Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
సఙ్ఘాదిసేసనిగమనవణ్ణనా
Saṅghādisesanigamanavaṇṇanā
పఠమాపత్తికాతి అవయవేన విగ్గహో సముదాయో సమాసత్థోతి ఆహ ‘‘పఠమం ఆపత్తి ఏతేసన్తి పఠమాపత్తికా’’తి. వీతిక్కమనక్ఖణేయేవాతి వత్థువీతిక్కమనక్ఖణేయేవ. ఏవ-కారేన సమనుభాసనకమ్మక్ఖణం పటిక్ఖిపతి. అహస్స యత్తకో పరిచ్ఛేదో యావతీహం. తేనాహ ‘‘యత్తకాని అహానీ’’తి. అహానీతి చ దివసానీతి అత్థో.
Paṭhamāpattikāti avayavena viggaho samudāyo samāsatthoti āha ‘‘paṭhamaṃ āpatti etesanti paṭhamāpattikā’’ti. Vītikkamanakkhaṇeyevāti vatthuvītikkamanakkhaṇeyeva. Eva-kārena samanubhāsanakammakkhaṇaṃ paṭikkhipati. Ahassa yattako paricchedo yāvatīhaṃ. Tenāha ‘‘yattakāni ahānī’’ti. Ahānīti ca divasānīti attho.
వత్థువసేన వాతి అసుచిమోచనాదివీతిక్కమమత్తవసేన వా. ఇదన్తి ఇదం వీతిక్కమం. నామమత్తవసేన వా అయం ఇత్థన్నామా ఆపత్తీతి ‘‘అయం సఙ్ఘాదిసేసో నామ ఆపత్తీ’’తి ఏవం వినా వత్థుం నామవసేన వా. మత్తసద్దేన చేత్థ వత్థుం పటిక్ఖిపతి. పోత్థకేసు పన కత్థచి ‘‘నామగోత్తవసేన వా’’తి లిఖన్తి, తం న సున్దరం ‘‘అయం ఇత్థన్నామా ఆపత్తీ’’తి వుత్తత్తా. ఇదాని నం కస్సచి న ఆరోచేస్సామీతి సమ్బన్ధో. ధురం నిక్ఖిపిత్వాతి ఆరోచనే ఉస్సాహం ఠపేత్వా. న కేవలం వత్థునామవసేనేవ ఆపత్తిసఞ్ఞీ హుత్వా ఛాదేన్తస్సేవ, అథ ఖో యోపి ఏవం అజానన్తో కేవలం ‘‘ఆపత్తిం ఛాదేమీ’’తి ఆపత్తిసఞ్ఞాయ ఛాదేతి, తస్సపి ఛన్నా హోతీతి వేదితబ్బం. సచే పనేత్థ అనాపత్తిసఞ్ఞీ వా హోతి, అఞ్ఞాపత్తిక్ఖన్ధసఞ్ఞీ వా వేమతికో వా హుత్వా ‘‘న దాని నం కస్సచి ఆరోచేస్సామీ’’తి ఏవం ఛాదేతుకామోవ ధురం నిక్ఖిపిత్వా అరుణం ఉట్ఠాపేతి, అచ్ఛన్నావ హోతీతి ఆనేత్వా యోజేతబ్బం. అనాపత్తి పన ఆపత్తిసఞ్ఞాయపి అనాపత్తిసఞ్ఞాయపి ఛాదేన్తేన అచ్ఛాదితావ హోతి. లహుకం వా ‘‘గరుకా’’తి గరుకం వా ‘‘లహుకా’’తి ఛాదేతి, అలజ్జిపక్ఖే తిట్ఠతి, ఆపత్తి పన అచ్ఛన్నా హోతి. గరుకం ‘‘లహుకా’’తి మఞ్ఞమానో దేసేతి, నేవ దేసితా హోతి నచ్ఛన్నా.
Vatthuvasena vāti asucimocanādivītikkamamattavasena vā. Idanti idaṃ vītikkamaṃ. Nāmamattavasena vā ayaṃ itthannāmā āpattīti ‘‘ayaṃ saṅghādiseso nāma āpattī’’ti evaṃ vinā vatthuṃ nāmavasena vā. Mattasaddena cettha vatthuṃ paṭikkhipati. Potthakesu pana katthaci ‘‘nāmagottavasena vā’’ti likhanti, taṃ na sundaraṃ ‘‘ayaṃ itthannāmā āpattī’’ti vuttattā. Idāni naṃ kassaci na ārocessāmīti sambandho. Dhuraṃ nikkhipitvāti ārocane ussāhaṃ ṭhapetvā. Na kevalaṃ vatthunāmavaseneva āpattisaññī hutvā chādentasseva, atha kho yopi evaṃ ajānanto kevalaṃ ‘‘āpattiṃ chādemī’’ti āpattisaññāya chādeti, tassapi channā hotīti veditabbaṃ. Sace panettha anāpattisaññī vā hoti, aññāpattikkhandhasaññī vā vematiko vā hutvā ‘‘na dāni naṃ kassaci ārocessāmī’’ti evaṃ chādetukāmova dhuraṃ nikkhipitvā aruṇaṃ uṭṭhāpeti, acchannāva hotīti ānetvā yojetabbaṃ. Anāpatti pana āpattisaññāyapi anāpattisaññāyapi chādentena acchāditāva hoti. Lahukaṃ vā ‘‘garukā’’ti garukaṃ vā ‘‘lahukā’’ti chādeti, alajjipakkhe tiṭṭhati, āpatti pana acchannā hoti. Garukaṃ ‘‘lahukā’’ti maññamāno deseti, neva desitā hoti nacchannā.
పకతో సభావభూతో అత్తా అస్సాతి పకతత్తో, న కమ్మేహి వికతత్తోతి అత్థో. తేనాహ ‘‘అనుక్ఖిత్తో సమానసంవాసకో’’తి. వుత్తనయేనేవాతి ‘‘న దాని నం కస్సచి ఆరోచేస్సామీ’’తిఆదినా వుత్తనేవ నయేన. అథ ‘‘మయ్హం సఙ్ఘేన కమ్మం కత’’న్తి (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨) అపకతత్తసఞ్ఞీ హుత్వా ఛాదేతి, అచ్ఛన్నావ హోతి. అపకతత్తేన పన పకతత్తసఞ్ఞినా వా పకతత్తేన అపకతత్తసఞ్ఞినా వా ఛాదితాపి అచ్ఛన్నావ హోతి. వుత్తమ్పి చేతం –
Pakato sabhāvabhūto attā assāti pakatatto, na kammehi vikatattoti attho. Tenāha ‘‘anukkhitto samānasaṃvāsako’’ti. Vuttanayenevāti ‘‘na dāni naṃ kassaci ārocessāmī’’tiādinā vuttaneva nayena. Atha ‘‘mayhaṃ saṅghena kammaṃ kata’’nti (cūḷava. aṭṭha. 102) apakatattasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Apakatattena pana pakatattasaññinā vā pakatattena apakatattasaññinā vā chāditāpi acchannāva hoti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ఆపజ్జతి గరుకం సావసేసం;
‘‘Āpajjati garukaṃ sāvasesaṃ;
ఛాదేతి అనాదరియం పటిచ్చ;
Chādeti anādariyaṃ paṭicca;
న భిక్ఖునీ నో చ ఫుసేయ్య వజ్జం;
Na bhikkhunī no ca phuseyya vajjaṃ;
పఞ్హామేసా కుసలేహి చిన్తితా’’తి. (పరి॰ ౪౮౧);
Pañhāmesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 481);
అయఞ్హి పఞ్హో ఉక్ఖిత్తకేన కథితో.
Ayañhi pañho ukkhittakena kathito.
దససు అన్తరాయేసు యం వత్తబ్బం, తం హేట్ఠా వుత్తమేవ. సచే పన యో భీరుకజాతికతాయ అన్ధకారే అమనుస్సచణ్డమిగభయేన అన్తరాయికసఞ్ఞీ హుత్వా ఛాదేతి, అచ్ఛన్నావ హోతి. యస్సపి పబ్బతవిహారే వసన్తస్స కన్దరం వా నదిం వా అతిక్కమిత్వా ఆరోచేతబ్బం హోతి, అన్తరామగ్గే చ చణ్డవాళఅమనుస్సాదిభయం అత్థి, మగ్గే అజగరా నిపజ్జన్తి, నదీ పూరా హోతి, ఏతస్మిం సతియేవ అన్తరాయే అన్తరాయికసఞ్ఞీ హుత్వా ఛాదేతి, అచ్ఛన్నావ హోతి. అన్తరాయికస్స పన అన్తరాయికసఞ్ఞాయ వా అనన్తరాయికసఞ్ఞాయ వా ఛాదయతో అచ్ఛన్నావ.
Dasasu antarāyesu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Sace pana yo bhīrukajātikatāya andhakāre amanussacaṇḍamigabhayena antarāyikasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Yassapi pabbatavihāre vasantassa kandaraṃ vā nadiṃ vā atikkamitvā ārocetabbaṃ hoti, antarāmagge ca caṇḍavāḷaamanussādibhayaṃ atthi, magge ajagarā nipajjanti, nadī pūrā hoti, etasmiṃ satiyeva antarāye antarāyikasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Antarāyikassa pana antarāyikasaññāya vā anantarāyikasaññāya vā chādayato acchannāva.
భిక్ఖునోతి సభాగస్స భిక్ఖునో. సచస్స ముఖే అప్పమత్తకో గణ్డో వా హోతి, హనుకవాతో వా విజ్ఝతి, దన్తో వా రుజ్జతి, భిక్ఖా వా మన్దా లద్ధా హోతి, తావతకేన పన నేవ వత్తుం న సక్కోతి, న గన్తుం. అపిచ ఖో ‘‘న సక్కోమీ’’తి సఞ్ఞీ హోతి, అయం పహు హుత్వా అప్పహుసఞ్ఞీ నామ. ఇమినా ఛాదితాపి అచ్ఛాదితా. అప్పహునా పన వత్తుం వా గన్తుం వా అసమత్థేన పహుసఞ్ఞినా వా అప్పహుసఞ్ఞినా వా ఛాదితాపి అచ్ఛాదితావ.
Bhikkhunoti sabhāgassa bhikkhuno. Sacassa mukhe appamattako gaṇḍo vā hoti, hanukavāto vā vijjhati, danto vā rujjati, bhikkhā vā mandā laddhā hoti, tāvatakena pana neva vattuṃ na sakkoti, na gantuṃ. Apica kho ‘‘na sakkomī’’ti saññī hoti, ayaṃ pahu hutvā appahusaññī nāma. Iminā chāditāpi acchāditā. Appahunā pana vattuṃ vā gantuṃ vā asamatthena pahusaññinā vā appahusaññinā vā chāditāpi acchāditāva.
ఇదం ఉత్తానమేవాతి ఇదం అఙ్గద్వయం ఉత్తానత్థమేవ. సచే పన ‘‘ఛాదేస్సామీ’’తి ధురనిక్ఖేపం కత్వా పురేభత్తే వా పచ్ఛాభత్తే వా పఠమయామాదీసు వా లజ్జిధమ్మం ఓక్కమతి, అన్తోఅరుణేయేవ ఆరోచేతి, అయం ఛాదేతుకామో న ఛాదేతి నామ.
Idaṃ uttānamevāti idaṃ aṅgadvayaṃ uttānatthameva. Sace pana ‘‘chādessāmī’’ti dhuranikkhepaṃ katvā purebhatte vā pacchābhatte vā paṭhamayāmādīsu vā lajjidhammaṃ okkamati, antoaruṇeyeva āroceti, ayaṃ chādetukāmo na chādeti nāma.
యస్స పన అభిక్ఖుకే ఠానే వసన్తస్స ఆపత్తిం ఆపజ్జిత్వా సభాగస్స భిక్ఖునో ఆగమనం ఆగమేన్తస్స వా, సభాగస్స సన్తికం వా గచ్ఛన్తస్స అడ్ఢమాసోపి మాసోపి అతిక్కమతి, అయం నచ్ఛాదేతుకామో ఛాదేతి నామ. అయమ్పి అచ్ఛన్నావ హోతి.
Yassa pana abhikkhuke ṭhāne vasantassa āpattiṃ āpajjitvā sabhāgassa bhikkhuno āgamanaṃ āgamentassa vā, sabhāgassa santikaṃ vā gacchantassa aḍḍhamāsopi māsopi atikkamati, ayaṃ nacchādetukāmo chādeti nāma. Ayampi acchannāva hoti.
యో పన ఆపన్నమత్తోవ అగ్గిం అక్కన్తపురిసో వియ సహసా అపక్కమిత్వా సభాగట్ఠానం గన్త్వా ఆవి కరోతి, అయం నచ్ఛాదేతుకామోవ న ఛాదేతి నామ. సభాగమత్తమేవ పమాణన్తి అవేరిసభాగమత్తమేవ పమాణం. అవేరిసభాగస్స హి సన్తికే ఆరోచేతబ్బం. యో పన విసభాగో హోతి సుత్వా పకాసేతుకామో, ఏవరూపస్స ఉపజ్ఝాయస్సపి సన్తికే న ఆరోచేతబ్బా. తత్థ పురేభత్తం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతు, పచ్ఛాభత్తం వా దివా వా రత్తిం వా, యావ అరుణం న ఉగ్గచ్ఛతి, తావ ఆరోచేతబ్బం. ఉద్ధస్తే అరుణే పటిచ్ఛన్నా హోతి, పటిచ్ఛాదనపచ్చయా చ దుక్కటం ఆపజ్జతి. సఙ్ఖేపతోతి సమాసతో. విత్థారతో పన సమన్తపాసాదికాయం వుత్తోతి అధిప్పాయో.
Yo pana āpannamattova aggiṃ akkantapuriso viya sahasā apakkamitvā sabhāgaṭṭhānaṃ gantvā āvi karoti, ayaṃ nacchādetukāmova na chādeti nāma. Sabhāgamattameva pamāṇanti averisabhāgamattameva pamāṇaṃ. Averisabhāgassa hi santike ārocetabbaṃ. Yo pana visabhāgo hoti sutvā pakāsetukāmo, evarūpassa upajjhāyassapi santike na ārocetabbā. Tattha purebhattaṃ āpattiṃ āpanno hotu, pacchābhattaṃ vā divā vā rattiṃ vā, yāva aruṇaṃ na uggacchati, tāva ārocetabbaṃ. Uddhaste aruṇe paṭicchannā hoti, paṭicchādanapaccayā ca dukkaṭaṃ āpajjati. Saṅkhepatoti samāsato. Vitthārato pana samantapāsādikāyaṃ vuttoti adhippāyo.
అకామా పరివత్థబ్బన్తి అప్పటికమ్మకతాయ ఆపత్తియా సగ్గమోక్ఖావరణభావతో అనిచ్ఛన్తేనాపి పరివసితబ్బన్తి అత్థో. తేనాహ ‘‘న కామేనా’’తిఆది. పరివాసం సమాదాయాతి పరివాసవత్తం సఙ్ఘమజ్ఝే సమాదియిత్వా. యదిపి చతుబ్బిధో పరివాసో అప్పటిచ్ఛన్నపరివాసో, పటిచ్ఛన్నపరివాసో, సుద్ధన్తపరివాసో, సమోధానపరివాసోతి, తథాపి అప్పటిచ్ఛన్నపరివాసో ఇధ న అధిప్పేతోతి ఆహ ‘‘తత్థ పటిచ్ఛన్న…పే॰… తివిధో పరివాసో’’తి. తత్థాతి తస్మిం వాక్యే. పటిచ్ఛన్నాయ ఆపత్తియా సతి దాతబ్బో పరివాసో పటిచ్ఛన్నవిసయతాయ పటిచ్ఛన్నపరివాసో. సుద్ధన్తతో పట్ఠాయ దాతబ్బో పరివాసో సుద్ధన్తపరివాసో. సమోదహిత్వా దాతబ్బో పరివాసో సమోధానపరివాసో.
Akāmā parivatthabbanti appaṭikammakatāya āpattiyā saggamokkhāvaraṇabhāvato anicchantenāpi parivasitabbanti attho. Tenāha ‘‘na kāmenā’’tiādi. Parivāsaṃ samādāyāti parivāsavattaṃ saṅghamajjhe samādiyitvā. Yadipi catubbidho parivāso appaṭicchannaparivāso, paṭicchannaparivāso, suddhantaparivāso, samodhānaparivāsoti, tathāpi appaṭicchannaparivāso idha na adhippetoti āha ‘‘tattha paṭicchanna…pe… tividho parivāso’’ti. Tatthāti tasmiṃ vākye. Paṭicchannāya āpattiyā sati dātabbo parivāso paṭicchannavisayatāya paṭicchannaparivāso. Suddhantato paṭṭhāya dātabbo parivāso suddhantaparivāso. Samodahitvā dātabbo parivāso samodhānaparivāso.
ఇదాని తే తివిధేయేవ పరివాసే సరూపతో దస్సేతుం ‘‘తత్థా’’తిఆదిమాహ. హీతి యస్మా. ఏకాహం పటిచ్ఛన్నా ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నా. వుత్తనయేనాతి ‘‘ఆపత్తి చ హోతీ’’తిఆదినా వుత్తేన నయేన. ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నన్తి ఏత్థ ఇతిసద్దో ‘‘ఇతి వా, ఇతి ఏవరూపా విసూకదస్సనా పటివిరతో’’తిఆదీసు (దీ॰ ని॰ ౧.౧౩, ౧౯౭) వియ ఆదిఅత్థో. తేన ‘‘సోహం, భన్తే, సఙ్ఘం ఏకిస్సా ఆపత్తియా సఞ్చేతనికాయ సుక్కవిసట్ఠియా ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నాయ ఏకాహపరివాసం యాచామీ’’తి ఇమం పాళిసేసం (చూళవ॰ ౧౦౨) సఙ్గణ్హాతి. ఏవం పరివాసం యాచాపేత్వాతి ఏవం యావతతియం యాచాపేత్వా. ఖన్ధకే ఆగతనయేనాతి సముచ్చయక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౯౭ ఆదయో) ఆగతనయేన. తతోతి పక్ఖతో పట్ఠాయ. అతిరేకపక్ఖప్పటిచ్ఛన్నన్తి పక్ఖస్స అతిరేకో అతిరేకపక్ఖో, తం పటిచ్ఛన్నన్తి అత్థో. తతోతి తింసతిమదివసతో పట్ఠాయ. మాసప్పటిచ్ఛన్నన్తి సత్తానం ఆయుం మినన్తో వియ సియతి అన్తం కరోతీతి మాసో, తింసరత్తిన్దివో, తం పటిచ్ఛన్నన్తి అత్థో. సంవచ్ఛరే పుణ్ణేతి తం తం సత్తం, ధమ్మప్పవత్తిఞ్చ సఙ్గమ్మ వదన్తో వియ సరతి పవత్తతీతి సంవచ్ఛరో, ద్వాదస మాసా, తస్మిం పరిపుణ్ణే.
Idāni te tividheyeva parivāse sarūpato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha. Hīti yasmā. Ekāhaṃ paṭicchannā ekāhappaṭicchannā. Vuttanayenāti ‘‘āpatti ca hotī’’tiādinā vuttena nayena. Ekāhappaṭicchannanti ettha itisaddo ‘‘iti vā, iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.13, 197) viya ādiattho. Tena ‘‘sohaṃ, bhante, saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavisaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ yācāmī’’ti imaṃ pāḷisesaṃ (cūḷava. 102) saṅgaṇhāti. Evaṃ parivāsaṃ yācāpetvāti evaṃ yāvatatiyaṃ yācāpetvā. Khandhake āgatanayenāti samuccayakkhandhake (cūḷava. 97 ādayo) āgatanayena. Tatoti pakkhato paṭṭhāya. Atirekapakkhappaṭicchannanti pakkhassa atireko atirekapakkho, taṃ paṭicchannanti attho. Tatoti tiṃsatimadivasato paṭṭhāya. Māsappaṭicchannanti sattānaṃ āyuṃ minanto viya siyati antaṃ karotīti māso, tiṃsarattindivo, taṃ paṭicchannanti attho. Saṃvacchare puṇṇeti taṃ taṃ sattaṃ, dhammappavattiñca saṅgamma vadanto viya sarati pavattatīti saṃvaccharo, dvādasa māsā, tasmiṃ paripuṇṇe.
వత్థుకిత్తనవసేన వాతి నామేన సహ వత్థుకిత్తనవసేన వాతి అత్థో. తేనేవ హి ఉపరి ‘‘నామమత్తవసేన వా’’తి మత్తగ్గహణం కతన్తి దట్ఠబ్బం. నామమత్తవసేనాతి వత్థుకిత్తనం వినా కేవలం నామస్సేవ వసేన. తస్మాతి యస్మా దువిధే నామే ‘‘ఆపత్తీ’’తి సబ్బసాధారణం నామం, తస్మా . సుక్కవిస్సట్ఠీతి సుక్కవిస్సట్ఠి నామాయం. ఇతిసద్దో హేత్థ వచనీయత్థం నిదస్సేతి. నిదస్సనమత్తఞ్చేతం ‘‘సుక్కవిస్సట్ఠీ’’తి కాయసంసగ్గాదీనమ్పి వత్థుఆదిభావేన ఇచ్ఛితబ్బత్తా. వత్థు చేవ గోత్తఞ్చాతి వీతిక్కమత్తా వత్థు చేవ అనఞ్ఞసాధారణత్తా గోత్తఞ్చ. గం తాయతీతి గోత్తం, సజాతితో అఞ్ఞత్థ కాయసంసగ్గాదీసు గన్తుం అదత్వా బుద్ధిం, వచనఞ్చ రక్ఖతీతి అత్థో. సఙ్ఘాదిసేసోతి సఙ్ఘాదిసేసో నామాయం. ఏత్థ పన ఇతిసద్దో వచనవచనీయసముదాయం నిదస్సేతి. తేనాహ ‘‘నామఞ్చేవ ఆపత్తి చా’’తి, సజాతిసాధారణనామత్తా నామఞ్చేవ తేన తేన వీతిక్కమేనాపజ్జితబ్బత్తా ఆపత్తి చాతి అత్థో. ఇదమ్పి నిదస్సనమత్తమేవ ‘‘ఆపత్తియో’’తి ఇమస్సాపి నామాదిభావేన ఇచ్ఛితబ్బత్తా. ఇతిసద్దో వా ఆదిఅత్థో. ఏవఞ్చ కత్వా ‘‘కాయసంసగ్గన్తిఆదివచనేనాపీ’’తిఆదికమ్పి సమత్థితం హోతి.
Vatthukittanavasena vāti nāmena saha vatthukittanavasena vāti attho. Teneva hi upari ‘‘nāmamattavasena vā’’ti mattaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Nāmamattavasenāti vatthukittanaṃ vinā kevalaṃ nāmasseva vasena. Tasmāti yasmā duvidhe nāme ‘‘āpattī’’ti sabbasādhāraṇaṃ nāmaṃ, tasmā . Sukkavissaṭṭhīti sukkavissaṭṭhi nāmāyaṃ. Itisaddo hettha vacanīyatthaṃ nidasseti. Nidassanamattañcetaṃ ‘‘sukkavissaṭṭhī’’ti kāyasaṃsaggādīnampi vatthuādibhāvena icchitabbattā. Vatthu ceva gottañcāti vītikkamattā vatthu ceva anaññasādhāraṇattā gottañca. Gaṃ tāyatīti gottaṃ, sajātito aññattha kāyasaṃsaggādīsu gantuṃ adatvā buddhiṃ, vacanañca rakkhatīti attho. Saṅghādisesoti saṅghādiseso nāmāyaṃ. Ettha pana itisaddo vacanavacanīyasamudāyaṃ nidasseti. Tenāha ‘‘nāmañceva āpatti cā’’ti, sajātisādhāraṇanāmattā nāmañceva tena tena vītikkamenāpajjitabbattā āpatti cāti attho. Idampi nidassanamattameva ‘‘āpattiyo’’ti imassāpi nāmādibhāvena icchitabbattā. Itisaddo vā ādiattho. Evañca katvā ‘‘kāyasaṃsaggantiādivacanenāpī’’tiādikampi samatthitaṃ hoti.
తయిదం కమ్మవాచాయ కేన వచనేన గహితన్తి అనుయోగం సన్ధాయ ‘‘తత్థా’’తిఆదిమాహ. ‘‘ఆపత్తీ’’తి సబ్బసాధారణనామత్తా, వీతిక్కమేన ఆపజ్జితబ్బత్తా చ నామఞ్చేవ ఆపత్తి చ హోతీతి ఆహ ‘‘ఆపత్తియోతి వచనేనాపీ’’తి. తస్మాతి యస్మా ఇదం పరివాసాదివినయకమ్మం వత్థువసేన, గోత్తవసేన, నామవసేన, ఆపత్తివసేన చ కాతుం వట్టతియేవ, తస్మా. ఏతేసూతి వత్థుఆదీసు, సుక్కవిస్సట్ఠిఆదీసు వా. వత్తం సమాదాతబ్బన్తి యథావుత్తేసు ద్వీసు పదేసు ఏకేనపి సమాదాతబ్బం. ద్వీహి పన సుసమాదిన్నంయేవ. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘సమాదానేపి ఏసేవ నయో’’తి (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ నిదానవణ్ణనా).
Tayidaṃ kammavācāya kena vacanena gahitanti anuyogaṃ sandhāya ‘‘tatthā’’tiādimāha. ‘‘Āpattī’’ti sabbasādhāraṇanāmattā, vītikkamena āpajjitabbattā ca nāmañceva āpatti ca hotīti āha ‘‘āpattiyoti vacanenāpī’’ti. Tasmāti yasmā idaṃ parivāsādivinayakammaṃ vatthuvasena, gottavasena, nāmavasena, āpattivasena ca kātuṃ vaṭṭatiyeva, tasmā. Etesūti vatthuādīsu, sukkavissaṭṭhiādīsu vā. Vattaṃ samādātabbanti yathāvuttesu dvīsu padesu ekenapi samādātabbaṃ. Dvīhi pana susamādinnaṃyeva. Teneva vakkhati ‘‘samādānepi eseva nayo’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
ఆరోచేత్వాతి –
Ārocetvāti –
‘‘అహం, భన్తే, ఏకం ఆపత్తిం ఆపజ్జిం సఞ్చేతనికం సుక్కవిస్సట్ఠిం ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నం, సోహం సఙ్ఘం ఏకిస్సా ఆపత్తియా సఞ్చేతనికాయ సుక్కవిస్సట్ఠియా ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నాయ ఏకాహపరివాసం యాచిం, తస్స మే సఙ్ఘో ఏకిస్సా ఆపత్తియా సఞ్చేతనికాయ సుక్కవిస్సట్ఠియా ఏకాహప్పటిచ్ఛన్నాయ ఏకాహపరివాసం అదాసి, సోహం పరివసామి, వేదయామహం, భన్తే, ‘వేదయతీ’తి మం సఙ్ఘో ధారేతూ’’తి (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨) –
‘‘Ahaṃ, bhante, ekaṃ āpattiṃ āpajjiṃ sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ ekāhappaṭicchannaṃ, sohaṃ saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ yāciṃ, tassa me saṅgho ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ adāsi, sohaṃ parivasāmi, vedayāmahaṃ, bhante, ‘vedayatī’ti maṃ saṅgho dhāretū’’ti (cūḷava. aṭṭha. 102) –
ఏవమాదినా తం తం యోజనానురూపం ఆరోచేత్వా. ఇమఞ్చ పనత్థం గహేత్వా యాయ కాయచి భాసాయ ఆరోచేతుం వట్టతియేవ (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨). ‘‘పున ఆగతాగతానం భిక్ఖూనం ఆరోచేన్తేనా’’తి ఇదం ఆగన్తుకం భిక్ఖుం సన్ధాయ వుత్తం. ఏత్థ చ ఏకస్స ఆరోచేన్తేన అవసానే ‘‘వేదయతీతి మం ఆయస్మా ధారేతు’’, ద్విన్నం ‘‘ఆయస్మన్తా ధారేన్తు’’, తిణ్ణం ‘‘ఆయస్మన్తో ధారేన్తూ’’తి వత్తబ్బం. వత్తభేదఞ్చ రత్తిచ్ఛేదఞ్చ అకత్వాతి ‘‘న, భిక్ఖవే, పారివాసికేన భిక్ఖునా సాదితబ్బం పకతత్తానం భిక్ఖూనం అభివాదనం పచ్చుపట్ఠాన’’న్తిఆదినా (చూళవ॰ ౭౫) పారివాసికక్ఖన్ధకే యాని చతునవుతి వత్తాని వుత్తాని, తేసం భేదఞ్చ, యో చ ‘‘తయో ఖో, ఉపాలి, పారివాసికస్స భిక్ఖునో రత్తిచ్ఛేదా సహవాసో విప్పవాసో అనారోచనా’’తి (చూళవ॰ ౮౩) రత్తిచ్ఛేదో వుత్తో, తఞ్చ అకత్వా.
Evamādinā taṃ taṃ yojanānurūpaṃ ārocetvā. Imañca panatthaṃ gahetvā yāya kāyaci bhāsāya ārocetuṃ vaṭṭatiyeva (cūḷava. aṭṭha. 102). ‘‘Puna āgatāgatānaṃ bhikkhūnaṃ ārocentenā’’ti idaṃ āgantukaṃ bhikkhuṃ sandhāya vuttaṃ. Ettha ca ekassa ārocentena avasāne ‘‘vedayatīti maṃ āyasmā dhāretu’’, dvinnaṃ ‘‘āyasmantā dhārentu’’, tiṇṇaṃ ‘‘āyasmanto dhārentū’’ti vattabbaṃ. Vattabhedañca ratticchedañca akatvāti ‘‘na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sāditabbaṃ pakatattānaṃ bhikkhūnaṃ abhivādanaṃ paccupaṭṭhāna’’ntiādinā (cūḷava. 75) pārivāsikakkhandhake yāni catunavuti vattāni vuttāni, tesaṃ bhedañca, yo ca ‘‘tayo kho, upāli, pārivāsikassa bhikkhuno ratticchedā sahavāso vippavāso anārocanā’’ti (cūḷava. 83) ratticchedo vutto, tañca akatvā.
అయం హేత్థ వినిచ్ఛయో – సచే (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౭౬) ఆగన్తుకా ముహుత్తం విస్సమిత్వా వా అవిస్సమిత్వా ఏవ వా విహారమజ్ఝేన గచ్ఛన్తి, తేసమ్పి ఆరోచేతబ్బం. సచే తస్స అజానన్తస్సేవ గచ్ఛన్తి, అయఞ్చ గతకాలే జానాతి, గన్త్వా ఆరోచేతబ్బం. సమ్పాపుణితుం అసక్కోన్తస్స రత్తిచ్ఛేదోవ హోతి, న వత్తభేదదుక్కటం. యేపి అన్తోవిహారం అప్పవిసిత్వా ఉపచారసీమం ఓక్కమిత్వా గచ్ఛన్తి, అయఞ్చ నేసం ఛత్తసద్దం వా ఉక్కాసితసద్దం వా ఖిపితసద్దం వా సుత్వావ ఆగన్తుకభావం జానాతి, గన్త్వా ఆరోచేతబ్బం. గతకాలే జానన్తేనాపి అనుబన్ధిత్వా ఆరోచేతబ్బమేవ. సమ్పాపుణితుం అసక్కోన్తస్స రత్తిచ్ఛేదోవ హోతి, న వత్తభేదదుక్కటం. యోపి రత్తింయేవ ఆగన్త్వా రత్తింయేవ గచ్ఛతి, సోపిస్స రత్తిచ్ఛేదం కరోతి. అఞ్ఞాతత్తా పన వత్తభేదదుక్కటం నత్థి. సచే అజానిత్వావ అబ్భానం కరోతి, అకతమేవ హోతీతి కురున్దియం (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౭౬) వుత్తం. తస్మా అధికా రత్తియో గహేత్వా కాతబ్బం. అయం అపణ్ణకప్పటిపదా.
Ayaṃ hettha vinicchayo – sace (cūḷava. aṭṭha. 76) āgantukā muhuttaṃ vissamitvā vā avissamitvā eva vā vihāramajjhena gacchanti, tesampi ārocetabbaṃ. Sace tassa ajānantasseva gacchanti, ayañca gatakāle jānāti, gantvā ārocetabbaṃ. Sampāpuṇituṃ asakkontassa ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ. Yepi antovihāraṃ appavisitvā upacārasīmaṃ okkamitvā gacchanti, ayañca nesaṃ chattasaddaṃ vā ukkāsitasaddaṃ vā khipitasaddaṃ vā sutvāva āgantukabhāvaṃ jānāti, gantvā ārocetabbaṃ. Gatakāle jānantenāpi anubandhitvā ārocetabbameva. Sampāpuṇituṃ asakkontassa ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ. Yopi rattiṃyeva āgantvā rattiṃyeva gacchati, sopissa ratticchedaṃ karoti. Aññātattā pana vattabhedadukkaṭaṃ natthi. Sace ajānitvāva abbhānaṃ karoti, akatameva hotīti kurundiyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 76) vuttaṃ. Tasmā adhikā rattiyo gahetvā kātabbaṃ. Ayaṃ apaṇṇakappaṭipadā.
నదిఆదీసు నావాయ గచ్ఛన్తమ్పి పరతీరే ఠితమ్పి ఆకాసే గచ్ఛన్తమ్పి పబ్బతతలఅరఞ్ఞాదీసు దూరే ఠితమ్పి భిక్ఖుం దిస్వా సచే ‘‘భిక్ఖూ’’తి వవత్థానం అత్థి, నావాదీహి వా గన్త్వా, మహాసద్దం కత్వా వా వేగేన అనుబన్ధిత్వా వా ఆరోచేతబ్బం, అనారోచేన్తస్స రత్తిచ్ఛేదో చేవ వత్తభేదదుక్కటఞ్చ. సచే వాయమన్తోపి సమ్పాపుణితుం వా సావేతుం వా న సక్కోతి, రత్తిచ్ఛేదోవ హోతి, న వత్తభేదదుక్కటం.
Nadiādīsu nāvāya gacchantampi paratīre ṭhitampi ākāse gacchantampi pabbatatalaaraññādīsu dūre ṭhitampi bhikkhuṃ disvā sace ‘‘bhikkhū’’ti vavatthānaṃ atthi, nāvādīhi vā gantvā, mahāsaddaṃ katvā vā vegena anubandhitvā vā ārocetabbaṃ, anārocentassa ratticchedo ceva vattabhedadukkaṭañca. Sace vāyamantopi sampāpuṇituṃ vā sāvetuṃ vā na sakkoti, ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ.
అఞ్ఞం కఞ్చి విహారం గతేనపి భిక్ఖూనం ఆరోచేతబ్బమేవ (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౭౬). సచే సబ్బే ఏకట్ఠానే ఠితే పస్సతి, ఏకట్ఠానే ఠితేనేవ ఆరోచేతబ్బం. అథ రుక్ఖమూలాదీసు విసుం విసుం ఠితా హోన్తి, తత్థ తత్థ గన్త్వా ఆరోచేతబ్బం. సఞ్చిచ్చ అనారోచేన్తస్స రత్తిచ్ఛేదో చ హోతి, వత్తభేదే చ దుక్కటం. అథ విచినన్తో ఏకచ్చే న పస్సతి, రత్తిచ్ఛేదోవ హోతి , న చ వత్తభేదదుక్కటం. సఞ్చిచ్చ అనారోచేన్తస్స పన రత్తిచ్ఛేదో చేవ హోతి, వత్తభేదే చ దుక్కటం.
Aññaṃ kañci vihāraṃ gatenapi bhikkhūnaṃ ārocetabbameva (cūḷava. aṭṭha. 76). Sace sabbe ekaṭṭhāne ṭhite passati, ekaṭṭhāne ṭhiteneva ārocetabbaṃ. Atha rukkhamūlādīsu visuṃ visuṃ ṭhitā honti, tattha tattha gantvā ārocetabbaṃ. Sañcicca anārocentassa ratticchedo ca hoti, vattabhede ca dukkaṭaṃ. Atha vicinanto ekacce na passati, ratticchedova hoti , na ca vattabhedadukkaṭaṃ. Sañcicca anārocentassa pana ratticchedo ceva hoti, vattabhede ca dukkaṭaṃ.
తత్థేవాతి మాళకసీమాయమేవ. మాళకతో పన భిక్ఖూసు నిక్ఖన్తేసు ఏకస్సపి సన్తికే నిక్ఖిపితుం వట్టతి (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౯౭). మాళకతో నిక్ఖమిత్వా సతిం పటిలభన్తేన సహ గచ్ఛన్తస్స సన్తికే నిక్ఖిపితబ్బం. తేనాహ ‘‘ఏకపుగ్గలస్స వా సన్తికే’’తి. సచే సోపి పక్కన్తో, అఞ్ఞస్స యస్స మాళకే నారోచితం, తస్స ఆరోచేత్వా నిక్ఖిపితబ్బం. పకతత్తట్ఠానేతి సఙ్ఘకమ్మానం అరహట్ఠానే. ద్వే లేడ్డుపాతే అతిక్కమిత్వాతి (సారత్థ॰ టీ॰ చూళవగ్గ ౩.౯౭) భిక్ఖూనం సజ్ఝాయనసద్దసవనూపచారవిజహనత్థం వుత్తం. మహామగ్గతో ఓక్కమ్మాతి మగ్గప్పటిపన్నభిక్ఖూనం ఉపచారవిజహనత్థం వుత్తం. గుమ్బేన వా వతియా వా పటిచ్ఛన్నట్ఠానేతి దస్సనూపచారవిజహనత్థం వుత్తం. వత్తం సమాదియిత్వా ఆరోచేతబ్బన్తి వుత్తనయేనేవ వత్తం సమాదియిత్వా పరివాసో ఆరోచేతబ్బో. ‘‘ఆరోచేతబ్బ’’న్తి పన సామఞ్ఞేన వుత్తం. ఆరోచేన్తేన చ సచే నవకతరో హోతి, ‘‘ఆవుసో’’తి వత్తబ్బం. సచే వుడ్ఢతరో, ‘‘భన్తే’’తి వత్తబ్బం. సచే అఞ్ఞో కోచి భిక్ఖు కేనచిదేవ కరణీయేన తం ఠానం ఆగచ్ఛతి. సచే ఏస నం పస్సతి, సద్దం వా తస్స సుణాతి, ఆరోచేతబ్బం. అనారోచేన్తస్స రత్తిచ్ఛేదో చేవ వత్తభేదో చ. తేనాహ ‘‘యమ్పి అఞ్ఞం భిక్ఖుం పస్సతి, తస్సాపి ఆరోచేతబ్బమేవా’’తి. అథ ద్వాదసహత్థం ఉపచారం ఓక్కమిత్వా అజానన్తస్సేవ గచ్ఛతి, రత్తిచ్ఛేదో హోతియేవ, వత్తభేదో పన నత్థి. ఉట్ఠితేతి ఉగ్గతే. యం సబ్బపఠమం భిక్ఖున్తి విహారతో నిక్ఖమన్తం వా ఆగన్తుకం వా సబ్బపఠమం యం అఞ్ఞం భిక్ఖుం పస్సతి. తస్స ఆరోచేత్వా నిక్ఖిపితబ్బన్తి అనారోచేన్తస్స దుక్కటం సియా, తం సన్ధాయ వుత్తం, న తు రత్తిచ్ఛేదం సన్ధాయ. ఇతరథా హి ‘‘విహారసీమాపరియాపన్నానం సబ్బేసం ఆరోచేత్వా’’తి వదేయ్య. యావ రత్తియో పూరేన్తీతి యత్తకా రత్తియో ఆపత్తి పటిచ్ఛన్నా హోతి, తత్తకా రత్తియో యావ పూరేన్తి, తావ పరివత్థబ్బం. సమన్తపాసాదికాయం పన ‘‘ఏవం యత్తకాని దివసాని ఆపత్తి పటిచ్ఛన్నా హోతి, తత్తకాని, తతో అధికతరాని వా కుక్కుచ్చవినోదనత్థాయ పరివసిత్వా’’తి వుత్తం. విత్థారోతి పపఞ్చో.
Tatthevāti māḷakasīmāyameva. Māḷakato pana bhikkhūsu nikkhantesu ekassapi santike nikkhipituṃ vaṭṭati (cūḷava. aṭṭha. 97). Māḷakato nikkhamitvā satiṃ paṭilabhantena saha gacchantassa santike nikkhipitabbaṃ. Tenāha ‘‘ekapuggalassa vā santike’’ti. Sace sopi pakkanto, aññassa yassa māḷake nārocitaṃ, tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Pakatattaṭṭhāneti saṅghakammānaṃ arahaṭṭhāne. Dve leḍḍupāte atikkamitvāti (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.97) bhikkhūnaṃ sajjhāyanasaddasavanūpacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Mahāmaggato okkammāti maggappaṭipannabhikkhūnaṃ upacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhāneti dassanūpacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Vattaṃ samādiyitvā ārocetabbanti vuttanayeneva vattaṃ samādiyitvā parivāso ārocetabbo. ‘‘Ārocetabba’’nti pana sāmaññena vuttaṃ. Ārocentena ca sace navakataro hoti, ‘‘āvuso’’ti vattabbaṃ. Sace vuḍḍhataro, ‘‘bhante’’ti vattabbaṃ. Sace añño koci bhikkhu kenacideva karaṇīyena taṃ ṭhānaṃ āgacchati. Sace esa naṃ passati, saddaṃ vā tassa suṇāti, ārocetabbaṃ. Anārocentassa ratticchedo ceva vattabhedo ca. Tenāha ‘‘yampi aññaṃ bhikkhuṃ passati, tassāpi ārocetabbamevā’’ti. Atha dvādasahatthaṃ upacāraṃ okkamitvā ajānantasseva gacchati, ratticchedo hotiyeva, vattabhedo pana natthi. Uṭṭhiteti uggate. Yaṃ sabbapaṭhamaṃ bhikkhunti vihārato nikkhamantaṃ vā āgantukaṃ vā sabbapaṭhamaṃ yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ passati. Tassa ārocetvā nikkhipitabbanti anārocentassa dukkaṭaṃ siyā, taṃ sandhāya vuttaṃ, na tu ratticchedaṃ sandhāya. Itarathā hi ‘‘vihārasīmāpariyāpannānaṃ sabbesaṃ ārocetvā’’ti vadeyya. Yāva rattiyo pūrentīti yattakā rattiyo āpatti paṭicchannā hoti, tattakā rattiyo yāva pūrenti, tāva parivatthabbaṃ. Samantapāsādikāyaṃ pana ‘‘evaṃ yattakāni divasāni āpatti paṭicchannā hoti, tattakāni, tato adhikatarāni vā kukkuccavinodanatthāya parivasitvā’’ti vuttaṃ. Vitthāroti papañco.
ఇతరేసు పన ద్వీసూతి సుద్ధన్తపరివాసో, సమోధానపరివాసోతి ద్విన్నం మజ్ఝే. ఖన్ధకేతి సముచ్చయక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౧౫౬ ఆదయో). చూళసుద్ధన్తో మహాసుద్ధన్తోతి ఏత్థ యో ఉపసమ్పదతో (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨; వి॰ సఙ్గ॰ అట్ఠ॰ ౨౪౨) పట్ఠాయ అనులోమక్కమేన వా ఆరోచితదివసతో పట్ఠాయ పటిలోమక్కమేన వా ‘‘అసుకఞ్చ అసుకఞ్చ దివసం వా పక్ఖం వా మాసం వా సంవచ్ఛరం వా తవ సుద్ధభావం జానాసీ’’తి పుచ్ఛియమానో ‘‘ఆమ, భన్తే, జానామి , ఏత్తకం నామ కాలం అహం సుద్ధో’’తి వదతి, తస్స దిన్నో సుద్ధన్తపరివాసో ‘‘చూళసుద్ధన్తో’’తి వుచ్చతి.
Itaresu pana dvīsūti suddhantaparivāso, samodhānaparivāsoti dvinnaṃ majjhe. Khandhaketi samuccayakkhandhake (cūḷava. 156 ādayo). Cūḷasuddhanto mahāsuddhantoti ettha yo upasampadato (cūḷava. aṭṭha. 102; vi. saṅga. aṭṭha. 242) paṭṭhāya anulomakkamena vā ārocitadivasato paṭṭhāya paṭilomakkamena vā ‘‘asukañca asukañca divasaṃ vā pakkhaṃ vā māsaṃ vā saṃvaccharaṃ vā tava suddhabhāvaṃ jānāsī’’ti pucchiyamāno ‘‘āma, bhante, jānāmi , ettakaṃ nāma kālaṃ ahaṃ suddho’’ti vadati, tassa dinno suddhantaparivāso ‘‘cūḷasuddhanto’’ti vuccati.
తం గహేత్వా పరివసన్తేన యత్తకం కాలం అత్తనో సుద్ధభావం జానాతి, తత్తకం అపనేత్వా అవసేసం మాసం వా ద్వేమాసం వా పరివసితబ్బం. సచే ‘‘మాసమత్తం అసుద్ధోమ్హీ’’తి సల్లక్ఖేత్వా పరివాసం అగ్గహేసి, పరివసన్తో చ పున అఞ్ఞం మాసం సరతి, తమ్పి మాసం పరివసితబ్బమేవ, పున పరివాసదానకిచ్చం నత్థి. అథ ‘‘ద్వేమాసం అసుద్ధోమ్హీ’’తి సల్లక్ఖేత్వా అగ్గహేసి, పరివసన్తో చ ‘‘మాసమత్తమేవాహం అసుద్ధోమ్హీ’’తి సన్నిట్ఠానం కరోతి, మాసమేవ పరివసితబ్బం, పున పరివాసదానకిచ్చం నత్థి. అయఞ్హి సుద్ధన్తపరివాసో ఉద్ధమ్పి ఆరోహతి, హేట్ఠాపి ఓరోహతి, ఇదమస్స లక్ఖణం.
Taṃ gahetvā parivasantena yattakaṃ kālaṃ attano suddhabhāvaṃ jānāti, tattakaṃ apanetvā avasesaṃ māsaṃ vā dvemāsaṃ vā parivasitabbaṃ. Sace ‘‘māsamattaṃ asuddhomhī’’ti sallakkhetvā parivāsaṃ aggahesi, parivasanto ca puna aññaṃ māsaṃ sarati, tampi māsaṃ parivasitabbameva, puna parivāsadānakiccaṃ natthi. Atha ‘‘dvemāsaṃ asuddhomhī’’ti sallakkhetvā aggahesi, parivasanto ca ‘‘māsamattamevāhaṃ asuddhomhī’’ti sanniṭṭhānaṃ karoti, māsameva parivasitabbaṃ, puna parivāsadānakiccaṃ natthi. Ayañhi suddhantaparivāso uddhampi ārohati, heṭṭhāpi orohati, idamassa lakkhaṇaṃ.
యో పన యథావుత్తేన అనులోమప్పటిలోమవసేన పుచ్ఛియమానోపి రత్తిపరియన్తం (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨) న జానాతి నస్సరతి, రత్తిపరియన్తే వేమతికో వా హోతి, తస్స దిన్నో సుద్ధన్తపరివాసో ‘‘మహాసుద్ధన్తో’’తి వుచ్చతి. తం గహేత్వా గహితదివసతో యావ ఉపసమ్పదదివసో, తావ రత్తియో గణేత్వా పరివసితబ్బం. అయం ఉద్ధం నారోహతి, హేట్ఠా పన ఓరోహతి. తస్మా సచే పరివసన్తో రత్తిపరిచ్ఛేదే సన్నిట్ఠానం కరోతి ‘‘మాసో వా సంవచ్ఛరో వా మయ్హం ఆపన్నస్సా’’తి, మాసం వా సంవచ్ఛరం వా పరివసితబ్బం. ఏత్థ చ కిఞ్చాపి ‘‘ఏత్తకం కాలం అహం సుద్ధో’’తి వదన్తస్స చూళసుద్ధన్తో దీయతి, తథాపి నియమేనేవ జాననాభావా ‘‘దువిధోపి చేస…పే॰… దాతబ్బో’’తి వుత్తం. తస్స దానవిధి ఖన్ధకే ఆగతోతి తస్స దువిధస్సాపి సుద్ధన్తస్స దానవిధి ‘‘తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సఙ్ఘం ఉపసఙ్కమిత్వా…పే॰… ఏవమస్స వచనీయో’’తిఆదినా సముచ్చయక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౧౫౬) ఆగతో. తస్మా తత్థ వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బోతి అధిప్పాయో. ఏస నయో వినిచ్ఛయకథా పన విత్థారతో సమన్తపాసాదికాయం వుత్తాతి ఏత్థాపి.
Yo pana yathāvuttena anulomappaṭilomavasena pucchiyamānopi rattipariyantaṃ (cūḷava. aṭṭha. 102) na jānāti nassarati, rattipariyante vematiko vā hoti, tassa dinno suddhantaparivāso ‘‘mahāsuddhanto’’ti vuccati. Taṃ gahetvā gahitadivasato yāva upasampadadivaso, tāva rattiyo gaṇetvā parivasitabbaṃ. Ayaṃ uddhaṃ nārohati, heṭṭhā pana orohati. Tasmā sace parivasanto rattiparicchede sanniṭṭhānaṃ karoti ‘‘māso vā saṃvaccharo vā mayhaṃ āpannassā’’ti, māsaṃ vā saṃvaccharaṃ vā parivasitabbaṃ. Ettha ca kiñcāpi ‘‘ettakaṃ kālaṃ ahaṃ suddho’’ti vadantassa cūḷasuddhanto dīyati, tathāpi niyameneva jānanābhāvā ‘‘duvidhopi cesa…pe… dātabbo’’ti vuttaṃ. Tassa dānavidhi khandhake āgatoti tassa duvidhassāpi suddhantassa dānavidhi ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā…pe… evamassa vacanīyo’’tiādinā samuccayakkhandhake (cūḷava. 156) āgato. Tasmā tattha vuttanayeneva veditabboti adhippāyo. Esa nayo vinicchayakathā pana vitthārato samantapāsādikāyaṃ vuttāti etthāpi.
ఓధునిత్వా అవధుయ పహాయ సమోధానో ఓధానసమోధానో. చిరప్పటిచ్ఛన్నానం అగ్ఘేన సమోధానో అగ్ఘసమోధానో. మిస్సకానం సమోధానో మిస్సకసమోధానో. ఇదాని తం తివిధమ్పి సమోధానపరివాసం సఙ్ఖేపతో దస్సేతుం ‘‘తత్థా’’తిఆదిమాహ. అన్తరాపత్తిం ఆపజ్జిత్వా పటిచ్ఛాదేన్తస్సాతి యో పరివాసం గహేత్వా అనిక్ఖిత్తవత్తో హుత్వా పరివసన్తో అపరినిట్ఠితేయేవ పరివాసే అన్తరా వేమజ్ఝే సఙ్ఘాదిసేసాపత్తిం ఆపజ్జిత్వా పటిచ్ఛాదేతి, తస్స. పరివుత్థదివసేతి లక్ఖణవచనమేతం, తేన ‘‘మానత్తచిణ్ణదివసే చా’’తిపి వుత్తమేవ హోతి. మక్ఖేత్వాతి ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన మూలాయ పటికస్సనవసేన మక్ఖేత్వా. సమోదహిత్వాతి మూలాపత్తిట్ఠానే ఠపేత్వా, పక్ఖిపిత్వాతి అత్థో. దాతబ్బపరివాసోతి ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో’’తిఆదినా ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన దాతబ్బపరివాసో. ఇదం వుత్తం హోతి – యో పటిచ్ఛన్నాయ ఆపత్తియా పరివాసం గహేత్వా పరివసన్తో (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨; వి॰ సఙ్గ॰ అట్ఠ॰ ౨౪౩) వా మానత్తారహో వా మానత్తం చరన్తో వా అబ్భానారహో వా అనిక్ఖిత్తవత్తో అఞ్ఞం ఆపత్తిం ఆపజ్జిత్వా పురిమాపత్తియా సమా వా ఊనతరా వా రత్తియో పటిచ్ఛాదేతి, తస్స మూలాయ పటికస్సనేన తే పరివుత్థదివసే చ మానత్తచిణ్ణదివసే చ సబ్బే ఓధునిత్వా అదివసే కత్వా పచ్ఛా ఆపన్నాపత్తిం మూలాపత్తియం సమోధాయ పరివాసో దాతబ్బోతి.
Odhunitvā avadhuya pahāya samodhāno odhānasamodhāno. Cirappaṭicchannānaṃ agghena samodhāno agghasamodhāno. Missakānaṃ samodhāno missakasamodhāno. Idāni taṃ tividhampi samodhānaparivāsaṃ saṅkhepato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha. Antarāpattiṃ āpajjitvā paṭicchādentassāti yo parivāsaṃ gahetvā anikkhittavatto hutvā parivasanto apariniṭṭhiteyeva parivāse antarā vemajjhe saṅghādisesāpattiṃ āpajjitvā paṭicchādeti, tassa. Parivutthadivaseti lakkhaṇavacanametaṃ, tena ‘‘mānattaciṇṇadivase cā’’tipi vuttameva hoti. Makkhetvāti ñatticatutthena kammena mūlāya paṭikassanavasena makkhetvā. Samodahitvāti mūlāpattiṭṭhāne ṭhapetvā, pakkhipitvāti attho. Dātabbaparivāsoti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’tiādinā ñatticatutthena kammena dātabbaparivāso. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo paṭicchannāya āpattiyā parivāsaṃ gahetvā parivasanto (cūḷava. aṭṭha. 102; vi. saṅga. aṭṭha. 243) vā mānattāraho vā mānattaṃ caranto vā abbhānāraho vā anikkhittavatto aññaṃ āpattiṃ āpajjitvā purimāpattiyā samā vā ūnatarā vā rattiyo paṭicchādeti, tassa mūlāya paṭikassanena te parivutthadivase ca mānattaciṇṇadivase ca sabbe odhunitvā adivase katvā pacchā āpannāpattiṃ mūlāpattiyaṃ samodhāya parivāso dātabboti.
సచే పన అన్తరాపత్తి మూలాపత్తితో అతిరేకప్పటిచ్ఛన్నా హోతి (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౧౦౨), తం మూలాపత్తిం కత్వా తత్థ ఇతరం సమోధాయ పరివాసో దాతబ్బో. సచే పన అన్తరాపత్తి అప్పటిచ్ఛన్నా హోతి, మూలాయ పటికస్సనం అకత్వా పుబ్బే గహితపరివాసేనేవ పరివసితబ్బం.
Sace pana antarāpatti mūlāpattito atirekappaṭicchannā hoti (cūḷava. aṭṭha. 102), taṃ mūlāpattiṃ katvā tattha itaraṃ samodhāya parivāso dātabbo. Sace pana antarāpatti appaṭicchannā hoti, mūlāya paṭikassanaṃ akatvā pubbe gahitaparivāseneva parivasitabbaṃ.
యా ఏకా వా…పే॰… సబ్బచిరప్పటిచ్ఛన్నాయోతి యా ఏకా వా ఆపత్తి సబ్బచిరప్పటిచ్ఛన్నా, యా ద్వే వా తిస్సో వా సమ్బహులా వా ఆపత్తియో సబ్బచిరప్పటిచ్ఛన్నాయోతి అత్థో. తాసన్తి సబ్బచిరప్పటిచ్ఛన్నానం ఆపత్తీనం. దానవిధి పనస్స ఖన్ధకే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో.
Yā ekā vā…pe… sabbacirappaṭicchannāyoti yā ekā vā āpatti sabbacirappaṭicchannā, yā dve vā tisso vā sambahulā vā āpattiyo sabbacirappaṭicchannāyoti attho. Tāsanti sabbacirappaṭicchannānaṃ āpattīnaṃ. Dānavidhi panassa khandhake vuttanayeneva veditabbo.
యస్స పన సతం ఆపత్తియో దసాహపటిచ్ఛన్నా, అపరమ్పి సతం ఆపత్తియో దసాహపటిచ్ఛన్నా, అపరమ్పి సతం ఆపత్తియో దసాహపటిచ్ఛన్నాతి ఏవం దసక్ఖత్తుం కత్వా ఆపత్తిసహస్సం దివససతపటిచ్ఛన్నం హోతి, తేన కిం కాతబ్బన్తి? సబ్బం సమోదహిత్వా దస దివసే పరివసితబ్బం. ఏవం ఏకేనేవ దసాహేన దివససతమ్పి పరివసితమేవ హోతి. వుత్తమ్పి చేతం –
Yassa pana sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannā, aparampi sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannā, aparampi sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannāti evaṃ dasakkhattuṃ katvā āpattisahassaṃ divasasatapaṭicchannaṃ hoti, tena kiṃ kātabbanti? Sabbaṃ samodahitvā dasa divase parivasitabbaṃ. Evaṃ ekeneva dasāhena divasasatampi parivasitameva hoti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘దససతం రత్తిసతం, ఆపత్తియో ఛాదయిత్వాన;
‘‘Dasasataṃ rattisataṃ, āpattiyo chādayitvāna;
దస రత్తియో వసిత్వాన, ముచ్చేయ్య పారివాసికో’’తి. (పరి॰ ౪౭౭);
Dasa rattiyo vasitvāna, mucceyya pārivāsiko’’ti. (pari. 477);
అయం అగ్ఘసమోధానో నామ.
Ayaṃ agghasamodhāno nāma.
ఇదాని మిస్సకసమోధానం నిద్దిసితుం ‘‘మిస్సకసమోధానో నామా’’తిఆదిమాహ. తత్రాయం నయో –
Idāni missakasamodhānaṃ niddisituṃ ‘‘missakasamodhāno nāmā’’tiādimāha. Tatrāyaṃ nayo –
‘‘అహం, భన్తే, సమ్బహులా సఙ్ఘాదిసేసా ఆపత్తియో ఆపజ్జిం ఏకం సుక్కవిస్సట్ఠిం, ఏకం కాయసంసగ్గం, ఏకం దుట్ఠుల్లవాచం, ఏకం అత్తకామం, ఏకం సఞ్చరిత్తం, ఏకం కుటికారకం, ఏకం విహారకారకం, ఏకం దుట్ఠదోసం, ఏకం అఞ్ఞభాగియం, ఏకం సఙ్ఘభేదం, ఏకం భేదానువత్తకం, ఏకం దుబ్బచం, ఏకం కులదూసకం, సోహం, భన్తే, సఙ్ఘం తాసం ఆపత్తీనం సమోధానపరివాసం యాచామీ’’తి –
‘‘Ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekaṃ sukkavissaṭṭhiṃ, ekaṃ kāyasaṃsaggaṃ, ekaṃ duṭṭhullavācaṃ, ekaṃ attakāmaṃ, ekaṃ sañcarittaṃ, ekaṃ kuṭikārakaṃ, ekaṃ vihārakārakaṃ, ekaṃ duṭṭhadosaṃ, ekaṃ aññabhāgiyaṃ, ekaṃ saṅghabhedaṃ, ekaṃ bhedānuvattakaṃ, ekaṃ dubbacaṃ, ekaṃ kuladūsakaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ tāsaṃ āpattīnaṃ samodhānaparivāsaṃ yācāmī’’ti –
తిక్ఖత్తుం యాచాపేత్వా తదనురూపాయ కమ్మవాచాయ పరివాసో దాతబ్బో. ఏత్థ చ ‘‘సఙ్ఘాదిసేసా ఆపత్తియో ఆపజ్జిం నానావత్థుకాయో’’తిపి ‘‘సఙ్ఘాదిసేసా ఆపత్తియో ఆపజ్జి’’న్తిపి ఏవం పుబ్బే వుత్తనయేన వత్థువసేనపి గోత్తవసేనపి నామవసేనపి ఆపత్తివసేనపి యోజేత్వా కమ్మవాచం కాతుం వట్ఠతియేవాతి. అయం మిస్సకసమోధానో. సబ్బపరివాసకమ్మవాచావసానే పన నిక్ఖిత్తానిక్ఖిత్తవత్తాదికథా పురిమనయేనేవ వేదితబ్బా. తివిధేపి సమోధానపరివాసే అత్థమత్తస్సేవ వుత్తత్తా, వినిచ్ఛయాదీనం వా అనామట్ఠత్తా ‘‘అయం తివిధేపి సమోధానపరివాసే సఙ్ఖేపకథా’’తి వుత్తం. మహావిసయత్తా సమోధానవిచారణాయ సా నిరవసేసా కుతో లద్ధబ్బాతి ఆహ ‘‘విత్థారో’’తిఆది.
Tikkhattuṃ yācāpetvā tadanurūpāya kammavācāya parivāso dātabbo. Ettha ca ‘‘saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ nānāvatthukāyo’’tipi ‘‘saṅghādisesā āpattiyo āpajji’’ntipi evaṃ pubbe vuttanayena vatthuvasenapi gottavasenapi nāmavasenapi āpattivasenapi yojetvā kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭhatiyevāti. Ayaṃ missakasamodhāno. Sabbaparivāsakammavācāvasāne pana nikkhittānikkhittavattādikathā purimanayeneva veditabbā. Tividhepi samodhānaparivāse atthamattasseva vuttattā, vinicchayādīnaṃ vā anāmaṭṭhattā ‘‘ayaṃ tividhepi samodhānaparivāse saṅkhepakathā’’ti vuttaṃ. Mahāvisayattā samodhānavicāraṇāya sā niravasesā kuto laddhabbāti āha ‘‘vitthāro’’tiādi.
ఛారత్తన్తి రా సద్దో తీయతి ఛిజ్జతి ఏత్థాతి రత్తి, సత్తానం సద్దస్స వూపసమనకాలోతి అత్థో, ఛ రత్తియో సమాహటా, ఛన్నం రత్తీనం వా సమాహారో ఛరత్తం, ఛరత్తమేవ ఛారత్తం, అవయవబ్యతిరేకేన సముదాయస్సాభావతో ఛ రత్తియోతి అత్థో వుత్తో.
Chārattanti rā saddo tīyati chijjati etthāti ratti, sattānaṃ saddassa vūpasamanakāloti attho, cha rattiyo samāhaṭā, channaṃ rattīnaṃ vā samāhāro charattaṃ, charattameva chārattaṃ, avayavabyatirekena samudāyassābhāvato cha rattiyoti attho vutto.
పరివాసం అదత్వా మానత్తమేవ దాతబ్బన్తి యస్మా ఆపత్తి అప్పటిచ్ఛన్నా, యస్మా చ ఆపన్నభావేనేవ మానత్తారహో హోతి, తస్మా పరివాసం అదత్వా కేవలం మానత్తమేవ దాతబ్బం. యం పటిచ్ఛన్నాయ ఆపత్తియా పరివుత్థపరివాసస్స దీయతి, ఇదం పటిచ్ఛన్నమానత్తం నామాతి ఆహ ‘‘యస్స పటిచ్ఛన్నా హోతీ’’తిఆది. ఇదన్తి పటిచ్ఛన్నమానత్తం. ఇధాతి ఇమస్మిం వాక్యే. కథం పన తేసం ద్విన్నం మానత్తానం దానవిధి చ వినిచ్ఛయకథా చ వేదితబ్బాతి ఆహ ‘‘ఉభిన్నమ్పి పనా’’తిఆది.
Parivāsaṃ adatvā mānattameva dātabbanti yasmā āpatti appaṭicchannā, yasmā ca āpannabhāveneva mānattāraho hoti, tasmā parivāsaṃ adatvā kevalaṃ mānattameva dātabbaṃ. Yaṃ paṭicchannāya āpattiyā parivutthaparivāsassa dīyati, idaṃ paṭicchannamānattaṃ nāmāti āha ‘‘yassa paṭicchannā hotī’’tiādi. Idanti paṭicchannamānattaṃ. Idhāti imasmiṃ vākye. Kathaṃ pana tesaṃ dvinnaṃ mānattānaṃ dānavidhi ca vinicchayakathā ca veditabbāti āha ‘‘ubhinnampi panā’’tiādi.
అయన్తి వక్ఖమానం సన్ధాయాహ. పరివాసే వుత్తప్పకారం పదేసన్తి పరిక్ఖిత్తస్స విహారస్స పరిక్ఖేపతో , అపరిక్ఖిత్తస్స పరిక్ఖేపారహట్ఠానతో ద్వే లేడ్డుపాతే అతిక్కమిత్వా మహామగ్గతో ఓక్కమ్మ గుమ్బేన వా వతియా వా పటిచ్ఛన్నట్ఠానం. సమాదియిత్వాతి అన్తోఅరుణేయేవ సమాదియిత్వా. ఆరోచేత్వాతి –
Ayanti vakkhamānaṃ sandhāyāha. Parivāse vuttappakāraṃ padesanti parikkhittassa vihārassa parikkhepato , aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā mahāmaggato okkamma gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhānaṃ. Samādiyitvāti antoaruṇeyeva samādiyitvā. Ārocetvāti –
‘‘అహం, భన్తే, ఏకం ఆపత్తిం ఆపజ్జిం సఞ్చేతనికం సుక్కవిస్సట్ఠిం అప్పటిచ్ఛన్నం, సోహం, భన్తే, సఙ్ఘం ఏకిస్సా ఆపత్తియా సఞ్చేతనికాయ సుక్కవిస్సట్ఠియా అప్పటిచ్ఛన్నాయ ఛారత్తం మానత్తం యాచిం , తస్స మే సఙ్ఘో ఏకిస్సా ఆపత్తియా సఞ్చేతనికాయ సుక్కవిస్సట్ఠియా అప్పటిచ్ఛన్నాయ ఛారత్తం మానత్తం అదాసి, సోహం మానత్తం చరామి, వేదయామహం, భన్తే, వేదయతీ’తి మం సఙ్ఘో ధారేతూ’’తిఆదినా (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౯౭) –
‘‘Ahaṃ, bhante, ekaṃ āpattiṃ āpajjiṃ sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ appaṭicchannaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā appaṭicchannāya chārattaṃ mānattaṃ yāciṃ , tassa me saṅgho ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā appaṭicchannāya chārattaṃ mānattaṃ adāsi, sohaṃ mānattaṃ carāmi, vedayāmahaṃ, bhante, vedayatī’ti maṃ saṅgho dhāretū’’tiādinā (cūḷava. aṭṭha. 97) –
ఆపత్తిదివసానురూపం ఆరోచేత్వా. ఇమఞ్చ పన అత్థం గహేత్వా (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౯౭) యాయ కాయచి భాసాయ ఆరోచేతుం వట్టతియేవ. ఆరోచితకాలతో పట్ఠాయ చ ఏకం భిక్ఖుం ఠపేత్వా సేసేహి సతి కరణీయే గన్తుమ్పి వట్టతి. అరుణే ఉట్ఠితే తస్స భిక్ఖుస్స సన్తికే వత్తం నిక్ఖిపితబ్బం. సచే సోపి కేనచి కమ్మేన పురే అరుణేయేవ గచ్ఛతి, అఞ్ఞం విహారతో నిక్ఖన్తం వా ఆగన్తుకం వా యం పఠమం పస్సతి, తస్స సన్తికే ఆరోచేత్వా నిక్ఖిపితబ్బం. అయఞ్చ యస్మా గణస్స ఆరోచేత్వా, భిక్ఖూనఞ్చ అత్థిభావం సల్లక్ఖేత్వావ వసి, తేనస్స ఊనే గణే చరణదోసో వా విప్పవాసో వా న హోతి. సచే పన కఞ్చి న పస్సతి, విహారం గన్త్వా యం పఠమం పస్సతి, తస్స ఆరోచేత్వా నిక్ఖిపితబ్బం. తేనాహ ‘‘తతో తేసు గతేసు వా అగతేసు వా పురిమనయేన పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి.
Āpattidivasānurūpaṃ ārocetvā. Imañca pana atthaṃ gahetvā (cūḷava. aṭṭha. 97) yāya kāyaci bhāsāya ārocetuṃ vaṭṭatiyeva. Ārocitakālato paṭṭhāya ca ekaṃ bhikkhuṃ ṭhapetvā sesehi sati karaṇīye gantumpi vaṭṭati. Aruṇe uṭṭhite tassa bhikkhussa santike vattaṃ nikkhipitabbaṃ. Sace sopi kenaci kammena pure aruṇeyeva gacchati, aññaṃ vihārato nikkhantaṃ vā āgantukaṃ vā yaṃ paṭhamaṃ passati, tassa santike ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Ayañca yasmā gaṇassa ārocetvā, bhikkhūnañca atthibhāvaṃ sallakkhetvāva vasi, tenassa ūne gaṇe caraṇadoso vā vippavāso vā na hoti. Sace pana kañci na passati, vihāraṃ gantvā yaṃ paṭhamaṃ passati, tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Tenāha ‘‘tato tesu gatesu vā agatesu vā purimanayena paṭipajjitabba’’nti.
యత్థ సియాతి యస్సం సమానసంవాసకసీమాయం వీసతిగణో భిక్ఖుసఙ్ఘో అత్థి. అవ్హాతబ్బోతి అబ్భానకమ్మవసేన పక్కోసితబ్బో. అబ్భానకమ్మం పన కథన్తి ఆహ ‘‘అబ్భానకమ్మం పనా’’తిఆది. పాళివసేనాతి ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో’’తిఆదినా (చూళవ॰ ౧౦౧) పాళివసేన. వినిచ్ఛయవసేనాతి ‘‘అబ్భన్తేహి చ పఠమం అబ్భానారహో కాతబ్బో. అయఞ్హి నిక్ఖిత్తవత్తత్తా పకతత్తట్ఠానే ఠితో, పకతత్తస్స చ అబ్భానం కాతుం న వట్టతి, తస్మా వత్తం సమాదపేతబ్బో. వత్తే సమాదిన్నే అబ్భానారహో హోతి. తేనాపి వత్తం సమాదియిత్వా ఆరోచేత్వా అబ్భానం యాచితబ్బం. అనిక్ఖిత్తవత్తస్స పన వత్తసమానకిచ్చం నత్థి. సో హి ఛారత్తాతిక్కమేనేవ అబ్భానారహో హోతీ’’తిఆదినా (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౯౭) వినిచ్ఛయవసేన. తం పనేతం సబ్బం పరివాసాదికమ్మం పాళివసేన (చూళవ॰ ౭౫) చ అట్ఠకథావసేన (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౭౫, ౯౭) చ సువిఞ్ఞేయ్యత్తా అతివిత్థారభయేన న విత్థారయిమ్హ, అత్థికేహి పన తతోవ గహేతబ్బం. ఇమస్స పన కమ్మస్స వీసతివగ్గకరణీయత్తా తతో ఊనతరేన కతం కుప్పతి. తేనాహ ‘‘ఏకేనాపి చే…పే॰… అనబ్భితో’’తి. అయన్తి అయం యథావుత్తా. సామీచీతి వత్తం.
Yattha siyāti yassaṃ samānasaṃvāsakasīmāyaṃ vīsatigaṇo bhikkhusaṅgho atthi. Avhātabboti abbhānakammavasena pakkositabbo. Abbhānakammaṃ pana kathanti āha ‘‘abbhānakammaṃ panā’’tiādi. Pāḷivasenāti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’tiādinā (cūḷava. 101) pāḷivasena. Vinicchayavasenāti ‘‘abbhantehi ca paṭhamaṃ abbhānāraho kātabbo. Ayañhi nikkhittavattattā pakatattaṭṭhāne ṭhito, pakatattassa ca abbhānaṃ kātuṃ na vaṭṭati, tasmā vattaṃ samādapetabbo. Vatte samādinne abbhānāraho hoti. Tenāpi vattaṃ samādiyitvā ārocetvā abbhānaṃ yācitabbaṃ. Anikkhittavattassa pana vattasamānakiccaṃ natthi. So hi chārattātikkameneva abbhānāraho hotī’’tiādinā (cūḷava. aṭṭha. 97) vinicchayavasena. Taṃ panetaṃ sabbaṃ parivāsādikammaṃ pāḷivasena (cūḷava. 75) ca aṭṭhakathāvasena (cūḷava. aṭṭha. 75, 97) ca suviññeyyattā ativitthārabhayena na vitthārayimha, atthikehi pana tatova gahetabbaṃ. Imassa pana kammassa vīsativaggakaraṇīyattā tato ūnatarena kataṃ kuppati. Tenāha ‘‘ekenāpi ce…pe… anabbhito’’ti. Ayanti ayaṃ yathāvuttā. Sāmīcīti vattaṃ.
ఇతి కఙ్ఖావితరణియా పాతిమోక్ఖవణ్ణనాయ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
వినయత్థమఞ్జూసాయం లీనత్థప్పకాసనియం
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
సఙ్ఘాదిసేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Saṅghādisesavaṇṇanā niṭṭhitā.