| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದ್ವೇಮಾತಿಕಾಪಾಳಿ • Dvemātikāpāḷi |
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಕಣ್ಡೋ
Saṅghādisesakaṇḍo
ಇಮೇ ಖೋ ಪನಾತಿ ಇದಾನಿ ವತ್ತಬ್ಬಾನಂ ಅಭಿಮುಖೀಕರಣಂ। ಆಯಸ್ಮನ್ತೋತಿ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಪಿಯವಚನೇನ ಆಲಪನಂ। ತೇರಸಾತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾತಿ ಏವಂನಾಮಕಾ। ಧಮ್ಮಾತಿ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಉದ್ದೇಸಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಸರೂಪೇನ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ನಿದಾನೇ ವಿಯ ‘‘ಯಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಸಾಧಾರಣವಚನಮತ್ತೇನ।
Imekho panāti idāni vattabbānaṃ abhimukhīkaraṇaṃ. Āyasmantoti sannipatitānaṃ piyavacanena ālapanaṃ. Terasāti gaṇanaparicchedo. Saṅghādisesāti evaṃnāmakā. Dhammāti āpattiyo. Uddesaṃ āgacchantīti sarūpena uddisitabbataṃ āgacchanti, na nidāne viya ‘‘yassa siyā āpattī’’ti sādhāraṇavacanamattena.
೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಚೇತನಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಞ್ಚೇತನಾ, ಸಞ್ಚೇತನಾವ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ, ಸಞ್ಚೇತನಾ ವಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ। ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ, ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಕಮ್ಮಞ್ಞತಂ ಪತ್ತೇ ಆರೋಗ್ಯಾದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಅಪದಿಸಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪಾದೀಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಆಸಯಧಾತುನಾನತ್ತತೋ ನೀಲಾದಿವಸೇನ (ಪಾರಾ॰ ೨೩೯-೨೪೦) ದಸವಿಧೇಸು ಸುಕ್ಕೇಸು ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ಠಾನಾ ಚಾವನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾತಿ ಯಾ ಸುಪಿನೇ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ, ಅಯಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಚನತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಇಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾತುಕಾಮಸ್ಸ ಯಂ ತಂ ಆಪತ್ತಿವುಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಸ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಪರಿವಾಸದಾನತ್ಥಾಯ, ಆದಿತೋ ಸೇಸೇ ಮಜ್ಝೇ ಮಾನತ್ತದಾನತ್ಥಾಯ ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸನೇನ ವಾ ಸಹ ಮಾನತ್ತದಾನತ್ಥಾಯ, ಅವಸಾನೇ ಅಬ್ಭಾನತ್ಥಾಯ ಚ ಸಙ್ಘೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ನ ಹೇತ್ಥ ಏಕಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ವಿನಾ ಸಙ್ಘೇನ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುಂ। ಇತಿ ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ।
Saṃvijjati cetanā assāti sañcetanā, sañcetanāva sañcetanikā, sañcetanā vā assa atthīti sañcetanikā. Sukkavissaṭṭhīti sukkassa vissaṭṭhi, rāgūpatthambhādīsu yena kenaci aṅgajāte kammaññataṃ patte ārogyādīsu yaṃkiñci apadisitvā ajjhattarūpādīsu yattha katthaci mocanassādacetanāya nimitte upakkamantassa āsayadhātunānattato nīlādivasena (pārā. 239-240) dasavidhesu sukkesu yassa kassaci sukkassa ṭhānā cāvanāti attho. Aññatra supinantāti yā supine sukkavissaṭṭhi hoti, taṃ ṭhapetvā. Saṅghādisesoti yā aññatra supinantā sañcetanikā sukkavissaṭṭhi, ayaṃ saṅghādiseso nāma āpattinikāyoti attho. Vacanattho panettha saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso. Kiṃ vuttaṃ hoti – imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ, tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya, ādito sese majjhe mānattadānatthāya mūlāya paṭikassanena vā saha mānattadānatthāya, avasāne abbhānatthāya ca saṅgho icchitabbo, na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātuṃ. Iti saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādisesoti.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸೇಯ್ಯಸಕಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಸುಚಿಮೋಚನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾ’’ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ। ಸಚೇ ಪನ ಪರೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಉಪಕ್ಕಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಮೋಚಾಪೇತಿ, ಆಪಜ್ಜತಿಯೇವ। ಚೇತೇತ್ವಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಆಕಾಸೇ ಕಟಿಕಮ್ಪನೇನಪಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಸಚೇ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಸಚೇ ಪನ ಅನ್ತಮಸೋ ಯಂ ಏಕಾ ಖುದ್ದಕಮಕ್ಖಿಕಾ ಪಿವೇಯ್ಯ, ತತ್ತಕಮ್ಪಿ ಠಾನತೋ ಮುಚ್ಚತಿ, ದಕಸೋತಂ ಅನೋತಿಣ್ಣೇಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಠಾನತೋ ಪನ ಚುತಂ ಅವಸ್ಸಮೇವ ದಕಸೋತಂ ಓತರತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨೩೭) ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ। ಅನುಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಚ, ಅಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಚ, ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಚ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಮುತ್ತೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಚೇತನಾ, ಉಪಕ್ಕಮೋ , ಮುಚ್ಚನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Sāvatthiyaṃ seyyasakaṃ ārabbha upakkamitvā asucimocanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra supinantā’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ. Sace pana parena attano aṅgajāte upakkamaṃ kāretvā mocāpeti, āpajjatiyeva. Cetetvā antamaso ākāse kaṭikampanenapi nimitte upakkamantassa sace na muccati, thullaccayaṃ. Sace pana antamaso yaṃ ekā khuddakamakkhikā piveyya, tattakampi ṭhānato muccati, dakasotaṃ anotiṇṇepi saṅghādiseso. Ṭhānato pana cutaṃ avassameva dakasotaṃ otarati, tasmā ‘‘dakasotaṃ otiṇṇamatte bahi nikkhante vā anikkhante vā saṅghādiseso’’ti (pārā. aṭṭha. 2.237) aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Anupakkamantassa ca, amocanādhippāyassa ca, supinaṃ passantassa ca, ummattakādīnañca muttepi anāpatti. Sīlavipatti, cetanā, upakkamo , muccananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājike vuttasadisānevāti.
ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨. ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
ದುತಿಯೇ ಓತಿಣ್ಣೋತಿ ಯಕ್ಖಾದೀಹಿ ವಿಯ ಸತ್ತಾ ಅನ್ತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇನ ರಾಗೇನ ವಾ ಓತಿಣ್ಣೋ, ಕೂಪಾದೀನಿ ವಿಯ ಸತ್ತಾ ಅಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ರಜ್ಜನೀಯೇ ಠಾನೇ ರಜ್ಜನ್ತೋ ಸಯಂ ವಾ ರಾಗಂ ಓತಿಣ್ಣೋ, ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ವಿಪರಿಣತೇನ ಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಭವಙ್ಗಸನ್ತತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಪಕತಿಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಥಾ ಪವತ್ತೇನ, ವಿರೂಪಂ ವಾ ಪರಿಣತೇನ ಯಥಾ ಪರಿವತ್ತಮಾನಂ ವಿರೂಪಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ವುತ್ತರಾಗವಸೇನ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಠಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾತುಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ತದಹುಜಾತಾಯಪಿ ಜೀವಮಾನಕಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಹತ್ಥಗ್ಗಹಣಾದಿಕಆಯಸಮ್ಪಯೋಗಂ ಕಾಯಮಿಸ್ಸೀಭಾವಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹಂ ವಾತಿಆದಿ ಪನಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ಹತ್ಥೋ ನಾಮ ಕಪ್ಪರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಗ್ಗನಖಾ। ವೇಣೀ ನಾಮ ವಿನನ್ಧಿತ್ವಾ ವಾ ಅವಿನನ್ಧಿತ್ವಾ ವಾ ಸುದ್ಧಕೇಸೇಹಿ ವಾ ನೀಲಾದಿವಣ್ಣಸುತ್ತಕುಸುಮಕಹಾಪಣಮಾಲಾಸುವಣ್ಣಚೀರಕಮುತ್ತಾವಳಿಆದೀಸು ಅಞ್ಞತರಮಿಸ್ಸೇಹಿ ವಾ ಕತಕೇಸಕಲಾಪಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ವೇಣಿಗ್ಗಹಣೇನ ಚೇತ್ಥ ಕೇಸಾಪಿ ಗಹಿತಾಯೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಲೋಮೇಹಿ। ಇತಿ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಹತ್ಥಸ್ಸ ಗಹಣಂ ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹೋ, ವೇಣಿಯಾ ಗಹಣಂ ವೇಣಿಗ್ಗಾಹೋ। ಅವಸೇಸಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸ ಪರಾಮಸನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಸ್ಸ ಪರಾಮಸನಂ ನಾಮ। ಯೋ ತಂ ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹಂ ವಾ ವೇಣಿಗ್ಗಾಹಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಸ್ಸ ಪರಾಮಸನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯೋ ಹೋತೀತಿ।
Dutiye otiṇṇoti yakkhādīhi viya sattā anto uppajjantena rāgena vā otiṇṇo, kūpādīni viya sattā asamapekkhitvā rajjanīye ṭhāne rajjanto sayaṃ vā rāgaṃ otiṇṇo, kāyasaṃsaggarāgasamaṅgissetaṃ adhivacanaṃ. Vipariṇatena cittenāti parisuddhabhavaṅgasantatisaṅkhātaṃ pakatiṃ vijahitvā aññathā pavattena, virūpaṃ vā pariṇatena yathā parivattamānaṃ virūpaṃ hoti, evaṃ vuttarāgavasena parivattetvā ṭhitena cittenāti attho. Mātugāmena saddhinti tadahujātāyapi jīvamānakamanussitthiyā saddhiṃ. Kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyāti hatthaggahaṇādikaāyasampayogaṃ kāyamissībhāvaṃ samāpajjeyya. Hatthaggāhaṃ vātiādi panassa vitthārena atthadassanaṃ. Tattha hattho nāma kapparato paṭṭhāya yāva agganakhā. Veṇī nāma vinandhitvā vā avinandhitvā vā suddhakesehi vā nīlādivaṇṇasuttakusumakahāpaṇamālāsuvaṇṇacīrakamuttāvaḷiādīsu aññataramissehi vā katakesakalāpassetaṃ adhivacanaṃ. Veṇiggahaṇena cettha kesāpi gahitāyeva saddhiṃ lomehi. Iti vuttalakkhaṇassa hatthassa gahaṇaṃ hatthaggāho, veṇiyā gahaṇaṃ veṇiggāho. Avasesassa sarīrassa parāmasanaṃ aññatarassa vā aññatarassa vā aṅgassa parāmasanaṃ nāma. Yo taṃ hatthaggāhaṃ vā veṇiggāhaṃ vā aññatarassa vā aññatarassa vā aṅgassa parāmasanaṃ samāpajjeyya, tassa saṅghādiseso nāma āpattinikāyo hotīti.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಸಮಾಪಜ್ಜನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ , ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ಅನ್ತಮಸೋ ಲೋಮೇನ ಲೋಮಂ ಫುಸನ್ತಸ್ಸಾಪಿ, ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಫುಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಸೇವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವಾಯಮಿತ್ವಾ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಏಕೇನ ಪನ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ದುತಿಯೇನ ಹತ್ಥೇನ ದಿವಸಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಫುಸನ್ತಸ್ಸ ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ, ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಫುಸನ್ತೋ ಪನ ಸಚೇ ಸೀಸತೋ ಯಾವ ಪಾದಾ, ತಾವ ಕಾಯತೋ ಹತ್ಥಂ ಅಮೋಚೇನ್ತೋಯೇವ ಫುಸತಿ, ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಙ್ಗುಲೀನಂ ಏಕತೋ ಗಹಣೇಪಿ ಏಕಾಯೇವ। ಸಚೇ ಪನ ನಾನಿತ್ಥೀನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಯೋ ಏಕತೋ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಇತ್ಥಿಯಾ ವೇಮತಿಕಸ್ಸ, ಪಣ್ಡಕಪುರಿಸತಿರಚ್ಛಾನಗತಸಞ್ಞಿಸ್ಸ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ತಥಾ ಕಾಯೇನ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೇನ, ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಪಣ್ಡಕೇಹಿ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೇಪಿ। ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ಪನ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೇನ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾದೀಸು, ಪುರಿಸಕಾಯಫುಸನಾದೀಸು ಚ ದುಕ್ಕಟಂ। ಇತ್ಥಿಯಾ ಫುಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಸೇವನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾಪಿ ಕಾಯೇನ ಅವಾಯಮಿತ್ವಾ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ, ಮೋಕ್ಖಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಇತ್ಥಿಂ ಫುಸನ್ತಸ್ಸ, ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ, ಅಸ್ಸತಿಯಾ, ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ, ಅಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ, ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿತಾ, ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೋ, ತೇನ ರಾಗೇನ ವಾಯಾಮೋ, ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹಾದಿಸಮಾಪಜ್ಜನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha kāyasaṃsaggasamāpajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti , anāṇattikaṃ, itthiyā itthisaññino antamaso lomena lomaṃ phusantassāpi, itthiyā vā phusiyamānassa sevanādhippāyena vāyamitvā phassaṃ paṭijānantassa saṅghādiseso. Ekena pana hatthena gahetvā dutiyena hatthena divasampi tattha tattha phusantassa ekāva āpatti, aggahetvā phusanto pana sace sīsato yāva pādā, tāva kāyato hatthaṃ amocentoyeva phusati, ekāva āpatti, pañcannaṃ aṅgulīnaṃ ekato gahaṇepi ekāyeva. Sace pana nānitthīnaṃ pañcaṅguliyo ekato gaṇhāti, pañca āpattiyo. Itthiyā vematikassa, paṇḍakapurisatiracchānagatasaññissa ca thullaccayaṃ, tathā kāyena kāyappaṭibaddhena, amanussitthipaṇḍakehi ca saddhiṃ kāyasaṃsaggepi. Manussitthiyā pana kāyappaṭibaddhena kāyappaṭibaddhādīsu, purisakāyaphusanādīsu ca dukkaṭaṃ. Itthiyā phusiyamānassa sevanādhippāyassāpi kāyena avāyamitvā phassaṃ paṭijānantassa, mokkhādhippāyena itthiṃ phusantassa, asañcicca, assatiyā, ajānantassa, asādiyantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sīlavipatti, manussitthī, itthisaññitā, kāyasaṃsaggarāgo, tena rāgena vāyāmo, hatthaggāhādisamāpajjananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājike vuttasadisānevāti.
ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೩. ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
ತತಿಯೇ ಓತಿಣ್ಣತಾ ಚ ವಿಪರಿಣತಚಿತ್ತತಾ ಚ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಸ್ಸಾದರಾಗವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಮಾತುಗಾಮನ್ತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾದುಟ್ಠುಲ್ಲಸಂಲಕ್ಖಣಸಮತ್ಥಂ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾಹಿವಾಚಾಹೀತಿ ವಚ್ಚಮಗ್ಗಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇಮೇಥುನಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ। ಓಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಅವಭಾಸೇಯ್ಯ, ವಣ್ಣಾವಣ್ಣಯಾಚನಆಯಾಚನಪುಚ್ಛನಪಟಿಪುಚ್ಛನಆಚಿಕ್ಖಣಾನುಸಾಸನಅಕ್ಕೋಸನವಸೇನ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಅಸದ್ಧಮ್ಮವಚನಂ ವದೇಯ್ಯ। ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಯಥಾ ಯುವಾ ಯುವತಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಓಭಾಸನೇ ನಿರಾಸಙ್ಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತಾಹೀತಿಇದಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಯ ಸಿಖಾಪತ್ತಲಕ್ಖಣದಸ್ಸನಂ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ವಣ್ಣಾವಣ್ಣೇಹಿ ವಾ ಮೇಥುನಯಾಚನಾದೀಹಿ ವಾ ‘‘ಸಿಖರಣೀಸಿ, ಸಂಭಿನ್ನಾಸಿ, ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾಸೀ’’ತಿ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಅಕ್ಕೋಸವಚನೇನ ವಾ ಮಾತುಗಾಮಂ ಓಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯೋ ಹೋತೀತಿ।
Tatiye otiṇṇatā ca vipariṇatacittatā ca duṭṭhullavācassādarāgavasena veditabbā. Mātugāmanti duṭṭhullāduṭṭhullasaṃlakkhaṇasamatthaṃ manussitthiṃ. Duṭṭhullāhivācāhīti vaccamaggapassāvamaggemethunadhammappaṭisaṃyuttāhi vācāhi. Obhāseyyāti avabhāseyya, vaṇṇāvaṇṇayācanaāyācanapucchanapaṭipucchanaācikkhaṇānusāsanaakkosanavasena nānappakāraṃ asaddhammavacanaṃ vadeyya. Yathā tanti ettha nti nipātamattaṃ, yathā yuvā yuvatinti attho. Etena obhāsane nirāsaṅkabhāvaṃ dasseti. Methunupasaṃhitāhītiidaṃ duṭṭhullavācāya sikhāpattalakkhaṇadassanaṃ. Saṅghādisesoti dvinnaṃ maggānaṃ vasena vaṇṇāvaṇṇehi vā methunayācanādīhi vā ‘‘sikharaṇīsi, saṃbhinnāsi, ubhatobyañjanakāsī’’ti imesu tīsu aññatarena akkosavacanena vā mātugāmaṃ obhāsantassa saṅghādiseso nāma āpattinikāyo hotīti.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಹಿ ಓಭಾಸನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ಅನ್ತಮಸೋ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯಪಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಓಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಸಚೇ ಸಾ ತಮತ್ಥಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಖಣೇ ಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಪಣ್ಡಕೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ದುಕ್ಕಟಂ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಓಭಾಸನ್ತಸ್ಸ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಚ ಇತ್ಥಿಯೋ ಏಕವಾಚಾಯ ಓಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ವಾಚಾಗಣನಾಯ ಚೇವ ಇತ್ಥಿಗಣನಾಯ ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಸಚೇ ಯಂ ಇತ್ಥಿಂ ಓಭಾಸತಿ, ಸಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಅಧಕ್ಖಕಂ ಉಬ್ಭಜಾಣುಮಣ್ಡಲಂ ಆದಿಸ್ಸ ವಣ್ಣಾದಿಭಣನೇಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಪಣ್ಡಕೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಉಬ್ಭಕ್ಖಕಂ ಅಧೋಜಾಣುಮಣ್ಡಲಂ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಞ್ಚ ಆದಿಸ್ಸ ವಣ್ಣಾದಿಭಣನೇ ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅತ್ಥಧಮ್ಮಅನುಸಾಸನಿಪುರೇಕ್ಖಾರಾನಂ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ, ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿತಾ, ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಸ್ಸಾದರಾಗೋ, ತೇನ ರಾಗೇನ ಓಭಾಸನಂ, ತಙ್ಖಣವಿಜಾನನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಅದಿನ್ನಾದಾನಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದ್ವಿವೇದನನ್ತಿ।
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha duṭṭhullavācāhi obhāsanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, itthiyā itthisaññino antamaso hatthamuddāyapi vuttanayena obhāsantassa sace sā tamatthaṃ tasmiṃyeva khaṇe jānāti, saṅghādiseso. Paṇḍake thullaccayaṃ. Tasmiṃyeva itthisaññino dukkaṭaṃ. Punappunaṃ obhāsantassa, sambahulā ca itthiyo ekavācāya obhāsantassa vācāgaṇanāya ceva itthigaṇanāya ca āpattiyo. Sace yaṃ itthiṃ obhāsati, sā na jānāti, thullaccayaṃ. Adhakkhakaṃ ubbhajāṇumaṇḍalaṃ ādissa vaṇṇādibhaṇanepi thullaccayaṃ. Paṇḍake dukkaṭaṃ, ubbhakkhakaṃ adhojāṇumaṇḍalaṃ kāyappaṭibaddhañca ādissa vaṇṇādibhaṇane sabbattha dukkaṭaṃ. Atthadhammaanusāsanipurekkhārānaṃ ummattakādīnañca anāpatti. Sīlavipatti, manussitthī, itthisaññitā, duṭṭhullavācassādarāgo, tena rāgena obhāsanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Adinnādānasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dvivedananti.
ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೪. ಅತ್ತಕಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
4. Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā
ಚತುತ್ಥೇ ಓತಿಣ್ಣತಾ ಚ ವಿಪರಿಣತಚಿತ್ತತಾ ಚ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೋಭಾಸನೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಸಮೀಪೇ। ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯಾತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾಮೇನ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ, ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ, ಅತ್ತನಾ ವಾ ಕಾಮಿತಾ ಇಚ್ಛಿತಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಾ, ಸಯಂ ಮೇಥುನರಾಗವಸೇನ ಪತ್ಥಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಅತ್ತಕಾಮಾ ಚ ಸಾ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಚಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ, ತಸ್ಸಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ। ವಣ್ಣಂ ಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಗುಣಂ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಯ್ಯ। ಏತದಗ್ಗನ್ತಿಆದಿ ತಸ್ಸಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಭಾಸನಾಕಾರನಿದಸ್ಸನಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನೇವ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯಾ ಮಾದಿಸಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ಸೀಲವನ್ತಂ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಾ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ತದುಭಯೇನಾಪಿ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಂ ಏತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಪರಿಚರೇಯ್ಯ ಅಭಿರಮೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸಾ ಏವಂ ಮಾದಿಸಂ ಪರಿಚರನ್ತಿಯಾ ಯಾ ಅಯಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ನಾಮ, ಏತದಗ್ಗಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾನನ್ತಿ। ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಏವಂ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತೋ ಚ ‘‘ಅರಹಸಿ ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಂ ದಾತು’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಮೇಥುನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇನೇವ ವಚನೇನ ಯೋ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Catutthe otiṇṇatā ca vipariṇatacittatā ca attakāmapāricariyāvasena veditabbā. Mātugāmassa santiketi duṭṭhullobhāsane vuttappakārāya itthiyā samīpe. Attakāmapāricariyāyāti methunadhammasaṅkhātena kāmena pāricariyā kāmapāricariyā, attano atthāya kāmapāricariyā attakāmapāricariyā, attanā vā kāmitā icchitāti attakāmā, sayaṃ methunarāgavasena patthitāti attho, attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā, tassā attakāmapāricariyāya. Vaṇṇaṃ bhāseyyāti guṇaṃ ānisaṃsaṃ pakāseyya. Etadaggantiādi tassā attakāmapāricariyāya vaṇṇabhāsanākāranidassanaṃ. Tatrāyaṃ padasambandhavaseneva saṅkhepattho – yā mādisaṃ pāṇātipātādīhi virahitattā sīlavantaṃ methunadhammā virahitattā brahmacāriṃ tadubhayenāpi kalyāṇadhammaṃ etena dhammena paricareyya abhirameyya, tassā evaṃ mādisaṃ paricarantiyā yā ayaṃ pāricariyā nāma, etadaggaṃ pāricariyānanti. Methunupasaṃhitena saṅghādisesoti evaṃ attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsanto ca ‘‘arahasi tvaṃ mayhaṃ methunadhammaṃ dātu’’ntiādinā methunappaṭisaṃyutteneva vacanena yo bhāseyya, tassa saṅghādiseso.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಭಾಸನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ಅನ್ತಮಸೋ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಸಚೇ ಸಾ ತಮತ್ಥಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಖಣೇ ಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ । ನೋ ಚೇ ಜಾನಾತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಪಣ್ಡಕೇ ಪಣ್ಡಕಸಞ್ಞಿನೋಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ದುಕ್ಕಟಂ। ಚೀವರಾದೀಹಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಹಿ ಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ, ಇತ್ಥಿಸಞ್ಞಿತಾ, ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ರಾಗೋ, ತೇನ ರಾಗೇನ ವಣ್ಣಭಣನಂ, ತಙ್ಖಣವಿಜಾನನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೋಭಾಸನೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha attakāmapāricariyāya vaṇṇabhāsanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, itthiyā itthisaññino antamaso hatthamuddāyapi vuttanayeneva attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsantassa sace sā tamatthaṃ tasmiṃyeva khaṇe jānāti, saṅghādiseso . No ce jānāti, thullaccayaṃ. Paṇḍake paṇḍakasaññinopi thullaccayaṃ. Tasmiṃyeva itthisaññino dukkaṭaṃ. Cīvarādīhi vatthukāmehi pāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsantassa ummattakādīnañca anāpatti. Sīlavipatti, manussitthī, itthisaññitā, attakāmapāricariyāya rāgo, tena rāgena vaṇṇabhaṇanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni duṭṭhullobhāsane vuttasadisānevāti.
ಅತ್ತಕಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೫. ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಞ್ಚಮೇ ಸಞ್ಚರಿತ್ತನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಸಂಚರಣಭಾವಂ। ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನವೀಮಂಸನಪಚ್ಚಾಹರಣಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾತಿಆದಿ ಸಮಾಪಜ್ಜನಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪುರಿಸಮತಿನ್ತಿ ಪುರಿಸೇನ ವಾ ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತಾದೀಹಿ ವಾ ಪೇಸಿತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮತಿಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಇತ್ಥಿಯಾ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ಇತ್ಥಿಮತಿನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ತಸ್ಸಾ ಮಾತಾಪಿತಾದೀಹಿ ವಾ ಪೇಸಿತೋ ಇತ್ಥಿಯಾ ಮತಿಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜಾಯತ್ತನೇ ವಾ ಜಾರತ್ತನೇ ವಾತಿ ಜಾಯಭಾವೇ ವಾ ಜಾರಭಾವೇ ವಾ। ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹಿ ಮತಿಂ ಇತ್ಥಿಯಾ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ಜಾಯತ್ತನೇ ಆರೋಚೇತಿ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಮತಿಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ಜಾರತ್ತನೇ ಆರೋಚೇತಿ। ಅಪಿಚ ಪುರಿಸಸ್ಸೇವ ಮತಿಂ ಇತ್ಥಿಯಾ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ಜಾಯತ್ತನೇ ವಾ ಆರೋಚೇತಿ ನಿಬದ್ಧಭರಿಯಭಾವೇ, ಜಾರತ್ತನೇ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಭಾವೇ, ತೇನೇವಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೩೦೨) ‘‘ಜಾಯತ್ತನೇ ವಾತಿ ಜಾಯಾ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ಜಾರತ್ತನೇ ವಾತಿ ಜಾರೀ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ಇತ್ಥಿಯಾ ಮತಿಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಆರೋಚನೇಪಿ ‘‘ಪತಿ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ಜಾರೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅನ್ತಮಸೋ ತಙ್ಖಣಿಕಾಯಪೀತಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಯಾ ಅಯಂ ತಙ್ಖಣೇ ಮುಹುತ್ತಮತ್ತೇ ಸಂವಸಿತಬ್ಬತೋ ‘‘ತಙ್ಖಣಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಮುಹುತ್ತಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸಾಪಿ ‘‘ಮುಹುತ್ತಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮತಿಂ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ‘‘ಮುಹುತ್ತಿಕೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಇತ್ಥಿಮತಿಂ ಆರೋಚೇನ್ತೋಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Pañcame sañcarittanti itthipurisānaṃ antare saṃcaraṇabhāvaṃ. Samāpajjeyyāti sammā paṭiggaṇhanavīmaṃsanapaccāharaṇāni karonto āpajjeyya. Itthiyā vātiādi samāpajjanākāradassanaṃ. Tattha itthiyā vā purisamatinti purisena vā tassa mātāpitādīhi vā pesito purisassa matiṃ adhippāyaṃ itthiyā āroceyyāti attho. Purisassa vā itthimatinti itthiyā vā tassā mātāpitādīhi vā pesito itthiyā matiṃ adhippāyaṃ purisassa āroceyyāti attho. Jāyattane vā jārattane vāti jāyabhāve vā jārabhāve vā. Purisassa hi matiṃ itthiyā ārocento jāyattane āroceti, itthiyā matiṃ purisassa ārocento jārattane āroceti. Apica purisasseva matiṃ itthiyā ārocento jāyattane vā āroceti nibaddhabhariyabhāve, jārattane vā micchācārabhāve, tenevassa padabhājane (pārā. 302) ‘‘jāyattane vāti jāyā bhavissasi, jārattane vāti jārī bhavissasī’’ti vuttaṃ. Eteneva upāyena itthiyā matiṃ purisassa ārocanepi ‘‘pati bhavissasi, jāro bhavissasī’’ti vattabbatā veditabbā. Antamaso taṅkhaṇikāyapīti sabbantimena paricchedena yā ayaṃ taṅkhaṇe muhuttamatte saṃvasitabbato ‘‘taṅkhaṇikā’’ti vuccati, muhuttikāti attho. Tassāpi ‘‘muhuttikā bhavissasī’’ti evaṃ purisassa matiṃ ārocentassa saṅghādiseso, eteneva upāyena ‘‘muhuttiko bhavissasī’’ti evaṃ purisassa itthimatiṃ ārocentopi saṅghādisesaṃ āpajjatīti veditabbo.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಮಾಪಜ್ಜನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ‘‘ಅನ್ತಮಸೋ ತಙ್ಖಣಿಕಾಯಪೀ’’ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ವೀಮಂಸತಿ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಂ ಪಚ್ಚಾಹರಾಪೇತೀ’’ತಿಇಮಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೩೩೮) ನಯೇನ ಸಾಣತ್ತಿಕಂ, ಅಞ್ಞತ್ರ ನಾಲಂವಚನೀಯಾಯ ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾತುಯಾಪಿ ಪುರಿಸಮತಿಂ ಆರೋಚೇನ್ತೋ ‘‘ಹೋಹಿ ಕಿರ ಭರಿಯಾ ಧನಕ್ಕೀತಾ’’ತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಸಚೇಪಿ ಛನ್ದವಾಸಿನೀಆದೀಸು ಅಞ್ಞತರಾಕಾರೇನ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ತಾಯ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತೇಪಿ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತೇಪಿ ಪುನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯೇನ ಪಹಿತೋ, ತಸ್ಸ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಾ ಪನ ತಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಹೋತು ವಾ, ಮಾ ವಾ, ಅಕಾರಣಮೇತಂ। ಸಚೇಪಿ ಯಸ್ಸಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸಿತೋ, ತಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಅವಸ್ಸಾರೋಚನಕಸ್ಸ ‘‘ಆರೋಚೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಆಪಜ್ಜತಿಯೇವ। ‘‘ಮಾತುರಕ್ಖಿತಂ ಬ್ರೂಹೀ’’ತಿ ಪೇಸಿತಸ್ಸ ಪನ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಪಿತುರಕ್ಖಿತಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ವದನ್ತಸ್ಸ ವಿಸಙ್ಕೇತಂ ಹೋತಿ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ವಚನಂ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಾಚಾಯ ವಾ ಉಭಯೇನ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ವಾ ಆರೋಚಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಪುನ ಯೇನ ಪೇಸಿತೋ, ತಸ್ಸ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸಯಂ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ಆರೋಚಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ । ಏತ್ತಾವತಾ ಹಿ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ವೀಮಂಸತಿ, ಪಚ್ಚಾಹರತೀ’’ತಿಇದಂ ಅಙ್ಗತ್ತಯಂ ಸಮ್ಪಾದಿತಮೇವ ಹೋತಿ, ಇತೋ ಪನ ಯೇಹಿ ಕೇಹಿಚಿ ದ್ವೀಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ, ಪಣ್ಡಕೇ ಚ ಅಙ್ಗತ್ತಯೇನಾಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಏಕೇನ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ವಾ ಕಿಚ್ಚೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha sañcarittasamāpajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘antamaso taṅkhaṇikāyapī’’ti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, ‘‘paṭiggaṇhāti, vīmaṃsati, antevāsiṃ paccāharāpetī’’tiiminā (pārā. 338) nayena sāṇattikaṃ, aññatra nālaṃvacanīyāya yāya kāyaci itthiyā antamaso mātuyāpi purisamatiṃ ārocento ‘‘hohi kira bhariyā dhanakkītā’’ti vattukāmo sacepi chandavāsinīādīsu aññatarākārena ārocetvā tāya ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitepi asampaṭicchitepi puna āgantvā yena pahito, tassa taṃ pavattiṃ āroceti, saṅghādisesaṃ āpajjati. Sā pana tassa bhariyā hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Sacepi yassā santikaṃ pesito, taṃ adisvā aññatarassa avassārocanakassa ‘‘ārocehī’’ti vatvā paccāharati, āpajjatiyeva. ‘‘Māturakkhitaṃ brūhī’’ti pesitassa pana gantvā aññaṃ piturakkhitādīsu aññataraṃ vadantassa visaṅketaṃ hoti, purisassa vā itthiyā vā vacanaṃ ‘‘sādhū’’ti kāyena vā vācāya vā ubhayena vā paṭiggaṇhitvā tassā itthiyā vā purisassa vā ārocetvā vā ārocāpetvā vā puna yena pesito, tassa taṃ pavattiṃ sayaṃ ārocentassa vā aññena ārocāpentassa vā saṅghādiseso . Ettāvatā hi ‘‘paṭiggaṇhāti, vīmaṃsati, paccāharatī’’tiidaṃ aṅgattayaṃ sampāditameva hoti, ito pana yehi kehici dvīhi aṅgehi, paṇḍake ca aṅgattayenāpi thullaccayaṃ. Ekena dukkaṭaṃ. Saṅghassa vā cetiyassa vā gilānassa vā kiccena gacchantassa, ummattakādīnañca anāpatti.
ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಯೇಸು ಸಞ್ಚರಿತ್ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕತಾ, ನ ನಾಲಂವಚನೀಯತಾ,
Sīlavipatti, yesu sañcarittaṃ samāpajjati, tesaṃ manussajātikatā, na nālaṃvacanīyatā,
ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನವೀಮಂಸನಪಚ್ಚಾಹರಣಾನೀತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಛಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ವಾ ಅಲಂವಚನೀಯಭಾವಂ ವಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯವಿಕಾರೇನ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಥೇವ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ತಥೇವ ಪಚ್ಚಾಹರನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ‘‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಕೇನಚಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ಆಗತಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ತಸ್ಮಿಂ ಪುರಿಸೇ ಆಗತೇ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯೇನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಕತತ್ತಾ ವಾಚತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ವಾಚಾಯ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ಕರಣೀಯೇನ ತಸ್ಸಾ ಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಾ ಗಮನಕಾಲೇ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವಚೀಭೇದೇನ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಪುನಪಿ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ತತೋ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ ಕದಾಚಿದೇವ ತಂ ಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ವಾಚತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸಾಪಿ ಪಿತುವಚನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಲಂವಚನೀಯಂ ಮಾತರಮ್ಪಿ ‘‘ಏಹಿ ಮೇ ಪಿತರಂ ಉಪಟ್ಠಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಹರನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯವಾಚತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಅಚಿತ್ತಕಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ। ತದುಭಯಂ ಪನ ಜಾನಿತ್ವಾ ಏತೇಹೇವ ತೀಹಿ ನಯೇಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ತಾನೇವ ತೀಣಿ ತದುಭಯಜಾನನಚಿತ್ತೇನ ಸಚಿತ್ತಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿರಿಯಂ, ನೋಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಅಚಿತ್ತಕಂ, ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ಚೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಚಿತ್ತಾನಿ, ಸುಖಾದಿವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾತಿ।
Paṭiggaṇhanavīmaṃsanapaccāharaṇānīti imānettha pañca aṅgāni. Chasamuṭṭhānaṃ, paṇṇattiṃ vā alaṃvacanīyabhāvaṃ vā ajānantassa kāyavikārena sāsanaṃ gahetvā tatheva vīmaṃsitvā tatheva paccāharantassa kāyato samuṭṭhāti. ‘‘Itthannāmā āgamissati, tassā cittaṃ jāneyyāthā’’ti kenaci vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā taṃ āgataṃ vatvā puna tasmiṃ purise āgate ārocentassa kāyena kiñci akatattā vācato samuṭṭhāti. Vācāya ‘‘sādhū’’ti sāsanaṃ gahetvā aññena karaṇīyena tassā gharaṃ gantvā aññattha vā gamanakāle taṃ disvā vacībhedena vīmaṃsitvā punapi aññeneva kāraṇena tato apakkamma kadācideva taṃ purisaṃ disvā ārocentassāpi vācato samuṭṭhāti. Paṇṇattiṃ ajānantassa pana khīṇāsavassāpi pituvacanena gantvā alaṃvacanīyaṃ mātarampi ‘‘ehi me pitaraṃ upaṭṭhāhī’’ti vatvā paccāharantassa kāyavācato samuṭṭhāti. Imāni tīṇi acittakasamuṭṭhānāni. Tadubhayaṃ pana jānitvā eteheva tīhi nayehi samāpajjantassa tāneva tīṇi tadubhayajānanacittena sacittakāni honti, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalādivasena cettha tīṇi cittāni, sukhādivasena tisso vedanāti.
ಸಞ್ಚರಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sañcarittasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
ಛಟ್ಠೇ ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯ ಪನಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾ ನಾಮ ಸಯಂ ಪವತ್ತಿತಯಾಚನಾ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಯಾಚನಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸಯಂ ಯಾಚಿತಕೇಹಿ ಉಪಕರಣೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಕಂ ಮೂಲಚ್ಛೇದವಸೇನ ಯಾಚಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಾವಕಾಲಿಕಂ ಪನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಹಾಯತ್ಥಾಯ ಕಮ್ಮಕರಣತ್ಥಾಯ ‘‘ಪುರಿಸಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪುರಿಸತ್ತಕರಮ್ಪಿ ಯಾಚಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪುರಿಸತ್ತಕರೋ ನಾಮ ವಡ್ಢಕಿಆದಿನಾ ಪುರಿಸೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಕಮ್ಮಂ। ತಂ ‘‘ಪುರಿಸತ್ತಕರಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಹತ್ಥಕಮ್ಮಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ವಾ ವತ್ವಾ ಯಾಚಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಹತ್ಥಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ಥು ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಆಗತತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ವಾ ಅಪುಚ್ಛಿತೇ ವಾ ಯಾಚಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿಪಚ್ಚಯಾ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ, ಮಿಗಲುದ್ದಕಾದಯೋ ಪನ ಸಕಕಮ್ಮಂ ನ ಯಾಚಿತಬ್ಬಾ। ಕುಟಿನ್ತಿ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ। ತತ್ಥ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾ ನಾಮ ಠಪೇತ್ವಾ ಥಮ್ಭತುಲಾಪಿಟ್ಠಸಙ್ಘಾಟವಾತಪಾನಧೂಮಚ್ಛಿದ್ದಾದಿಭೇದಂ ಅಲೇಪೋಕಾಸಂ ಅವಸೇಸೇ ಲೇಪೋಕಾಸೇ ಕುಟ್ಟೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಛದನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಸುಧಾಯ ವಾ ಮತ್ತಿಕಾಯ ವಾ ಲಿತ್ತಾ। ಅವಲಿತ್ತಾ ನಾಮ ತಥೇವ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಛದನಸ್ಸ ಬಹಿ ಲಿತ್ತಾ। ಉಲ್ಲಿತ್ತಾವಲಿತ್ತಾ ನಾಮ ತಥೇವ ಛದನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಚ ಬಹಿ ಚ ಲಿತ್ತಾ। ಕಾರಯಮಾನೇನಾತಿ ಸಯಂ ವಾ ಕರೋನ್ತೇನ, ಆಣತ್ತಿಯಾ ವಾ ಕಾರಾಪೇನ್ತೇನ। ಅಸಾಮಿಕನ್ತಿ ಕಾರೇತಾ ದಾಯಕೇನ ವಿರಹಿತಂ। ಅತ್ತುದ್ದೇಸನ್ತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾಸಾಗಾರಂ ಏಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತಾ ಉದ್ದೇಸೋ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ತುದ್ದೇಸಾ, ತಂ ಅತ್ತುದ್ದೇಸಂ। ಪಮಾಣಿಕಾ ಕಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಪಮಾಣಯುತ್ತಾ ಕಾರೇತಬ್ಬಾ। ತತ್ರಿದಂ ಪಮಾಣನ್ತಿ ತಸ್ಸಾ ಕುಟಿಯಾ ಇದಂ ಪಮಾಣಂ। ದೀಘಸೋತಿ ದೀಘತೋ। ದ್ವಾದಸ ವಿದತ್ಥಿಯೋ ಸುಗತವಿದತ್ಥಿಯಾತಿಏತ್ಥ ಸುಗತವಿದತ್ಥಿ ನಾಮ ಇದಾನಿ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ತಿಸ್ಸೋ ವಿದತ್ಥಿಯೋ, ವಡ್ಢಕಿಹತ್ಥೇನ ದಿಯಡ್ಢೋ ಹತ್ಥೋ ಹೋತಿ। ಮಿನನ್ತೇನ ಪನ ಕುಟಿಯಾ ಬಹಿಕುಟ್ಟೇ ಪಠಮಂ ದಿನ್ನಂ ಮಹಾಮತ್ತಿಕಪರಿಯನ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಥುಸಪಿಣ್ಡಪರಿಯನ್ತೇನ ದ್ವಾದಸ ವಿದತ್ಥಿಯೋ ಮಿನೇತಬ್ಬಾ, ಸಚೇ ಥುಸಪಿಣ್ಡಕೇನ ಅನತ್ಥಿಕೋ ಹೋತಿ, ಮಹಾಮತ್ತಿಕಲೇಪೇನೇವ ನಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸ್ವೇವ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ತಿರಿಯನ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ। ಸತ್ತನ್ತರಾತಿ ಕುಟ್ಟಸ್ಸ ಬಹಿಅನ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮೇನ ಅನ್ತೇನ ಸತ್ತ ಸುಗತವಿದತ್ಥಿಯೋ ಪಮಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ದೀಘತೋ ಹಾಪೇತ್ವಾ ತಿರಿಯಂ, ತಿರಿಯತೋ ವಾ ಹಾಪೇತ್ವಾ ದೀಘಂ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಉಭತೋವಡ್ಢನೇ। ಯಾ ಪನ ದೀಘತೋ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥಾಪಿ ಹೋತಿ, ತಿರಿಯತೋ ತಿಹತ್ಥಾ ವಾ ಊನಕಚತುಹತ್ಥಾ ವಾ, ಯತ್ಥ ಪಮಾಣಯುತ್ತೋ ಮಞ್ಚೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ನ ಪರಿವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಿಮಕೋಟಿಯಾ ಚತುಹತ್ಥವಿತ್ಥಾರಾ ನ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಕುಟಿಸಙ್ಖ್ಯಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಟ್ಟತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಅಭಿನೇತಬ್ಬಾ ವತ್ಥುದೇಸನಾಯಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಕುಟಿಂ ಕಾರೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಸೋಧೇತ್ವಾ ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೩೪೯) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಙ್ಘಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ವಾ ಸಙ್ಘಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಸಙ್ಘೇನ ವಾ ಸಮ್ಮತಾ ದ್ವೇ ತಯೋ ಭಿಕ್ಖೂ ತತ್ಥ ವತ್ಥುದೇಸನತ್ಥಾಯ ನೇತಬ್ಬಾ। ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವತ್ಥು ದೇಸೇತಬ್ಬಂ ಅನಾರಮ್ಭಂ ಸಪರಿಕ್ಕಮನನ್ತಿ ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಾದೀನಂ ಆಸಯಾದೀಹಿ ತೇರಸಹಿ, ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣನಿಸ್ಸಿತಾದೀಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಉಪದ್ದವೇಹಿ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ಅನಾರಮ್ಭಂ, ದ್ವೀಹಿ ವಾ ಚತೂಹಿ ವಾ ಬಲಿಬದ್ಧೇಹಿ ಯುತ್ತೇನ ಸಕಟೇನ ಏಕಂ ಚಕ್ಕಂ ನಿಬ್ಬೋದಕಪತನಟ್ಠಾನೇ ಏಕಂ ಬಹಿ ಕತ್ವಾ ಆವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ಸಪರಿಕ್ಕಮನನ್ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಚೇ ಸಙ್ಘಪಹೋನಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತ್ಥೇವ, ನೋ ಚೇ, ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಯಾಚಿತೇಹಿ ಞತ್ತಿದುತಿಯೇನ ಕಮ್ಮೇನ ವತ್ಥು ದೇಸೇತಬ್ಬಂ। ಸಾರಮ್ಭೇ ಚೇತಿಆದಿ ಪಟಿಪಕ್ಖನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Chaṭṭhe saññācikāya panāti ettha saññācikā nāma sayaṃ pavattitayācanā vuccati, tasmā saññācikāyāti attano yācanāyāti vuttaṃ hoti, sayaṃ yācitakehi upakaraṇehīti attho. Ettha ca yaṃkiñci parapariggahitakaṃ mūlacchedavasena yācituṃ na vaṭṭati, tāvakālikaṃ pana vaṭṭati. Sahāyatthāya kammakaraṇatthāya ‘‘purisaṃ dethā’’ti vattuṃ vaṭṭati, purisattakarampi yācituṃ vaṭṭati, purisattakaro nāma vaḍḍhakiādinā purisena kātabbaṃ hatthakammaṃ. Taṃ ‘‘purisattakaraṃ dehī’’ti vā ‘‘hatthakammaṃ dehī’’ti vā vatvā yācituṃ vaṭṭati. Hatthakammaṃ nāma kiñci vatthu na hoti, tasmā ‘‘kiṃ, bhante, āgatatthā’’ti pucchite vā apucchite vā yācituṃ vaṭṭati, viññattipaccayā doso natthi, migaluddakādayo pana sakakammaṃ na yācitabbā. Kuṭinti ullittādīsu aññataraṃ. Tattha ullittā nāma ṭhapetvā thambhatulāpiṭṭhasaṅghāṭavātapānadhūmacchiddādibhedaṃ alepokāsaṃ avasese lepokāse kuṭṭehi saddhiṃ ghaṭetvā chadanassa anto sudhāya vā mattikāya vā littā. Avalittā nāma tatheva vuttanayeneva chadanassa bahi littā. Ullittāvalittā nāma tatheva chadanassa anto ca bahi ca littā. Kārayamānenāti sayaṃ vā karontena, āṇattiyā vā kārāpentena. Asāmikanti kāretā dāyakena virahitaṃ. Attuddesanti ‘‘mayhaṃ vāsāgāraṃ esā’’ti evaṃ attā uddeso etissāti attuddesā, taṃ attuddesaṃ. Pamāṇikā kāretabbāti pamāṇayuttā kāretabbā. Tatridaṃ pamāṇanti tassā kuṭiyā idaṃ pamāṇaṃ. Dīghasoti dīghato. Dvādasa vidatthiyo sugatavidatthiyātiettha sugatavidatthi nāma idāni majjhimassa purisassa tisso vidatthiyo, vaḍḍhakihatthena diyaḍḍho hattho hoti. Minantena pana kuṭiyā bahikuṭṭe paṭhamaṃ dinnaṃ mahāmattikapariyantaṃ aggahetvā thusapiṇḍapariyantena dvādasa vidatthiyo minetabbā, sace thusapiṇḍakena anatthiko hoti, mahāmattikalepeneva niṭṭhāpeti, sveva paricchedo. Tiriyanti vitthārato. Sattantarāti kuṭṭassa bahiantaṃ aggahetvā abbhantarimena antena satta sugatavidatthiyo pamāṇanti vuttaṃ hoti. Ettha ca kesaggamattampi dīghato hāpetvā tiriyaṃ, tiriyato vā hāpetvā dīghaṃ vaḍḍhetuṃ na vaṭṭati, ko pana vādo ubhatovaḍḍhane. Yā pana dīghato saṭṭhihatthāpi hoti, tiriyato tihatthā vā ūnakacatuhatthā vā, yattha pamāṇayutto mañco ito cito ca na parivaṭṭati, pacchimakoṭiyā catuhatthavitthārā na hoti, ayaṃ kuṭisaṅkhyaṃ na gacchati, tasmā vaṭṭati. Bhikkhūabhinetabbā vatthudesanāyāti yasmiṃ padese kuṭiṃ kāretukāmo hoti, taṃ sodhetvā padabhājane (pārā. 349) vuttanayena saṅghaṃ tikkhattuṃ yācitvā sabbe vā saṅghapariyāpannā saṅghena vā sammatā dve tayo bhikkhū tattha vatthudesanatthāya netabbā. Tehi bhikkhūhi vatthu desetabbaṃ anārambhaṃ saparikkamananti tehi bhikkhūhi kipillikādīnaṃ āsayādīhi terasahi, pubbaṇṇāparaṇṇanissitādīhi soḷasahi upaddavehi virahitattā anārambhaṃ, dvīhi vā catūhi vā balibaddhehi yuttena sakaṭena ekaṃ cakkaṃ nibbodakapatanaṭṭhāne ekaṃ bahi katvā āvijjhituṃ sakkuṇeyyatāya saparikkamananti sallakkhetvā sace saṅghapahonakā honti, tattheva, no ce, saṅghamajjhaṃ gantvā tena bhikkhunā yācitehi ñattidutiyena kammena vatthu desetabbaṃ. Sārambhe cetiādi paṭipakkhanayena veditabbaṃ.
