟೀಕಾ ಸಮತ್ತಾ।
Majjhimapaṇṇāsaṭīkā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತಂ • 10. Saṅgāravasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
