Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഉദാന-അട്ഠകഥാ • Udāna-aṭṭhakathā |
൮. സങ്ഘഭേദസുത്തവണ്ണനാ
8. Saṅghabhedasuttavaṇṇanā
൪൮. അട്ഠമേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോചാതി അഭിമാരേ പയോജേത്വാ നാളാഗിരിം വിസ്സജ്ജാപേത്വാ സിലം പവട്ടേത്വാ ഭഗവതോ അനത്ഥം കാതും അസക്കോന്തോ ‘‘സങ്ഘം ഭിന്ദിത്വാ ചക്കഭേദം കരിസ്സാമീ’’തി അധിപ്പായേന ഏതം ‘‘അജ്ജതഗ്ഗേ’’തിആദിവചനം അവോച. അഞ്ഞത്രേവ ഭഗവതാതി വിനാ ഏവ ഭഗവന്തം, സത്ഥാരം അകത്വാതി അത്ഥോ. അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസങ്ഘാതി വിനാ ഏവ ഭിക്ഖുസങ്ഘം. ഉപോസഥം കരിസ്സാമി സങ്ഘകമ്മാനി ചാതി ഭഗവതോ ഓവാദകാരകം ഭിക്ഖുസങ്ഘം വിസും കത്വാ മം അനുവത്തന്തേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം ആവേണികം ഉപോസഥം സങ്ഘകമ്മാനി ച കരിസ്സാമീതി അത്ഥോ. ദേവദത്തോ സങ്ഘം ഭിന്ദിസ്സതീതി ഭേദകരാനം സബ്ബേസം ദേവദത്തേന സജ്ജിതത്താ ഏകംസേനേവ ദേവദത്തോ അജ്ജ സങ്ഘം ഭിന്ദിസ്സതി ദ്വിധാ കരിസ്സതി. ‘‘അധമ്മം ധമ്മോ’’തിആദീസു ഹി അട്ഠാരസസു ഭേദകരവത്ഥൂസു യംകിഞ്ചി ഏകമ്പി വത്ഥും ദീപേത്വാ തേന തേന കാരണേന ‘‘ഇമം ഗണ്ഹഥ, ഇമം രോചേഥാ’’തി സഞ്ഞാപേത്വാ സലാകം ഗാഹേത്വാ വിസും സങ്ഘകമ്മേ കതേ സങ്ഘോ ഭിന്നോ ഹോതി. വുത്തഞ്ഹേതം –
48. Aṭṭhame āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocāti abhimāre payojetvā nāḷāgiriṃ vissajjāpetvā silaṃ pavaṭṭetvā bhagavato anatthaṃ kātuṃ asakkonto ‘‘saṅghaṃ bhinditvā cakkabhedaṃ karissāmī’’ti adhippāyena etaṃ ‘‘ajjatagge’’tiādivacanaṃ avoca. Aññatreva bhagavatāti vinā eva bhagavantaṃ, satthāraṃ akatvāti attho. Aññatra bhikkhusaṅghāti vinā eva bhikkhusaṅghaṃ. Uposathaṃ karissāmi saṅghakammāni cāti bhagavato ovādakārakaṃ bhikkhusaṅghaṃ visuṃ katvā maṃ anuvattantehi bhikkhūhi saddhiṃ āveṇikaṃ uposathaṃ saṅghakammāni ca karissāmīti attho. Devadatto saṅghaṃ bhindissatīti bhedakarānaṃ sabbesaṃ devadattena sajjitattā ekaṃseneva devadatto ajja saṅghaṃ bhindissati dvidhā karissati. ‘‘Adhammaṃ dhammo’’tiādīsu hi aṭṭhārasasu bhedakaravatthūsu yaṃkiñci ekampi vatthuṃ dīpetvā tena tena kāraṇena ‘‘imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’’ti saññāpetvā salākaṃ gāhetvā visuṃ saṅghakamme kate saṅgho bhinno hoti. Vuttañhetaṃ –
‘‘പഞ്ചഹി, ഉപാലി, ആകാരേഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി കമ്മേന ഉദ്ദേസേന വോഹരന്തോ അനുസ്സാവനേന സലാകഗ്ഗാഹേനാ’’തി (പരി॰ ൪൫൮).
‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti (pari. 458).
തത്ഥ കമ്മേനാതി അപലോകനകമ്മാദീസു ചതൂസു കമ്മേസു അഞ്ഞതരേന കമ്മേന. ഉദ്ദേസേനാതി പഞ്ചസു പാതിമോക്ഖുദ്ദേസേസു അഞ്ഞതരേന ഉദ്ദേസേന. വോഹരന്തോതി താഹി താഹി ഉപ്പത്തീഹി ‘‘അധമ്മം ധമ്മോ’’തിആദീനി (അ॰ നി॰ ൧൦.൩൭; ചൂളവ॰ ൩൫൨) അട്ഠാരസഭേദകരവത്ഥൂനി ദീപേന്തോ. അനുസ്സാവനേനാതി ‘‘നനു തുമ്ഹേ ജാനാഥ മയ്ഹം ഉച്ചാകുലാ പബ്ബജിതഭാവം ബഹുസ്സുതഭാവഞ്ച, മാദിസോ നാമ ഉദ്ധമ്മം ഉബ്ബിനയം ഗാഹേയ്യാതി കിം തുമ്ഹാകം ചിത്തമ്പി ഉപ്പാദേതും യുത്തം, കിമഹം അപായതോ ന ഭായാമീ’’തിആദിനാ നയേന കണ്ണമൂലേ വചീഭേദം കത്വാ അനുസ്സാവനേന. സലാകഗ്ഗാഹേനാതി ഏവം അനുസ്സാവേത്വാ തേസം ചിത്തം ഉപത്ഥമ്ഭേത്വാ അനാവത്തിധമ്മേ കത്വാ ‘‘ഗണ്ഹഥ ഇമം സലാക’’ന്തി സലാകഗ്ഗാഹേന.
Tattha kammenāti apalokanakammādīsu catūsu kammesu aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Voharantoti tāhi tāhi uppattīhi ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādīni (a. ni. 10.37; cūḷava. 352) aṭṭhārasabhedakaravatthūni dīpento. Anussāvanenāti ‘‘nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca, mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ gāheyyāti kiṃ tumhākaṃ cittampi uppādetuṃ yuttaṃ, kimahaṃ apāyato na bhāyāmī’’tiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvā anussāvanena. Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā anāvattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena.
ഏത്ഥ ച കമ്മമേവ ഉദ്ദേസോ വാ പമാണം, വോഹാരാനുസ്സാവനസലാകഗ്ഗാഹാ പന പുബ്ബഭാഗാ. അട്ഠാരസവത്ഥുദീപനവസേന ഹി വോഹരന്തേന തത്ഥ രുചിജനനത്ഥം അനുസ്സാവേത്വാ സലാകായ ഗാഹിതായപി അഭിന്നോവ ഹോതി സങ്ഘോ. യദാ പനേവം ചത്താരോ വാ അതിരേകാ വാ സലാകം ഗാഹേത്വാ ആവേണികം ഉദ്ദേസം വാ കമ്മം വാ കരോന്തി, തദാ സങ്ഘോ ഭിന്നോ നാമ ഹോതി. ദേവദത്തോ ച സബ്ബം സങ്ഘഭേദസ്സ പുബ്ബഭാഗം നിപ്ഫാദേത്വാ ‘‘ഏകംസേനേവ അജ്ജ ആവേണികം ഉപോസഥം സങ്ഘകമ്മഞ്ച കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ‘‘അജ്ജതഗ്ഗേ’’തിആദിവചനം അവോച. തേനാഹ – ‘‘അജ്ജ, ഭന്തേ, ദേവദത്തോ സങ്ഘം ഭിന്ദിസ്സതീ’’തി. യതോ അവോചുമ്ഹാ ‘‘ഭേദകരാനം സബ്ബേസം ദേവദത്തേന സജ്ജിതത്താ’’തി.
Ettha ca kammameva uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā. Aṭṭhārasavatthudīpanavasena hi voharantena tattha rucijananatthaṃ anussāvetvā salākāya gāhitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā panevaṃ cattāro vā atirekā vā salākaṃ gāhetvā āveṇikaṃ uddesaṃ vā kammaṃ vā karonti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Devadatto ca sabbaṃ saṅghabhedassa pubbabhāgaṃ nipphādetvā ‘‘ekaṃseneva ajja āveṇikaṃ uposathaṃ saṅghakammañca karissāmī’’ti cintetvā ‘‘ajjatagge’’tiādivacanaṃ avoca. Tenāha – ‘‘ajja, bhante, devadatto saṅghaṃ bhindissatī’’ti. Yato avocumhā ‘‘bhedakarānaṃ sabbesaṃ devadattena sajjitattā’’ti.
ഏതമത്ഥം വിദിത്വാതി ഏതം അവീചിമഹാനിരയുപ്പത്തിസംവത്തനിയം കപ്പട്ഠിയം അതേകിച്ഛം ദേവദത്തേന നിബ്ബത്തിയമാനം സങ്ഘഭേദകമ്മം സബ്ബാകാരതോ വിദിത്വാ . ഇമം ഉദാനന്തി കുസലാകുസലേസു യഥാക്കമം സപ്പുരിസാസപ്പുരിസസഭാഗവിസഭാഗപടിപത്തിവസേന പന സുകുസലാതി ഇദമത്ഥവിഭാവനം ഇമം ഉദാനം ഉദാനേസി.
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ avīcimahānirayuppattisaṃvattaniyaṃ kappaṭṭhiyaṃ atekicchaṃ devadattena nibbattiyamānaṃ saṅghabhedakammaṃ sabbākārato viditvā . Imaṃ udānanti kusalākusalesu yathākkamaṃ sappurisāsappurisasabhāgavisabhāgapaṭipattivasena pana sukusalāti idamatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
തത്ഥ സുകരം സാധുനാ സാധൂതി അത്തനോ പരേസഞ്ച ഹിതം സാധേതീതി സാധു, സമ്മാപടിപന്നോ. തേന സാധുനാ സാരിപുത്താദിനാ സാവകേന പച്ചേകബുദ്ധേന സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അഞ്ഞേന വാ ലോകിയസാധുനാ സാധു സുന്ദരം ഭദ്ദകം അത്തനോ പരേസഞ്ച ഹിതസുഖാവഹം സുകരം സുഖേന കാതും സക്കാ. സാധു പാപേന ദുക്കരന്തി തദേവ പന വുത്തലക്ഖണം സാധു പാപേന ദേവദത്താദിനാ പാപപുഗ്ഗലേന ദുക്കരം കാതും ന സക്കാ, ന സോ തം കാതും സക്കോതീതി അത്ഥോ. പാപം പാപേന സുകരന്തി പാപം അസുന്ദരം അത്തനോ പരേസഞ്ച അനത്ഥാവഹം പാപേന യഥാവുത്തപാപപുഗ്ഗലേന സുകരം സുഖേന കാതും സക്കുണേയ്യ. പാപമരിയേഹി ദുക്കരന്തി അരിയേഹി പന ബുദ്ധാദീഹി തം തം പാപം ദുക്കരം ദുരഭിസമ്ഭവം. സേതുഘാതോയേവ ഹി തേസന്തി സത്ഥാ ദീപേതി.
Tattha sukaraṃ sādhunā sādhūti attano paresañca hitaṃ sādhetīti sādhu, sammāpaṭipanno. Tena sādhunā sāriputtādinā sāvakena paccekabuddhena sammāsambuddhena aññena vā lokiyasādhunā sādhu sundaraṃ bhaddakaṃ attano paresañca hitasukhāvahaṃ sukaraṃ sukhena kātuṃ sakkā. Sādhu pāpena dukkaranti tadeva pana vuttalakkhaṇaṃ sādhu pāpena devadattādinā pāpapuggalena dukkaraṃ kātuṃ na sakkā, na so taṃ kātuṃ sakkotīti attho. Pāpaṃ pāpena sukaranti pāpaṃ asundaraṃ attano paresañca anatthāvahaṃ pāpena yathāvuttapāpapuggalena sukaraṃ sukhena kātuṃ sakkuṇeyya. Pāpamariyehi dukkaranti ariyehi pana buddhādīhi taṃ taṃ pāpaṃ dukkaraṃ durabhisambhavaṃ. Setughātoyeva hi tesanti satthā dīpeti.
അട്ഠമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഉദാനപാളി • Udānapāḷi / ൮. സങ്ഘഭേദസുത്തം • 8. Saṅghabhedasuttaṃ