Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā

    ൨. സങ്ഘാദിസേസനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    2. Saṅghādisesaniddesavaṇṇanā

    ൧൯. വുട്ഠാനസ്സ ഗരുകത്താ ഗരുകാതി സങ്ഘാദിസേസാ വുച്ചന്തി. നവാതി തേസം ഗണനപരിച്ഛേദോ. നനു ‘‘നവാ’’തി കസ്മാ വുത്തം, ‘‘തേരസാ’’തി വത്തബ്ബന്തി? നായം ദോസോ, ചിരേനാപജ്ജിതബ്ബേ ചത്താരോ യാവതതിയകേ ഠപേത്വാ വീതിക്കമക്ഖണേയേവ ആപജ്ജിതബ്ബാ പഠമാപത്തികാ വുച്ചന്തീതി. ഇദാനി തേ ദസ്സേതും ‘‘മോചേതുകാമതാ’’തിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥ സുക്കസ്സാതി ആസയധാതുനാനത്തതോ നീലാദിവസേന ദസവിധേ സുക്കേ യസ്സ കസ്സചി സുക്കസ്സ. മോചേതുകാമതാതി മോചേതുകാമതായ, യ-കാരോ ലുത്തനിദ്ദിട്ഠോ. ഇമിനാ പന വചനേന മോചനസ്സാദ മുച്ചനസ്സാദ മുത്തസ്സാദമേഥുനസ്സാദ ഫസ്സസ്സാദ കണ്ഡുവനസ്സാദ ദസ്സനസ്സാദ നിസജ്ജനസ്സാദ വാചസ്സാദ ഗേഹസിതപേമ വനഭങ്ഗിയ സങ്ഖാതേസു ഏകാദസസ്സാദേസു ഏകംയേവ മോചനസ്സാദം ദസ്സേതി.

    19. Vuṭṭhānassa garukattā garukāti saṅghādisesā vuccanti. Navāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Nanu ‘‘navā’’ti kasmā vuttaṃ, ‘‘terasā’’ti vattabbanti? Nāyaṃ doso, cirenāpajjitabbe cattāro yāvatatiyake ṭhapetvā vītikkamakkhaṇeyeva āpajjitabbā paṭhamāpattikā vuccantīti. Idāni te dassetuṃ ‘‘mocetukāmatā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha sukkassāti āsayadhātunānattato nīlādivasena dasavidhe sukke yassa kassaci sukkassa. Mocetukāmatāti mocetukāmatāya, ya-kāro luttaniddiṭṭho. Iminā pana vacanena mocanassāda muccanassāda muttassādamethunassāda phassassāda kaṇḍuvanassāda dassanassāda nisajjanassāda vācassāda gehasitapema vanabhaṅgiya saṅkhātesu ekādasassādesu ekaṃyeva mocanassādaṃ dasseti.

    തത്ഥ മോചനായ അസ്സാദോ സുഖവേദനാ മോചനസ്സാദോ. മുച്ചനേ അത്തനോ ധമ്മതായ മുച്ചനേ അസ്സാദോ മുച്ചനസ്സാദോ. ഏവം സബ്ബത്ഥ സത്തമീതപ്പുരിസേന അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ഇമേഹി പന നവഹി പദേഹി സമ്പയുത്തഅസ്സാദസീസേന രാഗോ വുത്തോ. ഗേഹനിസ്സിതേസു മാതാദീസു പേമം ഗേഹേ സിതം പേമന്തി ഗേഹസിതപേമം, ഇമിനാ സരൂപേനേവ രാഗോ വുത്തോ. സന്ഥവകരണത്ഥായ ഇത്ഥിയാ പേസിതപുപ്ഫാദി വനഭങ്ഗിയം, ഇമിനാ ച വത്ഥുവസേന രാഗോ വുത്തോ. മേഥുനസ്സാദോപി ഇത്ഥിയാ ഗഹണപ്പയോഗേന വേദിതബ്ബോ. സബ്ബത്ഥേവ ച പന ചേതനാനിമിത്തുപക്കമമോചനേ സതി വിസങ്കേതാഭാവോ വേദിതബ്ബോ. ഉപക്കമ്മ ഹത്ഥാദിനാ നിമിത്തേ ഉപക്കമിത്വാ. അഞ്ഞത്ര സുപിനന്തേനാതി സുപിനോയേവ സുപിനന്തോ ‘‘കമ്മമേവ കമ്മന്തോ’’തിആദീസു വിയ അന്ത-സദ്ദസ്സ തബ്ഭാവവുത്തിത്താ. തം സുപിനന്തം വിനാ വിമോചയം സുക്കം വിമോചേന്തോ സമണോ യോ കോചി ഭിക്ഖു ഗരുകം ഗരുകാപത്തിസങ്ഖാതം സങ്ഘാദിസേസം ഫുസേ ഫുസേയ്യ, ആപജ്ജേയ്യാതി വുത്തം ഹോതി. ഏത്ഥ ച അജ്ഝത്തരൂപബഹിദ്ധാരൂപഉഭയരൂപആകാസേകടികമ്പനസങ്ഖാതേസു ചതൂസു ഉപായേസു സതി രാഗൂപത്ഥമ്ഭാദീസു ച കാലേസു യേന കേനചി അങ്ഗജാതേ കമ്മഞ്ഞതം പത്തേ ‘‘ആരോഗ്യത്ഥായാ’’തിആദീസു യേന കേനചി അധിപ്പായേന അധിപ്പായവത്ഥുഭൂതം യം കിഞ്ചി സുക്കം മോചനസ്സാദചേതനായ ഏവ നിമിത്തേ ഉപക്കമ്മ മോചേന്തോ സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജതീതി സബ്ബഥാ അധിപ്പായോ ദട്ഠബ്ബോ.

    Tattha mocanāya assādo sukhavedanā mocanassādo. Muccane attano dhammatāya muccane assādo muccanassādo. Evaṃ sabbattha sattamītappurisena attho daṭṭhabbo. Imehi pana navahi padehi sampayuttaassādasīsena rāgo vutto. Gehanissitesu mātādīsu pemaṃ gehe sitaṃ pemanti gehasitapemaṃ, iminā sarūpeneva rāgo vutto. Santhavakaraṇatthāya itthiyā pesitapupphādi vanabhaṅgiyaṃ, iminā ca vatthuvasena rāgo vutto. Methunassādopi itthiyā gahaṇappayogena veditabbo. Sabbattheva ca pana cetanānimittupakkamamocane sati visaṅketābhāvo veditabbo. Upakkamma hatthādinā nimitte upakkamitvā. Aññatra supinantenāti supinoyeva supinanto ‘‘kammameva kammanto’’tiādīsu viya anta-saddassa tabbhāvavuttittā. Taṃ supinantaṃ vinā vimocayaṃ sukkaṃ vimocento samaṇo yo koci bhikkhu garukaṃ garukāpattisaṅkhātaṃ saṅghādisesaṃ phuse phuseyya, āpajjeyyāti vuttaṃ hoti. Ettha ca ajjhattarūpabahiddhārūpaubhayarūpaākāsekaṭikampanasaṅkhātesu catūsu upāyesu sati rāgūpatthambhādīsu ca kālesu yena kenaci aṅgajāte kammaññataṃ patte ‘‘ārogyatthāyā’’tiādīsu yena kenaci adhippāyena adhippāyavatthubhūtaṃ yaṃ kiñci sukkaṃ mocanassādacetanāya eva nimitte upakkamma mocento saṅghādisesaṃ āpajjatīti sabbathā adhippāyo daṭṭhabbo.

    പഠമോ.

    Paṭhamo.

    ൨൦. കായസംസഗ്ഗരാഗവാതി കായേ സംസഗ്ഗോ, തസ്മിം രാഗോ, സോ അസ്സ അത്ഥീതി വന്തു, കായസംസഗ്ഗരാഗസമങ്ഗീതി അത്ഥോ. സമണോ ഇത്ഥിസഞ്ഞീതി സമ്ബന്ധോ. ഉപക്കമ്മാതി കായേന വായമിത്വാ. മനുസ്സിത്ഥിം സമ്ഫുസന്തോതി അന്തമസോ ലോമേനപി പരാമസന്തോ ഗരുകം ഫുസേതി യോജനാ. മനുസ്സഭൂതാ അമതാ ഇത്ഥീ മനുസ്സിത്ഥീ. തത്ഥ ‘‘കായസംസഗ്ഗരാഗവാ’’തി ഇമിനാ മാതുപേമാദിം , ഇത്ഥിയാ ഗഹിതമോക്ഖാധിപ്പായഞ്ച പടിക്ഖിപതി. ഇത്ഥിയാ വേമതികസ്സ, പണ്ഡകപുരിസതിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞിസ്സ ച ഥുല്ലച്ചയം. ഇത്ഥിയാ പന കായേന കായപ്പടിബദ്ധാമസനേ, കായപ്പടിബദ്ധേന കായാമസനേ ച യക്ഖീപേതീപണ്ഡകാനം കായേന കായാമസനേ ച പുരിസതിരച്ഛാനഗതിത്ഥീനം കായേന കായാമസനേപി ദുക്കടം, തഥായക്ഖീആദീനം കായേന കായപ്പടിബദ്ധാദീസു ച. മതിത്ഥിയാ പന ഥുല്ലച്ചയം. ഇത്ഥിയാ പന ഫുസിയമാനോ സേവനാധിപ്പായോപി സചേ കായേന ന വായമതി, അനാപത്തി.

    20.Kāyasaṃsaggarāgavāti kāye saṃsaggo, tasmiṃ rāgo, so assa atthīti vantu, kāyasaṃsaggarāgasamaṅgīti attho. Samaṇo itthisaññīti sambandho. Upakkammāti kāyena vāyamitvā. Manussitthiṃ samphusantoti antamaso lomenapi parāmasanto garukaṃ phuseti yojanā. Manussabhūtā amatā itthī manussitthī. Tattha ‘‘kāyasaṃsaggarāgavā’’ti iminā mātupemādiṃ , itthiyā gahitamokkhādhippāyañca paṭikkhipati. Itthiyā vematikassa, paṇḍakapurisatiracchānagatasaññissa ca thullaccayaṃ. Itthiyā pana kāyena kāyappaṭibaddhāmasane, kāyappaṭibaddhena kāyāmasane ca yakkhīpetīpaṇḍakānaṃ kāyena kāyāmasane ca purisatiracchānagatitthīnaṃ kāyena kāyāmasanepi dukkaṭaṃ, tathāyakkhīādīnaṃ kāyena kāyappaṭibaddhādīsu ca. Matitthiyā pana thullaccayaṃ. Itthiyā pana phusiyamāno sevanādhippāyopi sace kāyena na vāyamati, anāpatti.

    ദുതിയോ.

    Dutiyo.

    ൨൧. തഥാതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ. സുണന്തിന്തി വിഞ്ഞത്തിപഥേ ഠത്വാ അത്തനോ വചനം സുണന്തിഞ്ച. വിഞ്ഞുഞ്ചാതി ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലസല്ലക്ഖണസമത്ഥഞ്ച മനുസ്സിത്ഥിം. മഗ്ഗം വാതി വച്ചമഗ്ഗപസ്സാവമഗ്ഗാനം വസേന മഗ്ഗം വാ മേഥുനം വാ ആരബ്ഭാതി സമ്ബന്ധോ. ദുട്ഠുല്ലവാചാരാഗേനാതി ദുട്ഠാ ച സാ അസദ്ധമ്മപ്പടിസംയുത്തതായ ഥൂലാ ച ലാമകജനസാധാരണതായാതി ദുട്ഠുല്ലാ. സാവ പുന വാചാ ദുട്ഠുല്ലവാചാ. തസ്സം അസ്സാദസമ്പയുത്തോ രാഗോതി സമാസോ, തേന. ഓഭാസിത്വാതി വണ്ണാവണ്ണയാചനാദിവസേന അസദ്ധമ്മവചനം വത്വാ. അസുണന്തിയാ പന ദൂതേന വാ പണ്ണേന വാ ആരോചിതേ അനാപത്തി. തത്ഥ ദ്വിന്നം മഗ്ഗാനം വസേന വണ്ണാവണ്ണേഹി, മേഥുനയാചനാദീഹി വാ ‘‘സിഖരണീസി, സമ്ഭിന്നാസി, ഉഭതോബ്യഞ്ജനകാസീ’’തി ഇമേസു തീസു അഞ്ഞതരേന അക്കോസവചനേന വാ ഓഭാസന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ, അധക്ഖകഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണാദിഭണനേ ഥുല്ലച്ചയം, തഥാ യക്ഖീപേതീപണ്ഡകാനം വച്ചമഗ്ഗപസ്സാവമഗ്ഗേ ആദിസ്സ വണ്ണാദിഭണനേ മേഥുനയാചനാദീസുപി. തേസം പന അധക്ഖകാദികേ ദുക്കടം, തഥാ മനുസ്സിത്ഥീനം ഉബ്ഭക്ഖകേ അധോജാണുമണ്ഡലേ കായപ്പടിബദ്ധേ ച.

    21.Tathāti itthisaññī. Suṇantinti viññattipathe ṭhatvā attano vacanaṃ suṇantiñca. Viññuñcāti duṭṭhullāduṭṭhullasallakkhaṇasamatthañca manussitthiṃ. Maggaṃ vāti vaccamaggapassāvamaggānaṃ vasena maggaṃ vā methunaṃ vā ārabbhāti sambandho. Duṭṭhullavācārāgenāti duṭṭhā ca sā asaddhammappaṭisaṃyuttatāya thūlā ca lāmakajanasādhāraṇatāyāti duṭṭhullā. Sāva puna vācā duṭṭhullavācā. Tassaṃ assādasampayutto rāgoti samāso, tena. Obhāsitvāti vaṇṇāvaṇṇayācanādivasena asaddhammavacanaṃ vatvā. Asuṇantiyā pana dūtena vā paṇṇena vā ārocite anāpatti. Tattha dvinnaṃ maggānaṃ vasena vaṇṇāvaṇṇehi, methunayācanādīhi vā ‘‘sikharaṇīsi, sambhinnāsi, ubhatobyañjanakāsī’’ti imesu tīsu aññatarena akkosavacanena vā obhāsantassa saṅghādiseso, adhakkhakaubbhajāṇumaṇḍalaṃ ādissa vaṇṇādibhaṇane thullaccayaṃ, tathā yakkhīpetīpaṇḍakānaṃ vaccamaggapassāvamagge ādissa vaṇṇādibhaṇane methunayācanādīsupi. Tesaṃ pana adhakkhakādike dukkaṭaṃ, tathā manussitthīnaṃ ubbhakkhake adhojāṇumaṇḍale kāyappaṭibaddhe ca.

    തതിയോ.

    Tatiyo.

    ൨൨. അത്തകാമുപട്ഠാനന്തി മേഥുനധമ്മസങ്ഖാതേന കാമേന ഉപട്ഠാനം കാമുപട്ഠാനം. അത്തനോ അത്ഥായ കാമുപട്ഠാനം അത്തകാമുപട്ഠാനം. അഥ വാ കാമീയതീതി കാമം, അത്തനോ കാമം അത്തകാമം, സയം മേഥുനരാഗവസേന പത്ഥിതന്തി അത്ഥോ. അത്തകാമഞ്ച തം ഉപട്ഠാനഞ്ചാതി അത്തകാമുപട്ഠാനം. തസ്സ വണ്ണോ ഗുണോ, തം. വത്വാതി ‘‘യദിദം കാമുപട്ഠാനം നാമ, ഏതദഗ്ഗം ഉപട്ഠാനാന’’ന്തി കാമുപട്ഠാനേ വണ്ണം അന്തമസോ ഹത്ഥമുദ്ദായപി ഇത്ഥീതി സഞ്ഞീ പകാസേത്വാതി അത്ഥോ. വാചാതി വാചായ യകാരലോപവസേന. മേഥുനയുത്തേനാതി മേഥുനയുത്തായ, ലിങ്ഗവിപല്ലാസവസേന തായ ‘‘അരഹസി ത്വം മയ്ഹം മേഥുനം ധമ്മം ദാതു’’ന്തിആദികായ മേഥുനധമ്മപ്പടിസംയുത്തായ വാചായ മേഥുനയാചനേ മേഥുനരാഗിനോതി സമ്ബന്ധോ. മേഥുനേരാഗോ, സോ അസ്സ അത്ഥീതി മേഥുനരാഗീ, തസ്സ. ഗരു ഹോതീതി ഗരുകാപത്തി ഹോതീതി അത്ഥോ. -കാരോ പദസന്ധികരോ. ഏത്ഥ പന പണ്ഡകേ പണ്ഡകസഞ്ഞിനോ ഥുല്ലച്ചയം, തസ്മിംയേവ ഇത്ഥിസഞ്ഞിനോ ദുക്കടം.

    22.Attakāmupaṭṭhānanti methunadhammasaṅkhātena kāmena upaṭṭhānaṃ kāmupaṭṭhānaṃ. Attano atthāya kāmupaṭṭhānaṃ attakāmupaṭṭhānaṃ. Atha vā kāmīyatīti kāmaṃ, attano kāmaṃ attakāmaṃ, sayaṃ methunarāgavasena patthitanti attho. Attakāmañca taṃ upaṭṭhānañcāti attakāmupaṭṭhānaṃ. Tassa vaṇṇo guṇo, taṃ. Vatvāti ‘‘yadidaṃ kāmupaṭṭhānaṃ nāma, etadaggaṃ upaṭṭhānāna’’nti kāmupaṭṭhāne vaṇṇaṃ antamaso hatthamuddāyapi itthīti saññī pakāsetvāti attho. Vācāti vācāya yakāralopavasena. Methunayuttenāti methunayuttāya, liṅgavipallāsavasena tāya ‘‘arahasi tvaṃ mayhaṃ methunaṃ dhammaṃ dātu’’ntiādikāya methunadhammappaṭisaṃyuttāya vācāya methunayācane methunarāginoti sambandho. Methunerāgo, so assa atthīti methunarāgī, tassa. Garu hotīti garukāpatti hotīti attho. Ma-kāro padasandhikaro. Ettha pana paṇḍake paṇḍakasaññino thullaccayaṃ, tasmiṃyeva itthisaññino dukkaṭaṃ.

    ചതുത്ഥോ.

    Catuttho.

    ൨൩. ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസസ്സ വാ സന്ദേസം പടിഗ്ഗഹേത്വാതി സമ്ബന്ധോ. ഇത്ഥിയാ വാതി ‘‘ദസ ഇത്ഥിയോ മാതുരക്ഖിതാ പിതുരക്ഖിതാ’’തിആദിനാ (പാരാ॰ ൩൦൩) ച ‘‘ദസ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ ഛന്ദവാസിനീ’’തിആദിനാ (പാരാ॰ ൩൦൩) ച വുത്തായ വീസതിവിധായ ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസസ്സ വാ തംസമ്ബന്ധവസേന തേസം മാതാദീനം വാ. സന്ദേസന്തി ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസേന വാ ഉഭിന്നം മാതാദീഹി വാ ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വാ പുരിസം വാ ഏവം ഭണാഹീ’’തി വുത്തം ജായമ്പതിഭാവസന്നിസ്സിതം സന്ദേസവചനം. പടിഗ്ഗഹേത്വാതി ‘‘സാധൂ’’തി കായേന വാ വാചായ വാ സമ്പടിച്ഛിത്വാ. വീമംസിത്വാതി യത്ഥ പേസിതോ, തേസം അധിപ്പായം ഉപപരിക്ഖിത്വാ വാ ഉപപരിക്ഖാപേത്വാ വാ. ഹരം പച്ചാതി ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛതു വാ, മാ വാ, യേഹി പേസിതോ, തേസം പച്ചാഹരന്തോ വാ ഹരാപേന്തോ വാ, ജായമ്പതിഭാവോ ഹോതു വാ, മാ വാ, അകാരണമേതം. ഇമായ തിവങ്ഗസമ്പത്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ ച, ദ്വീഹി അങ്ഗേഹി പണ്ഡകേ ച അങ്ഗത്തയേനാപി ഥുല്ലച്ചയം, ഏകേന ദുക്കടം. കേചി പന ‘‘ഹരം പച്ഛാ’’തി വിപാഠം പരികപ്പേത്വാ ‘‘പച്ഛാ ഹര’’ന്തി യോജേന്തി, തം ന സുന്ദരം പച്ചാതി ഉപസഗ്ഗത്താ. പദസ്സ ഉപരി അത്ഥേ സജ്ജേന്തോ പകാസേന്തോ ഗച്ഛതീതി ഹി ഉപസഗ്ഗോ നാമ, തസ്മാ ‘‘പതി ആ’’തി ഉപസഗ്ഗാനം ‘‘ഹര’’ന്തിമസ്സ പദസ്സ ഉപരി ഭവിതബ്ബന്തി.

    23. Itthiyā vā purisassa vā sandesaṃ paṭiggahetvāti sambandho. Itthiyā vāti ‘‘dasa itthiyo māturakkhitā piturakkhitā’’tiādinā (pārā. 303) ca ‘‘dasa bhariyāyo dhanakkītā chandavāsinī’’tiādinā (pārā. 303) ca vuttāya vīsatividhāya itthiyā vā purisassa vā taṃsambandhavasena tesaṃ mātādīnaṃ vā. Sandesanti itthiyā vā purisena vā ubhinnaṃ mātādīhi vā ‘‘ehi, bhante, itthannāmaṃ itthiṃ vā purisaṃ vā evaṃ bhaṇāhī’’ti vuttaṃ jāyampatibhāvasannissitaṃ sandesavacanaṃ. Paṭiggahetvāti ‘‘sādhū’’ti kāyena vā vācāya vā sampaṭicchitvā. Vīmaṃsitvāti yattha pesito, tesaṃ adhippāyaṃ upaparikkhitvā vā upaparikkhāpetvā vā. Haraṃ paccāti itthī vā puriso vā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchatu vā, mā vā, yehi pesito, tesaṃ paccāharanto vā harāpento vā, jāyampatibhāvo hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Imāya tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso ca, dvīhi aṅgehi paṇḍake ca aṅgattayenāpi thullaccayaṃ, ekena dukkaṭaṃ. Keci pana ‘‘haraṃ pacchā’’ti vipāṭhaṃ parikappetvā ‘‘pacchā hara’’nti yojenti, taṃ na sundaraṃ paccāti upasaggattā. Padassa upari atthe sajjento pakāsento gacchatīti hi upasaggo nāma, tasmā ‘‘pati ā’’ti upasaggānaṃ ‘‘hara’’ntimassa padassa upari bhavitabbanti.

    പഞ്ചമോ.

    Pañcamo.

    ൨൪. സംയാചിതപരിക്ഖാരന്തി സം അത്തനാ യാചിതോ വാസിആദികോ പരിക്ഖാരോ യസ്സാ, തം. അദേസിതവത്ഥുകന്തി ഉത്തിദുതിയകമ്മേന അദേസിതം വത്ഥു കുടികരണപ്പദേസോ യസ്സാതി വിഗ്ഗഹോ, തം. പമാണാതിക്കന്തന്തി ഇദാനി മജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ തിസ്സോ വിദത്ഥിയോ സുഗതവിദത്ഥി നാമ, തായ ‘‘ദീഘസോ ദ്വാദസ വിദത്ഥിയോ സുഗതസ്സ വിദത്ഥിയാ തിരിയം സത്തന്തരാ’’തി (പാരാ॰ ൩൪൮) ഏവം വുത്തപ്പമാണം ഏകതോഭാഗേനാപി അതിക്കന്താ പമാണാതിക്കന്താതി തം തിരിയം ചതുഹത്ഥസങ്ഖാതഹേട്ഠിമപ്പമാണേ സതി ദീഘതോ വുത്തപ്പമാണതോ കേസഗ്ഗമത്തമ്പി വഡ്ഢേതും ന വട്ടതി. തതോ ഊനകേ, ദീഘതോ ച വഡ്ഢിതേ അയം കുടിസങ്ഖം ന ഗച്ഛതീതി. ‘‘മയ്ഹം വാസാഗാരം ഏത’’ന്തി ഏവം അത്താ ഉദ്ദേസോ ഏതിസ്സാതി അത്തുദ്ദേസാ. കുടിന്തി ഉല്ലിത്താദികം കുടിം കത്വാതി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥ ഉല്ലിത്താ നാമ അന്തോ ഉദ്ധംമുഖം ലിത്താ. അവലിത്താ നാമ ബഹി അധോമുഖം ലിത്താ. ഉഭയഥാ ഉല്ലിത്താവലിത്താ. കത്വാതി അന്തോഭൂതകാരിതത്ഥവസേന കാരാപേത്വാ വാ.

    24.Saṃyācitaparikkhāranti saṃ attanā yācito vāsiādiko parikkhāro yassā, taṃ. Adesitavatthukanti uttidutiyakammena adesitaṃ vatthu kuṭikaraṇappadeso yassāti viggaho, taṃ. Pamāṇātikkantanti idāni majjhimassa purisassa tisso vidatthiyo sugatavidatthi nāma, tāya ‘‘dīghaso dvādasa vidatthiyo sugatassa vidatthiyā tiriyaṃ sattantarā’’ti (pārā. 348) evaṃ vuttappamāṇaṃ ekatobhāgenāpi atikkantā pamāṇātikkantāti taṃ tiriyaṃ catuhatthasaṅkhātaheṭṭhimappamāṇe sati dīghato vuttappamāṇato kesaggamattampi vaḍḍhetuṃ na vaṭṭati. Tato ūnake, dīghato ca vaḍḍhite ayaṃ kuṭisaṅkhaṃ na gacchatīti. ‘‘Mayhaṃ vāsāgāraṃ eta’’nti evaṃ attā uddeso etissāti attuddesā. Kuṭinti ullittādikaṃ kuṭiṃ katvāti sambandho. Tattha ullittā nāma anto uddhaṃmukhaṃ littā. Avalittā nāma bahi adhomukhaṃ littā. Ubhayathā ullittāvalittā. Katvāti antobhūtakāritatthavasena kārāpetvā vā.

