Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഇതിവുത്തക-അട്ഠകഥാ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
൯. സങ്ഘസാമഗ്ഗീസുത്തവണ്ണനാ
9. Saṅghasāmaggīsuttavaṇṇanā
൧൯. നവമേ ഏകധമ്മോതി ഏകോ കുസലധമ്മോ അനവജ്ജധമ്മോ. ‘‘അയം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ’’തിആദിനാ സചേ സങ്ഘേ വിവാദോ ഉപ്പജ്ജേയ്യ, തത്ഥ ധമ്മകാമേന വിഞ്ഞുനാ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖിതബ്ബം ‘‘ഠാനം ഖോ, പനേതം വിജ്ജതി, യദിദം വിവാദോ വഡ്ഢമാനോ സങ്ഘരാജിയാ വാ സങ്ഘഭേദായ വാ സംവത്തേയ്യാ’’തി. സചേ തം അധികരണം അത്തനാ പഗ്ഗഹേത്വാ ഠിതോ, അഗ്ഗിം അക്കന്തേന വിയ സഹസാ തതോ ഓരമിതബ്ബം. അഥ പരേഹി തം പഗ്ഗഹിതം സയഞ്ചേതം സക്കോതി വൂപസമേതും, ഉസ്സാഹജാതോ ഹുത്വാ ദൂരമ്പി ഗന്ത്വാ തഥാ പടിപജ്ജിതബ്ബം, യഥാ തം വൂപസമ്മതി. സചേ പന സയം ന സക്കോതി, സോ ച വിവാദോ ഉപരൂപരി വഡ്ഢതേവ, ന വൂപസമ്മതി. യേ തത്ഥ പതിരൂപാ സിക്ഖാകാമാ സബ്രഹ്മചാരിനോ, തേ ഉസ്സാഹേത്വാ യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം യഥാ വൂപസമ്മതി, തഥാ വൂപസമേതബ്ബം. ഏവം വൂപസമേന്തസ്സ യോ സങ്ഘസാമഗ്ഗികരോ കുസലോ ധമ്മോ, അയമേത്ഥ ഏകധമ്മോതി അധിപ്പേതോ. സോ ഹി ഉഭതോപക്ഖിയാനം ദ്വേള്ഹകജാതാനം ഭിക്ഖൂനം, തേസം അനുവത്തനവസേന ഠിതാനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം തേസം ആരക്ഖദേവതാനം യാവദേവ ബ്രഹ്മാനമ്പി ഉപ്പജ്ജനാരഹം അഹിതം ദുക്ഖാവഹം സംകിലേസധമ്മം അപനേത്വാ മഹതോ പുഞ്ഞരാസിസ്സ കുസലാഭിസന്ദസ്സ ഹേതുഭാവതോ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ ഹിതസുഖാവഹോ ഹോതി. തേന വുത്തം ‘‘ഏകധമ്മോ, ഭിക്ഖവേ, ലോകേ ഉപ്പജ്ജമാനോ ഉപ്പജ്ജതി ബഹുജനഹിതായാ’’തിആദി. തസ്സത്ഥോ അനന്തരസുത്തേ വുത്തവിപരിയായേന വേദിതബ്ബോ. സങ്ഘസാമഗ്ഗീതി സങ്ഘസ്സ സമഗ്ഗഭാവോ ഭേദാഭാവോ ഏകകമ്മതാ ഏകുദ്ദേസതാ ച.
19. Navame ekadhammoti eko kusaladhammo anavajjadhammo. ‘‘Ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā sace saṅghe vivādo uppajjeyya, tattha dhammakāmena viññunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ‘‘ṭhānaṃ kho, panetaṃ vijjati, yadidaṃ vivādo vaḍḍhamāno saṅgharājiyā vā saṅghabhedāya vā saṃvatteyyā’’ti. Sace taṃ adhikaraṇaṃ attanā paggahetvā ṭhito, aggiṃ akkantena viya sahasā tato oramitabbaṃ. Atha parehi taṃ paggahitaṃ sayañcetaṃ sakkoti vūpasametuṃ, ussāhajāto hutvā dūrampi gantvā tathā paṭipajjitabbaṃ, yathā taṃ vūpasammati. Sace pana sayaṃ na sakkoti, so ca vivādo uparūpari vaḍḍhateva, na vūpasammati. Ye tattha patirūpā sikkhākāmā sabrahmacārino, te ussāhetvā yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ yathā vūpasammati, tathā vūpasametabbaṃ. Evaṃ vūpasamentassa yo saṅghasāmaggikaro kusalo dhammo, ayamettha ekadhammoti adhippeto. So hi ubhatopakkhiyānaṃ dveḷhakajātānaṃ bhikkhūnaṃ, tesaṃ anuvattanavasena ṭhitānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ tesaṃ ārakkhadevatānaṃ yāvadeva brahmānampi uppajjanārahaṃ ahitaṃ dukkhāvahaṃ saṃkilesadhammaṃ apanetvā mahato puññarāsissa kusalābhisandassa hetubhāvato sadevakassa lokassa hitasukhāvaho hoti. Tena vuttaṃ ‘‘ekadhammo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāyā’’tiādi. Tassattho anantarasutte vuttavipariyāyena veditabbo. Saṅghasāmaggīti saṅghassa samaggabhāvo bhedābhāvo ekakammatā ekuddesatā ca.
ഗാഥായം സുഖാ സങ്ഘസ്സ സാമഗ്ഗീതി സുഖസ്സ പച്ചയഭാവതോ സാമഗ്ഗീ സുഖാതി വുത്താ. യഥാ ‘‘സുഖോ ബുദ്ധാനമുപ്പാദോ’’തി (ധ॰ പ॰ ൧൯൪). സമഗ്ഗാനഞ്ചനുഗ്ഗഹോതി സമഗ്ഗാനം സാമഗ്ഗിഅനുമോദനേന അനുഗ്ഗണ്ഹനം സാമഗ്ഗിഅനുരൂപം, യഥാ തേ സാമഗ്ഗിം ന വിജഹന്തി, തഥാ ഗഹണം ഠപനം അനുബലപ്പദാനന്തി അത്ഥോ. സങ്ഘം സമഗ്ഗം കത്വാനാതി ഭിന്നം സങ്ഘം രാജിപത്തം വാ സമഗ്ഗം സഹിതം കത്വാ. കപ്പന്തി ആയുകപ്പമേവ. സഗ്ഗമ്ഹി മോദതീതി കാമാവചരദേവലോകേ അഞ്ഞേ ദേവേ ദസഹി ഠാനേഹി അഭിഭവിത്വാ ദിബ്ബസുഖം അനുഭവന്തോ ഇച്ഛിതനിപ്ഫത്തിയാവ മോദതി പമോദതി ലലതി കീളതീതി.
Gāthāyaṃ sukhā saṅghassa sāmaggīti sukhassa paccayabhāvato sāmaggī sukhāti vuttā. Yathā ‘‘sukho buddhānamuppādo’’ti (dha. pa. 194). Samaggānañcanuggahoti samaggānaṃ sāmaggianumodanena anuggaṇhanaṃ sāmaggianurūpaṃ, yathā te sāmaggiṃ na vijahanti, tathā gahaṇaṃ ṭhapanaṃ anubalappadānanti attho. Saṅghaṃ samaggaṃ katvānāti bhinnaṃ saṅghaṃ rājipattaṃ vā samaggaṃ sahitaṃ katvā. Kappanti āyukappameva. Saggamhi modatīti kāmāvacaradevaloke aññe deve dasahi ṭhānehi abhibhavitvā dibbasukhaṃ anubhavanto icchitanipphattiyāva modati pamodati lalati kīḷatīti.
നവമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഇതിവുത്തകപാളി • Itivuttakapāḷi / ൯. സങ്ഘസാമഗ്ഗീസുത്തം • 9. Saṅghasāmaggīsuttaṃ