ಆಳವಿಯಂ ಆಳವಿಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯ ಕುಟಿಕರಣವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಣತ್ತಿಕಂ, ‘‘ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಕಂ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ಕುಟಿಂ ಕಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪಕರಣತ್ಥಂ ಅರಞ್ಞಂ ಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ, ‘‘ಇದಾನಿ ದ್ವೀಹಿ ಪಿಣ್ಡೇಹಿ ನಿಟ್ಠಾನಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತೇಸು ಪಠಮಪಿಣ್ಡದಾನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುತಿಯದಾನೇನ ಲೇಪೇ ಘಟಿತೇ ಸಚೇ ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಕಾ ಏವ ವಾ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಏವ ವಾ ಹೋತಿ, ಏಕೋ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ದ್ವೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಾನಿ। ಉಭಯವಿಪ್ಪನ್ನಾ, ದ್ವೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ, ದ್ವೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಾನಿ। ಸಚೇ ಪನ ದ್ವಾರಬನ್ಧಂ ವಾ ವಾತಪಾನಂ ವಾ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾವ ಮತ್ತಿಕಾಯ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಠಪಿತೇ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಲೇಪೋ ನ ಘಟಿಯತಿ, ರಕ್ಖತಿ ತಾವ। ಪುನ ಲಿಮ್ಪನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಘಟಿತಮತ್ತೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಸಚೇ ತಂ ಠಪಿಯಮಾನಂ ಪಠಮದಿನ್ನಲೇಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಿರನ್ತರಮೇವ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಠಮಮೇವ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಕೇವಲಂ ಸಾರಮ್ಭಾಯ ದುಕ್ಕಟಂ, ತಥಾ ಅಪರಿಕ್ಕಮನಾಯ। ವಿಪ್ಪಕತಂ ಕುಟಿಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ದದತೋ ಚ, ಭೂಮಿಂ ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ಭಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಚ, ಲೇಣಗುಹಾತಿಣಕುಟಿಪಣ್ಣಚ್ಛದನಗೇಹೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸ, ಕುಟಿಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾಸತ್ಥಾಯ, ವಾಸಾಗಾರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರತ್ಥಾಯ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಚ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಉಲ್ಲಿತ್ತಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರತಾ, ಹೇಟ್ಠಿಮಪಮಾಣಸಮ್ಭವೋ, ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಕತಾ, ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತತಾ, ಅತ್ತುದ್ದೇಸಿಕತಾ, ವಾಸಾಗಾರತಾ , ಲೇಪಘಟನಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಛ ವಾ ಸತ್ತ ವಾ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಛಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಕಿರಿಯಞ್ಚ, ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯಞ್ಚ। ಇದಞ್ಹಿ ವತ್ಥುಂ ದೇಸಾಪೇತ್ವಾ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ವಾ ಕರೋತೋ ಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಅದೇಸಾಪೇತ್ವಾ ಕರೋತೋ ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸಞ್ಚರಿತ್ತೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವಾತಿ।
Āḷaviyaṃ āḷavike bhikkhū ārabbha saññācikāya kuṭikaraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, ‘‘adesitavatthukaṃ pamāṇātikkantaṃ kuṭiṃ kāressāmī’’ti upakaraṇatthaṃ araññaṃ gamanato paṭṭhāya sabbapayogesu dukkaṭaṃ, ‘‘idāni dvīhi piṇḍehi niṭṭhānaṃ gamissatī’’ti tesu paṭhamapiṇḍadāne thullaccayaṃ, dutiyadānena lepe ghaṭite sace adesitavatthukā eva vā pamāṇātikkantā eva vā hoti, eko saṅghādiseso, dve ca dukkaṭāni. Ubhayavippannā, dve saṅghādisesā, dve ca dukkaṭāni. Sace pana dvārabandhaṃ vā vātapānaṃ vā aṭṭhapetvāva mattikāya limpati, ṭhapite ca tasmiṃ lepo na ghaṭiyati, rakkhati tāva. Puna limpantassa pana ghaṭitamatte saṅghādiseso. Sace taṃ ṭhapiyamānaṃ paṭhamadinnalepena saddhiṃ nirantarameva hutvā tiṭṭhati, paṭhamameva saṅghādiseso. Kevalaṃ sārambhāya dukkaṭaṃ, tathā aparikkamanāya. Vippakataṃ kuṭiṃ aññassa dadato ca, bhūmiṃ samaṃ katvā bhindantassa ca, leṇaguhātiṇakuṭipaṇṇacchadanagehesu aññataraṃ kārentassa, kuṭimpi aññassa vāsatthāya, vāsāgāraṃ ṭhapetvā uposathāgārādīsu aññataratthāya kārentassa ca ummattakādīnañca anāpatti. Sīlavipatti, ullittādīnaṃ aññataratā, heṭṭhimapamāṇasambhavo, adesitavatthukatā, pamāṇātikkantatā, attuddesikatā, vāsāgāratā , lepaghaṭanāti imānettha cha vā satta vā aṅgāni. Chasamuṭṭhānaṃ, kiriyañca, kiriyākiriyañca. Idañhi vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkantaṃ vā karoto kiriyato samuṭṭhāti, adesāpetvā karoto kiriyākiriyato samuṭṭhāti. Sesamettha sañcaritte vuttasadisamevāti.
ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೭. ವಿಹಾರಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತಮೇ ಮಹಲ್ಲಕನ್ತಿ ಸಸಾಮಿಕಭಾವೇನ ಸಞ್ಞಾಚಿತಕುಟಿತೋ ಮಹನ್ತಭಾವೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಹಲ್ಲಕೋ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ ವತ್ಥುಂ ದೇಸಾಪೇತ್ವಾ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕಮೇನಾಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಮಾಣಮಹನ್ತತಾಯಪಿ ಮಹಲ್ಲಕೋ, ತಂ ಮಹಲ್ಲಕಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ತಂ ಪಮಾಣಮಹನ್ತತ್ತಂ ಸಸಾಮಿಕತ್ತಾವ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ತದತ್ಥದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಮಹಲ್ಲಕೋ ನಾಮ ವಿಹಾರೋ ಸಸಾಮಿಕೋ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೩೬೭) ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವುತ್ತಸದಿಸಂ, ಸಸಾಮಿಕಭಾವಮತ್ತಮೇವ ಹಿ ವಿಸೇಸೋ।
Sattame mahallakanti sasāmikabhāvena saññācitakuṭito mahantabhāvo etassa atthīti mahallako, yasmā vā vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkamenāpi kātuṃ vaṭṭati, tasmā pamāṇamahantatāyapi mahallako, taṃ mahallakaṃ. Yasmā panassa taṃ pamāṇamahantattaṃ sasāmikattāva labbhati, tasmā tadatthadassanatthaṃ ‘‘mahallako nāma vihāro sasāmiko vuccatī’’ti evamassa padabhājane (pārā. 367) vuttaṃ. Sesaṃ sabbaṃ kuṭikārasikkhāpade vuttasadisaṃ, sasāmikabhāvamattameva hi viseso.
ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಛನ್ನತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಚೇತಿಯರುಕ್ಖಂ ಛೇದಾಪನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಭಾವೋ, ಅಕಿರಿಯಮತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾನಭಾವೋ, ಏಕಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸತಾ ಚ ಏತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ।
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha cetiyarukkhaṃ chedāpanavatthusmiṃ paññattabhāvo, akiriyamattato samuṭṭhānabhāvo, ekasaṅghādisesatā ca ettha viseso.
ವಿಹಾರಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೮. ದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
8. Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಟ್ಠಮೇ ದುಟ್ಠೋ ದೋಸೋತಿ ದೂಸಿತೋ ಚೇವ ದೂಸಕೋ ಚ। ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಹಿ ದೋಸೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ತೇನ ದೋಸೇನ ದೂಸಿತೋ ಹೋತಿ, ಪಕತಿಭಾವಂ ಜಹಾಪಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದುಟ್ಠೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪರಞ್ಚ ದೂಸೇತಿ ವಿನಾಸೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದೋಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇತಿ ‘‘ದುಟ್ಠೋ ದೋಸೋ’’ತಿ ಏಕಸ್ಸೇವೇತಂ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಆಕಾರನಾನತ್ತೇನ ನಿದಸ್ಸನಂ। ಅಪ್ಪತೀತೋತಿ ನಪ್ಪತೀತೋ, ಪೀತಿಸುಖಾದೀಹಿ ವಿವಜ್ಜಿತೋ, ನ ಅಭಿಸಟೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಮೂಲಕೇನಾತಿ ಯಂ ಚೋದಕೇನ ಚುದಿತಕಮ್ಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅಸ್ಸುತಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ಇದಂ ಏತೇಸಂ ದಸ್ಸನಸವನಪರಿಸಙ್ಕಾಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಮೂಲಾನಂ ಅಭಾವತೋ ಅಮೂಲಕಂ ನಾಮ। ತಂ ಪನ ಸೋ ಆಪನ್ನೋ ವಾ ಹೋತು, ಅನಾಪನ್ನೋ ವಾ, ಏತಂ ಇಧ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಅದಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಪಸಾದಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ವಾ ಅದಿಟ್ಠಂ, ಅಸ್ಸುತಂ ನಾಮ ತಥೇವ ಕೇನಚಿ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ನ ಸುತಂ, ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಸೇನ ಚೇತಸಾ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ಇತಿ ಏವರೂಪೇನ ಅಮೂಲಕೇನ। ಪಾರಾಜಿಕೇನಾತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನುರೂಪೇಸು ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಅಞ್ಞತರೇನ, ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೬) ಪನ ಪಾರಾಜಿಕುದ್ದೇಸೇ ಆಗತಾನೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಚತುನ್ನಂ ಅಞ್ಞತರೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅನುದ್ಧಂಸೇಯ್ಯಾತಿ ಧಂಸೇಯ್ಯ ವಿದ್ಧಂಸೇಯ್ಯ ಪಧಂಸೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ। ತಂ ಪನ ಅನುದ್ಧಂಸನಂ ಯಸ್ಮಾ ಅತ್ತನಾ ಚೋದೇನ್ತೋಪಿ ಪರೇನ ಚೋದಾಪೇನ್ತೋಪಿ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಚೋದೇತಿ ವಾ ಚೋದಾಪೇತಿ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ವತ್ಥುಸನ್ದಸ್ಸನಾ ಆಪತ್ತಿಸನ್ದಸ್ಸನಾ ಸಂವಾಸಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಚತಸ್ಸೋ ಚೋದನಾ। ತಾಸು ವತ್ಥುಸನ್ದಸ್ಸನಾ ನಾಮ ‘‘ತ್ವಂ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪವತ್ತಾ। ಆಪತ್ತಿಸನ್ದಸ್ಸನಾ ನಾಮ ‘‘ತ್ವಂ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಾಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪವತ್ತಾ। ಸಂವಾಸಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ನಾಮ ‘‘ನತ್ಥಿ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪೋಸಥೋ ವಾ ಪವಾರಣಾ ವಾ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಪನ ಸೀಸಂ ನ ಏತಿ, ‘‘ಅಸ್ಸಮಣೋಸೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತೇಯೇವ ಸೀಸಂ ಏತಿ। ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ನಾಮ ಅಭಿವಾದನಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಬೀಜನಿಕಮ್ಮಾದೀನಂ ಅಕರಣಂ, ತಂ ಪಟಿಪಾತಿಯಾ ವನ್ದನಾದೀನಿ ಕರೋತೋ ಏಕಸ್ಸ ಅಕತ್ವಾ ಸೇಸಾನಂ ಕರಣಕಾಲೇ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಚೋದನಾ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪನ ಸೀಸಂ ನ ಏತಿ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಮಮ ವನ್ದನಾದೀನಿ ನ ಕರೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಪನ ‘‘ಅಸ್ಸಮಣೋಸೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತೇಯೇವ ಸೀಸಂ ಏತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಮೀಪೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅಸ್ಸಮಣೋಸೀ’’ತಿ ವಾ ಆದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಏವ ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಸಯಂ ವಾ ಚೋದೇತಿ, ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚೋದಾಪೇತಿ, ಅಯಂ ಅನುದ್ಧಂಸೇತಿ ನಾಮ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ನಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ಚಾವೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅಪಿ ಏವ ನಾಮ ನಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಾ ಅಪನೇಯ್ಯಂ। ‘‘ಸಾಧು ವತಸ್ಸ ಸಚಾಹಂ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ಚಾವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇಯ್ಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತೇನ ಏಕಂ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾ ಅಕ್ಕೋಸಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಕಮ್ಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವುಟ್ಠಾನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಉಪೋಸಥಟ್ಠಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಪವಾರಣಟ್ಠಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಅನುವಿಜ್ಜನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಧಮ್ಮಕಥಾಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ಸತ್ತ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತತೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನುದ್ಧಂಸಿತೋ ಹೋತಿ, ತತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ। ಸಮನುಗ್ಗಾಹೀಯಮಾನೋ ವಾತಿ ಅನುವಿಜ್ಜಕೇನ ಕಿಂ ತೇ ದಿಟ್ಠನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅನುವಿಜ್ಜಿಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿಯಮಾನೋ। ಅಸಮನುಗ್ಗಾಹೀಯಮಾನೋ ವಾತಿ ದಿಟ್ಠಾದೀಸು ಕೇನಚಿ ವತ್ಥುನಾವಾ ಅನುವಿಜ್ಜಕಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ ಅವುಚ್ಚಮಾನೋ। ಇಮೇಸಂ ಪನ ಪದಾನಂ ಪರತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಚ ದೋಸಂ ಪತಿಟ್ಠಾತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇದಞ್ಹಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಏವಂ ಸಮನುಗ್ಗಾಹೀಯಮಾನೋ ವಾ ಅಸಮನುಗ್ಗಾಹೀಯಮಾನೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಚ ದೋಸಂ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ಪಟಿಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ। ಇದಞ್ಚ ಅಮೂಲಕಭಾವಸ್ಸ ಪಾಕಟಕಾಲದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಆಪತ್ತಿಂ ಪನ ಅನುದ್ಧಂಸಿತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಮೂಲಕಞ್ಚೇವ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ದಿಟ್ಠಮೂಲಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಮೂಲಕಂ, ಸಮಥೇಹಿ ಅಧಿಕರಣೀಯಭಾವೇನ ಅಧಿಕರಣಂ। ಯಞ್ಹಿ ಅಧಿಕಿಚ್ಚ ಆರಬ್ಭ ಪಟಿಚ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ಸಮಥಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ। ಇಧ ಪನ ಪಾರಾಜಿಕಸಙ್ಖಾತಂ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಯದಿ ಹಿ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ದಿಟ್ಠಾದೀಹಿ ಮೂಲೇಹಿ ಅಮೂಲಕಞ್ಚೇವ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಚೋದೇತುಂ ಆಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಚ ದೋಸಂ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ಪಟಿಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ, ‘‘ತುಚ್ಛಕಂ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೬) ವದನ್ತೋ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನುದ್ಧಂಸಿತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ, ಅಯಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಪದಾನುಕ್ಕಮೇನ ಅತ್ಥೋ।
Aṭṭhame duṭṭho dosoti dūsito ceva dūsako ca. Uppanne hi dose puggalo tena dosena dūsito hoti, pakatibhāvaṃ jahāpito, tasmā ‘‘duṭṭho’’ti vuccati. Parañca dūseti vināseti, tasmā ‘‘doso’’ti vuccati. Iti ‘‘duṭṭho doso’’ti ekassevetaṃ puggalassa ākāranānattena nidassanaṃ. Appatītoti nappatīto, pītisukhādīhi vivajjito, na abhisaṭoti attho. Amūlakenāti yaṃ codakena cuditakamhi puggale adiṭṭhaṃ assutaṃ aparisaṅkitaṃ, idaṃ etesaṃ dassanasavanaparisaṅkāsaṅkhātānaṃ mūlānaṃ abhāvato amūlakaṃ nāma. Taṃ pana so āpanno vā hotu, anāpanno vā, etaṃ idha appamāṇaṃ. Ettha ca adiṭṭhaṃ nāma attano pasādacakkhunā vā dibbacakkhunā vā adiṭṭhaṃ, assutaṃ nāma tatheva kenaci vuccamānaṃ na sutaṃ, aparisaṅkitaṃ nāma attano vā parassa vā diṭṭhasutamutavasena cetasā aparisaṅkitaṃ, iti evarūpena amūlakena. Pārājikenāti bhikkhuno anurūpesu ekūnavīsatiyā aññatarena, padabhājane (pārā. 386) pana pārājikuddese āgatāneva gahetvā ‘‘catunnaṃ aññatarenā’’ti vuttaṃ. Anuddhaṃseyyāti dhaṃseyya viddhaṃseyya padhaṃseyya abhibhaveyya. Taṃ pana anuddhaṃsanaṃ yasmā attanā codentopi parena codāpentopi karoti, tasmāssa padabhājane ‘‘codeti vā codāpeti vā’’ti vuttaṃ. Tattha vatthusandassanā āpattisandassanā saṃvāsappaṭikkhepo sāmīcippaṭikkhepoti saṅkhepato catasso codanā. Tāsu vatthusandassanā nāma ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevī’’tiādinā nayena pavattā. Āpattisandassanā nāma ‘‘tvaṃ methunadhammāpattiṃ āpanno’’tiādinā nayena pavattā. Saṃvāsappaṭikkhepo nāma ‘‘natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā’’ti evaṃ pavatto. Ettāvatā pana sīsaṃ na eti, ‘‘assamaṇosī’’tiādīhi vacanehi saddhiṃ ghaṭiteyeva sīsaṃ eti. Sāmīcippaṭikkhepo nāma abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammabījanikammādīnaṃ akaraṇaṃ, taṃ paṭipātiyā vandanādīni karoto ekassa akatvā sesānaṃ karaṇakāle veditabbaṃ. Ettāvatā ca codanā nāma hoti, āpatti pana sīsaṃ na eti. ‘‘Kasmā mama vandanādīni na karosī’’ti pucchite pana ‘‘assamaṇosī’’tiādivacanehi saddhiṃ ghaṭiteyeva sīsaṃ eti, tasmā yo bhikkhu bhikkhuṃ samīpe ṭhatvā ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevī’’ti vā ‘‘assamaṇosī’’ti vā ādīhi vacanehi hatthamuddāya eva vā etamatthaṃ dīpento sayaṃ vā codeti, gahaṭṭhapabbajitesu vā aññatarena codāpeti, ayaṃ anuddhaṃseti nāma. Appeva nāma naṃ imamhā brahmacariyā cāveyyanti api eva nāma naṃ puggalaṃ imamhā seṭṭhacariyā apaneyyaṃ. ‘‘Sādhu vatassa sacāhaṃ imaṃ puggalaṃ imamhā brahmacariyā cāveyya’’nti iminā adhippāyena anuddhaṃseyyāti vuttaṃ hoti. Etena ekaṃ cāvanādhippāyaṃ gahetvā avasesā akkosādhippāyo kammādhippāyo vuṭṭhānādhippāyo uposathaṭṭhapanādhippāyo pavāraṇaṭṭhapanādhippāyo anuvijjanādhippāyo dhammakathādhippāyoti satta adhippāyā paṭikkhittā honti. Tato aparena samayenāti yasmiṃ samaye anuddhaṃsito hoti, tato aññasmiṃ samaye. Samanuggāhīyamāno vāti anuvijjakena kiṃ te diṭṭhantiādinā nayena anuvijjiyamāno upaparikkhiyamāno. Asamanuggāhīyamāno vāti diṭṭhādīsu kenaci vatthunāvā anuvijjakādīsu yena kenaci puggalena vā avuccamāno. Imesaṃ pana padānaṃ parato ‘‘bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhātī’’ti iminā sambandho. Idañhi vuttaṃ hoti – evaṃ samanuggāhīyamāno vā asamanuggāhīyamāno vā bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhāti paṭicca tiṭṭhati paṭijānāti, saṅghādisesoti. Idañca amūlakabhāvassa pākaṭakāladassanatthaṃ vuttaṃ. Āpattiṃ pana anuddhaṃsitakkhaṇeyeva āpajjati. Amūlakañceva taṃ adhikaraṇaṃ hotīti ettha pana diṭṭhamūlādīnaṃ abhāvena amūlakaṃ, samathehi adhikaraṇīyabhāvena adhikaraṇaṃ. Yañhi adhikicca ārabbha paṭicca sandhāya samathā pavattanti, taṃ adhikaraṇaṃ. Idha pana pārājikasaṅkhātaṃ āpattādhikaraṇameva adhippetaṃ. Yadi hi taṃ adhikaraṇaṃ diṭṭhādīhi mūlehi amūlakañceva hoti, ayaṃ codetuṃ āgato bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhāti paṭicca tiṭṭhati, ‘‘tucchakaṃ mayā bhaṇita’’ntiādīni (pārā. 386) vadanto paṭijānāti, tassa bhikkhuno anuddhaṃsitakkhaṇeyeva saṅghādisesoti, ayaṃ sikkhāpadassa padānukkamena attho.
ರಾಜಗಹೇ ಮೇತ್ತಿಯಭೂಮಜಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಅಮೂಲಕೇನ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಅನುದ್ಧಂಸನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಾಣತ್ತಿಕಂ, ಕತೂಪಸಮ್ಪದಂ ಸುದ್ಧಂ ವಾ ಅಸುದ್ಧಂ ವಾ ಪುಗ್ಗಲಂ ಯೇನ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಚೋದೇತಿ, ತಂ ‘‘ಅಯಂ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ಕರೋತು ಮೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಓಕಾಸಂ, ಅಹಂ ತಂ ವತ್ತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಏವಂ ಓಕಾಸಂ ಅಕಾರೇತ್ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಸಚೇ ಸೋ ತಙ್ಖಣೇಯೇವ ಜಾನಾತಿ ‘‘ಮಂ ಚೋದೇತೀ’’ತಿ, ವಾಚಾಯ ವಾಚಾಯ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ಚೇವ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ। ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋಯೇವ। ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಸಮ್ಮುಖಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪರಮ್ಮುಖಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಸೀಸಂ ನ ಏತಿ । ಅತ್ತನಾ ಸಮೀಪೇ ಠತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಣಾಪೇತಿ , ಸೋ ತಸ್ಸ ವಚನೇನ ತಂ ಚೋದೇತಿ, ಚೋದಾಪಕಸ್ಸೇವ ವುತ್ತನಯೇನ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಅಥ ಸೋಪಿ ‘‘ಮಯಾ ದಿಟ್ಠಂ ಸುತಂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಚೋದೇತಿ, ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಜಾನಾನಂ ತಥೇವ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಅಕ್ಕೋಸಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪನ ಓಕಾಸಂ ಅಕಾರೇತ್ವಾ ವದನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚೇವ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ। ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ವದನ್ತಸ್ಸ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ। ಕಮ್ಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಅಸಮ್ಮುಖಾ ಸತ್ತವಿಧಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ವುಟ್ಠಾನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ತ್ವಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ, ತಂ ಪಟಿಕರೋಹೀ’’ತಿ ವದನ್ತಸ್ಸ, ಉಪೋಸಥಂ ವಾ ಪವಾರಣಂ ವಾ ಠಪೇನ್ತಸ್ಸ ಚ ಓಕಾಸಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಠಪನಕ್ಖೇತ್ತಂ ಪನ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ, ಅನುವಿಜ್ಜಕಸ್ಸಾಪಿ ಓಸಟೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘‘ಅತ್ಥೇತಂ ತವಾ’’ತಿ ಅನುವಿಜ್ಜನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವದನ್ತಸ್ಸ ಓಕಾಸಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸಾಪಿ ‘‘ಯೋ ಇದಞ್ಚ ಇದಞ್ಚ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ಅಸ್ಸಮಣೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅನೋದಿಸಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಓಕಾಸಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ। ಸಚೇ ಪನ ಓದಿಸ್ಸ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕೋ ಚ ಅಸುಕೋ ಚ ಅಸ್ಸಮಣೋ ಅನುಪಾಸಕೋ’’ತಿ ಕಥೇತಿ, ಆಸನತೋ ಓರುಯ್ಹ ಆಪತ್ತಿಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಯಂ ಚೋದೇತಿ ವಾ ಚೋದಾಪೇತಿ ವಾ, ತಸ್ಸ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯುಪಗಮನಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸುದ್ಧಸಞ್ಞಿತಾ, ಯೇನ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಚೋದೇತಿ, ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾದಿವಸೇನ ಅಮೂಲಕತಾ, ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಸಮ್ಮುಖಾಚೋದನಾ, ತಸ್ಸ ತಙ್ಖಣವಿಜಾನನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನಿ। ವೇದನಾ ಪನೇತ್ಥ ದುಕ್ಖಾಯೇವಾತಿ।
Rājagahe mettiyabhūmajake bhikkhū ārabbha amūlakena pārājikena anuddhaṃsanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, katūpasampadaṃ suddhaṃ vā asuddhaṃ vā puggalaṃ yena pārājikena codeti, taṃ ‘‘ayaṃ anajjhāpanno’’ti ñatvā cāvanādhippāyena ‘‘karotu me āyasmā okāsaṃ, ahaṃ taṃ vattukāmo’’ti evaṃ okāsaṃ akāretvā codentassa sace so taṅkhaṇeyeva jānāti ‘‘maṃ codetī’’ti, vācāya vācāya saṅghādiseso ceva dukkaṭañca. Okāsaṃ kāretvā codentassa saṅghādisesoyeva. Hatthamuddāya sammukhā codentassāpi eseva nayo. Parammukhā codentassa pana sīsaṃ na eti . Attanā samīpe ṭhatvā aññaṃ bhikkhuṃ āṇāpeti , so tassa vacanena taṃ codeti, codāpakasseva vuttanayena āpattiyo. Atha sopi ‘‘mayā diṭṭhaṃ sutaṃ atthī’’ti codeti, dvinnampi jānānaṃ tatheva āpattiyo. Akkosādhippāyena pana okāsaṃ akāretvā vadantassa vuttanayeneva pācittiyañceva dukkaṭañca. Okāsaṃ kāretvā vadantassa pācittiyameva. Kammādhippāyena asammukhā sattavidhampi kammaṃ karontassa dukkaṭameva. Vuṭṭhānādhippāyena ‘‘tvaṃ itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭikarohī’’ti vadantassa, uposathaṃ vā pavāraṇaṃ vā ṭhapentassa ca okāsakammaṃ natthi, ṭhapanakkhettaṃ pana jānitabbaṃ, anuvijjakassāpi osaṭe vatthusmiṃ ‘‘atthetaṃ tavā’’ti anuvijjanādhippāyena vadantassa okāsakammaṃ natthi, dhammakathikassāpi ‘‘yo idañca idañca karoti, ayaṃ assamaṇo’’tiādinā nayena anodisakaṃ dhammaṃ kathentassa okāsakammaṃ natthi. Sace pana odissa niyametvā ‘‘asuko ca asuko ca assamaṇo anupāsako’’ti katheti, āsanato oruyha āpattiṃ desetvā gantabbaṃ. Ummattakādīnañca anāpatti, sīlavipatti, yaṃ codeti vā codāpeti vā, tassa ‘‘upasampanno’’ti saṅkhyupagamanaṃ, tasmiṃ suddhasaññitā, yena pārājikena codeti, tassa diṭṭhādivasena amūlakatā, cāvanādhippāyena sammukhācodanā, tassa taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni. Vedanā panettha dukkhāyevāti.
ದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೯. ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
9. Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā
ನವಮೇ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಅಞ್ಞಭಾಗಸ್ಸ ಇದಂ, ಅಞ್ಞಭಾಗೋ ವಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಂ। ಅಧಿಕರಣನ್ತಿ ಆಧಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ವತ್ಥು ಅಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯೋ ಹಿ ಸೋ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ‘‘ದಬ್ಬೋ ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಛಗಲಕೋ ವುತ್ತೋ। ಸೋ ಯ್ವಾಯಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ದಬ್ಬಸ್ಸ ಮಲ್ಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಗೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಪಕ್ಖೋ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿ ಚೇವ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ ಚ, ತತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಾಗಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಹೋತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಜಾತಿಯಾ ಚೇವ ಛಗಲಕಭಾವಸ್ಸ ಚ, ಸೋ ವಾ ಅಞ್ಞಭಾಗೋ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸಙ್ಖ್ಯಂ ಲಭತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ತೇಸಂ ‘‘ಇಮಂ ಮಯಂ ದಬ್ಬಂ ಮಲ್ಲಪುತ್ತಂ ನಾಮ ಕರೋಮಾ’’ತಿ ವದನ್ತಾನಂ ತಸ್ಸ ನಾಮಕರಣಸಞ್ಞಾಯ ಆಧಾರೋ ವತ್ಥು ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಞ್ಹಿ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಬ್ಬಂ ಮಲ್ಲಪುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೯೧) ವುತ್ತಂ। ನ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ, ಕಸ್ಮಾ? ಅಸಮ್ಭವತೋ। ನ ಹಿ ಮೇತ್ತಿಯಭೂಮಜಕಾ ಚತುನ್ನಂ ಅಧಿಕರಣಾನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿದೇಸಂ ಲೇಸಮತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದಿಯಿಂಸು, ನ ಚ ಚತುನ್ನಂ ಅಧಿಕರಣಾನಂ ಲೇಸೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಜಾತಿಲೇಸಾದಯೋ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲಾನಂಯೇವ ಲೇಸಾ ವುತ್ತಾ, ನ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಾದೀನಂ। ತಞ್ಚ ‘‘ದಬ್ಬೋ ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಾಧಿಕರಣಭಾವೇ ಠಿತಸ್ಸ ಛಗಲಕಸ್ಸ ಕೋಚಿ ದೇಸೋ ಹೋತಿ ಥೇರಂ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇತುಂ ಲೇಸಮತ್ತೋ, ಏತ್ಥ ಚ ದಿಸ್ಸತಿ ಅಪದಿಸ್ಸತಿ ‘‘ಅಸ್ಸ ಅಯ’’ನ್ತಿ ವೋಹರೀಯತೀತಿ ದೇಸೋ, ಜಾತಿಆದೀಸು ಅಞ್ಞತರಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವತ್ಥುಂ ಲಿಸ್ಸತಿ ಸಿಲಿಸ್ಸತಿ ವೋಹಾರಮತ್ತೇನೇವ ಈಸಕಂ ಅಲ್ಲೀಯತೀತಿ ಲೇಸೋ, ಜಾತಿಆದೀನಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೩೯೩) ಪನ ಯಸ್ಸ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿದೇಸಂ ಲೇಸಮತ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇಯ್ಯ, ತಂ ಯಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನೇವ ಆವಿಭೂತಂ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಯಾನಿ ‘‘ಅಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿ ವಚನಸಾಮಞ್ಞತೋ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಧಿಕರಣಾನಿ, ತೇಸಂ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯತಾ ಚ ತಬ್ಭಾಗಿಯತಾ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಅಪಾಕಟಾ, ಜಾನಿತಬ್ಬಾ ಚ ವಿನಯಧರೇಹಿ, ತಸ್ಮಾ ತಞ್ಚ ಅವಸಾನೇ ಆಪತ್ತಞ್ಞಭಾಗಿಯೇನ ಚೋದನಞ್ಚ ಆವಿಕಾತುಂ ‘‘ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸಾತಿ ಆಪತ್ತಞ್ಞಭಾಗಿಯಂ ವಾ ಹೋತಿ ಅಧಿಕರಣಞ್ಞಭಾಗಿಯಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ಸೇಸಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಅಟ್ಠಮೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾಯೇವ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಇದಂ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿದೇಸಂ ಲೇಸಮತ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅನುದ್ಧಂಸನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಇಧ ಚ ಆಪತ್ತಞ್ಞಭಾಗಿಯಚೋದನಾಯ ತಥಾಸಞ್ಞಿನೋಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಙ್ಗೇಸು ಚ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿದೇಸಂ ಲೇಸಮತ್ತಂ ಉಪಾದಿಯನತಾ ಅಧಿಕಾತಿ।
Navame aññabhāgiyassātiādīsu aññabhāgassa idaṃ, aññabhāgo vā assa atthīti aññabhāgiyaṃ. Adhikaraṇanti ādhāro veditabbo, vatthu adhiṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Yo hi so aṭṭhuppattiyaṃ ‘‘dabbo mallaputto nāmā’’ti chagalako vutto. So yvāyaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa bhāgo koṭṭhāso pakkho manussajāti ceva bhikkhubhāvo ca, tato aññassa bhāgassa koṭṭhāsassa pakkhassa hoti tiracchānajātiyā ceva chagalakabhāvassa ca, so vā aññabhāgo assa atthi, tasmā aññabhāgiyasaṅkhyaṃ labhati. Yasmā ca tesaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā’’ti vadantānaṃ tassa nāmakaraṇasaññāya ādhāro vatthu adhiṭṭhānaṃ, tasmā ‘‘adhikaraṇa’’nti veditabbo. Tañhi sandhāya ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, dabbaṃ mallaputtaṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’tiādi (pārā. 391) vuttaṃ. Na vivādādhikaraṇādīsu aññataraṃ, kasmā? Asambhavato. Na hi mettiyabhūmajakā catunnaṃ adhikaraṇānaṃ kassaci aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ uppādiyiṃsu, na ca catunnaṃ adhikaraṇānaṃ leso nāma atthi. Jātilesādayo hi puggalānaṃyeva lesā vuttā, na vivādādhikaraṇādīnaṃ. Tañca ‘‘dabbo mallaputto’’ti nāmaṃ tassa aññabhāgiyādhikaraṇabhāve ṭhitassa chagalakassa koci deso hoti theraṃ pārājikena dhammena anuddhaṃsetuṃ lesamatto, ettha ca dissati apadissati ‘‘assa aya’’nti voharīyatīti deso, jātiādīsu aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ. Aññampi vatthuṃ lissati silissati vohāramatteneva īsakaṃ allīyatīti leso, jātiādīnaṃyeva aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ. Padabhājane (pārā. 393) pana yassa aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anuddhaṃseyya, taṃ yasmā aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtaṃ, tasmā taṃ avibhajitvā yāni ‘‘adhikaraṇa’’nti vacanasāmaññato atthuddhāravasena pavattāni cattāri adhikaraṇāni, tesaṃ aññabhāgiyatā ca tabbhāgiyatā ca yasmā apākaṭā, jānitabbā ca vinayadharehi, tasmā tañca avasāne āpattaññabhāgiyena codanañca āvikātuṃ ‘‘aññabhāgiyassa adhikaraṇassāti āpattaññabhāgiyaṃ vā hoti adhikaraṇaññabhāgiyaṃ vā’’tiādi vuttaṃ, sesā vinicchayakathā aṭṭhame vuttasadisāyeva. Ayaṃ pana viseso – idaṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anuddhaṃsanavatthusmiṃ paññattaṃ, idha ca āpattaññabhāgiyacodanāya tathāsaññinopi anāpatti. Aṅgesu ca aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādiyanatā adhikāti.
ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೧೦. ಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Saṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ದಸಮೇ ಸಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸಾತಿ ಸಹಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಚಿತ್ತೇನ ಚ ಸರೀರೇನ ಚ ಅವಿಯುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೪೧೨) ‘‘ಸಮಗ್ಗೋ ನಾಮ ಸಙ್ಘೋ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ ಹಿ ಸಮಚಿತ್ತತಾಯ ಚಿತ್ತೇನ ಅವಿಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತೋ ಕಾಯಸಾಮಗ್ಗಿದಾನತೋ ಸರೀರೇನ ಅವಿಯುತ್ತೋ। ಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮೇಯ್ಯಾತಿ ‘‘ಕಥಂ ನಾಮಾಯಂ ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಭೇದನತ್ಥಾಯ ವಾಯಾಮೇಯ್ಯ। ಭೇದನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ವಾ ಅಧಿಕರಣನ್ತಿ ಭೇದನಸ್ಸ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಕಾರಣಂ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಓಕಾಸೇ ‘‘ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿ ಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೬೮, ೧೭೮) ವಿಯ ಕಾರಣಂ ‘‘ಅಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಂ ಭೇದಕರವತ್ಥುವಸೇನ ಅಟ್ಠಾರಸವಿಧಂ। ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ। ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ ತಂ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಸಙ್ಘಭೇದನಿಬ್ಬತ್ತಿಸಮತ್ಥಂ ಕಾರಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದೀಪೇಯ್ಯ ಚೇವ ನಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ ಚ। ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋತಿ ಯೇ ತಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠನ್ತಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಯೇ ವಾ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ವಿಹಾರೇ’’ತಿ ಸುಣನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಅಡ್ಢಯೋಜನಮತ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಯ್ವಾಯಂ ಅನನ್ತರೇ ‘‘ಮಾಯಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿವಚನಕ್ಕಮೋ ವುತ್ತೋ, ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋ। ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅವದನ್ತಾನಂ ದುಕ್ಕಟಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಮಾಇತಿ ಪದಂ ‘‘ಪರಕ್ಕಮೀ’’ತಿಪದೇನ ‘‘ಅಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿಪದೇನ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಮಾ ಪರಕ್ಕಮಿ, ಮಾ ಅಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸಮೇತಾಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘೇನಾತಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮೇತು ಸಮಾಗಚ್ಛತು, ಏಕಲದ್ಧಿಕೋ ಹೋತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಸಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಸಙ್ಘೋ…ಪೇ॰… ವಿಹರತೀತಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೋತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸುಟ್ಠು ಮೋದಮಾನೋ। ಅವಿವದಮಾನೋತಿ ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ, ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಏವಂ ನ ವಿವದಮಾನೋ। ಏಕೋ ಉದ್ದೇಸೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಏಕುದ್ದೇಸೋ, ಏಕತೋ ಪವತ್ತಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಫಾಸು ವಿಹರತೀತಿ ಸುಖಂ ವಿಹರತಿ। ಏವಂ ವಿಸುಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇಪಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತೋ ದುಕ್ಕಟಂ। ಏವಞ್ಚ ಸೋತಿಆದಿಮ್ಹಿ ಸಮನುಭಾಸಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲನ್ತಿ ಇತಿ ಏತಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕುಸಲಂ ಖೇಮಂ ಸೋತ್ಥಿಭಾವೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ। ನೋ ಚೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನಪದತ್ಥಮೇವ।
Dasame samaggassa saṅghassāti sahitassa bhikkhusaṅghassa, cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho. Tenevassa padabhājane (pārā. 412) ‘‘samaggo nāma saṅgho samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito’’ti vuttaṃ. Samānasaṃvāsako hi samacittatāya cittena aviyutto hoti, samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto. Bhedāya parakkameyyāti ‘‘kathaṃ nāmāyaṃ bhijjeyyā’’ti bhedanatthāya vāyāmeyya. Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ. Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’nti ādīsu (ma. ni. 1.168, 178) viya kāraṇaṃ ‘‘adhikaraṇa’’nti adhippetaṃ. Taṃ bhedakaravatthuvasena aṭṭhārasavidhaṃ. Samādāyāti gahetvā. Paggayha tiṭṭheyyāti taṃ saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanibbattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvā dīpeyya ceva nappaṭinissajjeyya ca. Bhikkhūhi evamassa vacanīyoti ye taṃ paggayha tiṭṭhantaṃ sammukhā passanti, ye vā ‘‘asukasmiṃ nāma vihāre’’ti suṇanti, tehi sabbantimena paricchedena aḍḍhayojanamattaṃ gantvāpi yvāyaṃ anantare ‘‘māyasmā’’tiādivacanakkamo vutto, evamassa vacanīyo. Disvā vā sutvā vā avadantānaṃ dukkaṭaṃ. Ettha ca māiti padaṃ ‘‘parakkamī’’tipadena ‘‘aṭṭhāsī’’tipadena ca saddhiṃ ‘‘mā parakkami, mā aṭṭhāsī’’ti yojetabbaṃ. Sametāyasmā saṅghenāti āyasmā saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu, ekaladdhiko hotūti attho. Kiṃ kāraṇā? Samaggo hi saṅgho…pe… viharatīti. Tattha sammodamānoti aññamaññasampattiyā suṭṭhu modamāno. Avivadamānoti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’ti evaṃ na vivadamāno. Eko uddeso assāti ekuddeso, ekato pavattapātimokkhuddesoti attho. Phāsu viharatīti sukhaṃ viharati. Evaṃ visumpi saṅghamajjhepi tikkhattuṃ vuccamānassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ. Evañca sotiādimhi samanubhāsitabboti samanubhāsanakammaṃ kātabbaṃ. Iccetaṃ kusalanti iti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno. No cepaṭinissajjeyya, saṅghādisesoti ettha samanubhāsanakammapariyosāne appaṭinissajjantassa saṅghādiseso. Sesaṃ uttānapadatthameva.
ರಾಜಗಹೇ ದೇವದತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮೇ ಕರಿಯಮಾನೇ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಞತ್ತಿಪರಿಯೋಸಾನೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ದ್ವೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾ, ‘‘ಯಸ್ಸ ನಕ್ಖಮತಿ, ಸೋ ಭಾಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಯ್ಯ-ಕಾರಪತ್ತಾಯ ತತಿಯಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ತಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟಂ ತೇ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋಯೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಸಮನುಭಾಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಚ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಚ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿ, ಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನಂ, ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇನ ಸಮನುಭಾಸನಂ, ಕಮ್ಮವಾಚಾಪರಿಯೋಸಾನಂ, ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಸಮನುಭಾಸನಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದುಕ್ಖವೇದನನ್ತಿ।
Rājagahe devadattaṃ ārabbha saṅghabhedāya parakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, samanubhāsanakamme kariyamāne appaṭinissajjantassa ñattipariyosāne dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi dve thullaccayā, ‘‘yassa nakkhamati, so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārapattāya tatiyakammavācāya tañca dukkaṭaṃ te ca thullaccayā paṭippassambhanti, saṅghādisesoyeva tiṭṭhati. Asamanubhāsiyamānassa ca paṭinissajjantassa ca ummattakādīnañca anāpatti. Sīlavipatti, bhedāya parakkamanaṃ, dhammakammena samanubhāsanaṃ, kammavācāpariyosānaṃ, appaṭinissajjananti imānettha cattāri aṅgāni. Samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ, akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
ಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೧೧. ಭೇದಾನುವತ್ತಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
11. Bhedānuvattakasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕಾದಸಮೇ ತಸ್ಸೇವ ಖೋ ಪನಾತಿ ಯೋ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮತಿ, ತಸ್ಸೇವ। ಅನುವತ್ತಕಾತಿ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಂ ಖನ್ತಿಂ ರುಚಿಂ ಗಹಣೇನ ಅನುಪಟಿಪಜ್ಜನಕಾ। ವಗ್ಗಂ ಅಸಾಮಗ್ಗಿಪಕ್ಖಿಯವಚನಂ ವದನ್ತೀತಿ ವಗ್ಗವಾದಕಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಿಣ್ಣಂ ಉದ್ಧಂ ಕಮ್ಮಾರಹಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಸಙ್ಘೋ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏಕೋ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ತಯೋ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಜಾನಾತಿ ನೋತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಛನ್ದಾದೀನಿ ಜಾನಾತಿ। ಭಾಸತೀತಿ ‘‘ಏವಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಾಸತಿ। ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪೇತಂ ಖಮತೀತಿ ಯಂ ಸೋ ಕರೋತಿ, ಏತಂ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ರುಚ್ಚತಿ। ಸಮೇತಾಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸಙ್ಘೇನಾತಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮೇತು ಸಮಾಗಚ್ಛತು, ಏಕೀಭಾವಂ ಗಚ್ಛತೂತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ಪದತ್ಥತೋ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಪೇತ್ಥ ದಸಮೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾಯೇವ।
Ekādasame tasseva kho panāti yo saṅghabhedāya parakkamati, tasseva. Anuvattakāti tassa diṭṭhiṃ khantiṃ ruciṃ gahaṇena anupaṭipajjanakā. Vaggaṃ asāmaggipakkhiyavacanaṃ vadantīti vaggavādakā. Yasmā pana tiṇṇaṃ uddhaṃ kammārahā na honti. Na hi saṅgho saṅghassa kammaṃ karoti, tasmā ‘‘eko vā dve vā tayo vā’’ti vuttaṃ. Jānāti noti amhākaṃ chandādīni jānāti. Bhāsatīti ‘‘evaṃ karomā’’ti amhehi saddhiṃ bhāsati. Amhākampetaṃ khamatīti yaṃ so karoti, etaṃ amhākampi ruccati. Sametāyasmantānaṃ saṅghenāti āyasmantānaṃ cittaṃ saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu, ekībhāvaṃ gacchatūti vuttaṃ hoti. Sesaṃ padatthato uttānameva. Vinicchayakathāpettha dasame vuttasadisāyeva.
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಇದಂ ರಾಜಗಹೇ ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಅನುವತ್ತನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಙ್ಗೇಸು ಚ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪರಕ್ಕಮನಂ, ಏವಂ ಇಧ ಅನುವತ್ತನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ।
Ayaṃ pana viseso – idaṃ rājagahe sambahule bhikkhū ārabbha devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattanavatthusmiṃ paññattaṃ, aṅgesu ca yathā tattha parakkamanaṃ, evaṃ idha anuvattanaṃ daṭṭhabbanti.
ಭೇದಾನುವತ್ತಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhedānuvattakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೧೨. ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
12. Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā
ದ್ವಾದಸಮೇ ದುಬ್ಬಚಜಾತಿಕೋತಿ ದುಬ್ಬಚಸಭಾವೋ, ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದ್ದೇಸಪರಿಯಾಪನ್ನೇಸೂತಿ ಉದ್ದೇಸೇ ಪರಿಯಾಪನ್ನೇಸು ಅನ್ತೋಗಧೇಸು, ‘‘ಯಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಆಪತ್ತಿ, ಸೋ ಆವಿಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಅನ್ತೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ವತ್ತಮಾನೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋತಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋ, ಕಾರಣತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಪಞ್ಚಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತ್ತಾ, ತೇಸಂ ವಾ ಸನ್ತಕತ್ತಾ ‘‘ಸಹಧಮ್ಮಿಕ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇನ ಬುದ್ಧಪಞ್ಞತ್ತೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿರಮಥಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಮಮ ವಚನಾಯಾತಿ ಯೇನ ವಚನೇನ ಮಂ ವದಥ, ತತೋ ಮಮ ವಚನತೋ ವಿರಮಥ, ಮಾ ಮಂ ತಂ ವಚನಂ ವದಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವದತು ಸಹ ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ, ಸಹಧಮ್ಮೇನ ವಾ ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಪಾಸಾದಿಕಭಾವಸಂವತ್ತನಿಕೇನ ವಚನೇನ ವದೇತು। ಯದಿದನ್ತಿ ವುದ್ಧಿಕಾರಣದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ತೇನ ಯಂ ಇದಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹಿತವಚನಂ, ಆಪತ್ತಿತೋ ಚ ವುಟ್ಠಾಪನಂ, ತೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಚನೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವುಟ್ಠಾಪನೇನ। ಏವಂ ಸಂವದ್ಧಾಹಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪರಿಸಾತಿ ಏವಂ ಪರಿಸಾಯ ವುದ್ಧಿಕಾರಣಂ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಪಿ ದಸಮೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾಯೇವ।
Dvādasame dubbacajātikoti dubbacasabhāvo, vattuṃ asakkuṇeyyoti attho. Uddesapariyāpannesūti uddese pariyāpannesu antogadhesu, ‘‘yassa siyā āpatti, so āvikareyyā’’ti evaṃ saṅgahitattā anto pātimokkhassa vattamānesūti attho. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno, kāraṇatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā, tesaṃ vā santakattā ‘‘sahadhammika’’nti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho. Viramathāyasmanto mama vacanāyāti yena vacanena maṃ vadatha, tato mama vacanato viramatha, mā maṃ taṃ vacanaṃ vadathāti vuttaṃ hoti. Vadatu saha dhammenāti sahadhammikena sikkhāpadena, sahadhammena vā aññenapi pāsādikabhāvasaṃvattanikena vacanena vadetu. Yadidanti vuddhikāraṇadassanatthe nipāto, tena yaṃ idaṃ aññamaññassa hitavacanaṃ, āpattito ca vuṭṭhāpanaṃ, tena aññamaññavacanena aññamaññavuṭṭhāpanena. Evaṃ saṃvaddhāhi tassa bhagavato parisāti evaṃ parisāya vuddhikāraṇaṃ dassitaṃ hoti. Sesaṃ uttānatthameva. Vinicchayakathāpi dasame vuttasadisāyeva.
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಇದಂ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಛನ್ನತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ಅತ್ತಾನಂ ಅವಚನೀಯಕರಣವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಙ್ಗೇಸು ಚ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪರಕ್ಕಮನಂ, ಏವಂ ಇಧ ಅವಚನೀಯಕರಣತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ।
Ayaṃ pana viseso – idaṃ kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha attānaṃ avacanīyakaraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, aṅgesu ca yathā tattha parakkamanaṃ, evaṃ idha avacanīyakaraṇatā daṭṭhabbāti.
ದುಬ್ಬಚಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dubbacasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇರಸಮೇ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂವಾತಿ ಏತ್ಥ ನಗರಮ್ಪಿ ಗಾಮೇ ಅನ್ತೋಗಧಮೇವ। ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತೀತಿತತ್ಥ ಪಟಿಬದ್ಧಚೀವರಾದಿಪಚ್ಚಯತಾಯ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸತಿ। ಪುಪ್ಫದಾನಾದೀಹಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸದ್ಧಂ ವಿನಾಸೇನ್ತೋ ಕುಲಾನಿ ದೂಸೇತೀತಿ ಕುಲದೂಸಕೋ। ಮಾಲಾವಚ್ಛರೋಪನಾದಯೋ ಪಾಪಕಾ ಸಮಾಚಾರಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪಾಪಸಮಾಚಾರೋ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಕುಲದೂಸಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಆಯಸ್ಮಾ ಖೋ ಕುಲದೂಸಕೋ…ಪೇ॰… ಅಲಂ ತೇ ಇಧ ವಾಸೇನಾತಿ ಇಮಿನಾಸ್ಸ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಾರಹತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಕತೋ ಪನೇಸ ಯಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ವಾ ನಿಗಮೇ ವಾ ಕುಲದೂಸಕಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ವಾ ನಿಗಮೇ ವಾ ಚರಿತುಂ ಲಭತಿ, ನ ವಿಹಾರೇ ವಸಿತುಂ। ಏವಞ್ಚ ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿಏತ್ಥ ಸೋತಿ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಕತೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಛನ್ದೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಛನ್ದಗಾಮಿನೋ, ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ‘‘ಛನ್ದಗಾಮಿನೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವದಮಾನೋ। ತಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ಏವಂ ವಚನೀಯೋ, ನ ಕುಲದೂಸನನಿವಾರಣತ್ಥಾಯ। ಕುಲದೂಸನಕಮ್ಮೇನ ಹಿ ಸೋ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಪುಬ್ಬೇವ ಆಪನ್ನೋ, ಏವಂ ಪನಸ್ಸ ವಿಸುಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇಪಿ ವುಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತೋ ಅಪರಂ ದುಕ್ಕಟಂ। ಏವಞ್ಚ ಸೋತಿಆದಿ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಞ್ಚ ಅವುತ್ತಞ್ಚ ಸಬ್ಬಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಪಿ ದಸಮೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾಯೇವ।
Terasame gāmaṃ vā nigamaṃvāti ettha nagarampi gāme antogadhameva. Upanissāya viharatītitattha paṭibaddhacīvarādipaccayatāya taṃ nissāya vasati. Pupphadānādīhi manussānaṃ saddhaṃ vināsento kulāni dūsetīti kuladūsako. Mālāvaccharopanādayo pāpakā samācārā assāti pāpasamācāro. So bhikkhūti so kuladūsako bhikkhu. Āyasmā khokuladūsako…pe… alaṃ te idha vāsenāti imināssa pabbājanīyakammārahataṃ dasseti. Pabbājanīyakammakato panesa yasmiṃ gāme vā nigame vā kuladūsakakammaṃ kataṃ, yasmiñca vihāre vasati, neva tasmiṃ gāme vā nigame vā carituṃ labhati, na vihāre vasituṃ. Evañca so bhikkhūtiettha soti pabbājanīyakammakato adhippeto. Chandena gacchantīti chandagāmino, esa nayo sesesu. So bhikkhūti so ‘‘chandagāmino’’tiādīni vadamāno. Tassa vacanassa paṭinissaggāya evaṃ vacanīyo, na kuladūsananivāraṇatthāya. Kuladūsanakammena hi so āpajjitabbā āpattiyo pubbeva āpanno, evaṃ panassa visumpi saṅghamajjhepi vuccamānassa appaṭinissajjato aparaṃ dukkaṭaṃ. Evañca sotiādi ito pubbe vuttañca avuttañca sabbaṃ uttānatthameva. Vinicchayakathāpi dasame vuttasadisāyeva.
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಇದಂ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಅಸ್ಸಜಿಪುನಬ್ಬಸುಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಛನ್ದಗಾಮಿತಾದೀಹಿ ಪಾಪನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಅಙ್ಗೇಸು ಚ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪರಕ್ಕಮನಂ, ಏವಂ ಇಧ ಛನ್ದಾದೀಹಿ ಪಾಪನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ।
Ayaṃ pana viseso – idaṃ sāvatthiyaṃ assajipunabbasuke bhikkhū ārabbha chandagāmitādīhi pāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, aṅgesu ca yathā tattha parakkamanaṃ, evaṃ idha chandādīhi pāpanaṃ daṭṭhabbanti.
ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ
Nigamanavaṇṇanā
ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ ಖೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಂ ಧಾರಯಾಮೀತಿಏತ್ಥ ಪಠಮಂ ಆಪತ್ತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಪಠಮಾಪತ್ತಿಕಾ, ಪಠಮಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನಕ್ಖಣೇಯೇವ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತರೇ ಪನ ಯಥಾ ತತಿಯೇ ಚ ಚತುತ್ಥೇ ಚ ದಿವಸೇ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ತತಿಯಕೋ, ಚತುತ್ಥಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ಯಾವತತಿಯೇ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮೇ ಹೋನ್ತೀತಿ ಯಾವತತಿಯಕಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಾವತೀಹನ್ತಿ ಯತ್ತಕಾನಿ ಅಹಾನಿ। ಜಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತೀತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ। ತತ್ಥಾಯಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದನಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಮಾತಿಕಾ – ಆಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ, ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀ ಚ, ಪಕತತ್ತೋ ಚ ಹೋತಿ, ಪಕತತ್ತಸಞ್ಞೀ ಚ, ಅನನ್ತರಾಯಿಕೋ ಚ ಹೋತಿ, ಅನನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞೀ ಚ, ಪಹು ಚ ಹೋತಿ, ಪಹುಸಞ್ಞೀ ಚ, ಛಾದೇತುಕಾಮೋ ಚ ಹೋತಿ, ಛಾದೇತಿ ಚಾತಿ। ತತ್ಥ ಆಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ, ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀ ಚಾತಿ ಯಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ, ಸಾ ತೇರಸನ್ನಂ ಅಞ್ಞತರಾ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ಚ ತತ್ಥ ವತ್ಥುವಸೇನ ವಾ ‘‘ಇದಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ನಾಮಮತ್ತವಸೇನ ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀಯೇವ ಹುತ್ವಾ ‘‘ನ ದಾನಿ ನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಛಾದೇತುಕಾಮೋವ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅರುಣಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ ಆಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಪನೇತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀ ವಾ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞಾಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಸಞ್ಞೀ ವಾ, ವೇಮತಿಕೋ ವಾ, ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ಪಕತತ್ತೋತಿ ಅನುಕ್ಖಿತ್ತೋ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ। ಸೋ ಚೇ ಪಕತತ್ತಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಛಾದೇತಿ, ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಅನನ್ತರಾಯಿಕೋತಿ ಯಸ್ಸ ದಸಸು ರಾಜಚೋರಅಗ್ಗಿಉದಕಮನುಸ್ಸಅಮನುಸ್ಸವಾಳಸರೀಸಪಜೀವಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯೇಸು ಏಕೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಸೋ ಚೇ ಅನನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞೀ ಛಾದೇತಿ, ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಪಹೂತಿ ಯೋ ಸಕ್ಕೋತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತುಞ್ಚೇವ ಆರೋಚೇತುಞ್ಚ, ಸೋ ಚೇ ಪಹುಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಛಾದೇತಿ, ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಛಾದೇತುಕಾಮೋ ಚ ಹೋತಿ, ಛಾದೇತಿ ಚಾತಿಇದಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಸೋ ಸಭಾಗಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ವಾ ಆಚರಿಯೋ ವಾ’’ತಿ ಲಜ್ಜಾಯ ನಾರೋಚೇತಿ, ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ಉಪಜ್ಝಾಯಾದಿಭಾವೋ ಹಿ ಇಧ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ, ಸಭಾಗಮತ್ತಮೇವ ಪಮಾಣಂ। ಅಯಂ ‘‘ಜಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತೀ’’ತಿಪದಸ್ಸ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Uddiṭṭhākho…pe… evametaṃ dhārayāmītiettha paṭhamaṃ āpatti etesanti paṭhamāpattikā, paṭhamaṃ vītikkamanakkhaṇeyeva āpajjitabbāti attho. Itare pana yathā tatiye ca catutthe ca divase hotīti ettha ‘‘tatiyako, catutthako’’ti vuccati, evaṃ yāvatatiye samanubhāsanakamme hontīti yāvatatiyakāti veditabbā. Yāvatīhanti yattakāni ahāni. Jānaṃ paṭicchādetīti jānanto paṭicchādeti. Tatthāyaṃ paṭicchādanalakkhaṇassa mātikā – āpatti ca hoti, āpattisaññī ca, pakatatto ca hoti, pakatattasaññī ca, anantarāyiko ca hoti, anantarāyikasaññī ca, pahu ca hoti, pahusaññī ca, chādetukāmo ca hoti, chādeti cāti. Tattha āpatti ca hoti, āpattisaññī cāti yaṃ āpattiṃ āpanno, sā terasannaṃ aññatarā hoti, sopi ca tattha vatthuvasena vā ‘‘idaṃ bhikkhūnaṃ na vaṭṭatī’’ti nāmamattavasena vā ‘‘ayaṃ itthannāmā āpattī’’ti āpattisaññīyeva hutvā ‘‘na dāni naṃ kassaci ārocessāmī’’ti evaṃ chādetukāmova dhuraṃ nikkhipitvā aruṇaṃ uṭṭhāpeti, channā hoti āpatti. Sace panettha anāpattisaññī vā hoti, aññāpattikkhandhasaññī vā, vematiko vā, acchannāva hoti. Pakatattoti anukkhitto samānasaṃvāsako. So ce pakatattasaññī hutvā vuttanayeneva chādeti, channā hoti. Anantarāyikoti yassa dasasu rājacoraaggiudakamanussaamanussavāḷasarīsapajīvitabrahmacariyantarāyesu ekopi natthi, so ce anantarāyikasaññī chādeti, channā hoti. Pahūti yo sakkoti bhikkhuno santikaṃ gantuñceva ārocetuñca, so ce pahusaññī hutvā chādeti, channā hoti. Chādetukāmo ca hoti, chādeti cātiidaṃ uttānameva. Sacepi hi so sabhāgaṃ disvā ‘‘ayaṃ me upajjhāyo vā ācariyo vā’’ti lajjāya nāroceti, channāva hoti. Upajjhāyādibhāvo hi idha appamāṇaṃ, sabhāgamattameva pamāṇaṃ. Ayaṃ ‘‘jānaṃ paṭicchādetī’’tipadassa saṅkhepato atthavinicchayo.
ತಾವತೀಹನ್ತಿ ತತ್ತಕಾನಿ ಅಹಾನಿ, ಪಟಿಚ್ಛಾದಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಆರೋಚಿತದಿವಸೋ, ತಾವ ದಿವಸಪಕ್ಖಮಾಸಸಂವಚ್ಛರವಸೇನ ಯತ್ತಕೋ ಕಾಲೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ, ತತ್ತಕಂ ಕಾಲನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಕಾಮಾ ಪರಿವತ್ಥಬ್ಬನ್ತಿ ನ ಕಾಮೇನ ನ ವಸೇನ, ಅಥ ಖೋ ಅಕಾಮೇನ ಅವಸೇನ ಪರಿವಾಸಂ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ಥಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೋ ಚಾತಿ ತಿವಿಧೋ ಪರಿವಾಸೋ। ತತ್ಥ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ ತಾವ ಯಥಾಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ದಾತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಸಚಿ ಹಿ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಕಸ್ಸಚಿ ದ್ವೀಹಾದಿಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ। ಕಸ್ಸಚಿ ಏಕಾ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಕಸ್ಸಚಿ ದ್ವೇ ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಾ ತದುತ್ತರಿ ವಾ। ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸಂ ದೇನ್ತೇನ ಪಠಮಮೇವ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ತತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನದಿವಸೇ ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಚ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಚೇ ಏಕಾ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏಕಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಾಪೇತ್ವಾ ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೯೮) ಆಗತನಯೇನ ಕಮ್ಮವಾಚಂ ವತ್ವಾ ಪರಿವಾಸೋ ದಾತಬ್ಬೋ। ಅಥ ದ್ವೀಹತೀಹಾದಿಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ , ದ್ವೀಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ತೀಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಚತೂಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಪಞ್ಚಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಚುದ್ದಸಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿಏವಂ ಯಾವ ಚುದ್ದಸದಿವಸಾನಿ ದಿವಸವಸೇನ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಪಞ್ಚದಸದಿವಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯಂ ‘‘ಪಕ್ಖಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ’’ನ್ತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ತತೋ ಯಾವ ಏಕೂನತಿಂಸತಿಮೋ ದಿವಸೋ, ತಾವ ‘‘ಅತಿರೇಕಪಕ್ಖಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ’’ನ್ತಿ, ತತೋ ಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಅತಿರೇಕಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ದ್ವೇಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಅತಿರೇಕದ್ವೇಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ತೇಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಅತಿರೇಕಏಕಾದಸಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಏವಂ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಸಂವಚ್ಛರೇ ಪುಣ್ಣೇ ‘‘ಏಕಸಂವಚ್ಛರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ’’ನ್ತಿ, ತತೋ ಪರಂ ಅತಿರೇಕಸಂವಚ್ಛರಂ ದ್ವೇಸಂವಚ್ಛರಂ ಏವಂ ಯಾವ ಸಟ್ಠಿಸಂವಚ್ಛರಅತಿರೇಕಸಟ್ಠಿಸಂವಚ್ಛರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ, ತತೋ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ವತ್ವಾ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Tāvatīhanti tattakāni ahāni, paṭicchāditadivasato paṭṭhāya yāva ārocitadivaso, tāva divasapakkhamāsasaṃvaccharavasena yattako kālo atikkanto, tattakaṃ kālanti attho. Akāmā parivatthabbanti na kāmena na vasena, atha kho akāmena avasena parivāsaṃ samādāya vatthabbaṃ. Tattha paṭicchannaparivāso suddhantaparivāso samodhānaparivāso cāti tividho parivāso. Tattha paṭicchannaparivāso tāva yathāpaṭicchannāya āpattiyā dātabbo. Kassaci hi ekāhappaṭicchannā āpatti hoti, kassaci dvīhādippaṭicchannā. Kassaci ekā āpatti hoti, kassaci dve vā tisso vā taduttari vā. Tasmā paṭicchannaparivāsaṃ dentena paṭhamameva vuttanayena paṭicchannabhāvaṃ ñatvā tato paṭicchannadivase ca āpattiyo ca sallakkhetvā sace ekā ekāhappaṭicchannā hoti, ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ āpattiṃ āpajjiṃ sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ ekāhappaṭicchanna’’nti evaṃ parivāsaṃ yācāpetvā khandhake (cūḷava. 98) āgatanayena kammavācaṃ vatvā parivāso dātabbo. Atha dvīhatīhādippaṭicchannā hoti , dvīhappaṭicchannaṃ tīhappaṭicchannaṃ catūhappaṭicchannaṃ pañcāhappaṭicchannaṃ…pe… cuddasāhappaṭicchannantievaṃ yāva cuddasadivasāni divasavasena yojanā kātabbā, pañcadasadivasappaṭicchannāyaṃ ‘‘pakkhappaṭicchanna’’nti yojanā kātabbā. Tato yāva ekūnatiṃsatimo divaso, tāva ‘‘atirekapakkhappaṭicchanna’’nti, tato māsappaṭicchannaṃ atirekamāsappaṭicchannaṃ dvemāsappaṭicchannaṃ atirekadvemāsappaṭicchannaṃ temāsappaṭicchannaṃ…pe… atirekaekādasamāsappaṭicchannanti evaṃ yojanā kātabbā. Saṃvacchare puṇṇe ‘‘ekasaṃvaccharappaṭicchanna’’nti, tato paraṃ atirekasaṃvaccharaṃ dvesaṃvaccharaṃ evaṃ yāva saṭṭhisaṃvaccharaatirekasaṭṭhisaṃvaccharappaṭicchannanti, tato vā bhiyyopi vatvā yojanā kātabbā.
ಸಚೇ ಪನ ದ್ವೇ ತಿಸ್ಸೋ ತದುತ್ತರಿ ವಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ಯಥಾ ‘‘ಏಕಂ ಆಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ‘‘ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಯೋ, ತಿಸ್ಸೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ತತೋ ಪರಂ ಪನ ಸತಂ ವಾ ಹೋತು, ಸಹಸ್ಸಂ ವಾ, ‘‘ಸಮ್ಬಹುಲಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಸುಪಿ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಏಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಏಕಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಏಕಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಂ ಏಕಂ ಅತ್ತಕಾಮಂ ಏಕಂ ಸಞ್ಚರಿತ್ತಂ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಗಣನವಸೇನ ವಾ, ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಯೋ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ವತ್ಥುಕಿತ್ತನವಸೇನ ವಾ, ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ನಾಮಮತ್ತವಸೇನ ವಾ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ನಾಮಂ ದುವಿಧಂ ಸಜಾತಿಸಾಧಾರಣಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಞ್ಚ, ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಸಜಾತಿಸಾಧಾರಣಂ, ಆಪತ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣನಾಮವಸೇನಾಪಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಪರಿವಾಸಾದಿವಿನಯಕಮ್ಮಂ ವತ್ಥುವಸೇನ ಗೋತ್ತವಸೇನ ನಾಮವಸೇನ ಆಪತ್ತಿವಸೇನ ಚ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ತತ್ಥ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ವತ್ಥು ಚೇವ ಗೋತ್ತಞ್ಚ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ನಾಮಞ್ಚೇವ ಆಪತ್ತಿ ಚ, ತತ್ಥ ‘‘ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನೇನಾಪಿ ‘‘ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಯೋ’’ತಿವಚನೇನಾಪಿ ವತ್ಥು ಚೇವ ಗೋತ್ತಞ್ಚ ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ, ‘‘ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿವಚನೇನಾಪಿ ‘‘ಆಪತ್ತಿಯೋ’’ತಿವಚನೇನಾಪಿ ನಾಮಞ್ಚೇವ ಆಪತ್ತಿ ಚ ಗಹಿತಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತೇಸು ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ವಸೇನ ಕಮ್ಮವಾಚಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Sace pana dve tisso taduttari vā āpattiyo honti, yathā ‘‘ekaṃ āpatti’’nti vuttaṃ, evaṃ ‘‘dve āpattiyo, tisso āpattiyo’’ti vattabbaṃ. Tato paraṃ pana sataṃ vā hotu, sahassaṃ vā, ‘‘sambahulā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Nānāvatthukāsupi ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekaṃ sukkavissaṭṭhiṃ ekaṃ kāyasaṃsaggaṃ ekaṃ duṭṭhullavācaṃ ekaṃ attakāmaṃ ekaṃ sañcarittaṃ ekāhappaṭicchannāyo’’ti evaṃ gaṇanavasena vā, ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ nānāvatthukāyo ekāhappaṭicchannāyo’’ti evaṃ vatthukittanavasena vā, ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekāhappaṭicchannāyo’’ti evaṃ nāmamattavasena vā yojanā kātabbā. Tattha nāmaṃ duvidhaṃ sajātisādhāraṇaṃ sabbasādhāraṇañca, tattha saṅghādisesoti sajātisādhāraṇaṃ, āpattīti sabbasādhāraṇaṃ, tasmā ‘‘sambahulā āpattiyo āpajjiṃ ekāhappaṭicchannāyo’’ti evaṃ sabbasādhāraṇanāmavasenāpi vattuṃ vaṭṭati. Idañhi parivāsādivinayakammaṃ vatthuvasena gottavasena nāmavasena āpattivasena ca kātuṃ vaṭṭatiyeva. Tattha sukkavissaṭṭhīti vatthu ceva gottañca, saṅghādisesoti nāmañceva āpatti ca, tattha ‘‘sukkavissaṭṭhiṃ kāyasaṃsagga’’ntiādivacanenāpi ‘‘nānāvatthukāyo’’tivacanenāpi vatthu ceva gottañca gahitaṃ hoti, ‘‘saṅghādiseso’’tivacanenāpi ‘‘āpattiyo’’tivacanenāpi nāmañceva āpatti ca gahitā hoti, tasmā etesu yassa kassaci vasena kammavācā kātabbā.
ಕಮ್ಮವಾಚಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ಸಚೇ ಅಪ್ಪಭಿಕ್ಖುಕೋ ಆವಾಸೋ ಹೋತಿ, ಸಕ್ಕಾ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಂ ಅನಾಪಜ್ಜನ್ತೇನ ವಸಿತುಂ, ತತ್ಥೇವ ‘‘ಪರಿವಾಸಂ ಸಮಾದಿಯಾಮಿ, ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಾಮೀ’’ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ತಂ ಸಮಾದಾತಬ್ಬಂ, ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಪುನ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇನ್ತೇನ ವತ್ತಭೇದಞ್ಚ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಞ್ಚ ಅಕತ್ವಾ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಪರಿವಾಸಂ ಸೋಧೇತುಂ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೇನ ವಸಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ, ಏಕಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಿಕೇ ‘‘ಪರಿವಾಸಂ ನಿಕ್ಖಿಪಾಮಿ, ವತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿವಾಸೋ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬೋ, ಏಕಪದೇನಾಪಿ ಚೇತ್ಥ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಪರಿವಾಸೋ, ದ್ವೀಹಿ ಪನ ಸುನಿಕ್ಖಿತ್ತೋಯೇವ, ಸಮಾದಾನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಕತತ್ತಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಥಾನೇನ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಏಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ, ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನತೋ ದ್ವೇ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಹಾಮಗ್ಗತೋ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಗುಮ್ಬೇನ ವಾ ವತಿಯಾ ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಅರುಣೇಯೇವ ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಯಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಮೇವ। ಅರುಣೇ ಉಟ್ಠಿತೇ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಸೋ ಪುರೇ ಅರುಣೇಯೇವ ಕೇನಚಿ ಕರಣೀಯೇನ ಗತೋ, ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಂ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಯಾವ ರತ್ತಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತಿ, ತಾವ ಪರಿವತ್ಥಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸವಿನಿಚ್ಛಯೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೭) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kammavācāpariyosāne ca sace appabhikkhuko āvāso hoti, sakkā ratticchedaṃ anāpajjantena vasituṃ, tattheva ‘‘parivāsaṃ samādiyāmi, vattaṃ samādiyāmī’’ti tikkhattuṃ vattaṃ samādātabbaṃ, samādiyitvā tattheva saṅghassa ārocetvā puna āgatāgatānaṃ bhikkhūnaṃ ārocentena vattabhedañca ratticchedañca akatvā parivasitabbaṃ. Sace na sakkā hoti parivāsaṃ sodhetuṃ, nikkhittavattena vasitukāmo hoti, tattheva saṅghamajjhe, ekapuggalassa vā santike ‘‘parivāsaṃ nikkhipāmi, vattaṃ nikkhipāmī’’ti parivāso nikkhipitabbo, ekapadenāpi cettha nikkhitto hoti parivāso, dvīhi pana sunikkhittoyeva, samādānepi eseva nayo. Nikkhittakālato paṭṭhāya pakatattaṭṭhāne tiṭṭhati, athānena paccūsasamaye ekena bhikkhunā saddhiṃ parikkhittassa vihārassa parikkhepato, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā mahāmaggato okkamma gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhāne nisīditvā antoaruṇeyeva vattaṃ samādiyitvā ārocetabbaṃ. Yampi aññaṃ bhikkhuṃ passati, tassāpi ārocetabbameva. Aruṇe uṭṭhite tassa santike vattaṃ nikkhipitvā vihāraṃ gantabbaṃ. Sace so pure aruṇeyeva kenaci karaṇīyena gato, vihāraṃ gantvā yaṃ sabbapaṭhamaṃ bhikkhuṃ passati, tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Evaṃ sallakkhetvā yāva rattiyo pūrenti, tāva parivatthabbaṃ, ayaṃ saṅkhepato paṭicchannaparivāsavinicchayo, vitthāro pana samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya (cūḷava. aṭṭha. 97) vuttanayeneva veditabbo.
ಇತರೇಸು ಪನ ದ್ವೀಸು ‘‘ಆಪತ್ತಿಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ರತ್ತಿಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೧೫೭) ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಖನ್ಧಕೇ ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ ನಾಮ, ಸೋ ದುವಿಧೋ ಚೂಳಸುದ್ಧನ್ತೋ ಮಹಾಸುದ್ಧನ್ತೋತಿ, ದುವಿಧೋಪಿ ಚೇಸ ರತ್ತಿಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಸಕಲಂ ವಾ ಏಕಚ್ಚಂ ವಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಚ ಅಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ ಚ ತತ್ಥ ವೇಮತಿಕಸ್ಸ ಚ ದಾತಬ್ಬೋ। ಆಪತ್ತಿಪರಿಯನ್ತಂ ಪನ ‘‘ಏತ್ತಿಕಾ ಅಹಂ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪನ್ನೋ’’ತಿ ಜಾನಾತು ವಾ, ಮಾ ವಾ, ಅಕಾರಣಮೇತಂ। ತಸ್ಸ ದಾನವಿಧಿ ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತೋ, ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಪನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) ವುತ್ತಾ। ಇತರೋ ಪನ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೋ ನಾಮ, ಸೋ ತಿವಿಧೋ ಹೋತಿ ಓಧಾನಸಮೋಧಾನೋ ಅಗ್ಘಸಮೋಧಾನೋ ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನೋತಿ। ತತ್ಥ ಓಧಾನಸಮೋಧಾನೋ ನಾಮ ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಸ್ಸ ಪರಿವುತ್ಥದಿವಸೇ ಓಧುನಿತ್ವಾ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪುರಿಮಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಮೂಲದಿವಸಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಪಚ್ಛಾ ಆಪನ್ನಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಸಮೋದಹಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಪರಿವಾಸೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಗ್ಘಸಮೋಧಾನೋ ನಾಮ ಸಮ್ಬಹುಲಾಸು ಆಪತ್ತೀಸು ಯಾ ಏಕಾ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ವಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಸಬ್ಬಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋ, ತಾಸಂ ಅಗ್ಘೇನ ಸಮೋಧಾಯ ತಾಸಂ ರತ್ತಿಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಅವಸೇಸಾನಂ ಊನತರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಂ ಆಪತ್ತೀನಂ ದಾತಬ್ಬಪರಿವಾಸೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನೋ ನಾಮ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಯೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಪರಿವಾಸೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಅಯಂ ತಿವಿಧೇಪಿ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೇ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) ವುತ್ತೋ, ಇದಂ ‘‘ಪರಿವತ್ಥಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಮುಖಂ।
Itaresu pana dvīsu ‘‘āpattipariyantaṃ na jānāti, rattipariyantaṃ na jānātī’’ti (cūḷava. 157) imasmiṃ vatthusmiṃ khandhake anuññāto suddhantaparivāso nāma, so duvidho cūḷasuddhanto mahāsuddhantoti, duvidhopi cesa rattiparicchedaṃ sakalaṃ vā ekaccaṃ vā ajānantassa ca assarantassa ca tattha vematikassa ca dātabbo. Āpattipariyantaṃ pana ‘‘ettikā ahaṃ āpattiyo āpanno’’ti jānātu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Tassa dānavidhi khandhake āgato, vinicchayakathā pana vitthārato samantapāsādikāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 102) vuttā. Itaro pana samodhānaparivāso nāma, so tividho hoti odhānasamodhāno agghasamodhāno missakasamodhānoti. Tattha odhānasamodhāno nāma antarāpattiṃ āpajjitvā paṭicchādentassa parivutthadivase odhunitvā makkhetvā purimāya āpattiyā mūladivasaparicchede pacchā āpannaṃ āpattiṃ samodahitvā dātabbaparivāso vuccati. Agghasamodhāno nāma sambahulāsu āpattīsu yā ekā vā dve vā tisso vā sambahulā vā āpattiyo sabbacirappaṭicchannāyo, tāsaṃ agghena samodhāya tāsaṃ rattiparicchedavasena avasesānaṃ ūnatarappaṭicchannānaṃ āpattīnaṃ dātabbaparivāso vuccati. Missakasamodhāno nāma nānāvatthukāyo āpattiyo ekato katvā dātabbaparivāso vuccati, ayaṃ tividhepi samodhānaparivāse saṅkhepakathā, vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 102) vutto, idaṃ ‘‘parivatthabba’’nti padassa vinicchayakathāmukhaṃ.
ಉತ್ತರಿ ಛಾರತ್ತನ್ತಿ ಪರಿವಾಸತೋ ಉತ್ತರಿ ಛ ರತ್ತಿಯೋ। ಭಿಕ್ಖುಮಾನತ್ತಾಯಾತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಮಾನಭಾವಾಯ, ಆರಾಧನತ್ಥಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವತ್ತಿತಬ್ಬಂ। ಭಿಕ್ಖುಮಾನತ್ತಞ್ಚ ಪನೇತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಪಟಿಚ್ಛನ್ನವಸೇನ ದುವಿಧಂ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿವಾಸಂ ಅದತ್ವಾ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ। ಯಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿವಾಸಪರಿಯೋಸಾನೇ ದಾತಬ್ಬಂ ಮಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಇದಂ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪನೇತೇಸಂ ದಾನವಿಧಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಚ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ಸಚೇ ಅಯಂ ವತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಸಮಾದಾತುಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಚತೂಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿವಾಸೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಪದೇಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಾನತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಾಮಿ, ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಾಮೀ’’ತಿ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ನೇಸಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ತತೋ ತೇಸು ಗತೇಸು ವಾ ಅಗತೇಸು ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಯತ್ಥ ಸಿಯಾ ವೀಸತಿಗಣೋತಿ ಏತ್ಥ ವೀಸತಿಸಙ್ಘೋ ಗಣೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ವೀಸತಿಗಣೋ। ತತ್ರಾತಿ ಯತ್ರ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ವೀಸತಿಗಣೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ। ಅಬ್ಭೇತಬ್ಬೋತಿ ಅಭಿಏತಬ್ಬೋ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮವಸೇನ ಓಸಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅವ್ಹಾತಬ್ಬೋತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಪನ ಪಾಳಿವಸೇನ ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೧೦೦ ಆದಯೋ) ವಿನಿಚ್ಛಯವಸೇನ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಅನಬ್ಭಿತೋತಿ ನ ಅಬ್ಭಿತೋ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತೋ, ಅಕತಬ್ಭಾನಕಮ್ಮೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅನವ್ಹಾತೋತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಾರಯ್ಹಾತಿ ಯೇ ಊನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಅಬ್ಭೇನ್ತಿ, ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಗರಹಿತಬ್ಬಾ, ಸಾತಿಸಾರಾ ಸದೋಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ತತ್ಥ ಸಾಮೀಚೀತಿ ಅಯಂ ತತ್ಥ ಅನುಧಮ್ಮತಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಅನುಗತಾ ಓವಾದಾನುಸಾಸನೀ ಸಾಮೀಚಿ ಧಮ್ಮತಾ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ।
Uttari chārattanti parivāsato uttari cha rattiyo. Bhikkhumānattāyāti bhikkhūnaṃ mānabhāvāya, ārādhanatthāyāti vuttaṃ hoti. Paṭipajjitabbanti vattitabbaṃ. Bhikkhumānattañca panetaṃ paṭicchannāpaṭicchannavasena duvidhaṃ. Tattha yassa appaṭicchannāpatti hoti, tassa parivāsaṃ adatvā mānattameva dātabbaṃ, idaṃ appaṭicchannamānattaṃ. Yassa paṭicchannā hoti, tassa parivāsapariyosāne dātabbaṃ mānattaṃ paṭicchannamānattanti vuccati, idaṃ idha adhippetaṃ. Ubhinnampi panetesaṃ dānavidhi vinicchayakathā ca samantapāsādikāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 102) vuttanayena veditabbā, ayaṃ panettha saṅkhepo. Sace ayaṃ vattaṃ nikkhipitvā paccūsasamaye samādātuṃ gacchati, sabbantimena paricchedena catūhi bhikkhūhi saddhiṃ parivāse vuttappakāraṃ padesaṃ gantvā ‘‘mānattaṃ samādiyāmi, vattaṃ samādiyāmī’’ti samādiyitvā nesaṃ ārocetvā tato tesu gatesu vā agatesu vā purimanayena paṭipajjitabbaṃ. Yattha siyā vīsatigaṇoti ettha vīsatisaṅgho gaṇo assāti vīsatigaṇo. Tatrāti yatra sabbantimena paricchedena vīsatigaṇo bhikkhusaṅgho atthi, tattha. Abbhetabboti abhietabbo, sampaṭicchitabbo, abbhānakammavasena osāretabboti vuttaṃ hoti. Avhātabboti vā attho. Abbhānakammaṃ pana pāḷivasena khandhake (cūḷava. 100 ādayo) vinicchayavasena samantapāsādikāyaṃ vuttaṃ. Anabbhitoti na abbhito asampaṭicchito, akatabbhānakammoti vuttaṃ hoti. Anavhātoti vā attho. Te ca bhikkhū gārayhāti ye ūnabhāvaṃ ñatvā abbhenti, te bhikkhū ca garahitabbā, sātisārā sadosā dukkaṭaṃ āpajjantīti attho. Ayaṃ tattha sāmīcīti ayaṃ tattha anudhammatā lokuttaradhammaṃ anugatā ovādānusāsanī sāmīci dhammatā. Sesamettha vuttanayamevāti.
ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾಯ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saṅghādisesavaṇṇanā niṭṭhitā.