    തത്ഥായം വത്ഥുദേസനക്കമോ – തേന കുടികാരകേന ഭിക്ഖുനാ കുടിവത്ഥും സോധേത്വാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പണാമേത്വാ പദഭാജനേ (പാരാ॰ ൩൪൯) വുത്തനയേന സങ്ഘം തിക്ഖത്തും യാചിത്വാ സബ്ബേ വാ സങ്ഘപരിയാപന്നാ, സങ്ഘേന വാ സമ്മതാ ദ്വേ തയോ ഭിക്ഖൂ തത്ഥ നേതബ്ബാ. തേഹി ച കിപില്ലികാദീഹി സോളസഹി ഉപദ്ദവേഹി വിരഹിതത്താ അനാരമ്ഭം അനുപദ്ദവം ദ്വീഹി ചതൂഹി വാ ബലിബദ്ദേഹി യുത്തേന സകടേന ഏകചക്കം നിബ്ബോദകപതനട്ഠാനേ ഏകം ബഹി കത്വാ ആവിഞ്ഛിതും സക്കുണേയ്യതായ ‘‘സപരിക്കമന’’ന്തി സല്ലക്ഖേത്വാ സചേപി സങ്ഘപ്പഹോനകാ ഹോന്തി, തത്ഥേവ, നോ ചേ, സങ്ഘമജ്ഝം ഗന്ത്വാ തേന ഭിക്ഖുനാ യാചിതേഹി പദഭാജനേ (പാരാ॰ ൫൦, ൫൧) വുത്തായ ഞത്തിദുതിയകമ്മവാചായ വത്ഥു ദേസേതബ്ബന്തി. അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം കുടിം കരിസ്സാമീതി സബ്ബപ്പയോഗേ ദുക്കടം, ഇദാനി ദ്വീഹി പിണ്ഡേഹി നിട്ഠാനം ഗമിസ്സതീതി പഠമപിണ്ഡദാനേ ഥുല്ലച്ചയം, ദുതിയദാനേന ലേപേ സങ്ഘടിതേ സചേ അദേസിതവത്ഥുകാ ഏവ വാ ഹോതി, പമാണാതിക്കന്താ ഏവ വാ, ഏകോ സങ്ഘാദിസേസോ, സാരമ്ഭഅപരിക്കമനതായ ദ്വേ ച ദുക്കടാനീതി സചേ ഉഭയവിപന്നാ, ദ്വേ ച സങ്ഘാദിസേസാ ദ്വേ ച ദുക്കടാനീതി സബ്ബം ഞേയ്യം.

    Tatthāyaṃ vatthudesanakkamo – tena kuṭikārakena bhikkhunā kuṭivatthuṃ sodhetvā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paṇāmetvā padabhājane (pārā. 349) vuttanayena saṅghaṃ tikkhattuṃ yācitvā sabbe vā saṅghapariyāpannā, saṅghena vā sammatā dve tayo bhikkhū tattha netabbā. Tehi ca kipillikādīhi soḷasahi upaddavehi virahitattā anārambhaṃ anupaddavaṃ dvīhi catūhi vā balibaddehi yuttena sakaṭena ekacakkaṃ nibbodakapatanaṭṭhāne ekaṃ bahi katvā āviñchituṃ sakkuṇeyyatāya ‘‘saparikkamana’’nti sallakkhetvā sacepi saṅghappahonakā honti, tattheva, no ce, saṅghamajjhaṃ gantvā tena bhikkhunā yācitehi padabhājane (pārā. 50, 51) vuttāya ñattidutiyakammavācāya vatthu desetabbanti. Adesitavatthukaṃ pamāṇātikkantaṃ kuṭiṃ karissāmīti sabbappayoge dukkaṭaṃ, idāni dvīhi piṇḍehi niṭṭhānaṃ gamissatīti paṭhamapiṇḍadāne thullaccayaṃ, dutiyadānena lepe saṅghaṭite sace adesitavatthukā eva vā hoti, pamāṇātikkantā eva vā, eko saṅghādiseso, sārambhaaparikkamanatāya dve ca dukkaṭānīti sace ubhayavipannā, dve ca saṅghādisesā dve ca dukkaṭānīti sabbaṃ ñeyyaṃ.

    ഛട്ഠോ.

    Chaṭṭho.

    ൨൫. മഹല്ലകന്തി സസ്സാമികഭാവേന സംയാചിതകുടിതോ മഹന്തഭാവേന, വത്ഥും ദേസാപേത്വാ പമാണാതിക്കമേനാപി കാതബ്ബഭാവേന ച മഹന്തതായ മഹത്തം ലാതി ആദദാതീതി മഹല്ലകോ. മഹത്തലക ഇതി ഠിതേ ത്തസ്സ ലോപോ ലസ്സ ച ദ്വിത്തം, തം. വസനം അത്ഥോ പയോജനം വസനത്ഥോ, തായ . ഏത്ഥ പന അദേസിതവത്ഥുഭാവേ ഏകോ സങ്ഘാദിസേസോ. സേസം അനന്തരസദിസമേവ. ഇധ ച തത്ഥ ച ലേണഗുഹാതിണകുടിപണ്ണച്ഛദനഗേഹേസു അഞ്ഞതരം കാരേന്തസ്സ ച കുടിമ്പി അഞ്ഞസ്സ വാസത്ഥായ വാസാഗാരം വാ ഠപേത്വാ ഉപോസഥാഗാരാദീസു അഞ്ഞതരത്ഥായ കരോന്തസ്സ ച അനാപത്തി.

    25.Mahallakanti sassāmikabhāvena saṃyācitakuṭito mahantabhāvena, vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkamenāpi kātabbabhāvena ca mahantatāya mahattaṃ lāti ādadātīti mahallako. Mahattalaka iti ṭhite ttassa lopo lassa ca dvittaṃ, taṃ. Vasanaṃ attho payojanaṃ vasanattho, tāya . Ettha pana adesitavatthubhāve eko saṅghādiseso. Sesaṃ anantarasadisameva. Idha ca tattha ca leṇaguhātiṇakuṭipaṇṇacchadanagehesu aññataraṃ kārentassa ca kuṭimpi aññassa vāsatthāya vāsāgāraṃ vā ṭhapetvā uposathāgārādīsu aññataratthāya karontassa ca anāpatti.

    സത്തമോ.

    Sattamo.

    ൨൬. അമൂലകേന അന്തിമേന വത്ഥുനാതി സമ്ബന്ധോ. അമൂലകേനാതി ദസ്സനസങ്ഖാതസ്സ, സവനസങ്ഖാതസ്സ, ദിട്ഠസുതമുതവസേന പവത്തപരിസങ്കാസങ്ഖാതസ്സ ച മൂലസ്സ അഭാവേന നത്ഥി മൂലമേതസ്സാതി അമൂലകം, തേന. തം പന സോ ആപന്നോ വാ ഹോതു, നോ വാ, ഏതം ഇധ അപ്പമാണം. തത്ഥ ഭിക്ഖുഞ്ച മാതുഗാമഞ്ച തഥാരൂപേ ഠാനേ ദിസ്വാ പരിസങ്കതി, അയം ദിട്ഠപരിസങ്കാ. അന്ധകാരേ വാ പടിച്ഛന്നേ വാ ഭിക്ഖുസ്സ ച മാതുഗാമസ്സ ച വചനം സുത്വാ അഞ്ഞസ്സ അത്ഥിഭാവം അജാനന്തോ പരിസങ്കതി, അയം സുതപരിസങ്കാ. ധുത്താനം ഇത്ഥീഹി സദ്ധിം പച്ചന്തവിഹാരേസു പുപ്ഫഗന്ധസുരാദീഹി അനുഭവിത്വാ ഗതട്ഠാനം ദിസ്വാ ‘‘കേന നു ഖോ ഇദം കത’’ന്തി വീമംസന്തോ തത്ഥ കേനചി ഭിക്ഖുനാ ഗന്ധാദീഹി പൂജാ കതാ ഹോതി, ഭേസജ്ജത്ഥായ അരിട്ഠം വാ പീതം, സോ തസ്സ ഗന്ധം ഘായിത്വാ ‘‘അയം സോ ഭവിസ്സതീ’’തി പരിസങ്കതി. അയം മുതപരിസങ്കാ നാമ. അന്തിമേന ചാതി തതോ പരം വജ്ജാഭാവേന അന്തേ ഭവത്താ അന്തിമേനേവ. വത്ഥുനാതി ഭിക്ഖുനോ അനുരൂപേസു ഏകൂനവീസതിയാ പാരാജികേസു ധമ്മേസു അഞ്ഞതരേന പാരാജികേന ധമ്മേന. -കാരോ പനേത്ഥ അവധാരണേ, തേന സങ്ഘാദിസേസാദിം നിവത്തേതി. അഥ വാ -കാരോ അട്ഠാനപ്പയുത്തോ.

    26. Amūlakena antimena vatthunāti sambandho. Amūlakenāti dassanasaṅkhātassa, savanasaṅkhātassa, diṭṭhasutamutavasena pavattaparisaṅkāsaṅkhātassa ca mūlassa abhāvena natthi mūlametassāti amūlakaṃ, tena. Taṃ pana so āpanno vā hotu, no vā, etaṃ idha appamāṇaṃ. Tattha bhikkhuñca mātugāmañca tathārūpe ṭhāne disvā parisaṅkati, ayaṃ diṭṭhaparisaṅkā. Andhakāre vā paṭicchanne vā bhikkhussa ca mātugāmassa ca vacanaṃ sutvā aññassa atthibhāvaṃ ajānanto parisaṅkati, ayaṃ sutaparisaṅkā. Dhuttānaṃ itthīhi saddhiṃ paccantavihāresu pupphagandhasurādīhi anubhavitvā gataṭṭhānaṃ disvā ‘‘kena nu kho idaṃ kata’’nti vīmaṃsanto tattha kenaci bhikkhunā gandhādīhi pūjā katā hoti, bhesajjatthāya ariṭṭhaṃ vā pītaṃ, so tassa gandhaṃ ghāyitvā ‘‘ayaṃ so bhavissatī’’ti parisaṅkati. Ayaṃ mutaparisaṅkā nāma. Antimena cāti tato paraṃ vajjābhāvena ante bhavattā antimeneva. Vatthunāti bhikkhuno anurūpesu ekūnavīsatiyā pārājikesu dhammesu aññatarena pārājikena dhammena. Ca-kāro panettha avadhāraṇe, tena saṅghādisesādiṃ nivatteti. Atha vā ca-kāro aṭṭhānappayutto.

    ചോദേന്തോ വാ ചോദാപേന്തോവാചാതി യോജേതബ്ബോ. ചാവേതുന്തി ബ്രഹ്മചരിയാ ചാവനത്ഥായ. ഏതേന ഏകം ചാവനാധിപ്പായം ഗഹേത്വാ അവസേസേ അക്കോസാധിപ്പായവുട്ഠാപനാധിപ്പായാദികേ സത്താധിപ്പായേ പടിക്ഖിപതി. സുണമാനന്തി ഇദം ‘‘ചോദേന്തോ’’തിആദീനം കമ്മപദം, ഇമിനാ പരമ്മുഖാ ചോദനം പടിക്ഖിപതി. പരമ്മുഖാ പന സത്തഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി വദന്തസ്സ ദുക്കടം. ചോദേന്തോതി ‘‘വത്ഥുസന്ദസ്സനാ ആപത്തിസന്ദസ്സനാ സംവാസപ്പടിക്ഖേപോ സാമീചിപ്പടിക്ഖേപോ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൮൫-൩൮൬) സങ്ഖേപതോ വുത്താനം ചതുന്നം ചോദനാനം വസേന സയം ചോദേന്തോ വാ. ചോദാപേന്തോ വാതി പരേന യേന കേനചി ചോദാപേന്തോ വാ. തസ്മാ യോ ഭിക്ഖുസ്സ സമീപേ ഠത്വാ ‘‘ത്വം മേഥുനം ധമ്മം സേവി, അസ്സമണോസീ’’തിആദിനാ വത്ഥുസന്ദസ്സനവസേന വാ ‘‘ത്വം മേഥുനധമ്മാപത്തിം ആപന്നോസീ’’തിആദിനാ ആപത്തിസന്ദസ്സനവസേന വാ ‘‘അസ്സമണോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ, അസ്സമണോസീ’’തിആദിനാ സംവാസപ്പടിക്ഖേപവസേന വാ അഭിവാദനാദിസംവാസേ പടിക്ഖിത്തേ അസ്സമണോതി കസ്മാതി പുട്ഠസ്സ ‘‘അസ്സമണോസീ’’തിആദിവചനേഹി സാമീചിപ്പടിക്ഖേപവസേന വാ അന്തമസോ ഹത്ഥമുദ്ദായ ഏവ വാപി ഏതമത്ഥം ദീപയതോ ‘‘കരോതു മേ ആയസ്മാ ഓകാസം, അഹം തം വത്തുകാമോ’’തി ഏവം ഓകാസേ അകാരിതേ വാചായ സങ്ഘാദിസേസോ ചേവ ദുക്കടഞ്ച, ഓകാസം കാരേത്വാ ചോദേന്തസ്സ പന സങ്ഘാദിസേസോവ ദട്ഠബ്ബോ.

    Codento vā codāpentovācāti yojetabbo. Cāvetunti brahmacariyā cāvanatthāya. Etena ekaṃ cāvanādhippāyaṃ gahetvā avasese akkosādhippāyavuṭṭhāpanādhippāyādike sattādhippāye paṭikkhipati. Suṇamānanti idaṃ ‘‘codento’’tiādīnaṃ kammapadaṃ, iminā parammukhā codanaṃ paṭikkhipati. Parammukhā pana sattahi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭaṃ. Codentoti ‘‘vatthusandassanā āpattisandassanā saṃvāsappaṭikkhepo sāmīcippaṭikkhepo’’ti (pārā. aṭṭha. 2.385-386) saṅkhepato vuttānaṃ catunnaṃ codanānaṃ vasena sayaṃ codento vā. Codāpento vāti parena yena kenaci codāpento vā. Tasmā yo bhikkhussa samīpe ṭhatvā ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ sevi, assamaṇosī’’tiādinā vatthusandassanavasena vā ‘‘tvaṃ methunadhammāpattiṃ āpannosī’’tiādinā āpattisandassanavasena vā ‘‘assamaṇosi, natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā, assamaṇosī’’tiādinā saṃvāsappaṭikkhepavasena vā abhivādanādisaṃvāse paṭikkhitte assamaṇoti kasmāti puṭṭhassa ‘‘assamaṇosī’’tiādivacanehi sāmīcippaṭikkhepavasena vā antamaso hatthamuddāya eva vāpi etamatthaṃ dīpayato ‘‘karotu me āyasmā okāsaṃ, ahaṃ taṃ vattukāmo’’ti evaṃ okāse akārite vācāya saṅghādiseso ceva dukkaṭañca, okāsaṃ kāretvā codentassa pana saṅghādisesova daṭṭhabbo.

    അട്ഠമോ.

    Aṭṭhamo.

    ൨൭. അഞ്ഞസ്സാതി ഖത്തിയാദിജാതികസ്സ പരസ്സ. കിരിയന്തി മേഥുനവീതിക്കമസങ്ഖാതം കിരിയം. തേനാതി അഞ്ഞസ്സ വീതിക്കമസങ്ഖാതസ്സ മേഥുനവീതിക്കമസന്ദസ്സനേന കരണഭൂതേന. ലേസേനാതി യസ്സ ജാതിആദയോ തതോ അഞ്ഞമ്പി വത്ഥും ലിസ്സതി ഉദ്ദിട്ഠേ വിത്ഥാരം സിലിസ്സതി വോഹാരമത്തേനേവാതി ജാതിആദയോവ ‘‘ലേസാ’’തി വുച്ചന്തി, തേന ജാതിലേസനാമലേസാദിനാ ലേസേന. അഞ്ഞന്തി യോ വീതിക്കമന്തോ ദിട്ഠോ, തതോ അപരമ്പി ഭിക്ഖും ചാവേതും അന്തിമേന വത്ഥുനാ ചോദയന്തി സമ്ബന്ധോ. കഥം? കോചി ഖത്തിയജാതിയോ വീതിക്കമന്തോ ദിട്ഠോ, തതോ അഞ്ഞം അത്തനോ വേരിം ഖത്തിയജാതികം ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ തം ഖത്തിയം ജാതിലേസം ഗഹേത്വാ ‘‘ഖത്തിയോ മയാ ദിട്ഠോ വീതിക്കമന്തോ, ത്വം ഖത്തിയോ പാരാജികം ധമ്മം ആപന്നോസീ’’തി ചോദേതി ചോദാപേതി വാ. ഏവം നാമലേസാദയോപി വേദിതബ്ബാ. സേസാ വിനിച്ഛയകഥാ അട്ഠമേ വുത്തസദിസായേവ.

    27.Aññassāti khattiyādijātikassa parassa. Kiriyanti methunavītikkamasaṅkhātaṃ kiriyaṃ. Tenāti aññassa vītikkamasaṅkhātassa methunavītikkamasandassanena karaṇabhūtena. Lesenāti yassa jātiādayo tato aññampi vatthuṃ lissati uddiṭṭhe vitthāraṃ silissati vohāramattenevāti jātiādayova ‘‘lesā’’ti vuccanti, tena jātilesanāmalesādinā lesena. Aññanti yo vītikkamanto diṭṭho, tato aparampi bhikkhuṃ cāvetuṃ antimena vatthunā codayanti sambandho. Kathaṃ? Koci khattiyajātiyo vītikkamanto diṭṭho, tato aññaṃ attano veriṃ khattiyajātikaṃ bhikkhuṃ passitvā taṃ khattiyaṃ jātilesaṃ gahetvā ‘‘khattiyo mayā diṭṭho vītikkamanto, tvaṃ khattiyo pārājikaṃ dhammaṃ āpannosī’’ti codeti codāpeti vā. Evaṃ nāmalesādayopi veditabbā. Sesā vinicchayakathā aṭṭhame vuttasadisāyeva.

    നവമോ.

    Navamo.

    ൨൮. ഏത്താവതാ ‘‘ഗരുകാ നവാ’’തി ഉദ്ദിട്ഠേ വിത്ഥാരതോ ദസ്സേത്വാ ഇദാനി തേസു ആപന്നേസു പടിപജ്ജിതബ്ബാകാരം ദസ്സേതും ‘‘ഛാദേതി ജാനമാപന്ന’’ന്തിആദി വുത്തം. തത്ഥ യോ ഭിക്ഖു അത്തനാ ആപന്നം സങ്ഘാദിസേസാപത്തിം ആപത്തിവസേന വാ വത്ഥുവസേന വാ ജാനം ജാനന്തോ യാവതാ യത്തകാനി അഹാനി ഛാദേതി പടിച്ഛാദേതി, താവതാ തത്തകാനി അഹാനി തസ്സ പരിവാസോ ഹോതീതി ഏവം പദസന്ധിവസേന അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. തത്ഥ പടിച്ഛന്നപരിവാസോ സുദ്ധന്തപരിവാസോ സമോധാനപരിവാസോതി തിവിധോ പരിവാസോ. തേസം പന അതിസങ്ഖേപനയേന മുഖമത്തേപി ദസ്സിതേ വിത്ഥാരവിനിച്ഛയപവേസോപായസമ്ഭവോ സിയാതി മുഖമത്തം ദസ്സയിസ്സാമ.

    28. Ettāvatā ‘‘garukā navā’’ti uddiṭṭhe vitthārato dassetvā idāni tesu āpannesu paṭipajjitabbākāraṃ dassetuṃ ‘‘chādeti jānamāpanna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha yo bhikkhu attanā āpannaṃ saṅghādisesāpattiṃ āpattivasena vā vatthuvasena vā jānaṃ jānanto yāvatā yattakāni ahāni chādeti paṭicchādeti, tāvatā tattakāni ahāni tassa parivāso hotīti evaṃ padasandhivasena attho veditabbo. Tattha paṭicchannaparivāso suddhantaparivāso samodhānaparivāsoti tividho parivāso. Tesaṃ pana atisaṅkhepanayena mukhamattepi dassite vitthāravinicchayapavesopāyasambhavo siyāti mukhamattaṃ dassayissāma.

    തത്ഥ പടിച്ഛന്നപരിവാസോ നാമ യഥാപടിച്ഛന്നായ ആപത്തിയാ ദാതബ്ബോ, തസ്മാ പടിച്ഛന്നദിവസേ ച ആപത്തിയോ ച സല്ലക്ഖേത്വാ സചേ ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നാ ഹോതി, ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ ആപത്തിയോ ആപജ്ജിം ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നായോ’’തിആദിനാ ഖന്ധകേ (ചൂളവ॰ ൯൮-൯൯) ആഗതനയേന യാചാപേത്വാ ‘‘സുണാതു മേ ഭന്തേ സങ്ഘോ, അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സമ്ബഹുലാ ആപത്തിയോ ആപജ്ജി ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നായോ’’തിആദിനാ ഖന്ധകേ ആഗതനയേനേവ കമ്മവാചം വത്വാ പരിവാസോ ദാതബ്ബോ. ഏകം ആപജ്ജിത്വാ ‘‘സമ്ബഹുലാ’’തി വിനയകമ്മം കരോന്തസ്സാപി വുട്ഠാതീതി ‘‘സമ്ബഹുലാ’’തി വുത്തം. നാനാവത്ഥുകാസുപി ഏസേവ നയോ. അഥ ദ്വീഹാദിപ്പടിച്ഛന്നാ ഹോന്തി, പക്ഖഅതിരേകപക്ഖമാസഅതിരേകമാസസംവച്ഛരഅതിരേകസംവച്ഛരപ്പടിച്ഛന്നാ വാ, ‘‘ദ്വീഹപ്പടിച്ഛന്നായോ വാ’’തിആദിനാ വത്വാ യോ യോ ആപന്നോ ഹോതി, തസ്സ തസ്സ നാമഞ്ച ഗഹേത്വാ യോജനാ കാതബ്ബാ.

    Tattha paṭicchannaparivāso nāma yathāpaṭicchannāya āpattiyā dātabbo, tasmā paṭicchannadivase ca āpattiyo ca sallakkhetvā sace ekāhappaṭicchannā hoti, ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā āpattiyo āpajjiṃ ekāhappaṭicchannāyo’’tiādinā khandhake (cūḷava. 98-99) āgatanayena yācāpetvā ‘‘suṇātu me bhante saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu sambahulā āpattiyo āpajji ekāhappaṭicchannāyo’’tiādinā khandhake āgatanayeneva kammavācaṃ vatvā parivāso dātabbo. Ekaṃ āpajjitvā ‘‘sambahulā’’ti vinayakammaṃ karontassāpi vuṭṭhātīti ‘‘sambahulā’’ti vuttaṃ. Nānāvatthukāsupi eseva nayo. Atha dvīhādippaṭicchannā honti, pakkhaatirekapakkhamāsaatirekamāsasaṃvaccharaatirekasaṃvaccharappaṭicchannā vā, ‘‘dvīhappaṭicchannāyo vā’’tiādinā vatvā yo yo āpanno hoti, tassa tassa nāmañca gahetvā yojanā kātabbā.

    കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ച സചേ അപ്പഭിക്ഖുകോ ആവാസോ ഹോതി, സക്കാ രത്തിച്ഛേദം അനാപജ്ജന്തേന വസിതും, തത്ഥേവ ‘‘പരിവാസം സമാദിയാമി, വത്തം സമാദിയാമീ’തി വത്തം സമാദായ തത്ഥേവ സങ്ഘസ്സ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ സങ്ഘാദിസേസാ ആപത്തിയോ ആപജ്ജിം ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നായോ’’തിആദിനാ ആരോചേത്വാ പുന ആഗതാഗതാനം ഭിക്ഖൂനം ആരോചേന്തേന പകതത്തേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ഏകച്ഛന്നേ സഹവാസോ, തേന ച വിനാവാസോ, ആഗന്തുകാദീനം ഉപചാരഗതാനം അനാരോചനാതി ഏതേസു ഏകേനാപി രത്തിച്ഛേദഞ്ച വത്തഭേദഞ്ച അകത്വാ പരിവത്ഥബ്ബം.

    Kammavācāpariyosāne ca sace appabhikkhuko āvāso hoti, sakkā ratticchedaṃ anāpajjantena vasituṃ, tattheva ‘‘parivāsaṃ samādiyāmi, vattaṃ samādiyāmī’ti vattaṃ samādāya tattheva saṅghassa ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekāhappaṭicchannāyo’’tiādinā ārocetvā puna āgatāgatānaṃ bhikkhūnaṃ ārocentena pakatattena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne sahavāso, tena ca vināvāso, āgantukādīnaṃ upacāragatānaṃ anārocanāti etesu ekenāpi ratticchedañca vattabhedañca akatvā parivatthabbaṃ.

    സചേ ന സക്കാ ഹോതി പരിവാസം സോധേതും, നിക്ഖിത്തവത്തേന വസിതുകാമോ ഹോതി, തത്ഥേവ സങ്ഘമജ്ഝേ വാ ഏകസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ വാ സന്തികേ ‘‘പരിവാസം നിക്ഖിപാമി, വത്തം നിക്ഖിപാമീ’’തി പരിവാസോ നിക്ഖിപിതബ്ബോ. നിക്ഖിത്തകാലതോ പട്ഠായ പകതത്തട്ഠാനേ തിട്ഠതി. അഥാനേന പച്ചൂസസമയേ ഏകേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം പരിക്ഖിത്തസ്സ വിഹാരസ്സ പരിക്ഖേപതോ, അപരിക്ഖിത്തസ്സ പരിക്ഖേപാരഹട്ഠാനതോ ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമിത്വാ മഹാമഗ്ഗതോ ഓക്കമ്മ പടിച്ഛന്നട്ഠാനേ നിസീദിത്വാ അന്തോഅരുണേയേവ വത്തം സമാദിയിത്വാ ആരോചേതബ്ബം. സചേ ബഹി ഠിതാനമ്പി സദ്ദം സുണാതി, പസ്സതി വാ, ദൂരം ഗന്ത്വാപി ആരോചേതബ്ബം, അനാരോചേന്തേ രത്തിച്ഛേദോ ചേവ വത്തഭേദദുക്കടഞ്ച. സചേ അജാനന്തസ്സേവ ഉപചാരസീമം പവിസിത്വാ ഗച്ഛന്തി, രത്തിച്ഛേദോവ ഹോതി, ന വത്തഭേദോ. അരുണേ ഉട്ഠിതേ തസ്സ സന്തികേ വത്തം നിക്ഖിപിത്വാ വിഹാരം ഗന്തബ്ബം. ഏവം യാവ രത്തിയോ പൂരേന്തി, താവ പരിവത്ഥബ്ബം. അയം താവ പടിച്ഛന്നപരിവാസോ.

    Sace na sakkā hoti parivāsaṃ sodhetuṃ, nikkhittavattena vasitukāmo hoti, tattheva saṅghamajjhe vā ekassa puggalassa vā santike ‘‘parivāsaṃ nikkhipāmi, vattaṃ nikkhipāmī’’ti parivāso nikkhipitabbo. Nikkhittakālato paṭṭhāya pakatattaṭṭhāne tiṭṭhati. Athānena paccūsasamaye ekena bhikkhunā saddhiṃ parikkhittassa vihārassa parikkhepato, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā mahāmaggato okkamma paṭicchannaṭṭhāne nisīditvā antoaruṇeyeva vattaṃ samādiyitvā ārocetabbaṃ. Sace bahi ṭhitānampi saddaṃ suṇāti, passati vā, dūraṃ gantvāpi ārocetabbaṃ, anārocente ratticchedo ceva vattabhedadukkaṭañca. Sace ajānantasseva upacārasīmaṃ pavisitvā gacchanti, ratticchedova hoti, na vattabhedo. Aruṇe uṭṭhite tassa santike vattaṃ nikkhipitvā vihāraṃ gantabbaṃ. Evaṃ yāva rattiyo pūrenti, tāva parivatthabbaṃ. Ayaṃ tāva paṭicchannaparivāso.

    സുദ്ധന്തോ ദുവിധോ ചൂളസുദ്ധന്തോ മഹാസുദ്ധന്തോതി. തത്ഥ യോ ‘‘ഉപസമ്പദതോ പട്ഠായ യത്തകം നാമ കാലം അഹം സുദ്ധോ’’തി ജാനാതി, തത്തകം അപനേത്വാ തതോ അവസേസേ രത്തിപരിച്ഛേദേ ഏകതോ കത്വാ ദാതബ്ബപരിവാസോ ചൂളസുദ്ധന്തോ. യോ പന സബ്ബസോ രത്തിപരിയന്തം ന ജാനാതി നസ്സരതി, തത്ഥ ച വേമതികോ, തസ്സ ദാതബ്ബോ മഹാസുദ്ധന്തോ. ആപത്തിപരിയന്തം ജാനാതു വാ, മാ വാ, അകാരണമേതം.

    Suddhanto duvidho cūḷasuddhanto mahāsuddhantoti. Tattha yo ‘‘upasampadato paṭṭhāya yattakaṃ nāma kālaṃ ahaṃ suddho’’ti jānāti, tattakaṃ apanetvā tato avasese rattiparicchede ekato katvā dātabbaparivāso cūḷasuddhanto. Yo pana sabbaso rattipariyantaṃ na jānāti nassarati, tattha ca vematiko, tassa dātabbo mahāsuddhanto. Āpattipariyantaṃ jānātu vā, mā vā, akāraṇametaṃ.

    സമോധാനപരിവാസോ നാമ തിവിധോ ഓധാനസമോധാനോ അഗ്ഘസമോധാനോ മിസ്സകസമോധാനോതി. തത്ഥ യോ നിട്ഠിതപരിവാസോപി വാ നിട്ഠിതമാനത്തോപി വാ അനിക്ഖിത്തവത്തോ അഞ്ഞം ആപത്തിം ആപജ്ജിത്വാ പുരിമാപത്തിയാ സമാ വാ ഊനതരാ വാ രത്തിയോ പടിച്ഛാദേതി, തസ്സ മൂലായ പടികസ്സനേന തേ പരിവുത്ഥദിവസേ ച മാനത്തചിണ്ണദിവസേ ച ഓധുനിത്വാ മക്ഖേത്വാ പുരിമായ ആപത്തിയാ മൂലദിവസപരിച്ഛേദേ പച്ഛാ ആപന്നം ആപത്തിം സമോദഹിത്വാ പുന ആദിതോ പട്ഠായ ദാതബ്ബപരിവാസോ ഓധാനസമോധാനോ നാമ. സചേ കസ്സചി ഏകാപത്തി ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നാ, ദ്വീഹപ്പടിച്ഛന്നാ, ഏവം യാവ ദസാഹപ്പടിച്ഛന്നാ, താസം അഗ്ഘേന സമോധായ താസം ദസാഹപ്പടിച്ഛന്നവസേന അവസേസാനം ഏകാഹപ്പടിച്ഛന്നാദീനമ്പി ദാതബ്ബപരിവാസോ അഗ്ഘസമോധാനോ നാമ. യോ പന നാനാവത്ഥുകാ ആപത്തിയോ ഏകതോ കത്വാ ദാതബ്ബപരിവാസോ മിസ്സകസമോധാനോ നാമ. ദാനവിധി പന സബ്ബത്ഥ ഖന്ധകേ (ചൂളവ॰ ൧൩൪ ആദയോ) ആഗതനയേനേവ വേദിതബ്ബോ.

    Samodhānaparivāso nāma tividho odhānasamodhāno agghasamodhāno missakasamodhānoti. Tattha yo niṭṭhitaparivāsopi vā niṭṭhitamānattopi vā anikkhittavatto aññaṃ āpattiṃ āpajjitvā purimāpattiyā samā vā ūnatarā vā rattiyo paṭicchādeti, tassa mūlāya paṭikassanena te parivutthadivase ca mānattaciṇṇadivase ca odhunitvā makkhetvā purimāya āpattiyā mūladivasaparicchede pacchā āpannaṃ āpattiṃ samodahitvā puna ādito paṭṭhāya dātabbaparivāso odhānasamodhāno nāma. Sace kassaci ekāpatti ekāhappaṭicchannā, dvīhappaṭicchannā, evaṃ yāva dasāhappaṭicchannā, tāsaṃ agghena samodhāya tāsaṃ dasāhappaṭicchannavasena avasesānaṃ ekāhappaṭicchannādīnampi dātabbaparivāso agghasamodhāno nāma. Yo pana nānāvatthukā āpattiyo ekato katvā dātabbaparivāso missakasamodhāno nāma. Dānavidhi pana sabbattha khandhake (cūḷava. 134 ādayo) āgatanayeneva veditabbo.

    ഏവം പരിവുത്ഥപരിവാസോ ഭിക്ഖു മാനത്തം ഭിക്ഖൂനം മാനനഭാവം ഛ രത്തിയോ അഖണ്ഡം കത്വാ ചരേയ്യ കരേയ്യ, സമ്പാദേയ്യാതി വുത്തം ഹോതി. തത്ഥ സങ്ഘേന ഗണേന പുഗ്ഗലേന കതം തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘമജ്ഝേ വത്തം സമാദാപേത്വാ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ ആപത്തിയോ ആപജ്ജി’’ന്തിആദിനാ ഖന്ധകേ വുത്തനയേന യാചാപേത്വാ തത്ഥേവ വുത്തനയേന മാനത്തദാനാദയോപി വേദിതബ്ബാ. ഇമിനാപി വത്തം നിക്ഖിപിതുകാമേന ചേ വത്തം നിക്ഖിപിത്വാ ചതൂഹി പഞ്ചഹി സദ്ധിം പരിവാസേ വുത്തപ്പകാരം പദേസം ഗന്ത്വാ പുരിമനയേനേവ ഹേട്ഠാ വുത്തം സഹവാസാദിം അന്തമസോ ചതൂഹി ഊനത്താ ഊനേ ഗണേ ചരണദോസഞ്ച വജ്ജേത്വാ പടിപജ്ജിതബ്ബം. അപ്പടിച്ഛന്നാപത്തികസ്സ പന പരിവാസം അദത്വാ മാനത്തമേവ ദാതബ്ബം. ഏവം ചിണ്ണം കതം പരിനിട്ഠാപിതം മാനത്തം യേന , തം ഭിക്ഖും. വീസതി സങ്ഘോ ഗണോ അസ്സാതി വീസതീഗണോ ദീഘം കത്വാ, സോ സങ്ഘോ അബ്ഭേയ്യ സമ്പടിച്ഛേയ്യ, അബ്ഭാനകമ്മവസേന ഓസാരേയ്യാതി വുത്തം ഹോതി, അവ്ഹേയ്യാതി വാ അത്ഥോ. ഏത്ഥാപി സമാദാനആരോചനയാചനാനി, കമ്മവാചാ ച ഖന്ധകേ വുത്തനയേന വേദിതബ്ബാ.

    Evaṃ parivutthaparivāso bhikkhu mānattaṃ bhikkhūnaṃ mānanabhāvaṃ cha rattiyo akhaṇḍaṃ katvā careyya kareyya, sampādeyyāti vuttaṃ hoti. Tattha saṅghena gaṇena puggalena kataṃ tena bhikkhunā saṅghamajjhe vattaṃ samādāpetvā ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā āpattiyo āpajji’’ntiādinā khandhake vuttanayena yācāpetvā tattheva vuttanayena mānattadānādayopi veditabbā. Imināpi vattaṃ nikkhipitukāmena ce vattaṃ nikkhipitvā catūhi pañcahi saddhiṃ parivāse vuttappakāraṃ padesaṃ gantvā purimanayeneva heṭṭhā vuttaṃ sahavāsādiṃ antamaso catūhi ūnattā ūne gaṇe caraṇadosañca vajjetvā paṭipajjitabbaṃ. Appaṭicchannāpattikassa pana parivāsaṃ adatvā mānattameva dātabbaṃ. Evaṃ ciṇṇaṃ kataṃ pariniṭṭhāpitaṃ mānattaṃ yena , taṃ bhikkhuṃ. Vīsati saṅgho gaṇo assāti vīsatīgaṇo dīghaṃ katvā, so saṅgho abbheyya sampaṭiccheyya, abbhānakammavasena osāreyyāti vuttaṃ hoti, avheyyāti vā attho. Etthāpi samādānaārocanayācanāni, kammavācā ca khandhake vuttanayena veditabbā.

    ൨൯. ഏവം തേസു പടിപജ്ജിതബ്ബാകാരം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി ഛാദനസ്സ അങ്ഗാനി ദസ്സേതും ‘‘ആപത്തീ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ ന ഉക്ഖിത്തോ അനുക്ഖിത്തോ, നത്ഥി അന്തരായോ അസ്സാതി അനന്തരായോ. സകത്ഥേ ത്തപച്ചയവസേന വാ, പഹുനോ ഭാവോ പഹുത്തം, തം അസ്സത്ഥീതി സദ്ധാദിവസേന വാ പഹുത്തോ. അനുക്ഖിത്തോ ച അനന്തരായോ ച പഹുത്തോ ചാതി ദ്വന്ദോ, തേസം ഭാവോ അനുക്ഖിത്താദിഗുണോ അനുക്ഖിത്ത…പേ॰… പഹുത്തതാ. ആപത്തി ച അനുക്ഖിത്ത…പേ॰… പഹുത്തതാ ച ആപത്തി…പേ॰… പഹുത്തതായോ. മ-കാരോ പദസന്ധിജോ. തഥാ തേന പകാരേന ആപത്തിആദീസു ചതൂസു ആപത്താദിപകാരേന സഞ്ഞീ തഥസഞ്ഞീ രസ്സവസേന. തസ്സ ഭാവോ തഥസഞ്ഞിതാ, യഥാവുത്തആപത്താദിസഞ്ഞിതാതി വുത്തം ഹോതി. -കാരോ വുത്തസമുച്ചയത്ഥോ. കമനം പത്ഥനം കാമോ, ഛാദേതും കാമോ ഛാദേതുകാമോ. ഇതി യഥാവുത്താ നവ, അഥ ഛാദനാ ചാതി ഏവം ദസ ച താനി അങ്ഗാനി ചാതി, തേഹി. അരുണുഗ്ഗമമ്ഹി അരുണസങ്ഖാതസ്സ പഠമബാലസൂരിയരംസിനോ ഉഗ്ഗമനേ സതി ഛന്നാ ഹോതി, ആപത്തീതി സേസോ.

    29. Evaṃ tesu paṭipajjitabbākāraṃ dassetvā idāni chādanassa aṅgāni dassetuṃ ‘‘āpattī’’tiādimāha. Tattha na ukkhitto anukkhitto, natthi antarāyo assāti anantarāyo. Sakatthe ttapaccayavasena vā, pahuno bhāvo pahuttaṃ, taṃ assatthīti saddhādivasena vā pahutto. Anukkhitto ca anantarāyo ca pahutto cāti dvando, tesaṃ bhāvo anukkhittādiguṇo anukkhitta…pe… pahuttatā. Āpatti ca anukkhitta…pe… pahuttatā ca āpatti…pe… pahuttatāyo. Ma-kāro padasandhijo. Tathā tena pakārena āpattiādīsu catūsu āpattādipakārena saññī tathasaññī rassavasena. Tassa bhāvo tathasaññitā, yathāvuttaāpattādisaññitāti vuttaṃ hoti. Ca-kāro vuttasamuccayattho. Kamanaṃ patthanaṃ kāmo, chādetuṃ kāmo chādetukāmo. Iti yathāvuttā nava, atha chādanā cāti evaṃ dasa ca tāni aṅgāni cāti, tehi. Aruṇuggamamhi aruṇasaṅkhātassa paṭhamabālasūriyaraṃsino uggamane sati channā hoti, āpattīti seso.

    തത്ഥായമധിപ്പായോ – യോ ഭിക്ഖു രാജചോരഅഗ്ഗിഉദകമനുസ്സഅമനുസ്സവാളസരീസപജീവിതബ്രഹ്മചരിയന്തരായാനം ദസന്നമേകസ്സാപി നത്ഥിതായ അനന്തരായികോ സമാനോ അനന്തരായികസഞ്ഞീ ഹുത്വാ ഭിക്ഖുനോ സന്തികം ഗന്തുഞ്ചേവ ആരോചേതുഞ്ച സക്കുണേയ്യതായ പഹു സമാനോ പഹുസഞ്ഞീ ഹുത്വാ തിവിധഉക്ഖേപനീയകമ്മാകരണേന അനുക്ഖിത്തോ സമാനോ അനുക്ഖിത്തസഞ്ഞീ ഹുത്വാ ഗരുകാപത്തീതി സഞ്ഞീ ഗരുകംയേവ ആപത്തിം ഛാദേതുകാമോ ഹുത്വാ ഛാദേതി, തസ്സായം ആപത്തി ച ഛന്നാ ഹോതീതി. സചേ പനേത്ഥ അനാപത്തിസഞ്ഞീ വാ ഹോതി അഞ്ഞാപത്തിക്ഖന്ധസഞ്ഞീ വാ വേമതികോ വാ, അച്ഛന്നാ ഹോന്തി. ആരോചേന്തേന പന ‘‘മമ ഏകാപത്തിം ആപന്നഭാവം ജാനാഹീ’’തിആദിനാ നയേന ആരോചേതബ്ബം. സചേ പന വത്ഥുസഭാഗാപത്തികസ്സ ആരോചേതി, താവ തപ്പച്ചയാ ദുക്കടം ആപജ്ജതി.

    Tatthāyamadhippāyo – yo bhikkhu rājacoraaggiudakamanussaamanussavāḷasarīsapajīvitabrahmacariyantarāyānaṃ dasannamekassāpi natthitāya anantarāyiko samāno anantarāyikasaññī hutvā bhikkhuno santikaṃ gantuñceva ārocetuñca sakkuṇeyyatāya pahu samāno pahusaññī hutvā tividhaukkhepanīyakammākaraṇena anukkhitto samāno anukkhittasaññī hutvā garukāpattīti saññī garukaṃyeva āpattiṃ chādetukāmo hutvā chādeti, tassāyaṃ āpatti ca channā hotīti. Sace panettha anāpattisaññī vā hoti aññāpattikkhandhasaññī vā vematiko vā, acchannā honti. Ārocentena pana ‘‘mama ekāpattiṃ āpannabhāvaṃ jānāhī’’tiādinā nayena ārocetabbaṃ. Sace pana vatthusabhāgāpattikassa āroceti, tāva tappaccayā dukkaṭaṃ āpajjati.

    സങ്ഘാദിസേസനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Saṅghādisesaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact