| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੮. ਸਙ੍ਘਭੇਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Saṅghabhedasuttavaṇṇanā
੧੮. ਅਟ੍ਠਮੇ ਏਕਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਤਰੋਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ? ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾ – ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਹਿ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਂ ਦੁਗ੍ਗਹਣਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਰਾਜਾਨਂ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਂ ਤੇਨ ਮਾਰਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਅਭਿਮਾਰੇ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾਪਿ ਸਿਲਾਪવਿਜ੍ਝਨੇਨ ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਨ ਤਾવਤਾ ਪਾਕਟੋ ਜਾਤੋ, ਨਾਲ਼ਾਗਿਰਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਨ ਪਾਕਟੋ ਜਾਤੋ। ਅਥ ਮਹਾਜਨੋ ‘‘ਏવਰੂਪਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਪਾਪਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾ વਿਚਰਤੀ’’ਤਿ ਕੋਲਾਹਲਂ ਅਕਾਸਿ, ਮਹਾਘੋਸੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੀਯਮਾਨਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਥਾਲਿਪਾਕਸਤਾਨਿ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਸਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨਾਗਮਾਸਿ। ਨਾਗਰਾਪਿ ਕੁਲਂ ਉਪਗਤਸ੍ਸ ਕਟਚ੍ਛੁਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨਾਦਂਸੁ। ਸੋ ਪਰਿਹੀਨਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕੋਹਞ੍ਞੇਨ ਜੀવਿਤੁਕਾਮੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥੂਨਿ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਲਂ, ਦੇવਦਤ੍ਤ, ਯੋ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੦੯; ਚੂਲ਼વ॰ ੩੪੩) ਭਗવਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਬਾਲਂ ਲੂਖਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਜਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਸਤੇ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕੇ ਸਲਾਕਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਤੇ ਆਦਾਯ ਗਯਾਸੀਸਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਣਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇ ਅਰਿਯਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਯੇ ਪਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਯ ਪਰਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਂ ਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਠਿਤਾ ਸਙ੍ਘੇ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਚ ਸਮਨੁਞ੍ਞਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਹੋਸਿ ।
18. Aṭṭhame ekadhammoti kataroyaṃ suttanikkhepo? Aṭṭhuppattiko. Tatrāyaṃ saṅkhepakathā – devadatto hi ajātasattuṃ duggahaṇaṃ gāhāpetvā tassa pitaraṃ rājānaṃ bimbisāraṃ tena mārāpetvāpi abhimāre payojetvāpi silāpavijjhanena lohituppādakammaṃ katvāpi na tāvatā pākaṭo jāto, nāḷāgiriṃ vissajjetvā pana pākaṭo jāto. Atha mahājano ‘‘evarūpampi nāma pāpaṃ gahetvā rājā vicaratī’’ti kolāhalaṃ akāsi, mahāghoso ahosi. Taṃ sutvā rājā attanā dīyamānāni pañca thālipākasatāni pacchindāpesi, upaṭṭhānampissa nāgamāsi. Nāgarāpi kulaṃ upagatassa kaṭacchubhattampissa nādaṃsu. So parihīnalābhasakkāro kohaññena jīvitukāmo satthāraṃ upasaṅkamitvā pañca vatthūni yācitvā ‘‘alaṃ, devadatta, yo icchati, so āraññiko hotū’’tiādinā (pārā. 409; cūḷava. 343) bhagavatā paṭikkhitto tehi pañcahi vatthūhi bālaṃ lūkhappasannaṃ janaṃ saññāpento pañcasate vajjiputtake salākaṃ gāhāpetvā saṅghaṃ bhinditvāva te ādāya gayāsīsaṃ agamāsi. Atha dve aggasāvakā satthu āṇāya tattha gantvā dhammaṃ desetvā te ariyaphale patiṭṭhāpetvā ānayiṃsu. Ye panassa saṅghabhedāya parakkamantassa laddhiṃ rocetvā tatheva paggayha ṭhitā saṅghe bhijjante bhinne ca samanuññā ahesuṃ, tesaṃ taṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya ahosi .
ਦੇવਦਤ੍ਤੋਪਿ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਰੋਗਾਭਿਭੂਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਮਰਣਕਾਲੇ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਚਕਸਿવਿਕਾਯ ਨੀਯਮਾਨੋ ਜੇਤવਨਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੀਰੇ ਠਪਿਤੋ ਪਥવਿਯਾ વਿવਰੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਅવੀਚਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਯੋਜਨਸਤਿਕੋ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਅਹੋਸਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਯੋ ਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਮਾਣੇਹਿ ਅਯਸੂਲੇਹਿ વਿਨਿવਿਦ੍ਧੋ। ਦੇવਦਤ੍ਤਪਕ੍ਖਿਕਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਕੁਲਸਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਯਂ ਠਿਤਾਨਿ ਸਹ ਬਨ੍ਧવੇਹਿ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ। ਏਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਦੇવਦਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਭਾਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸਭਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਭਾਸਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ਭਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਕਾਨਞ੍ਚ ਤਥਾ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇવ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਸੀ’’ਤਿ।
Devadattopi na cirasseva rogābhibhūto bāḷhagilāno maraṇakāle ‘‘satthāraṃ vandissāmī’’ti mañcakasivikāya nīyamāno jetavanapokkharaṇitīre ṭhapito pathaviyā vivare dinne patitvā avīcimhi nibbatti, yojanasatiko cassa attabhāvo ahosi kappaṭṭhiyo tālakkhandhaparimāṇehi ayasūlehi vinividdho. Devadattapakkhikāni ca pañcamattāni kulasatāni tassa laddhiyaṃ ṭhitāni saha bandhavehi niraye nibbattāni. Ekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, devadattena saṅghaṃ bhindantena bhāriyaṃ kammaṃ kata’’nti. Atha satthā dhammasabhaṃ upagantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte saṅghabhede ādīnavaṃ dassento imaṃ suttaṃ abhāsi. Keci pana bhaṇanti ‘‘devadattassa tappakkhikānañca tathā niraye nibbattabhāvaṃ disvā saṅghabhede ādīnavaṃ dassento bhagavā attano ajjhāsayeneva imaṃ suttaṃ desesī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਏਕਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਕੋ ਅਕੁਸਲੋ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੋ। ਲੋਕੇਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੇਦਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੇਸੁ ਭਣ੍ਡਨਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਘੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਸੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੀਪਨવਸੇਨ વੋਹਰਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤਤ੍ਥ ਰੁਚਿਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਸਲਾਕਾਯ ਗਾਹਿਤਾਯਪਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸਲਾਕਾਯ ਪਨ ਗਾਹਿਤਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾ ਅਤਿਰੇਕਾ વਾ ਯਦਾ ਆવੇਣਿਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ વਾ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ। ਕਤੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ? ਕਮ੍ਮਂ, ਉਦ੍ਦੇਸੋ, વੋਹਾਰੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾ, ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਇਮੇਸੁ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭੇਦਕਾਰਣੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ વਾ ਉਦ੍ਦੇਸੋ વਾ ਪਮਾਣਂ, વੋਹਾਰਾਨੁਸ੍ਸਾવਨਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਤਿ।
Tattha ekadhammoti eko akusalo mahāsāvajjadhammo. Loketi sattaloke. Uppajjamāno uppajjatīti ettha bhedasaṃvattanikesu bhaṇḍanādīsu saṅghe uppannesupi ‘‘dhammo adhammo’’tiādīsu aṭṭhārasabhedakaravatthūsu yassa kassaci dīpanavasena voharantesupi tattha rucijananatthaṃ anussāventesupi anussāvetvā salākāya gāhitāyapi saṅghabhedo uppajjamāno nāma hoti, salākāya pana gāhitāya cattāro vā atirekā vā yadā āveṇikaṃ uddesaṃ vā saṅghakammaṃ vā karonti, tadā saṅghabhedo uppajjati nāma. Kate pana tasmiṃ saṅghabhedo uppanno nāma? Kammaṃ, uddeso, vohāro, anussāvanā, salākaggāhoti imesu hi pañcasu saṅghassa bhedakāraṇesu kammaṃ vā uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgāti.
ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ੦.ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਝਾਨਮਗ੍ਗਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿવਾਰਣੇਨ ਅਹਿਤਾਯ, ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿવਾਰਣੇਨ ਅਸੁਖਾਯ, ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾવੇਨ ਅਨਤ੍ਥਾਯ। ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮવਸੇਨ વਾ ਅਹਿਤਾਯ, ਹਿਤਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾવਾ ਸੁਗਤਿਯਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ । ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯਾਤਿ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਮਹਤੋ ਸਤ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਅਹਿਤਤ੍ਥਾਯ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਅਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸੁਖਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਅਸੁਖਤ੍ਥਾਯ, ਦੁવਿਧਦੁਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਯ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਹਿਤਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਯ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਮਗ੍ਗਤੋ ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਦੁਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਸੁਖવਿਰਾਧਨੇਨ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤਾਯ। ਯੇ ਹਿ ਅਰਿਯਸੁਖਤੋ વਿਰਦ੍ਧਾ ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਾ, ਤੇ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਸੁਖਤੋ ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸੁਖਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੫੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੭)।
Bahujanāhitāyātiādīsu 0.mahājanassa jhānamaggādisampattinivāraṇena ahitāya, saggasampattinivāraṇena asukhāya, apāyūpapattihetubhāvena anatthāya. Akusaladhammavasena vā ahitāya, hitamattassapi abhāvā sugatiyampi nibbattanakakāyikacetasikadukkhāya uppajjatīti sambandho . Devamanussānanti idaṃ ‘‘bahuno janassā’’ti vuttesu ukkaṭṭhapuggalaniddeso. Aparo nayo – bahujanāhitāyāti bahujanassa mahato sattakāyassa ahitatthāya, diṭṭhadhammikasamparāyikaanatthāyāti attho. Asukhāyāti diṭṭhadhammikasamparāyikaasukhatthāya, duvidhadukkhatthāyāti attho. Anatthāyāti paramatthapaṭikkhepāya. Nibbānañhi paramattho, tato uttariṃ attho natthi. Ahitāyāti maggapaṭikkhepāya. Nibbānasampāpakamaggato hi uttariṃ hitaṃ nāma natthi. Dukkhāyāti ariyasukhavirādhanena vaṭṭadukkhatāya. Ye hi ariyasukhato viraddhā taṃ adhigantuṃ abhabbā, te vaṭṭadukkhe paribbhamanti, ariyasukhato ca uttariṃ sukhaṃ nāma natthi. Vuttañhetaṃ ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti (dī. ni. 3.355; a. ni. 5.27).
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ’’ਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਅਹਿਤਾਦੀਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹੇਤੁਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਘੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਨ੍ਨੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਨ੍ਨੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਧਨਾਨਂ ਧਨੇ ਅਨਨੁਪ੍ਪਦੀਯਮਾਨੇ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੯੧), ਭੇਦਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਣ੍ਡਨਾਨੀਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਕਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਨੇਸੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿવਦਨਾਨਿ। ਭਣ੍ਡਨਞ੍ਹਿ ਕਲਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ। ਪਰਿਭਾਸਾਤਿ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ વੋ ਅਨਤ੍ਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਭਯੁਪ੍ਪਾਦਨવਸੇਨ ਤਜ੍ਜਨਾ। ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਪਰਿਤੋ ਖੇਪਾ, ਦਸਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਖੁਂਸਨવਮ੍ਭਨਾ। ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਾਤਿ ਉਕ੍ਖੇਪਨਿਯਕਮ੍ਮਕਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਭਣ੍ਡਨਾਦਿਕੇ। ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨਂ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾ। ਨ ਪਸੀਦਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਸਮਚਾਰਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯ੍વਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਸਾਦਨਾਕਾਰੋ, ਤਥਾ ਨ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વਾ ਸੋਤਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਧਾਤਬ੍ਬਂ ਨ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਚ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਅવਿਰੁਲ਼੍ਹਸਦ੍ਧਾਨਂ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ।
Idāni ‘‘saṅghabhedo’’ti sarūpato dassetvā tassa ahitādīnaṃ ekantahetubhāvaṃ pakāsetuṃ ‘‘saṅghe kho pana, bhikkhave, bhinne’’tiādimāha. Tattha bhinneti nimittatthe bhummaṃ yathā ‘‘adhanānaṃ dhane ananuppadīyamāne’’ti (dī. ni. 3.91), bhedahetūti attho. Aññamaññaṃ bhaṇḍanānīti catunnaṃ parisānaṃ tappakkhikānañca ‘‘eso dhammo, neso dhammo’’ti aññamaññaṃ vivadanāni. Bhaṇḍanañhi kalahassa pubbabhāgo. Paribhāsāti ‘‘idañcidañca vo anatthaṃ karissāmā’’ti bhayuppādanavasena tajjanā. Parikkhepāti jātiādivasena parito khepā, dasahi akkosavatthūhi khuṃsanavambhanā. Pariccajanāti ukkhepaniyakammakaraṇādivasena nissāraṇā. Tatthāti tasmiṃ saṅghabhede, tannimitte vā bhaṇḍanādike. Appasannāti ratanattayaguṇānaṃ anabhiññā. Na pasīdantīti ‘‘dhammacārino samacārino’’tiādinā yvāyaṃ bhikkhūsu pasādanākāro, tathā na pasīdanti, tesaṃ vā sotabbaṃ saddhātabbaṃ na maññanti. Tathā ca dhamme satthari ca appasannāva honti. Ekaccānaṃ aññathattanti puthujjanānaṃ aviruḷhasaddhānaṃ pasādaññathattaṃ.
ਗਾਥਾਯਂ ਆਪਾਯਿਕੋਤਿਆਦੀਸੁ ਅਪਾਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਰਹਤਾਯ ਆਪਾਯਿਕੋ। ਤਤ੍ਥਪਿ ਅવੀਚਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨੇਰਯਿਕੋ। ਏਕਂ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ। ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇ વਗ੍ਗੇ ਰਤੋਤਿ વਗ੍ਗਰਤੋ। ਅਧਮ੍ਮਿਯਤਾਯ ਅਧਮ੍ਮੋ। ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਹਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇ ਏવ ਚ ਅਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋਤਿ ਅਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ। ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾ ਪਧਂਸਤੀਤਿ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਤੋ ਹਿਤਤੋ ਪਧਂਸਤਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਚਤੂਹਿ વਾ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਤ੍ਤਾ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਤਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਧਂਸਨੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਂਹਤਟ੍ਠੇਨ ਸਙ੍ਘਂ, ਤਤੋ ਏવ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿવਿਧਾਨਯੋਗੇਨ ਸਮਗ੍ਗਂ ਸਹਿਤਂ। ਭੇਤ੍વਾਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਆਯੁਕਪ੍ਪਂ। ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪੋવ। ਨਿਰਯਮ੍ਹੀਤਿ ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯਮ੍ਹਿ।
Gāthāyaṃ āpāyikotiādīsu apāye nibbattanārahatāya āpāyiko. Tatthapi avīcisaṅkhāte mahāniraye uppajjatīti nerayiko. Ekaṃ antarakappaṃ paripuṇṇameva katvā tattha tiṭṭhatīti kappaṭṭho. Saṅghabhedasaṅkhāte vagge ratoti vaggarato. Adhammiyatāya adhammo. Bhedakaravatthūhi saṅghabhedasaṅkhāte eva ca adhamme ṭhitoti adhammaṭṭho. Yogakkhemā padhaṃsatīti yogakkhemato hitato padhaṃsati parihāyati, catūhi vā yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ nāma arahattaṃ nibbānañca, tato panassa dhaṃsane vattabbameva natthi. Diṭṭhisīlasāmaññato saṃhataṭṭhena saṅghaṃ, tato eva ekakammādividhānayogena samaggaṃ sahitaṃ. Bhetvānāti pubbe vuttalakkhaṇena saṅghabhedena bhinditvā. Kappanti āyukappaṃ. So panettha antarakappova. Nirayamhīti avīcimahānirayamhi.
ਅਟ੍ਠਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੮. ਸਙ੍ਘਭੇਦਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Saṅghabhedasuttaṃ
