Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೯. ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    9. Saṅgharakkhitattheragāthāvaṇṇanā

    ನ ನೂನಾಯಂ ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಿನೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ವಸನ್ತೇ ಸತ್ತ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಕದಮ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೂಜೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಇಬ್ಭಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಹಾಯಂ ಕತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನತೋ ಅವಿದೂರೇ ವನಗುಮ್ಬೇ ಏಕಾ ಮಿಗೀ ವಿಜಾಯಿತ್ವಾ ತರುಣಂ ಛಾಪಂ ರಕ್ಖನ್ತೀ ಛಾತಜ್ಝತ್ತಾಪಿ ಪುತ್ತಸಿನೇಹೇನ ದೂರೇ ಗೋಚರಾಯ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಆಸನ್ನೇ ಚ ತಿಣೋದಕಸ್ಸ ಅಲಾಭೇನ ಕಿಲಮತಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಥೇರೋ, ‘‘ಅಹೋ ವತಾಯಂ ಲೋಕೋ ತಣ್ಹಾಬನ್ಧನಬದ್ಧೋ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವತಿ, ನ ತಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ಸಂವೇಗಜಾತೋ ತಮೇವ ಅಙ್ಕುಸಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೬.೩೦-೩೪) –

    Na nūnāyaṃ paramahitānukampinoti āyasmato saṅgharakkhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito catunavute kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ pabbatapāde vasante satta paccekasambuddhe disvā pasannamānaso kadambapupphāni gahetvā pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ ibbhakule nibbatti, tassa saṅgharakkhitoti nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā aññataraṃ bhikkhuṃ sahāyaṃ katvā araññe viharati. Therassa vasanaṭṭhānato avidūre vanagumbe ekā migī vijāyitvā taruṇaṃ chāpaṃ rakkhantī chātajjhattāpi puttasinehena dūre gocarāya na gacchati, āsanne ca tiṇodakassa alābhena kilamati. Taṃ disvā thero, ‘‘aho vatāyaṃ loko taṇhābandhanabaddho mahādukkhaṃ anubhavati, na taṃ chindituṃ sakkotī’’ti saṃvegajāto tameva aṅkusaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.30-34) –

    ‘‘ಹಿಮವನ್ತಸ್ಸಾವಿದೂರೇ, ಕುಕ್ಕುಟೋ ನಾಮ ಪಬ್ಬತೋ।

    ‘‘Himavantassāvidūre, kukkuṭo nāma pabbato;

    ತಮ್ಹಿ ಪಬ್ಬತಪಾದಮ್ಹಿ, ಸತ್ತ ಬುದ್ಧಾ ವಸನ್ತಿ ತೇ॥

    Tamhi pabbatapādamhi, satta buddhā vasanti te.

    ‘‘ಕದಮ್ಬಂ ಪುಪ್ಫಿತಂ ದಿಸ್ವಾ, ದೀಪರಾಜಂವ ಉಗ್ಗತಂ।

    ‘‘Kadambaṃ pupphitaṃ disvā, dīparājaṃva uggataṃ;

    ಉಭೋ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ಸತ್ತ ಬುದ್ಧೇ ಸಮೋಕಿರಿಂ॥

    Ubho hatthehi paggayha, satta buddhe samokiriṃ.

    ‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ದ್ವೇನವುತೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಸತ್ತಾಸುಂ ಪುಪ್ಫನಾಮಕಾ।

    ‘‘Dvenavute ito kappe, sattāsuṃ pupphanāmakā;

    ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ದುತಿಯಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕಬಹುಲಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಞತ್ವಾ ತಮೇವ ಮಿಗಿಂ ಉಪಮಂ ಕರಿತ್ವಾ ತಂ ಓವದನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā attano dutiyakaṃ bhikkhuṃ micchāvitakkabahulaṃ viharantaṃ ñatvā tameva migiṃ upamaṃ karitvā taṃ ovadanto –

    ೧೦೯.

    109.

    ‘‘ನ ನೂನಾಯಂ ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಿನೋ, ರಹೋಗತೋ ಅನುವಿಗಣೇತಿ ಸಾಸನಂ।

    ‘‘Na nūnāyaṃ paramahitānukampino, rahogato anuvigaṇeti sāsanaṃ;

    ತಥಾಹಯಂ ವಿಹರತಿ ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಮಿಗೀ ಯಥಾ ತರುಣಜಾತಿಕಾ ವನೇ’’ತಿ॥ –

    Tathāhayaṃ viharati pākatindriyo, migī yathā taruṇajātikā vane’’ti. –

    ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Gāthaṃ abhāsi.

    ತತ್ಥ ನ ನೂನಾಯನ್ತಿ -ಇತಿ ಪಟಿಸೇಧೇ ನಿಪಾತೋ। ನೂನಾತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕೇ। ನೂನ ಅಯನ್ತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ। ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಿನೋತಿ ಪರಮಂ ಅತಿವಿಯ, ಪರಮೇನ ವಾ ಅನುತ್ತರೇನ ಹಿತೇನ ಸತ್ತೇ ಅನುಕಮ್ಪನಸೀಲಸ್ಸ ಭಗವತೋ। ರಹೋಗತೋತಿ ರಹಸಿ ಗತೋ, ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ಕಾಯವಿವೇಕಯುತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನುವಿಗಣೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ನ ನೂನಾ’’ತಿ ಪದದ್ವಯಂ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ ‘‘ನಾನುವಿಗಣೇತಿ ನೂನಾ’’ತಿ, ನ ಚಿನ್ತೇಸಿ ಮಞ್ಞೇ, ‘‘ನಾನುಯುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ತಕ್ಕೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾಸನನ್ತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಸಾಸನಂ, ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ । ತಥಾ ಹೀತಿ ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ, ಸತ್ಥು ಸಾಸನಸ್ಸ ಅನನುಯುಞ್ಜನತೋ ಏವ। ಅಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು। ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೋತಿ ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಯಥಾಸಕಂ ವಿಸಯೇಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನತೋ ಸಭಾವಭೂತಇನ್ದ್ರಿಯೋ , ಅಸಂವುತಚಕ್ಖುದ್ವಾರಾದಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಗಸ್ಸ ಅಚ್ಛಿನ್ನತಾಯ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಸ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಮಿಗೀ ಯಥಾ ತರುಣಜಾತಿಕಾ ವನೇ’’ತಿ ಆಹ। ಯಥಾ ಅಯಂ ತರುಣಸಭಾವಾ ಮಿಗೀ ಪುತ್ತಸ್ನೇಹಸ್ಸ ಅಚ್ಛಿನ್ನತಾಯ ವನೇ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವತಿ, ನ ತಂ ಅತಿವತ್ತತಿ, ಏವಮಯಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಗಸ್ಸ ಅಚ್ಛಿನ್ನತಾಯ ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ವಿಹರನ್ತೋ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ನಾತಿವತ್ತತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ತರುಣವಿಜಾತಿಕಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅಭಿನವಪ್ಪಸುತಾ ಬಾಲವಚ್ಛಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ।

    Tattha na nūnāyanti na-iti paṭisedhe nipāto. Nūnāti parivitakke. Nūna ayanti padacchedo. Paramahitānukampinoti paramaṃ ativiya, paramena vā anuttarena hitena satte anukampanasīlassa bhagavato. Rahogatoti rahasi gato, suññāgāragato kāyavivekayuttoti attho. Anuvigaṇetīti ettha ‘‘na nūnā’’ti padadvayaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ ‘‘nānuvigaṇeti nūnā’’ti, na cintesi maññe, ‘‘nānuyuñjatī’’ti takkemīti attho. Sāsananti paṭipattisāsanaṃ, catusaccakammaṭṭhānabhāvananti adhippāyo . Tathā hīti teneva kāraṇena, satthu sāsanassa ananuyuñjanato eva. Ayanti ayaṃ bhikkhu. Pākatindriyoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ yathāsakaṃ visayesu vissajjanato sabhāvabhūtaindriyo , asaṃvutacakkhudvārādikoti attho. Yassa taṇhāsaṅgassa acchinnatāya so bhikkhu pākatindriyo viharati, tassa upamaṃ dassento ‘‘migī yathā taruṇajātikā vane’’ti āha. Yathā ayaṃ taruṇasabhāvā migī puttasnehassa acchinnatāya vane dukkhaṃ anubhavati, na taṃ ativattati, evamayampi bhikkhu saṅgassa acchinnatāya pākatindriyo viharanto vaṭṭadukkhaṃ nātivattatīti adhippāyo. ‘‘Taruṇavijātikā’’ti vā pāṭho. Abhinavappasutā bālavacchāti attho. Taṃ sutvā so bhikkhu sañjātasaṃvego vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.

    ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Saṅgharakkhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೯. ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 9. Saṅgharakkhitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact