| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
១០. សង្ឃភេទសិក្ខាបទវណ្ណនា
10. Saṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
សហិតស្សាតិ កាយចិត្តេហិ ឯកីភូតស្ស។ តេនាហ ‘‘ចិត្តេន ច សរីរេន ច អវិយុត្តស្សាតិ អត្ថោ’’តិ។ អស្សាតិ ‘‘សមគ្គស្សា’’តិ បទស្ស។ សមានសំវាសកោតិ សមានោ ឯកូបោសថាទិភេទោ សំវាសោ អស្សាតិ សមានសំវាសកោ, លទ្ធិនានាសំវាសកេន វា កម្មនានាសំវាសកេន វា វិរហិតោ។ កាយសាមគ្គិទានតោតិ កាយេន, កាយស្ស វា សាមគ្គិយា សហិតភាវស្ស ទានតោ, តេសុ តេសុ សង្ឃកម្មេសុ ហត្ថបាសូបគមនតោតិ វុត្តំ ហោតិ។ កថំ នាមាយំ ភិជ្ជេយ្យាតិ អយំ សង្ឃោ កេន នុ ខោ ឧបាយេន វគ្គោ ភវេយ្យ។ វាយាមេយ្យាតិ ឧស្សាហំ ករេយ្យ, បក្ខំ បរិយេសេយ្យ, គណំ ពន្ធេយ្យាតិ វុត្តំ ហោតិ។ អត្តនោ ផលំ ករោតីតិ ករណំ, យំ កិញ្ចិ ការណំ, អធិកំ ករណន្តិ អធិករណំ, វិសេសការណំ, វិសេសការណញ្ច សង្ឃភេទស្សាតិ វុត្តំ ‘‘ភេទនស្សា’’តិអាទិ។ ភេទករវត្ថុវសេន អដ្ឋារសវិធន្តិ –
Sahitassāti kāyacittehi ekībhūtassa. Tenāha ‘‘cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho’’ti. Assāti ‘‘samaggassā’’ti padassa. Samānasaṃvāsakoti samāno ekūposathādibhedo saṃvāso assāti samānasaṃvāsako, laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito. Kāyasāmaggidānatoti kāyena, kāyassa vā sāmaggiyā sahitabhāvassa dānato, tesu tesu saṅghakammesu hatthapāsūpagamanatoti vuttaṃ hoti. Kathaṃ nāmāyaṃ bhijjeyyāti ayaṃ saṅgho kena nu kho upāyena vaggo bhaveyya. Vāyāmeyyāti ussāhaṃ kareyya, pakkhaṃ pariyeseyya, gaṇaṃ bandheyyāti vuttaṃ hoti. Attano phalaṃ karotīti karaṇaṃ, yaṃ kiñci kāraṇaṃ, adhikaṃ karaṇanti adhikaraṇaṃ, visesakāraṇaṃ, visesakāraṇañca saṅghabhedassāti vuttaṃ ‘‘bhedanassā’’tiādi. Bhedakaravatthuvasena aṭṭhārasavidhanti –
‘‘ឥធុបាលិ ភិក្ខូ អធម្មំ ‘ធម្មោ’តិ ទីបេន្តិ, ធម្មំ ‘អធម្មោ’តិ ទីបេន្តិ។ អវិនយំ ‘វិនយោ’តិ ទីបេន្តិ, វិនយំ ‘អវិនយោ’តិ ទីបេន្តិ។ អភាសិតំ អលបិតំ តថាគតេន ‘ភាសិតំ លបិតំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ, ភាសិតំ លបិតំ តថាគតេន ‘អភាសិតំ អលបិតំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ។ អនាចិណ្ណំ តថាគតេន ‘អាចិណ្ណំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ, អាចិណ្ណំ តថាគតេន ‘អនាចិណ្ណំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ។ អបញ្ញត្តំ តថាគតេន ‘បញ្ញត្តំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ, បញ្ញត្តំ តថាគតេន ‘អបញ្ញត្តំ តថាគតេនា’តិ ទីបេន្តិ។ អនាបត្តិំ ‘អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ, អាបត្តិំ ‘អនាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ។ លហុកំ អាបត្តិំ ‘គរុកា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ, គរុកំ អាបត្តិំ ‘លហុកា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ។ សាវសេសំ អាបត្តិំ ‘អនវសេសា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ, អនវសេសំ អាបត្តិំ ‘សាវសេសា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ។ ទុដ្ឋុល្លំ អាបត្តិំ ‘អទុដ្ឋុល្លា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តិ, អទុដ្ឋុល្លំ អាបត្តិំ ‘ទុដ្ឋុល្លា អាបត្តី’តិ ទីបេន្តី’’តិ (ចូឡវ. ៣៥២) –
‘‘Idhupāli bhikkhū adhammaṃ ‘dhammo’ti dīpenti, dhammaṃ ‘adhammo’ti dīpenti. Avinayaṃ ‘vinayo’ti dīpenti, vinayaṃ ‘avinayo’ti dīpenti. Abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena ‘bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenā’ti dīpenti, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena ‘abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenā’ti dīpenti. Anāciṇṇaṃ tathāgatena ‘āciṇṇaṃ tathāgatenā’ti dīpenti, āciṇṇaṃ tathāgatena ‘anāciṇṇaṃ tathāgatenā’ti dīpenti. Apaññattaṃ tathāgatena ‘paññattaṃ tathāgatenā’ti dīpenti, paññattaṃ tathāgatena ‘apaññattaṃ tathāgatenā’ti dīpenti. Anāpattiṃ ‘āpattī’ti dīpenti, āpattiṃ ‘anāpattī’ti dīpenti. Lahukaṃ āpattiṃ ‘garukā āpattī’ti dīpenti, garukaṃ āpattiṃ ‘lahukā āpattī’ti dīpenti. Sāvasesaṃ āpattiṃ ‘anavasesā āpattī’ti dīpenti, anavasesaṃ āpattiṃ ‘sāvasesā āpattī’ti dīpenti. Duṭṭhullaṃ āpattiṃ ‘aduṭṭhullā āpattī’ti dīpenti, aduṭṭhullaṃ āpattiṃ ‘duṭṭhullā āpattī’ti dīpentī’’ti (cūḷava. 352) –
ឯវំ កម្មក្ខន្ធកេ វុត្តានំ អដ្ឋារសន្នំ ភេទករណានំ វសេន អដ្ឋារសវិធំ។ ការណញ្ហិ តទាយត្តវុត្តិតាយ ផលំ ឯត្ថ វសតីតិ ‘‘វត្ថូ’’តិ វុច្ចតិ។ ហោន្តិ ចេត្ថ –
Evaṃ kammakkhandhake vuttānaṃ aṭṭhārasannaṃ bhedakaraṇānaṃ vasena aṭṭhārasavidhaṃ. Kāraṇañhi tadāyattavuttitāya phalaṃ ettha vasatīti ‘‘vatthū’’ti vuccati. Honti cettha –
‘‘ធម្មវិនយភាសិតា-ចិណ្ណបញ្ញត្តិកា ទុកា;
‘‘Dhammavinayabhāsitā-ciṇṇapaññattikā dukā;
អាបត្តិលហុទុដ្ឋុល្ល-សាវសេសទុកានិ ច។
Āpattilahuduṭṭhulla-sāvasesadukāni ca.
‘‘ឯតានដ្ឋារស ‘ភេទ-ករវត្ថូ’តិ វុច្ចរេ;
‘‘Etānaṭṭhārasa ‘bheda-karavatthū’ti vuccare;
វិបល្លាសគហិតានិ, វាទមូលូបនិស្សយា’’តិ។
Vipallāsagahitāni, vādamūlūpanissayā’’ti.
បគ្គយ្ហាតិ បគ្គហិតំ អព្ភុស្សិតំ បាកដំ កត្វា។ តិដ្ឋេយ្យាតិ យថាសមាទិន្នំ, យថាបគ្គហិតមេវ ច កត្វា អច្ឆេយ្យ។ យស្មា បន ឯវំ បគ្គណ្ហតា, តិដ្ឋតា ច តំ ទីបិតញ្ចេវ អវិនិស្សដ្ឋញ្ច ហោតិ, តស្មា ‘‘ទីបេយ្យ ចេវ នប្បដិនិស្សជ្ជេយ្យ ចា’’តិ វុត្តំ។ កីវ ទូរេ សុត្វា គន្ត្វា អវទន្តានំ ទុក្កដន្តិ អាហ ‘‘សព្ពន្តិមេន បរិច្ឆេទេនា’’តិអាទិ។ បិ-សទ្ទោ ចេត្ថ អដ្ឋានប្បយុត្តោ, តស្ស ‘‘អឌ្ឍយោជនមត្ត’’ន្តិ ឥមិនា សម្ពន្ធោ វេទិតព្ពោ។ តត្ថ ‘‘អឌ្ឍយោជនមត្ត’’ន្តិ ឥមិនា ឯកវិហារេ វត្តព្ពមេវ នត្ថីតិ ទីបេតិ។ ‘‘គន្ត្វា’’តិ ឥមិនា ទូតំ វា បណ្ណំ វា បេសេត្វា វទតោបិ អាបត្តិមោក្ខោ នត្ថិ, សយមេវ បន គន្ត្វា ‘‘គរុកោ ខោ, អាវុសោ, សង្ឃភេទោ, មា សង្ឃភេទាយ បរក្កមី’’តិ (បារា. អដ្ឋ. ២.៤១១) និវារេតព្ពោតិ ទីបេតិ។
Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā. Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ, yathāpaggahitameva ca katvā accheyya. Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā, tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva avinissaṭṭhañca hoti, tasmā ‘‘dīpeyya ceva nappaṭinissajjeyya cā’’ti vuttaṃ. Kīva dūre sutvā gantvā avadantānaṃ dukkaṭanti āha ‘‘sabbantimena paricchedenā’’tiādi. Pi-saddo cettha aṭṭhānappayutto, tassa ‘‘aḍḍhayojanamatta’’nti iminā sambandho veditabbo. Tattha ‘‘aḍḍhayojanamatta’’nti iminā ekavihāre vattabbameva natthīti dīpeti. ‘‘Gantvā’’ti iminā dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi, sayameva pana gantvā ‘‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo, mā saṅghabhedāya parakkamī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.411) nivāretabboti dīpeti.
សមាគច្ឆតូតិ ឯកីភវតុ។ ឯកីភាវោ ច សមានលទ្ធិវសេន ហោតីតិ អាហ ‘‘ឯកលទ្ធិកោ ហោតូ’’តិ។ ឯកា លទ្ធិ គហណំ អស្សាតិ ឯកលទ្ធិកោ, ឯកទិដ្ឋិកោតិ អត្ថោ។ អញ្ញមញ្ញសម្បត្តិយាតិ អញ្ញមញ្ញស្ស សមានទិដ្ឋិចិត្តតាសង្ខាតាយ សម្បត្តិយា។ ‘‘អញ្ញមញ្ញស្ស គុណលាភាទិកាយ សម្បត្តិយា’’តិ កេចិ។ អសមគ្គោ ហិ វិសុំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសតិ, ពហិសីមាយំ វា អនុបរិវេណិយំ វាតិ ន ឯកុទ្ទេសោ។ តេនាហ ‘‘ឯកតោ បវត្តបាតិមោក្ខុទ្ទេសោតិ អត្ថោ’’តិ។ អប្បដិនិស្សជ្ជតោ ទុក្កដន្តិ វិសុំ វិសុំ វទន្តានំ គណនាយ ទុក្កដំ។ សមនុភាសនកម្មំ កាតព្ពន្តិ យាវតតិយំ សមនុភាសនកម្មំ កាតព្ពំ, ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមតី’’តិអាទិនា (បារា. ៤១៣) បទភាជនេ វុត្តាហិ ញត្តិចតុត្ថាហិ តីហិ សមនុភាសនកម្មវាចាហិ កម្មំ កាតព្ពន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ ‘‘ភេទាយ បរក្កមេយ្យា’’តិ វិសុំ វុត្តត្តា ភេទនសំវត្តនិកស្ស អធិករណស្ស សមាទាយ បគ្គណ្ហនតោ បុព្ពេបិ បក្ខបរិយេសនាទិវសេន សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស សមនុភាសនកម្មំ កាតព្ពន្តិ វេទិតព្ពំ។ បដិនិស្សជ្ជន្តស្ស អនាបត្តិភាវតោ ‘‘សោត្ថិភាវោ តស្ស ភិក្ខុនោ’’តិ វុត្តំ។
Samāgacchatūti ekībhavatu. Ekībhāvo ca samānaladdhivasena hotīti āha ‘‘ekaladdhiko hotū’’ti. Ekā laddhi gahaṇaṃ assāti ekaladdhiko, ekadiṭṭhikoti attho. Aññamaññasampattiyāti aññamaññassa samānadiṭṭhicittatāsaṅkhātāya sampattiyā. ‘‘Aññamaññassa guṇalābhādikāya sampattiyā’’ti keci. Asamaggo hi visuṃ pātimokkhaṃ uddisati, bahisīmāyaṃ vā anupariveṇiyaṃ vāti na ekuddeso. Tenāha ‘‘ekato pavattapātimokkhuddesoti attho’’ti. Appaṭinissajjato dukkaṭanti visuṃ visuṃ vadantānaṃ gaṇanāya dukkaṭaṃ. Samanubhāsanakammaṃ kātabbanti yāvatatiyaṃ samanubhāsanakammaṃ kātabbaṃ, ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu samaggassa saṅghassa bhedāya parakkamatī’’tiādinā (pārā. 413) padabhājane vuttāhi ñatticatutthāhi tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. ‘‘Bhedāya parakkameyyā’’ti visuṃ vuttattā bhedanasaṃvattanikassa adhikaraṇassa samādāya paggaṇhanato pubbepi pakkhapariyesanādivasena saṅghabhedāya parakkamantassa samanubhāsanakammaṃ kātabbanti veditabbaṃ. Paṭinissajjantassa anāpattibhāvato ‘‘sotthibhāvo tassa bhikkhuno’’ti vuttaṃ.
កិញ្ចាបិ ភិក្ខុនី សង្ឃំ ន ភិន្ទតិ, អបិច ខោ ភេទាយ បរក្កមតីតិ ‘‘សាធារណបញ្ញត្តី’’តិ វុត្តំ។ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តស្ស ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា ច បដិប្បស្សម្ភន្តីតិ អាហ ‘‘សមនុភាសនកម្មេ’’តិអាទិ។ តញ្ច ទុក្កដំ តេ ច ថុល្លច្ចយា បដិប្បស្សម្ភន្តីតិ យញ្ច ញត្តិបរិយោសានេ ទុក្កដំ អាបន្នោ, យេ ច ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយេ, តា តិស្សោបិ អាបត្តិយោ លិង្គបរិវត្តេន អសាធារណាបត្តិយោ វិយ បដិប្បស្សម្ភន្តិ។ សចេ បនស្ស ញត្តិបរិយោសានេ លជ្ជិធម្មោ ឱក្កមតិ, សំវរោ ឧប្បជ្ជតិ, តំ បដិនិស្សជ្ជតិ, ញត្តិយា ទុក្កដំ ទេសេត្វា មុច្ចតិ។ អថ តំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ, ភេទាយ បរក្កមតិ ចេវ ភេទនសំវត្តនិកំ អធិករណំ សមាទាយ បគ្គយ្ហ តិដ្ឋតិ ច, ញត្តិទុក្កដំ បដិប្បស្សម្ភតិ, បឋមកម្មវាចាយ ថុល្លច្ចយេ បតិដ្ឋាតិ។ ឯស នយោ ឥតរកម្មវាចាយម្បិ។ អសមនុភាសិយមានស្ស អប្បដិនិស្សជ្ជន្តស្សាបិ សង្ឃាទិសេសេន អនាបត្តិ។ បដិនិស្សជ្ជន្តស្សាបិ ញត្តិតោ បុព្ពេ វា ញត្តិក្ខណេ វា ញត្តិបរិយោសានេ វា បឋមាយ វា អនុស្សាវនាយ ទុតិយាយ វា តតិយាយ វា យាវ យ្យ-ការំ ន សម្បាបុណាតិ, តាវ បដិនិស្សជ្ជន្តស្ស សង្ឃាទិសេសេន អនាបត្តិ។ តេនាហ ‘‘អសមនុភាសិយមានស្ស ចា’’តិអាទិ។
Kiñcāpi bhikkhunī saṅghaṃ na bhindati, apica kho bhedāya parakkamatīti ‘‘sādhāraṇapaññattī’’ti vuttaṃ. Saṅghādisesaṃ ajjhāpajjantassa ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā ca paṭippassambhantīti āha ‘‘samanubhāsanakamme’’tiādi. Tañca dukkaṭaṃ te ca thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya paṭippassambhanti. Sace panassa ñattipariyosāne lajjidhammo okkamati, saṃvaro uppajjati, taṃ paṭinissajjati, ñattiyā dukkaṭaṃ desetvā muccati. Atha taṃ na paṭinissajjati, bhedāya parakkamati ceva bhedanasaṃvattanikaṃ adhikaraṇaṃ samādāya paggayha tiṭṭhati ca, ñattidukkaṭaṃ paṭippassambhati, paṭhamakammavācāya thullaccaye patiṭṭhāti. Esa nayo itarakammavācāyampi. Asamanubhāsiyamānassa appaṭinissajjantassāpi saṅghādisesena anāpatti. Paṭinissajjantassāpi ñattito pubbe vā ñattikkhaṇe vā ñattipariyosāne vā paṭhamāya vā anussāvanāya dutiyāya vā tatiyāya vā yāva yya-kāraṃ na sampāpuṇāti, tāva paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpatti. Tenāha ‘‘asamanubhāsiyamānassa cā’’tiādi.
ឯត្ថ បន (បារា. អដ្ឋ. ២.៤១៦) ‘‘ទេវទត្តោ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមិ, តស្មិំ វត្ថុស្មិ’’ន្តិ (បរិ. ១៧) បរិវារេ អាគតត្តា ទេវទត្តោ អាទិកម្មិកោ, សោ ច ខោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមនស្សេវ, ន អប្បដិនិស្សជ្ជនស្ស។ ន ហិ តស្ស តំ កម្មំ កតំ។ កថមិទំ ជានិតព្ពន្តិ ចេ? សុត្តតោ។ តថា ហិ ‘‘អរិដ្ឋោ ភិក្ខុ គទ្ធពាធិបុព្ពោ បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា យាវតតិយំ សមនុភាសនាយ ន បដិនិស្សជ្ជិ, តស្មិំ វត្ថុស្មិ’’ន្តិ បរិវារេ អាគតត្តា អរិដ្ឋស្ស កម្មំ កតន្តិ បញ្ញាយតិ, ន តថា ទេវទត្តស្ស។ អថាបិស្ស កតេន ភវិតព្ពន្តិ កោចិ អត្តនោ រុចិមត្តេន វទេយ្យ, តថាបិ អប្បដិនិស្សជ្ជនេ អាទិកម្មិកស្ស អនាបត្តិ នាម នត្ថិ។ ន ហិ បញ្ញត្តំ សិក្ខាបទំ វីតិក្កមន្តស្ស អញ្ញត្រ ឱទិស្ស អនុញ្ញាតតោ អនាបត្តិ នាម ទិស្សតិ។ យម្បិ អរិដ្ឋសិក្ខាបទស្ស បទភាជនេ អនាបត្តិយំ ‘‘អាទិកម្មិកស្សា’’តិ បោត្ថកេសុ លិខិតំ, តំ បមាទលិខិតំ, បមាទលិខិតភាវោ ច តស្ស ‘‘បឋមំ អរិដ្ឋោ ភិក្ខុ ចោទេតព្ពោ, ចោទេត្វា សារេតព្ពោ, សារេត្វា អាបត្តិំ អារោបេតព្ពោ’’តិ (ចូឡវ. ៦៥) ឯវំ កម្មក្ខន្ធកេ អាបត្តិរោបនតោ វេទិតព្ពោ។
Ettha pana (pārā. aṭṭha. 2.416) ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti (pari. 17) parivāre āgatattā devadatto ādikammiko, so ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa. Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ. Kathamidaṃ jānitabbanti ce? Suttato. Tathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo pāpikāya diṭṭhiyā yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa. Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi. Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra odissa anuññātato anāpatti nāma dissati. Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa padabhājane anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ, pamādalikhitabhāvo ca tassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ āropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanato veditabbo.
ឥធ ភេទាយ បរក្កមនេ អាទិកម្មិកស្ស ទេវទត្តស្ស យស្មា តំ កម្មំ ន កតំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៤១៦), តស្មាស្ស អាបត្តិយេវ ន ជាតា។ សិក្ខាបទំ បន តំ អារព្ភ បញ្ញត្តន្តិ កត្វា ‘‘អាទិកម្មិកោ’’តិ វុត្តោ។ ឥតិ អាបត្តិយា អភាវតោយេវស្ស អនាបត្តិ វុត្តា។ សា បនេសា កិញ្ចាបិ ‘‘អសមនុភាសិយមានស្សា’’តិ ឥមិនាវ សិទ្ធា។ យស្មា បន អសមនុភាសិយមានោ នាម យស្ស កេវលំ សមនុភាសនំ ន ករោន្តិ, សោ វុច្ចតិ, ន អាទិកម្មិកោ។ អយញ្ច ទេវទត្តោ អាទិកម្មិកោយេវ។ តស្មា ‘‘អាទិកម្មិកស្សា’’តិ (បារា. ៤១៦) វុត្តំ។ ឯតេនេវ ឧបាយេន ឋបេត្វា អរិដ្ឋសិក្ខាបទំ សព្ពសមនុភាសនាសុ វិនិច្ឆយោ វេទិតព្ពោ។ កាយវាចាចិត្តតោ សមុដ្ឋានតោ សមនុភាសនសមុដ្ឋានំ។ ‘‘បដិនិស្សជ្ជាមី’’តិ កាយវិការំ វា វចីភេទំ វា អករោន្តស្សេវ បន អាបជ្ជនតោ អកិរិយំ។ ‘‘នប្បដិនិស្សជ្ជាមី’’តិ សញ្ញាយ អភាវេន មុច្ចនតោ សញ្ញាវិមោក្ខំ។ ‘‘នប្បដិនិស្សជ្ជាមី’’តិ ជាននចិត្តេនេវ សចិត្តកំ។
Idha bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ (pārā. aṭṭha. 2.416), tasmāssa āpattiyeva na jātā. Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto. Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā. Sā panesā kiñcāpi ‘‘asamanubhāsiyamānassā’’ti imināva siddhā. Yasmā pana asamanubhāsiyamāno nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko. Ayañca devadatto ādikammikoyeva. Tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti (pārā. 416) vuttaṃ. Eteneva upāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo. Kāyavācācittato samuṭṭhānato samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ. ‘‘Paṭinissajjāmī’’ti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ. ‘‘Nappaṭinissajjāmī’’ti saññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ. ‘‘Nappaṭinissajjāmī’’ti jānanacitteneva sacittakaṃ.
សង្ឃភេទសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
