| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
สงฺฆเภทกถา
Saṅghabhedakathā
๓๔๔. โสติ เทวทโตฺต, คโต กิราติ สมฺพโนฺธฯ ตเตฺถวาติ วิหารสีมายเมวฯ อาเวณิกนฺติ ภิกฺขุสงฺฆโต อาเวณิกํฯ
344.Soti devadatto, gato kirāti sambandho. Tatthevāti vihārasīmāyameva. Āveṇikanti bhikkhusaṅghato āveṇikaṃ.
๓๔๕. อาคิลายตีติ เอตฺถ อาตฺยูปสโคฺค อภิภวนโตฺถ, คิเลธาตุ พาธนโตฺถติ อาห ‘‘เวทนาภิภูตา พาธตี’’ติฯ ตนฺติ ปิฎฺฐิํฯ ปรสฺส จิตฺตํ อาทิสิตฺวา เทสยติ เอตายาติ อาเทสนา, สา เอว ปาฎิหาริยํ อาเทสนาปาฎิหาริยํฯ อนุสาสติ เอตายาติ อนุสาสนี, อิมเมวตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘เอวมฺปิ เต’’ติอาทิฯ
345.Āgilāyatīti ettha ātyūpasaggo abhibhavanattho, giledhātu bādhanatthoti āha ‘‘vedanābhibhūtā bādhatī’’ti. Tanti piṭṭhiṃ. Parassa cittaṃ ādisitvā desayati etāyāti ādesanā, sā eva pāṭihāriyaṃ ādesanāpāṭihāriyaṃ. Anusāsati etāyāti anusāsanī, imamevatthaṃ dassento āha ‘‘evampi te’’tiādi.
๓๔๖. มมานุกฺรุพฺพนฺติ เอตฺถ อนุตฺยูปสโคฺค อนุกิริยโตฺถ กรธาตุ อนฺตปจฺจโย คจฺฉนฺตาทิคโณติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มมานุกิริยํ กุรุมาโน’’ติฯ ‘‘ทุกฺขิโต’’ติ อิมินา กปโณติ เอตฺถ กปธาตุ หิํสนโตฺถติ ทเสฺสติฯ มหาวราหสฺสาติ วราหสทฺทสฺส สูกรตฺถํ ปฎิกฺขิปโนฺต อาห ‘‘มหานาคสฺสา’’ติฯ ‘‘ปถวิ’’นฺติ อิมินา มหิํ วิกุพฺพโตติ เอตฺถ มหีสทฺทสฺส เอวํนามกํ มหานทิํ ปฎิกฺขิปติฯ ‘‘ปทาเลนฺตสฺสา’’ติ อิมินา กรธาตุยา วิตฺยูปสคฺควเสน ปทาลนตฺถํ ทเสฺสติฯ ภิสํ ฆสมานสฺสาติ เอตฺถ มานสโทฺท กตฺวโตฺถติ อาห ‘‘ภิสํ ฆสนฺตสฺสา’’ติฯ ฆสนฺตสฺสาติ ภกฺขนฺตสฺสฯ นทีนามกํ ตํ โปกฺขรณินฺติ โยชนาฯ อิมินา นทีสุ ชคฺคโตติ เอตฺถ นที นาม โปกฺขรณีติ ทเสฺสติฯ ชคฺคโตติ หตฺถิยูถํ ปาเลนฺตสฺสฯ
346.Mamānukrubbanti ettha anutyūpasaggo anukiriyattho karadhātu antapaccayo gacchantādigaṇoti dassento āha ‘‘mamānukiriyaṃ kurumāno’’ti. ‘‘Dukkhito’’ti iminā kapaṇoti ettha kapadhātu hiṃsanatthoti dasseti. Mahāvarāhassāti varāhasaddassa sūkaratthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘mahānāgassā’’ti. ‘‘Pathavi’’nti iminā mahiṃ vikubbatoti ettha mahīsaddassa evaṃnāmakaṃ mahānadiṃ paṭikkhipati. ‘‘Padālentassā’’ti iminā karadhātuyā vityūpasaggavasena padālanatthaṃ dasseti. Bhisaṃghasamānassāti ettha mānasaddo katvatthoti āha ‘‘bhisaṃ ghasantassā’’ti. Ghasantassāti bhakkhantassa. Nadīnāmakaṃ taṃ pokkharaṇinti yojanā. Iminā nadīsu jaggatoti ettha nadī nāma pokkharaṇīti dasseti. Jaggatoti hatthiyūthaṃ pālentassa.
๓๔๗. ‘‘สุตาติ โสตา’’ติ อิมินา ปาฬิยา ทฺวิธาภาวํ ทเสฺสติฯ ‘‘นิสฺสเนฺทโห’’ติ อิมินา อสนฺทิโทฺธติ เอตฺถ ทิหธาตุํ ทเสฺสติ, ทิสธาตุํ นิวเตฺตติฯ
347. ‘‘Sutāti sotā’’ti iminā pāḷiyā dvidhābhāvaṃ dasseti. ‘‘Nissandeho’’ti iminā asandiddhoti ettha dihadhātuṃ dasseti, disadhātuṃ nivatteti.
๓๕๐. พุทฺธสหเสฺสนปีติ ปิสโทฺท ครหโตฺถ, ปเคว เอเกน พุเทฺธนาติ ทเสฺสติฯ
350.Buddhasahassenapīti pisaddo garahattho, pageva ekena buddhenāti dasseti.
‘‘สโตฺต’’ติ อิมินา โกจิสทฺทสฺส ปธานปทํ ทเสฺสติฯ อฎฺฐาติ อาขฺยาตปทสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ฐิโต’’ติฯ เทวทโตฺตติ เม สุตนฺติ เอตฺถ ‘‘เม’’ติ ปทํ ภควนฺตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ภควตา’’ติฯ ตเทวาติ สุตเมวฯ อิทนฺติ ‘‘เทวทโตฺตติ เม สุต’’นฺติ วจนํฯ อนุจินาตีติ อนุวเฑฺฒติฯ ‘‘ปตฺวา’’ติ อิมินา อาสชฺชนนฺติ เอตฺถ สทธาตุยา คตฺยตฺถํ, กิริยาวิเสสนญฺจ ทเสฺสติฯ อวีจินิรยํ ปโตฺตติ เอตฺถ อิทานิ น เทวทโตฺต อวีจินิรยํ ปโตฺต โหติ, อายติํ ปน อวีจินิรเย อวสฺสมฺภาวิยตฺตา ‘‘อวีจินิรยํ ปโตฺต’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อาสํสายํ อตีตวจน’’นฺติฯ อาสํสายนฺติ อวสฺสมฺภาวิยเตฺถฯ เภสฺมา หิ อุทธี มหาติ เอตฺถ เภสฺมาสโทฺท ภยานกปริยาโยติ อาห ‘‘ภยานโก’’ติฯ
‘‘Satto’’ti iminā kocisaddassa padhānapadaṃ dasseti. Aṭṭhāti ākhyātapadassa atthaṃ dassento āha ‘‘ṭhito’’ti. Devadattoti me sutanti ettha ‘‘me’’ti padaṃ bhagavantaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘bhagavatā’’ti. Tadevāti sutameva. Idanti ‘‘devadattoti me suta’’nti vacanaṃ. Anucinātīti anuvaḍḍheti. ‘‘Patvā’’ti iminā āsajjananti ettha sadadhātuyā gatyatthaṃ, kiriyāvisesanañca dasseti. Avīcinirayaṃ pattoti ettha idāni na devadatto avīcinirayaṃ patto hoti, āyatiṃ pana avīciniraye avassambhāviyattā ‘‘avīcinirayaṃ patto’’ti vuttanti āha ‘‘āsaṃsāyaṃ atītavacana’’nti. Āsaṃsāyanti avassambhāviyatthe. Bhesmā hi udadhī mahāti ettha bhesmāsaddo bhayānakapariyāyoti āha ‘‘bhayānako’’ti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / สงฺฆเภทกถา • Saṅghabhedakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / สงฺฆเภทกกถา • Saṅghabhedakakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / สงฺฆเภทกถาวณฺณนา • Saṅghabhedakathāvaṇṇanā
