| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
सङ्घभेदकथा
Saṅghabhedakathā
३४४. सोति देवदत्तो, गतो किराति सम्बन्धो। तत्थेवाति विहारसीमायमेव। आवेणिकन्ति भिक्खुसङ्घतो आवेणिकं।
344.Soti devadatto, gato kirāti sambandho. Tatthevāti vihārasīmāyameva. Āveṇikanti bhikkhusaṅghato āveṇikaṃ.
३४५. आगिलायतीति एत्थ आत्यूपसग्गो अभिभवनत्थो, गिलेधातु बाधनत्थोति आह ‘‘वेदनाभिभूता बाधती’’ति। तन्ति पिट्ठिं। परस्स चित्तं आदिसित्वा देसयति एतायाति आदेसना, सा एव पाटिहारियं आदेसनापाटिहारियं। अनुसासति एतायाति अनुसासनी, इममेवत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘एवम्पि ते’’तिआदि।
345.Āgilāyatīti ettha ātyūpasaggo abhibhavanattho, giledhātu bādhanatthoti āha ‘‘vedanābhibhūtā bādhatī’’ti. Tanti piṭṭhiṃ. Parassa cittaṃ ādisitvā desayati etāyāti ādesanā, sā eva pāṭihāriyaṃ ādesanāpāṭihāriyaṃ. Anusāsati etāyāti anusāsanī, imamevatthaṃ dassento āha ‘‘evampi te’’tiādi.
३४६. ममानुक्रुब्बन्ति एत्थ अनुत्यूपसग्गो अनुकिरियत्थो करधातु अन्तपच्चयो गच्छन्तादिगणोति दस्सेन्तो आह ‘‘ममानुकिरियं कुरुमानो’’ति। ‘‘दुक्खितो’’ति इमिना कपणोति एत्थ कपधातु हिंसनत्थोति दस्सेति। महावराहस्साति वराहसद्दस्स सूकरत्थं पटिक्खिपन्तो आह ‘‘महानागस्सा’’ति। ‘‘पथवि’’न्ति इमिना महिं विकुब्बतोति एत्थ महीसद्दस्स एवंनामकं महानदिं पटिक्खिपति। ‘‘पदालेन्तस्सा’’ति इमिना करधातुया वित्यूपसग्गवसेन पदालनत्थं दस्सेति। भिसं घसमानस्साति एत्थ मानसद्दो कत्वत्थोति आह ‘‘भिसं घसन्तस्सा’’ति। घसन्तस्साति भक्खन्तस्स। नदीनामकं तं पोक्खरणिन्ति योजना। इमिना नदीसु जग्गतोति एत्थ नदी नाम पोक्खरणीति दस्सेति। जग्गतोति हत्थियूथं पालेन्तस्स।
346.Mamānukrubbanti ettha anutyūpasaggo anukiriyattho karadhātu antapaccayo gacchantādigaṇoti dassento āha ‘‘mamānukiriyaṃ kurumāno’’ti. ‘‘Dukkhito’’ti iminā kapaṇoti ettha kapadhātu hiṃsanatthoti dasseti. Mahāvarāhassāti varāhasaddassa sūkaratthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘mahānāgassā’’ti. ‘‘Pathavi’’nti iminā mahiṃ vikubbatoti ettha mahīsaddassa evaṃnāmakaṃ mahānadiṃ paṭikkhipati. ‘‘Padālentassā’’ti iminā karadhātuyā vityūpasaggavasena padālanatthaṃ dasseti. Bhisaṃghasamānassāti ettha mānasaddo katvatthoti āha ‘‘bhisaṃ ghasantassā’’ti. Ghasantassāti bhakkhantassa. Nadīnāmakaṃ taṃ pokkharaṇinti yojanā. Iminā nadīsu jaggatoti ettha nadī nāma pokkharaṇīti dasseti. Jaggatoti hatthiyūthaṃ pālentassa.
३४७. ‘‘सुताति सोता’’ति इमिना पाळिया द्विधाभावं दस्सेति। ‘‘निस्सन्देहो’’ति इमिना असन्दिद्धोति एत्थ दिहधातुं दस्सेति, दिसधातुं निवत्तेति।
347. ‘‘Sutāti sotā’’ti iminā pāḷiyā dvidhābhāvaṃ dasseti. ‘‘Nissandeho’’ti iminā asandiddhoti ettha dihadhātuṃ dasseti, disadhātuṃ nivatteti.
३५०. बुद्धसहस्सेनपीति पिसद्दो गरहत्थो, पगेव एकेन बुद्धेनाति दस्सेति।
350.Buddhasahassenapīti pisaddo garahattho, pageva ekena buddhenāti dasseti.
‘‘सत्तो’’ति इमिना कोचिसद्दस्स पधानपदं दस्सेति। अट्ठाति आख्यातपदस्स अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘ठितो’’ति। देवदत्तोति मे सुतन्ति एत्थ ‘‘मे’’ति पदं भगवन्तं सन्धाय वुत्तन्ति आह ‘‘भगवता’’ति। तदेवाति सुतमेव। इदन्ति ‘‘देवदत्तोति मे सुत’’न्ति वचनं। अनुचिनातीति अनुवड्ढेति। ‘‘पत्वा’’ति इमिना आसज्जनन्ति एत्थ सदधातुया गत्यत्थं, किरियाविसेसनञ्च दस्सेति। अवीचिनिरयं पत्तोति एत्थ इदानि न देवदत्तो अवीचिनिरयं पत्तो होति, आयतिं पन अवीचिनिरये अवस्सम्भावियत्ता ‘‘अवीचिनिरयं पत्तो’’ति वुत्तन्ति आह ‘‘आसंसायं अतीतवचन’’न्ति। आसंसायन्ति अवस्सम्भावियत्थे। भेस्मा हि उदधी महाति एत्थ भेस्मासद्दो भयानकपरियायोति आह ‘‘भयानको’’ति।
‘‘Satto’’ti iminā kocisaddassa padhānapadaṃ dasseti. Aṭṭhāti ākhyātapadassa atthaṃ dassento āha ‘‘ṭhito’’ti. Devadattoti me sutanti ettha ‘‘me’’ti padaṃ bhagavantaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘bhagavatā’’ti. Tadevāti sutameva. Idanti ‘‘devadattoti me suta’’nti vacanaṃ. Anucinātīti anuvaḍḍheti. ‘‘Patvā’’ti iminā āsajjananti ettha sadadhātuyā gatyatthaṃ, kiriyāvisesanañca dasseti. Avīcinirayaṃ pattoti ettha idāni na devadatto avīcinirayaṃ patto hoti, āyatiṃ pana avīciniraye avassambhāviyattā ‘‘avīcinirayaṃ patto’’ti vuttanti āha ‘‘āsaṃsāyaṃ atītavacana’’nti. Āsaṃsāyanti avassambhāviyatthe. Bhesmā hi udadhī mahāti ettha bhesmāsaddo bhayānakapariyāyoti āha ‘‘bhayānako’’ti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / सङ्घभेदकथा • Saṅghabhedakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / सङ्घभेदककथा • Saṅghabhedakakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सङ्घभेदकथावण्णना • Saṅghabhedakathāvaṇṇanā
